ΟΣΙΟΥ ΡΩΜΑΝΟΥ ΤΟΥ ΜΕΛΩΔΟΥ ΚΟΝΤΑΚΙΟ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΟΣΙΟΥ  ΡΩΜΑΝΟΥ ΤΟΥ ΜΕΛΩΔΟΥ

ΚΟΝΤΑΚΙΟ  ΣΤΗΝ  ΚΥΡΙΑΚΗ  ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

 

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

     Στη θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, που γιορτάζουμε πανηγυρικά την Κυριακή των Βαΐων, Όσιος Ρωμανός ο Μελωδός, ο κορυφαίος, έχει συνθέσει το Κοντάκιο που ακολουθεί σε Νεοελληνική Μεταγραφή. Απαρτίζεται από Δύο Προοίμια- το πρώτο, «Τω θρόνω εν ουρανώ, τω πώλω επί της γης,- εποχούμενος Χριστέ ο Θεός,- και των αγγέλων την αίνεσιν και των παίδων την  ανύμνησιν- προσδέχου βοώντων σοι. Ευλογημένος ει ο ερχόμενος, τον Αδάμ ανακαλέσασθαι», ψάλλουμε στην Εκκλησία και σήμερα-και, Δεκαέξι Οίκους-Τροπάρια. Έχει ως Ακροστιχίδα-στο πρωτότυπο-τη φράση, «εις τα Βάια Ρωμανού», και ως Εφύμνιο, το στίχο, «ευλογημένος ει ο Ερχόμενος τον Αδάμ ανακαλέσασθαι». Η γιορτή μας εισάγει στη Μεγάλη Εβδομάδα, όπου καλούμαστε-«Δεύτε ουν και ημείς»-όχι απλώς να θυμηθούμε, ή ν’ αναπαραστήσουμε, αλλά «κεκαθαρμέναις διανοίαις», να συμπορευτούμε και να συσταυρωθούμε μαζί του μέσα μας, «ίνα και συζήσωμεν αυτώ… εις την άνω Ιερουσαλήμ», στην Αιώνια Κοινωνία της Αγάπης Του.

     Το σχετικό γεγονός καταγράφουν και οι τέσσερις Ευαγγελιστές.

α.   Π ρ ο ο ί μ ι α.

1.   Στο θρόνο άνω, στον ουρανό- -στη γη κάτω, στο ονάριο,- -δέξου Χριστέ ο Θεός μας,- -των παιδιών την εξύμνηση με των αγγέλων τη δοξολογία- -και αυτή ημών των πιστών που αναφωνούμε:- -«Ευλογημένος ο Ερχόμενος ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

2.   Πρώτα με κλαδιά τον εξύμνησαν,- -ύστερα με ξύλα οι αγνώμονες Ιουδαίοι- -Χριστό το Θεό συνέλαβαν.- -Μα εμείς σταθεροί στην πίστη- -Αυτόν ως Ευεργέτη και Σωτήρα τιμώντας, αναφωνούμε:- - «Ευλογημένος ο Ερχόμενος ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

β.   Ο   ί   κ   ο   ι.

1.   Επειδή τον Άδη έδεσες, το θάνατο θανάτωσες, και τον κόσμο ανάστησες,- -με τα με βάγια στα χέρια σ’ επευφημούσαν τα νήπια,- -αυτή τη μέρα ως νικητή, Χριστέ, και κραύγαζαν:- - «Δόξα στον Υιό του Δαυίδ και Θεό.- -Ποτέ πια βρέφη δε θα σφαχτούν για της Μαρίας το Βρέφος,- -αφού για τη σωτηρία μεγάλων και μικρών μόνος Εσύ σταυρώνεσαι.- -Ποτέ πια δε θα στραφεί ξίφος εναντίον μας,- -γιατί με λόγχη η πλευρά σου τρυπήθηκε.- -Γι αυτό ομολογούμε και γεμάτοι αγαλλίαση κράζουμε:- -«Ευλογημένος ο Ερχόμενος ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

2.   Και να, ο Βασιλιάς μας ήρεμος, πράος, καθισμένος στο ονάριο,- -προχωρεί, σπεύδει στο πάθος,- -για να κόψει διαπαντός της αμαρτίας τα πάθη.- -Καθισμένος στο άλογο ζώο ο Υιός και Λόγος του Θεού,- -αποφασισμένος να σώσει πορεύεται εμάς τους λογικούς.- -Τι θαύμα κι αυτό, να βλέπεις πάνω στο ονάριο,- -Αυτόν που φέρουν στους ώμους τα Χερουβίμ.- -Αυτόν που στον ουρανό πήρε κάποτε τον προφήτη Ηλία με πύρινο άρμα.- -Αυτόν που πτωχεύει θεληματικά, αν και είναι πλούσιος φυσικά.- -Αυτόν που παραιτείται απ’ το δικό του θέλημα,- -κι ενδυναμώνει το θέλημα όσων του κράζουν:- -«Ευλογημένος ο Ερχόμενος ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

