Το θαύμα: μια ορθόδοξη προσέγγιση - π. Βασίλειος Θερμός

 

 Πώς θα ορίσουμε θεολογικά το θαύμα; Πολλοί το θεωρούν ως το έκτακτο ασυνήθιστο γεγονός που φέρνει μαζί της η πίστη. Αλλά τί είναι πίστη; Εμπιστοσύνη; Θέληση; Επιθυμία; προσδοκία; Βεβαιότητα; Αυθυποβολή; Αλλά τότε ελάχιστα διαφέρει από τη θεραπεία που έρχεται από τα πλασέμπο, δηλ. το εικονικό φάρμακο που χρησιμοποιείται στις δοκιμές φαρμάκων για να συγκριθεί η αποτελεσματικότητά τους. Κάποιοι ασθενείς που λαμβάνουν το εικονικό φάρμακο εν αγνοία τους, θεραπεύονται ή βελτιώνονται, επειδή διαθέτουν κάποια από όσα μνημονεύσαμε παραπάνω.

 Οπότε τί είναι θαύμα; Ποιός ορισμός του εκφράζει έγκυρα την ορθόδοξη χριστιανική θεολογία;

 Στην Κ. Διαθήκη τα θαύματα ονομάζονται σημεία, δηλ. σημάδια. Αλλά σημάδια τίνος; Της μέλλουσας Βασιλείας του Θεού η οποία εξαγγέλεται.

 Όταν ο Χριστός  ανοίγει για πρώτη φορά να διαβάσει μεγαλόφωνα στη συναγωγή την Π. Διαθήκη, διαλέγει το τμήμα που αναφέρεται στην αποστολή του Μεσσία. Εκεί αυτός δηλώνει ότι έρχεται για να ελευθερώσει αιχμαλώτους, να φωτίσει τυφλούς, να πλουτίσει φτωχούς, να θεραπεύσει αρρώστους¹, κλπ. (Λκ,4:16-21). Ο Ιησούς συμπληρώνει ότι όλα αυτά πραγματοποιούνται πλέον στο πρόσωπό του.

 Από τότε ο Χριστός αρχίζει να θαυματουργεί όχι για να εντυπωσιάσει, αλλά για να φανερώσει ποιά θα είναι η κατάσταση στη μελλοντική Βασιλεία Του: δεν θα υπάρχει πόνος και αρρώστια, ούτε και οι φυσικοί νόμοι θα ισχύουν. Θα πρόκειται για μια κατάσταση Χάριτος, για την οποία άλλωστε προοριζόταν από την αρχή ο άνθρωπος.

 Επειδή τα θαύματα είναι σημάδια της Βασιλείας, γι' αυτό και η προσοχή πρέπει να στραφεί εκεί που δείχνουν. Όταν το δάχτυλο δείχνει το φεγγάρι είναι ανόητο να κοιτάς το δάχτυλο. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος δεν πρέπει να κάμει το λάθος να θέσει το θαύμα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του, διότι έτσι καθηλώνεται και δεν ωριμάζει πνευματικά. Σ' εκείνους που απορούν ή και διαμαρτύρονται γιατί δεν γίνονται πολλά θαύματα ή γιατί δεν γίνεται σ' αυτούς θαύμα, ο άγ. Ιω. ο Χρυσόστομος  θ' απαντήσει: όταν η ανωριμότητα των Ιουδαίων απαιτούσε θαύματα για να πιστέψουν, ο Χριστός τους έδωσε θαύματα. Αν δεν δίνει πολλά θαύματα, είναι σημάδι ότι μας τιμά, διότι δείχνει τη μεγαλύτερη ωριμότητα στην οποία μας καλεί².

 Εάν ο άνθρωπος κάνει μόνο τα θαύματα κριτήριο της αλήθειας, παραμένει υπανάπτυκτος και εύκολα μπορεί να περιπέσει σε πνευματική πλάνη, δηλ. να εξαπατηθεί από τον διάβολο, ο οποίος θα του παρουσιάσει υπερφυσικά γεγονότα και σε άλλες θρησκείες ή τεχνικές. Όμως οι  άλλες θρησκείες δεν αποτελούν αποκάλυψη του Θεού και δεν φανερώνουν τη Βασιλεία Του. Εάν η σκέψη και η καρδιά του ανθρώπου παραμείνουν σε εγρήγορση, τότε τα θαύματα βοηθούν στη διάκριση της διδασκαλίας και η διδασκαλία στη διάκριση των θαυμάτων. Αυτό δεν συνέβη με τους Φαρισαίους, οι οποίοι είδαν πολλά θαύματα αλλά η καρδιά τους παρέμεινε σκληρή. Στόχος είναι να αρκεί ο λόγος του Χριστού.

