Προσφώνησις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου κατὰ τὰ θυρανοίξια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος Κοιμητηρίου Σισλῆ

Προσφώνησις

τῆς Α.Θ. Παναγιότητος

τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου

κ.κ. Βαρθολομαίου

κατὰ τὰ θυρανοίξια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ

Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος Κοιμητηρίου Σισλῆ

(22 Ὀκτωβρίου 2017)

Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Τρανουπόλεως κ. Γερμανὲ καὶ λοιποὶ ἀδελφοὶ Ἱεράρχαι,

Ἐξοχώτατοι κύριοι Πρέσβεις,

Ἐντιμότατε κ. Γεώργιε Παπαλιάρη, Πρόεδρε τῆς Ἐφοροεπιτροπῆς τῆς Μεγαλωνύμου Κοινότητος Σταυροδρομίου, μετὰ τῶν ἀγαπητῶν συνεργατῶν σας,

Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες, Ἐλλογιμώτατοι Ἐκπαιδευτικοί,

Τιμιώτατοι ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Ἐν εὐχαριστιακῇ συνάξει τελοῦμεν σήμερον τὰ θυρανοίξια τοῦ ἀνακαινισθέντος ἱστορικοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος τοῦ Κοιμητηρίου Σισλῆ. Συμπροσεύχονται μαζί μας αἱ ψυχαὶ τῶν χιλιάδων προαπελθόντων ἀδελφῶν μας, οἱ ὁποῖοι ἔζησαν εἰς τὴν εὐλογημένην πατρῴαν γῆν, προσέφεραν εἰς τὸ Γένος ἕκαστος κατὰ τὸ χάρισμα καὶ τὴν κλῆσιν αὐτοῦ καὶ ἀναπαύονται εἰς τὸ κοιμητήριον τοῦτο, ἀναμένοντες τὴν ἔνδοξον δευτέραν τοῦ Κυρίου Παρουσίαν καὶ τὴν κοινὴν ἀνάστασιν.

Ἡ ἱστορία τοῦ Κοιμητηρίου Σισλῆ ἀρχίζει τὸ ἔτος 1865, ὅτε διὰ τοῦ αὐτοκρατορικοῦ φιρμανίου τῆς 14ης Ἰουλίου ἀπηγορεύθη, λόγῳ τῆς ἐπιδημίας χολέρας ἡ ὁποία ἐμάστιζε τὴν Πόλιν, καὶ πρὸς προστασίαν τῆς δημοσίας ὑγείας, ὁ ἐνταφιασμὸς τῶν χριστιανῶν ἐντὸς τοῦ περιβόλου τῶν ναῶν, καὶ παρεχωρήθησαν 66.124 πήχεις ἐν Σισλῆ διὰ τὴν ταφὴν τῶν ὀρθοδόξων, οἱ ὁποῖοι διέμενον ἐν τῷ ἕκτῳ τμήματι τῆς Δημαρχίας τῆς Πόλεως, δηλαδὴ ἐν τῇ περιοχῇ Πέραν καὶ Γαλατᾶ.

Ὁ περικαλλὴς Ἱερὸς Ναὸς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος ἀνηγέρθη κατὰ τὸ ἔτος 1888, ἐπὶ Πατριαρχίας Διονυσίου Ε’, δαπάναις τῶν μεγάλων εὐεργετῶν Δημητρίου, Ἰωάννου καὶ Παύλου Στεφάνοβικ Σκυλίτση, εἰς μνημόσυνον αἰώνιον τῶν εὐσεβῶν γονέων αὐτῶν Ζαννῆ καὶ Ἑλένης, οἱ ὁποῖοι ἀνεπαύοντο ἐν τῷ κοιμητηρίῳ τούτῳ. Τὰ ἐγκαίνια τοῦ Ναοῦ, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ σπουδαῖον μνημεῖον ἀρχιτεκτονικῆς καὶ καλλιτεχνίας, ἐτελέσθησαν τὴν 21ην Μαΐου 1889 ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτου Νικαίας Σωφρονίου. Εἰς τὸ πατριαρχικὸν σιγίλλιον τῆς 9ης Ἰουλίου 1889 καὶ εἰς ἀπάντησιν τῆς αἰτήσεως τοῦ Παύλου Στεφάνοβικ Σκυλίτση, καὶ τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ, καὶ τῶν ὑποβληθέντων σχετικῶς ὑπὸ τῆς Κεντρικῆς Ἐφορίας Σταυροδρομίου, θεσπίζεται, ὅπως «ὁ ἐπ’ ὀνόματι τῆς Θείας τοῦ Σωτῆρος Μεταμορφώσεως ἐν τῷ περιβόλῳ τοῦ ἐν Σισλῇ Νεκροταφείου τῆς Ὀρθοδόξου Κοινότητος κείμενος Ἱ. Ναός… διατελῇ ἰδιοκτησία διηνεκὴς καὶ ἀναπολλοτρίωτος τῆς ἐν Σταυροδρομίῳ Ἱ. Εκκλησίας τῶν Εἰσοδίων τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ὡς παρεκκλήσιον αὐτῆς, ὑπαγόμενον εἰς τὴν δικαιοδοσίαν τῆς Κεντρικῆς αὐτῆς Ἐφορίας».