3.   Όλη η Ιερουσαλήμ σείστηκε, όπως σείστηκε κάποτε η Αίγυπτος.- -Εκεί σείστηκαν όλα τα άψυχα, εδώ με τον ερχομό σου, Σωτήρα, σαλεύτηκαν όλα τα έμψυχα.- -Όχι γιατί τάχατες είσαι ταραχοποιός- -Εσύ που είσαι της ειρήνης ο φυτουργός,- -αλλά γιατί διαλύεις τις πανουργίες του διαβόλου ως των όλων ο Δημιουργός,- -και τον διώχνεις από παντού, ως των πάντων βασιλιάς.- -Έπεσαν τα παλιά δαιμονικά είδωλα,- -όσοι τώρα πιστεύουν στα είδωλα- -ταράζονται που ακούν νηπιακές φωνές να διαλαλούν:- -«Ευλογημένος ο Ερχόμενος ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

4.   «Ποιος είναι Αυτός;», ρωτούσαν,- -αυτοί που πεισματικά σε αγνοούσαν.- -Δε γνώριζαν, λέει, ποιος ήταν ο Υιός του Δαυίδ,- -που απ’ τη φθορά του θανάτου τους έσωσε.- -Μόλις που τα σάβανα του Λάζαρου έλυσαν,- -και δε γνωρίζουν ποιος τον ανέστησε.- -Υποφέρουν ακόμα οι ώμοι που σήκωναν νεκρό της χήρας το γιο,- -και κάνουν πως αγνοούν, ποιος είναι Αυτός που από το θάνατο τον άρπαξε;- -Από την αυλή του Ιάειρου να βγουν δεν πρόλαβαν,- -και ποιος είναι Αυτός που ανάστησε την κόρη του αγνοούν;- -Ασφαλώς και γνωρίζουν, μα δε θέλουν να ομολογήσουν, ούτε να πουν:- -«Ευλογημένος ο Ερχόμενος ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

5.   Αγνώμονες οι άνομοι ασπάστηκαν την άγνοια,- -και έκαναν πως δε  γνώριζαν,- -Αυτόν που οι γιοι του ψεύδους να φονεύσουν σχεδίαζαν,- -έκαναν πως καθόλου δεν τον γνώριζαν.- -Αυτή η τακτική δεν τους είναι άγνωστη,- -αποτελεί ανανεωμένη έκδοση παλιότερης.- -Το Μωυσή που τους έβγαλε από την Αίγυπτο, να αρνηθούν δεν άργησαν,- -το Χριστό που τώρα τους έσωζε από το θάνατο, κάνουν πως αγνοούν.- -Τότε αγνόησαν το Μωυσή, και λάτρεψαν το μοσχάρι,- -τώρα αρνήθηκαν το Χριστό κι έγιναν φίλοι του Βελίαρ.- -Γι αυτό δεν ήθελαν να φωνάξουν, και να πουν:- -«Ευλογημένος ο Ερχόμενος ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

6.   «Με τα βάγια στα χέρια, Κύριε, σε υμνούσαν τα βρέφη,- -και δίκαια, Υιό του Θεού σε αποκαλούσαν,- -γιατί θανάτωσες το νοητό και υβριστή Γολιάθ.- -Το Δαυίδ μετά τη νίκη επευφήμησαν χορεύτριες κράζοντας:- -«Ο Σαούλ σκότωσε χιλιάδες, και ο Δαυίδ μυριάδες».- -Αυτά συμβολίζουν αντίστοιχα το Νόμο του Μωυσή,- -και τη Χάρη που έφερες μετά του, Ιησού μου, Εσύ.- -Ο Νόμος ήταν ο διώκτης Σαούλ, ο φθονερός,- - η χάρη που τώρα βλασταίνει, ο καταδιωγμένος Δαυίδ.- -Και, βέβαια, ο Κύριος του Δαυίδ είσαι Εσύ,- -«ο Ευλογημένος  και Ερχόμενος ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

7.   Ο ήλιος σε άρμα φωτός, δούλος δικός σου κι αυτός.- -Λαμπρός πάνω στο όχημα κινείται,- -στη δική σου εντολή υποταχτικός,- -με την εντολή του Πλάστη και Θεού.- -Κι Εσύ τέρπεσαι καθισμένος στο ονάριο.- -Προσκυνώ σου την ευσπλαχνία και την ταπείνωση, Κύριε.- -Σπαργανωμένος στη φάτνη ήρθες για μένα πριν λίγο,- -και τώρα πάνω στο ονάριο κάθεσαι,- -Εσύ που έχεις το θρόνο σου τον ουρανό.- -Οι άγγελοι εκεί κύκλωναν τη φάτνη,- -οι Μαθητές εδώ οδηγούν το ονάριο.- -Το «δόξα εν υψίστοις» άκουγες τότε,- -και τώρα ακούς: «Ευλογημένος ο Ερχόμενος  ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

