Η ΠΙΣΤΗ Η ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ … «ΟΙ ΠΛΑΝΩΜΕΝΕΣ ΑΣΤΟΧΙΕΣ ΜΟΥ» - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

 Η  ΠΙΣΤΗ  Η  ΑΓΑΠΗ   ΚΑΙ … «ΟΙ ΠΛΑΝΩΜΕΝΕΣ ΑΣΤΟΧΙΕΣ  ΜΟΥ»

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

       Αφορμή για τις σκέψεις που ακολουθούν δίνουν η ερώτηση: «Η αγάπη προς τον πλησίον και η φιλανθρωπία είναι απολύτως απαραίτητες. Το ερώτημα είναι χρειάζεται και Ορθή Πίστη ή όχι;». Και, τα αρνητικά σχόλια κάποιων μετά από εκτενές θετικό δικό μου (σχόλιο) στους «εκ βαθέων» στοχασμούς π. Θεοδοσίου Μαρτζούχου -«Παράθυρα προβληματισμών», «Αναστάσιος, 8.3.21- πιο ειδικά στην καίρια καταληκτική του πρόταση : «Ας αφήσουμε το Χριστό να λύσει τα εκκρεμούντα. Ας  μην Του υποδείξουμε τι πρέπει να κάνει»!      

Α.    «Η αγάπη προς τον πλησίον και η φιλανθρωπία είναι απολύτως απαραίτητες», σύμφωνοι, γράφει σχετικά ανώνυμος, και προσθέτει. «Το ερώτημα είναι χρειάζεται και Ορθή Πίστη ή όχι;». 1.   Για όλους τους βαπτισμένους χριστιανούς, πίστη και αγάπη παν’ μαζί, δεν πάνε χώρια! Ο Χριστός όρισε, ως «πρώτη και μεγάλη εντολή» την αγάπη στο Θεό, ως «δεύτερη ομοία-ισοδύναμη-αυτή» την αγάπη στον πλησίον, και συμπλήρωσε ότι στις δυο μαζί είναι το ουσιαστικό όλο -Μτ.22,37κ.ε. Αλλά και.  «Ου πας ο λέγων μοι Κύριε, Κύριε, αλλ’ ο ποιών το θέλημα του Πατρός μου» -Μτ.7,21. Με άλλα λόγια. Δε φτάνει να με πιστεύει κάποιος, οφείλει και να τηρεί το θέλημα του Πατέρα μου, που βέβαια, «Αγάπη εστί».

Ο Απ. Παύλος όρισε θεωρητικά την πίστη ωραιότατα ως εξής. «Έστι δε πίστις, ελπιζομένων υπόστασις, πραγμάτων έλεγχος ου βλεπομένοων» -«Πίστη σημαίνει σιγουριά γι αυτά που ελπίζουμε, και βεβαιότητα γι αυτά που δε βλέπουμε» -Εβρ.11,1. Αλλά και προσδιόρισε επίσης ωραιότατα για ποια πίστη ομιλεί. «Πίστις δι αγάπης ενεργουμένη» -«Σημασία έχει η πίστη στο Χριστό, η οποία εκδηλώνεται με αγάπη»- Γαλ.5,6. Και ολοκλήρωσε, επίσης ωραιότατα, «Αληθεύοντες εν αγάπη» -Εφ.4,15. Με άλλα λόγια η αληθινή πίστη κρατάει πάντα την αγάπη στον όποιο άλλο άνθρωπο, με την έτερη ή και αντίθετη αντίληψη-πίστη.  Ο Μ. Αντώνιος, πατέρας και καθηγητής της ασκητικής βιωτής και πολιτείας, πλέκει καλάθια, τα πουλάει, δίνει τη μισή είσπραξη σε φτωχούς, και με την άλλη μισή αγοράζει τον «αρτον τον επιούσιον». Και τι να πει κανείς π.χ. για τους Μ. Βασίλειο, Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο και άλλους …    2.  Για όλους τους άλλους ανθρώπους εκείνο που μετράει πάντα είναι «η μείζων-μεγαλύτερη, ανώτερη- των τριων τούτων Αγάπη». «Νυνί δε μένει πίστις, ελπίς, αγάπη τα τρία ταύτα. Μειζων δε τούτων η Αγάπη»-1Κορ.13,13. Όποιος άλλος εκτός Χριστιανισμού-Εκκλησίας αγαπάει είναι χριστιανός και δεν το ξέρει!