.........................................................

 Από ολόκληρο το ήθος της ζωής της Εκκλησίας γίνεται φανερό ότι το υψηλότερο επίτευγμα του ανθρώπου είναι η αγάπη και η ταπείνωση." Αν δεις άνθρωπο που ζει με αγνότητα και ταπεινοφροσύνη, ελεήμονα, πράο, συμπονετικό, που αγαπά το Θεό και τον άνθρωπο, με όλες τις αρετές συγκεντρωμένες, ώ! τί όραμα έχεις δει! Τον ίδιο τον αόρατο Θεό αξιώθηκες να δεις πάνω στο ναό Του και την εικόνα Του³". (άγ. Παχώμιος). Αυτό είναι το όντως θαύμα: όταν η καρδιά του ανθρώπου γίνεται κατοικητήριο του Θεού σαρκώνοντας το Χριστό ξανά.

  Η λογική του Θεού διαφέρει πολύ από τη λογική της κοινωνίας του θεάματος. Το θαύμα που επιτελείται μέσα στην ανθρώπινη ψυχή  μετρά πολύ περισσότερο από την ανατροπή των φυσικών νόμων διότι έτσι καταλύεται ο νόμος της αμαρτίας. " Όποιος αισθανθεί πραγματικά τις αμαρτίες του είναι ανώτερος από εκείνον που με την προσευχή του ανασταίνει νεκρούς. Όποιος αξιωθεί να δει την ασθένειά του είναι ανώτερος από εκείνον που αξιώθηκε να δει αγγέλους, διότι βλέπει με τα νοερά  μάτια της ψυχής του⁴". (Άγ. Ισαάκ ο Σύρος).

 Στην εποχή μας δήθεν χαρισματικοί ηγέτες  εξασκούν κάποιες έκτακτες ικανότητες με σκοπό να προσελκύσουν κόσμο στη δική τους σέκτα. Ζούμε σε εποχή εκτεταμένης σύγχυσης που εκλαμβάνει το ψέμα για αλήθεια. Ταυτόχρονα πρόκειται  και για μια εποχή σκηνοθεσίας. Αυτό που έχει τη δυνατότητα να παρουσιαστεί κατάλληλα συσκευασμένο κερδίζει τη μάχη των εντυπώσεων. Σε μια τέτοια κατάσταση εύκολα κάποιος μπορεί να νομίσει τη λαμαρίνα για χρυσάφι και το βότσαλο για διαμάντι. Ήδη από παλιά οι Πατέρες της Εκκλησίας μας είχαν προειδοποιήσει να είμαστε δύσπιστοι όταν ακούμε για θαύματα για να μην πλανηθούμε. Χρειάζεται να γίνονται:α) στο όνομα του Ιησού Χριστού (τον οποίο να ομολογούν ρητά ως Θεάνθρωπο), β) να παραπέμπουν στη μετάνοια και στην Εκκλησία, και γ) να αποτελούν πράξεις ταπεινής αγάπης και όχι επίδειξης. 

 Όταν όλες οι εκδηλώσεις της ζωής καλύπτονται από την παρουσία και δράση της ενέργειας του Θεού, τότε ο χριστιανός εύλογα αναπτύσσει το βίωμα ότι ζει διαρκώς στον χώρο του θαύματος. Τότε το θαύμα παύει να είναι έκτακτη ενέργεια και γίνεται τρόπος ζωής. Γίνεται αποτέλεσμα της πίστης, όχι με τη σημασία της αξιοποίησης μιας ασαφούς και νεφελώδους εσωτερικής δύναμης, όπως συχνά νομίζεται, αλλά με την έννοια της προσωπικής εμπιστοσύνης και της εγκατάστασης οργανικής σχέσης ενός προσώπου προς το πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού.

 Τότε θαύμα σημαίνει κάθε δωρεά, το να ζει κάποιος "εν τω Θεώ". Όπως τόνισε ο Θεός στην Π. Διαθήκη προτυπώνοντας τη Βασιλεία Του, "μάθε ότι δεν είναι για την αρετή σου που σου δίνει ο Θεός αυτή την καλή γη να κληρονομήσεις". (Δευτ. 9:6)

 ( Απο το βιβλίο του π. Βασιλείου Θερμού: "Περάσματα στην απέναντι όχθη).

  Υάκινθος

1  Λουκά 4: 16-21.
2  Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου Ομιλία α' εις την αγίαν Πεντηκοστήν, 4, ΕΠΕ, 36, 315-317.
3 Βίος Αγίου Παχωμίου, ΒΕΠΕΣ 41, 110
4 Αγίου Ισαάκ του Σύρου Ασκητικά, λόγος λδ΄.