8.   Δείχνεις τη δύναμή σου απ’ τα ταπεινά και φτωχά.- -Δέχτηκες να καθίσεις στο ονάριο, ένδοξε Κύριε,- -κι έκανες να σείονται από ενθουσιασμό τα Ιεροσόλυμα.- -Φτώχεια υποδήλωναν τα ρούχα των Μαθητών σου,- -όμως οι ύμνοι των παιδιών και η λαϊκή συρροή φανέρωναν τη δύναμή σου.- -«Ωσαννά, έκραζαν, Ύψιστε Κύριε, σώσε μας.- -Ύψιστε Θεέ, σώσε εμάς που η αμαρτία ταπείνωσε».- -Σκύψε κι ελέησε εμάς με τα κλαδιά της μετάνοιας στο χέρι,- -ρίξε το βλέμμα της αγάπης σου σε όσους σου κράζουν:- -«Ευλογημένος ο Ερχόμενος  ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

9.   Ο Αδάμ μας φόρτωσε το χρέος των αμαρτιών που οφείλουμε,- -όταν έφαγε τον καρπό που δεν έπρεπε,- - και εξ αιτίας του, δικοί του απόγονοι, είμαστε ένοχοι σήμερα.- -Ο δανειστής δε βάζει στο χέρι μόνο τον οφειλέτη,- -επεκτείνει και στα παιδιά την απαίτηση πληρωμής της πατρικής οφειλής,- -και αδειάζει το σπίτι του οφειλέτη, κάνοντας σε όλους έξωση.- -Γι αυτό όλοι μας σ’ Εσένα το Δυνατό καταφεύγουμε.- -Και επειδή γνωρίζεις λόγω της αμαρτίας μας, πόσο πολύ πτωχεύσαμε,- -αποπλήρωσε την οφειλή μας με την Αγάπη σου,- -«Εσύ ο Ευλογημένος κι Ερχόμενος  ν’ αναγεννήσεις τον Αδάμ».

10.  Ήρθες να σώσεις όλους μας, και μάρτυρας εδώ ο προφήτης Ζαχαρίας,- -που παλιά πραότατο και δίκαιο σωτήρα σε αποκάλεσε.- -Αποκάμαμε, νικηθήκαμε, από παντού εκδιωχτήκαμε.- -Νομίσαμε ότι ο νόμος του Μωυσή θα μας λυτρώσει,- -και υπόδουλους ολότελα μας έκανε.- -Κι οι προφήτες πάλι, απλώς μας άφησαν να ελπίζουμε.- -Γι αυτό μαζί με τα βρέφη, κι εμείς γονατιστοί παρακαλούμε σε.- -«Ελέησε κι εμάς που από την αμαρτία ταπεινωθήκαμε,- -ευδόκησε να σταυρωθείς, και να σκίσεις των αμαρτιών μας το χρεόγραφό,- -Εσύ, «ο Ευλογημένος κι ερχόμενος  να αναγεννήσεις τον Αδάμ».

11.  «Πλάσμα των χειρών μου», ο Πλάστης αποκρίνεται σε όσους κράζουν αυτά,- -«ήρθα γιατί ήξερα πως δεν μπόρεσε ο νόμος του Μωυσή να σε σώσει.- -Και δεν μπορούσε να σε σώσει, γιατί αυτός δεν σε έπλασε.- -Ούτε οι προφήτες μπορούσαν να σε σώσουν, αφού πλάσματά μου, όπως εσύ, αυτοί είναι.- -Μόνον εγώ μπορώ να σε απαλλάξω από το βαρύτατο χρέος.- -Γι αυτό πουλιέμαι για σένα, και σε ελευθερώνω,- -σταυρώνομαι για σένα, και δεν πεθαίνεις,- -Εγώ πεθαίνω και σε διδάσκω να κράζεις:- -«Ευλογημένος ο Ερχόμενος  ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