      «Όσοι πιστοί», λοιπόν. Και :  «Ο δυνάμενος χωρείν -από το δικό του δρόμο- χωρείτω»- «Όποιος μπορεί να βαδίσει αυτό το δρόμο, ας τον βαδίσει»-Μτ.19,12.

Β.    Έρχομαι στην καίρια καταληκτική πρόταση : «Ας αφήσουμε το Χριστό να λύσει τα εκκρεμούντα. Ας  μην Του υποδείξουμε τι πρέπει να κάνει», του π. Θ.Μ. η οποία αντίθετα ενόχλησε «ανώνυμο», διό και ζητάει να του ξεκαθαρίσει με ένα «ναι» ή ένα «όχι» αν «πιστεύει ότι παπισμός και προτενσταντισμός είναι αιρέσεις και δεν έχουν μυστήρια;», Και προσθέτει. «Την ίδια ερώτηση θα ήθελα να κάνω και στον Θ. Κοτταδάκη, αλλά σε μέσες άκρες είναι γνωστά "τα πιστεύω" του. Αν θέλει βέβαια ας απαντήσει και αυτός μονολεκτικά».

      Πρώτα δυο λόγια για το … «μονολεκτικά», που μ’ έκανε να γυρίσω πολλά χρόνια πίσω, και να υπομειδιάσω ευγενικά. Είχαν έρθει στις Σπέτσες τότε για κάποιο σκοπό μερικοί «πυρφόροι» νεαροί ορθόδοξοι, κι ήμουνα καθισμένος στο Αρχονταρίκι του Αγίου Νικολάου. Δεν ξέρω πώς τους ήρθε, το θυμάμαι όμως σαν χτεσινό, έπιασαν να περνούν ο ένας κατόπιν του άλλου, και να μου ζητούν επιτακτικά να τους απαντήσω «μονολεκτικά». «Οι Κανόνες της Εκκλησίας πρέπει να τηρούνται ή όχι»;

        Περνώ στο πιο ενδιαφέρον,  στα «μέσες άκρες γνωστά» του -γράφε ιεροεξεταστικά- «πιστεύω» μου. Εδώ όμως δεν απαντώ «μονολεκτικά», επεκτείνομαι όσο δει. Γιατί στο μεταξύ έχει παρέμβει με το ψευδώνυμο, «Αντώνης» -κάτι μου λέει, πως είναι ο ίδιος, αλλιώς- «έτερος Καππαδόκης» με παραπλήσιο σχόλιο, «για να μη «πλανώνται» οι αστοχίες του Αθανασίου Κοταδάκη», που ισχυρίστηκε ότι, δε γνωρίζει να υπάρχει Ορθόδοξη Συνοδική απόφαση που αποφαίνεται και λέει αιρέσεις τον παπισμό και τον προτεσταντισμό! Αν είναι δυνατό!

       Λοιπόν. Ο 7^ος Κανόνας της 3^ης Οικουμενικής για το απαραβίαστο της πίστης «των εν τη Νικαέων συναχθέντων πόλει»-1^η Οικουμενική 325-αφορά κυρίως την καταδίκη της κακοδοξίας του Αρείου. Μπορεί όμως να καλύπτει και την του Μακεδονίου-το Άγιο Πνεύμα «κτίσμα»-που καταδίκασε η 2^η  Οικουμενική, που ήταν αποκλειστικά Ανατολική, και έγινε μετά δεκτή και από τη Ρώμη ως Οικουμενική, Το θέμα όμως είναι ότι ήδη μέσω Ιερού Αυγουστίνου(354-430), έχει αρχίσει να εμφανίζεται στη Δύση και να εισχωρεί ας πούμε «λαθραία» στο «Πιστεύω» εδώ κι εκεί η προσθήκη «και εκ του Υιού», «Filio que»! Με τη θεολογική διευκρίνιση ότι. «Το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα «principaliter», «πρωταρχικά», «κύρια», ενώ από τον Υιό εκπορεύεται «per donum Patris», «από Πατρική δωρεά»! Πράγμα που δεν απέχει και πολύ από το του Γρηγορίου Νύσσης, ότι «το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα μέσω του Υιού»-Κάλλιστος Γουέαρ, «Η Ορθόδοξη Εκκλησία»,σ.342κε. Θα πρόσθετα και, από το του Μ. Αθανασίου. «Ο Πατήρ δι Υιού, εν Αγίω Πνεύματι ποιεί τα πάντα».