Ἡ ἑκατονπεντηκονταετὴς ἱστορία τοῦ Κοιμητηρίου Σισλῆ ἀντικατοπτρίζει τὴν κοινωνικήν, τὴν πολιστιστικὴν καὶ οἰκονομικὴν ἀνάπτυξιν, καὶ τὴν πνευματικὴν ταυτότητα τῆς μεγάλης ρωμαίικης κοινότητος τοῦ Πέραν, ἀποτελεῖ δὲ δεῖγμα τοῦ ὑψηλοῦ ἐπιπέδου τοῦ πολιτισμοῦ καὶ τῆς καλαισθησίας τῆς Ρωμηοσύνης εἰς τὴν περίοδον ἀκμῆς της. Εἶναι ἕνα ὑπαίθριον μουσεῖον ἀρχιτεκτονικῆς καὶ γλυπτικῆς, μὲ ἀριστοτεχνικοὺς τάφους καὶ ἄλλα ἐξαίρετα μνημεῖα, ἀνεξάντλητος πηγὴ καὶ μαρτυρία διὰ τὴν ἱστορίαν τοῦ Γένους, καθρέπτης τῶν μεγαλείων, διὰ τὰ ὁποῖα ἁρμόζει τὸ «διηγώντας τα νὰ μὴν κλαῖς», ὅπως ἔλεγεν ὁ μακαριστὸς προκάτοχός μας Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Ἀθηναγόρας. Τὰ ὑψηλά, τὰ ἀληθινά, τὰ δίκαια, τὰ εὐγενῆ δὲν ἔχουν ἡμερομηνίαν λήξεως, εἶναι ὑπέρχρονα καὶ αἰώνια.

Μετὰ τὴν τραγικὴν ἐκείνην νύκτα τῶν Σεπτεμβριανῶν, τὰς φοβερὰς καταστροφάς, τὴν πυρπόλησιν τοῦ Ναοῦ τῆς Μεταμορφώσεως, τὴν λεηλασίαν καὶ τὴν ἱεροσυλίαν, τὴν βεβήλωσιν τῶν τάφων καὶ τὴν ἀσέβειαν πρὸς τοὺς νεκροὺς μας, ἡ ὁποία, ἀπό τινος ἀπόψεως, συνεχίζεται διὰ τῆς ἀναγκαστικῆς συμπεριλήψεως μεταξὺ τῶν προσφιλῶν νεκρῶν μας καὶ ἐξωμοτῶν καὶ βεβήλων, ἀμετανοήτως ἀποβιωσάντων, οἱ ὁποῖοι λίαν κακοπροαιρέτως καὶ διαβολικῶς, θὰ ἐλέγομεν, ἀπετειχίσθησαν καὶ ἀπεσχίσθησαν ἀπὸ τῆς εὐεργετησάσης αὐτοὺς Μητρὸς Ἐκκλησίας, εἰς τὴν ὁποίαν, ὡσὰν νὰ μὴ ἔφθαναν αἱ ἔξωθεν ἐπεμβάσεις καὶ διωγμοὶ ἐκείνων τῶν τραγικῶν χρόνων τῆς δεκαετίας τοῦ ’20, κακῇ τῇ μοίρᾳ ἔπρεπε νὰ προστεθοῦν καὶ ἔσωθεν μάχαι, σχίσματα, παροξυσμοὶ καὶ παραπικρασμοί˙ ἐπαναλαμβάνομεν ὅτι, μετὰ ἀπὸ ὅλας αὐτὰς τάς δοκιμασίας οἱ Ρωμιοὶ τῆς Πόλεως ἠγωνίσθησαν σθεναρῶς διὰ τὴν ἀποκατάστασιν, κατὰ τὸ δυνατόν, τῶν ζημιῶν, ὥστε τὸ μνημειῶδες κοιμητήριον Σισλῆ νὰ θυμίζῃ ἐκ νέου ὅτι ἡ Πόλις τῶν Πόλεων εἶναι χῶρος εἰρηνικῆς συνυπάρξεως τῶν θρησκειῶν καὶ τῶν πολιτισμῶν.