12.  Για τους αγγέλους δεν έστερξα τόσο;- -όσο για σένα το φτωχό που αγάπησα,- -τη δόξα μου έκρυψα, και φτωχός από πλούσιος έγινα.- -Κι επειδή πολύ σε αγαπώ, πείνασα, δίψασα, μόχθησα,- -βουνά, γκρεμούς, φαράγγια πέρασα,- -αναζητώντας εσένα που είχες πλανηθεί.- -Αμνός ονομάστηκα, να σε θέλξει η φωνή μου να ’ρθεις.- -Ποιμένας τέλος, που τη  ζωή μου θέλω να θυσιάσω για σένα,- -κι από του λύκου τα δόντια να σ’ αποσπάσω.- -Τα πάντα πάσχω για να καταλάβεις, πόσο αξίζει να κράζεις:- -«Ευλογημένος ο Ερχόμενος  ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

13.  Πέρα απ’ τα λόγια αυτά, τούτο και τα πράγματα μαρτυρούν.- -Μπαίνοντας ο Χριστός στην Ιερουσαλήμ κι έχοντας αντιληφθεί πως- -απ’ τον ύμνο των παιδιών έχουν οι εχθροί του  ερεθιστεί,- -σήκωσε το βλέμμα, ατένιζε τη Σιών,- -και λόγο θρηνητικό γι αυτήν εξύφανε:- -«Κλάψε και στέναξε Ιερουσαλήμ,- -που ενώ είχες τα παιδιά των πατέρων- -για  δασκάλους των υιών σου,- -κινείσαι με ορμή νεανική στην πονηριά και το κακό,- -ενώ  βαδίζεις με βήμα αργό γεροντικό στο αγαθό.- -Είναι, λοιπόν, πιο καλοί από σένα,- -όσοι ομολογούν, κράζουν, και μου λένε:- -«Ευλογημένος ο Ερχόμενος  ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

14.  Αυτήν την ώρα όμως θα εισέλθω σ’ εσένα,- -να σ’ απορρίψω, να σ’ αποδιώξω,- -όχι γιατί σε έχω μισήσει, μα γιατί έχω καταλάβει,- -πως κι Εμένα και τους δικούς μου μισείς.- -Τα τέκνα σου Σταυρό μου ετοιμάζουν, τι να μου ανταποδώσουν;- -Ότι στα πριν αυτά, με ραβδί σαν κοινό ρούχο έσκισα τη θάλασσα;- -Λατομούν τάφο για μένα, τι να μου ανταποδώσουν;- -Ότι στην έρημο τότε με νεφέλη τους σκέπασα;- -Παρά ταύτα χαρά έχω, γιατί ήρθα για χάρη τους,- -και να πάθω δέχομαι, γιατί τους πεσμένους αγαπώ,- -για να μπορούν όσοι μ’ αγαπούν, να ομολογούν και να λένε:- -«Ευλογημένος ο Ερχόμενος  ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

15.  Ελέγχοντας έτσι εκείνους τους νωθρούς στην καρδιά,- -Αυτός που γνωρίζει τους ανθρώπους ως μέσα τους βαθιά,- -προχωρεί με όλα τα νήπια και εισέρχεται στο ναό- -καθώς είναι ο μόνος αληθινός ιερέας του παντός.- -Καταφθάνοντας στον οίκο του Πατέρα του, ο Υιός,- -διώχνει αμέσως όσους αγόραζαν ή πουλούσαν λέγοντας :- -«Τίποτε να μη μείνει εδώ, αλλιώτικα φεύγουμε από δω,- -κι Εγώ κι ο Πατέρας και το Άγιο Πνεύμα.- -Τώρα βρήκαμε καταφυγή στων πράων τις καρδιές,- -τις καρδιές αυτών που με πίστη μου κράζουν:- -«Ευλογημένος ο Ερχόμενος  ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

16.  Υιέ του Θεού Πανάγιε, συναρίθμησε κι εμάς με όσους τότε σε ύμνησαν.- -Δέξου τη δέηση των δούλων σου, όπως δέχτηκες εκείνων των παιδιών.- -Ελέησε αυτούς που έπλασες, κι απ’ τη μεγάλη σου αγάπη ήρθες στη γη ως άνθρωπος.- -Δώρισε την ειρήνη σου στην Εκκλησία, που από εχθρούς κλονίζεται,- -λύτρωσε, Σωτήρα, κι εμένα από τις αμαρτίες μου.- -Δώσε μου τη χάρη αυτά που θέλεις, και όπως θέλεις να λαλώ.- -Να μην κάνει η λύπη το νου μου νωθρό.- - Ανάδειξε με καλλιεργημένο πνευματικά,- -για  να μπορώ να ομολογώ, να κράζω, να λέω:- -«Ευλογημένος ο Ερχόμενος  ν’ αναγεννήσει τον Αδάμ».

Αθανάσιος Κοτταδάκης

• Από το βιβλίο. «Στο Χριστό με Ρωμανό το Μελωδό», Αναφορά στη ζωή του Χριστού από Κοντάκια σε λόγο Νεοελληνικό, Σπέτσες 2015.