      Προφανώς η υπόθεση δεν είχε λάβει ευρύτερες διαστάσεις, διό δε βλέπουμε να απασχόλησε την 3^η Οικουμενική. Αλλά! Ούτε καμιά από τις επόμενες, και όταν η ανωτέρω προσθήκη έκανε την επίσημη πρώτη της -Σύνοδος Τολέδου- 589. Και, για να μη μακραίνει ο λόγος, γιατί μεσολαβούν πολύπλοκα προβλήματα πολιτικά τε και εκκλησιαστικά, κοντά 400 χρόνια από Αυγουστίνο ως το 867 και 300 από τη Σύνοδο του Τολέδου, η προσθήκη μακροημερεύει εκεί χωρίς να ενοχλείται κανείς σε Δύση και Ανατολή ! «Οι μεγάλοι και αντιπροσωπευτικοί θεολόγοι σε Ανατολή και Δύση δεν έσπρωξαν τις απόψεις τους στα άκρα»-Κάλλιστος Γουέαρ, ανωτ.σ.344. Περιστασιακή εξαίρεση εδώ η πράξη Πάπα Λέοντα 3^ου να αναρτήσει το «Πιστεύω» έξω από το Ναό του Αγίου Πέτρου γραμμένο σε δυο αργυρές πλάκες ελληνικά και λατινικά, χωρίς την προσθήκη  -814- και να την αποσύρουν οι επόμενοι.      

     Στη Σύνοδο του 879/880, τη Φωτιανή, ή και 8^η Οικουμενική, όντως εξοβελίστηκε η προσθήκη, αλλά και με βούλα και συνυπογραφή Παπική -Ιωάννης 8^ος μέσω των αντιπροσώπων του- «ως αυτού παρόντος εκείνου και συνθεολογούντος ημίν την ευσέβειαν»-Ι. Καρμίρης, «Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία …»,τ.1^ος σ.221. Για να επανέλθει, βέβαια, στη θέση που ήταν και πριν, προτού καλά-καλά προλάβει να στεγνώσει το μελάνι της βούλας και υπογραφής, γιατί στο μεταξύ πράγματα τινά πολιτικά είχαν αναγκάσει τη Ρώμη να κάνει με τους Φράγκους συντροφιά. Παρά ταύτα, με ένα κάποιο “modus vivendi” αμφοτέρωθεν αποδεκτό τους τρεις επόμενους αιώνες οι σχέσεις Ανατολικής-Δυτικής Εκκλησίας δεν έχουν διακοπεί, το λεγόμενο πρώτο σχίσμα-867-έχει μπει στον πάγο, είναι ωσεί νεκρό. Ως το επάρατο 1054, που, με μοιραίους πρωταγωνιστές το μισαλλόδοξο και υπερφύαλο Καρδινάλιο Ουμβέρτο και το δυναμικό Πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριο, επήλθε η οριστική ρήξη Δύσης-Ανατολής!

      Παρακάμπτω, γραφόμενα ότι παρά ταύτα αρκετά χρόνια μετά, κάποια πράγματα έδειχναν ότι δεν «απώλετο το παν». Όμως το 1098 -Α΄ Σταυροφορία- άρχισε να προϊδεάζει δυσάρεστα αυτό που έμελλε να ακολουθήσει, και δυστυχώς ακολούθησε εκατόν έξι χρόνια μετά-1204, Δ΄ Σταυροφορία. Άλωση  της Κωνσταντινούπολης, ανείπωτες … «χριστιανικές» φρικαλεότητες ναι, φρικτότερες «κι από κείνες των αλλόδοξων Σαρακηνών ναι, αλλά ΄με υπαιτιότητα Ανατολική! 

      Από κει και πέρα, η Ρώμη υπό την απόλυτη εξουσία του Πάπα, από καιρό και πολιτική, ως αυτοτελής εκκλησιαστικός σχηματισμός-αυτοσυνειδησία Εκκλησίας, μάλιστα μόνης- μοναδικής καλπάζει αχαλίνωτα ως μη περεταίρω. Και, τρακόσια χρόνια μετά-1517-πονεμένη ιστορία, προκαλεί δεύτερο Σχίσμα, τώρα ενδοδυτικό, απ’ το οποίο όμως προκύπτει νέος αυτοτελής εκκλησιαστικός σχηματισμός, με αυτοσυνειδησία  Εκκλησίας, ανώτερης μάλιστα της Ρωμαϊκής!