Τιμῶμεν σήμερον ὅχι μόνον τὴν μνήμην τῶν μεγάλων εὐεργετῶν τῆς οἰκογενείας Στεφάνοβικ Σκυλίτση καὶ τῶν ἄλλων εὐγενῶν χορηγῶν καὶ τῶν συντελεστῶν τῆς συντηρήσεως τοῦ Κοιμητηρίου Σισλῆ κατὰ τὴν μακρὰν ἱστορίαν του, ἀλλὰ καὶ τὴν πολύτιμον προσφορὰν τοῦ νῦν ἀρχιερατικῶς προϊσταμένου τῆς Κοινότητος Σταυροδρομίου Ἱερωτάτου Μητροπολίτου Τρανουπόλεως κ. Γερμανοῦ καὶ τῆς ἐντίμου καὶ δραστηρίου Ἐφοροεπιτροπῆς Σταυροδρομίου δι᾿ ὅσα ἐκοπίασαν καὶ κατώρθωσαν. Καὶ κατώρθωσαν πολλά. Ἰδιαιτέρας εὐχαριστίας ἀπευθύνομεν πρὸς τὸν Ἐντιμότατον Πρόεδρον τῆς Ἐφοροεπιτροπῆς κ. Γεώργιον Παπαλιάρην διὰ τὴν ἀφοσίωσίν του εἰς τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν, καὶ διὰ τὴν ὑπευθυνότητα καὶ τὴν ἀποτελεσματικότητα, μὲ τὰς ὁποίας ἀσκεῖ τὸ πολυεύθυνον ἔργον του. Εὐχαριστοῦμεν ἐπίσης τὸν Ἐντιμολογιώτατον Καθηγητὴν κ. Νικόλαον Καλογερᾶν καὶ τοὺς συνεργάτας αὐτοῦ διὰ τὴν συμβολήν των εἰς τὴν ἀνακαίνισιν τοῦ ἱεροῦ τούτου Ναοῦ. Ἀκόμη, ἐκφράζομεν τὴν Πατριαρχικήν μας εὐαρέσκειαν εἰς τὸν Ἐντιμ. κ. Νικόλαον Μιχαηλίδην καὶ τοὺς ἄλλους εὐγενεῖς χορηγούς, οἱ ὁποῖοι προφρόνως συνέβαλαν εἰς τὰ γενόμενα ἐνταῦθα ἀνακαινιστικὰ καὶ ἐξωραϊστικὰ ἔργα καὶ ἐκ τῶν ὁποίων τινὲς εἶναι σήμερον παρόντες καὶ μετέχουν τῆς λαμπρᾶς πανηγύρεως καὶ συνευφραίνονται μαζί μας καὶ μὲ ὅλην τὴν προσφιλῆ ὁμογένειαν, ἡ ὁποία ζῇ καὶ θὰ ζήσῃ, δημιουργεῖ καὶ ἐπιβιώνει – καὶ δοξάζει ἐπὶ πᾶσι τὸν Θεὸν τῶν πατέρων ἡμῶν, τὸν κυριεύοντα τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου, Αὐτὸν ποὺ εἶναι ὁ Ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος.

Τιμιώτατοι ἐν Χριστῷ ἀδελφοὶ καὶ τέκνα πεφιλημένα,

Ἡ Θεία Λειτουργία, τὴν ὁποίαν ἐτελέσαμεν σήμερον, ὅπως καὶ κάθε εὐχαριστιακὴ σύναξις, εἶναι βίωσις καὶ μαρτυρία τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου καὶ τῆς ἰδικῆς μας ἀναστάσεως. Διὰ τὸν λόγον αὐτόν, ἡ Εὐχαριστιακὴ Λειτουργία εἶναι πάντοτε πανηγυρική, πλήρης φωτός, εἶναι ἔκρηξις χαρᾶς καὶ ἐκφράζει τὴν δόξαν τῆς αἰωνίου Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ἀνάστασις εἶναι ὅλη ἡ πίστις καὶ ἡ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ πνευματικὸς πολιτισμὸς τῆς Ὀρθοδοξίας.

Ἡ Θεία Λειτουργία ὑπενθύμισε σήμερον εἰς πάντας ἡμᾶς ὅτι τὰ κοιμητήριά μας δὲν εἶναι τὸ βασίλειον τοῦ θανάτου, ἀλλὰ ἀναφορὰ εἰς τὴν ἄληκτον ζωὴν τῶν Ἐσχάτων, μαρτυρία τῆς νίκης τῆς Ἐλπίδος ἐπὶ τοῦ φόβου, τοῦ Φωτὸς ἐπὶ τοῦ σκότους, τῆς Ζωῆς ἐπὶ τοῦ θανάτου, κατὰ τὸ πασχάλιον χρυσοστομικόν: «Ἐσκύλευσε τὸν ᾋδην ὁ κατελθὼν εἰς τὸν ᾋδην… Ποῦ σου, θάνατε, τὸ κέντρον; Ποῦ σου, ᾋδη, τὸ νῖκος; Ἀνέστη Χριστὸς καὶ σὺ καταβέβλησαι… Ἀνέστη Χριστὸς καὶ νεκρὸς οὐδεὶς ἐπὶ μνήματος… Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν».