Ακηδία – σημειώσεις στο ΕΡΓΑ ΑΣΚΗΤΙΚΑ του Αββά Δωροθέου

Ακηδία, κατά τον ορισμό του Αγ. Ιωάννου του Σιναΐτου «ἐστί πάρεσις ψυχῆς, καί νοός ἒκλυσις, ὀλιγωρία ἀσκήσεως, μῖσος τοῦ ἐπαγγέλματος, κοσμικῶν μακαρίστρια, Θεοῦ διαβλήτωρ ὡς ἀσπλάγχνου καί ἀφιλανθρώπου, ἀτονία ψαλμωδίας, ἐν προσευχῆ ἀσθενοῦσα, ἐν διακονίᾳ σιδηρᾶ, ἐν ἐργοχείρῳ ἂοκνος, ἐν ὑπακοῆ ἀδόκιμος... Τά μέν λοιπά πάθη μιᾶ τινι ἀρετῆ ἓκαστον αὐτῶν κατήργηται. Ἀκηδία δέ τῶ μοναχῶ, περιεκτικός θάνατος».

Σύμφωνα με την όλη ασκητική διδασκαλία θα ήταν δυνατό να αποδώσουμε δύο έννοιες στον όρο ακηδία. Η μια έχει στενό και η άλλη ευρύτερο χαρακτήρα.

Με την στενή έννοια ακηδία είναι η αμέλεια, η αδιαφορία, η παραίτηση από κάθε πνευματική εργασία (π.χ. ψαλμωδία, προσευχή, μελέτη, εξαγόρευση λογισμών κτ.λ.). Αυτό μπορεί να οφείλεται είτε στη δίβουλη ή άβουλη εμπάθεια και ανωριμότητα κάποιου είτε και στη συνέργεια του δαίμονα μ’ αυτόν.

Με την ευρύτερη έννοια ακηδία είναι γενική ψυχοσωματική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από αρνητισμό υπαρξιακό, από αϋπνία και ανορεξία, από απελπισία και μελαγχολία, από ανερμάτιστες και «συγκεχυμένες» σκέψεις και από τάση αυτοκαταστροφής, από κατάκριση «των πάντων» και από αδράνεια τόση που φτάνει κανείς στο σημείο ούτε να απλώνει το χέρι του για να φάει ένα κομμάτι ψωμί.

Σ’ αυτή την περίπτωση η δαιμονική κυριαρχία δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, αλλά και μεγάλα υπαρξιακά κενά είναι δυνατόν να είναι τα αίτιά της. Στη δεύτερη αυτή περίπτωση χρειάζεται πολλή θεία Χάρις και πολύς ασκητικός κόπος για να λυτρωθεί αυτός που πάσχει από ακηδία, και αυτό γίνεται μόνο κάτω από την άμεση παρακολούθησή του από Γέροντα άγιο και έμπειρο.