        Η καθ’ ημάς Ορθόδοξη Ανατολή -Οικουμενικό Πατριαρχείο, τα άλλα τρία πρεσβυγενή κλπ.  αυτοδίκαια και αυταπόδεικτα, μόνη με αληθινή- γνήσια αυτοσυνειδησία Εκκλησίας, ως μη παραβιάσασα «ιώτα εν ή μιαν κεραίαν» της Αλήθειας-πίστης της Ενωμένης «Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας» της πρώτης χιλιετίας αιμάσσει οδυνηρά υπό τον αλλόδοξο Οθωμανικό ζυγό. Ωστόσο επιτελεί αδελφικά ως οφείλει και στο μέτρο του δυνατού το χρέος αγάπης. Δεν αρνείται να διαλεχθεί με αμφότερες και να επισημάνει Συνοδικά, τι και πώς, κι εδώ κι εκεί, και πού ακριβώς αυτά που πιστεύουν, διδάσκουν και πράττουν αποκλίνουν από εκείνα της Ενωμένης Μίας Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας των 1000 ετών όλων τους ! Φυσικά με τα μυαλά που κουβαλούσε τότε η Ρωμαϊκή Εκκλησία και τον περίπου κοσμοκρατορικό της καλπασμό, αυτά τα διαμηνύματα της υπό τον Οθωμανικό ζυγό-και ως μη όφειλε με όχι δυσδιάκριτο δικό της δάκτυλο-της Ορθόδοξης Ανατολής ηχούσαν ως «φωνή βοώντος εν τη ερήμω» εις τα ώτα της. Από άλλη οδό, αυτή της ενθουσιαστικής ορμής του νεοφωτίστου, το αυτό και στον προκύψαντα νέο εκκλησιαστικό σχηματισμό που ακούει με τον όνομα Εκκλησία Ευαγγελική ή Προτεσταντική !

      Ούτως εχόντων πραγμάτων επανέρχομαι, και επαναλμβάνω και λέω ότι, προσωπικά δεν γνωρίζω Συνοδική Απόφαση της Ορθόδοξης Ανατολής που αποφάνθηκε και είπε ότι αμφότερες, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ή ως θέλουν πολλοί, η Παπική, και η Ευαγγελική ή Προτεσταντική, δεν είναι Εκκλησίες, και είναι αιρέσεις, και ούτε στη μεταξύ τους επικοινωνία για διαφόρους πρακτικούς λόγους κάτι τέτοιο έχει καταγραφεί.  Ασφαλώς επίσης γνωρίζω ότι και Άγιοι της καθ’ ημάς Ορθόδοξης Ανατολής, που ως είναι το χρέος μου σέβομαι και τιμώ, και άλλοι τινές κληρικοί, και πρώτου βαθμού τις έχουν πει και τις λένε αιρέσεις. Θεωρώ τον χαρακτηρισμό προσωπική τους αντίληψη ευλαβική -αυτό είναι το όριό τους-, όχι Συνοδική Απόφαση της Εκκλησίας- όχι Δογματικό ή Συμβολικό Μνημείο της, ήτοι υποχρεωτικής από τους ορθόδοξους πιστούς αποδοχής.

     Τελεία και παύλα και ως εδώ. Δεν προχωρώ στα ελπιδοφόρα για μένα επισυμβάντα από τα μέσα του εικοστού αιώνα, που άλλοι, ως έχουν ανάλογο δικαίωμα τα πάνε αλλού. Ανέκαθεν πίστευα και πιστεύω ότι ο Θεός που «Αγάπη εστί», έπαψε να αγαπάει του Δυτικούς χριστιανούς ή να τους στερεί τη Χάρη Του. Συμπορεύομαι, με το ωραιότατο π. Θεοδοσίου Μαρτζούχου. «Ας αφήσουμε το Χριστό να λύσει τα εκκρεμούντα. Ας  μην Του υποδείξουμε τι πρέπει να κάνει»!      Και υιοθετώ απόλυτα το του μακαριστού π. Ηλία Μαστρογιαννόπουλου ότι: «Στη Δύση, ούτε κοιμάται, ούτε πέθανε ο Θεός».

Με «την αγάπην την πρώτην, ην ουκ αφήκα …»

Αθανάσιος Κοτταδάκης

 

Υ.Γ. Προς σχολιαστή Θεόδωρο Σ.  οφειλόμενη απάντηση  6.4.2021      1.31π.μ.

    Είστε και ειλικρινής και ευγενής.

1.    Νομίζω και εννοώ ότι η πολλή «Θεοτοκολογία»-«Θεοτοκόφιλοι», που λέτε, και «Θεοτοκόφιλία»-έξω από τον υμνολογικό-λατρευτικό χώρο της Εκκλησίας, ανοίγει πόρτα στον ατομικό μυστικισμό, κι από κει στην ατομική επανάπαυση και αυτάρκεια για τα περαιτέρω.

2.    Τα δυο αποσπάσματα α.  «Δευτέρα δε ομοία-ισοδύναμη- αυτή. Αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν. Εν ταύταις ταις δυσίν εντολαίς…»-Μτ.22,39-το ουσιαστικό όλο,  και β. «Αληθεύοντες εν αγάπη …», Εφ.4,15-είναι τα χαμένα από όχι λίγους κλειδιά της ισορροπίας. Καθώς, συχνά μπαίνει στο πλάι η. «Δευτέρα ομοία αυτή …», και το. «Αληθεύοντες», παραμερίζει, αν δεν πνίγει το,  «εν αγάπη», ότι, δηλαδή, η «Αλήθεια-Πίστη» δεν πάει μαζί με την Αγάπη, και όχι μόνο, αλλά και την πετάει έξω. Παρότι, στο κάτω-κάτω της γραφής η Αγάπη «νυνί» είναι και «η μείζων». Κι έτσι έχουμε πληθώρα και συναγωνισμό πρωτοκαθεδρίας κυνηγών κεφαλών αιρετικών, αιρέσεων … «παν αιρέσων», και τα τοιαύτα, κι από κει ψευδαισθήσεις αυτοδικαίωσης «τζάμπα μαρτύρων» της … «Ορθοδοξίας».    

3.   Ο ιερέας στον οποίο παραπέμψατε-alopsis-βρήκε προτεσταντικής γραφής, όχι  Χρυσοστομικής το, «ο πρώτος μετά τον Ένα» για τον Παύλο, Άρα απόβλητο, αφού οι δυο εκκλησιολογίες, ορθόδοξη και προτεσταντική δεν ταιριάζουν. Ιστορία που πάει αρκετά πίσω και είναι όχι λίγο πονεμένη, αν ληφθεί υπόψη πως έφτασαν εκεί. Μπήκε στη μέση και ο ortho «που έψαξε και δεν το βρήκε».

4.   Εκ των υστέρων φαίνεται κι βιάστηκα να παραπέμψω στη γνωστή ανάρτηση, παρότι δε λέει και λίγα. Όμως δε λέει αυτό που κάνει την εν λόγω ρήση για τον Απ. Παύλο στην ουσία της Χρυσοστομική, όπως μπορεί να καταλάβει κανείς διαβάζοντας το  7^ο Εγκώμιο του Αγίου. «Ο κορυφαίος σημαιοφόρος του Χριστού»-«Αγ.Ιω.Χρυ. Ομιλιών Μικρή Φιλοκαλία», εκδόσεις «Ταώς»-που όμως δεν είχα αναρτήσει.

5.   Δεν ξέρω αν έχετε διαβάσει τον «Παύλο», του Ιωσήφ Χόλτνερ-Εκδόσεις «Δαμασκός»- σε μετάφραση του τότε Αρχιμανδρίτη, Πανεπιστημιακού Καθηγητή, μετά Αρχιεπίσκοπου μακαριστού Ιερώνυμου Κοστώνη, Θα σας το συνισυούσα ενθέρμως. Αλλά αποφεύγω με αφορμή αυτό να πω πόσο μεγάλοι θεολόγοι υπάρχουν στον Προτεσταντικό χώρο, και για να μη γυρίσει η συζήτηση αλλού, κάποιοι από το 2012 με περιμένουν στη γνωία, και για να μην πω ότι μου φάνηκε αστείος ο όρος «οι φραγκοσπουδασμένοι». Γιατί ακριβώς επειδή οι Προτεστάντες-οι ίδιοι προτιμούν, «οι Ευαγγελικοί»-απορρίπτουν την Παράδοση ως δεύτερη πηγή της χριστιανικής Αλήθειας-πίστης, πολλές περί την Αγία Γραφή, και όχι μόνο, θεολογικές εργασίες του, κάθε άλλο παρά είναι τυχαίες. Ως εδώ. Το θέμα είναι μεγάλο. Αδελφικά. Αθανάσιος Κοτταδάκης