Είδα πολλούς Γιαννούληδες Χαλεπάδες - Γιἀννα Κουκά

Είδα πολλούς Γιαννούληδες Χαλεπάδες μια περίοδο της ζωής μου. Παρατημένους από μανάδες, πατεράδες, την κοινωνία ολόκληρη. Πέρασα μια μέρα την πύλη των Λεπίδων στη Λέρο. Ως εργαζόμενη.

Στην αρχή, το ομολογώ, φοβήθηκα, ένιωθα σαν γυάλινη, εύθραυστη, μη μου άπτου κουκλίτσα σ' έναν χώρο τεράστιο, ξεχασμένο και βρώμικο. Πρώτη φορά σε χώρο ψυχιατρείου. Και μάλιστα ενός ψυχιατρείου που είχε δικαίως ονομαστεί "Το κολαστήριο".

Βαθιά μπήκα; Κατευθείαν στα βαθιά. Στο 11ο περίπτερο με τα πολύ βαριά περιστατικά. Άνθρωποι παντού, σε μια τεράστια έκταση. Κτίρια που βρώμαγαν κατουρλιά, σκατά, τοίχοι σαράβαλα, σιδερένια κρεβάτια που έτριζαν και νόμιζες πως άκουγες των παλιών των χρόνων τους αλυσοδεμένους ασθενείς, κτίρια έτοιμα να πέσουν. Άνθρωποι φαντάσματα. Σκιές. Γυμνοί από όλους. Κυριολεκτικά, μεταφορικά. Ξεχασμένοι. Παρατημένοι.

Πέρναγε όμως ο καιρός. Εξοικειώθηκα. Κι είδα τους ανθρώπους. Κι είδα την αξιοπρέπεια που πίσω τους χαρίστηκε. Κι έζησα, ευτυχώς, τη μαγεία. Κομμάτι του προγράμματος της επανένταξης. Μια αλυσίδα ανθρώπων που εργάστηκε γι' αυτό και νοιάστηκε για τους φτωχοδιάβολους.

Το 11ο το πήγαμε να κλείσει. Κι έκλεισε τελικά. Για πάντα. Οι ασθενείς με πρόγραμμα και φροντίδα μεταφέρθηκαν σε σπίτια (εκείνοι που ήταν άμεσα επανεντάξιμοι) εκτός του ψυχιατρείου, κι οι υπόλοιποι σε κανονικά σπιτάκια, με ντουλάπες, κρεβάτια, καναπέδες, καθρέφτες, κουζίνα και δικά τους ρούχα εντός της δομής, μεγάλη αλλαγή δηλαδή για ανθρώπους που ήταν πεταμένοι από όλους.

Με την καθοδήγηση, τις γνώσεις, τον συντονισμό κυρίως τον βαθύ ανθρωπισμό των ψυχιάτρων, Θ. Μεγαλοοικονόμου και Γ. Λουκά, δόθηκε στους ασθενείς πίσω αυτό που δικαιούνταν. Ένα έστω κομμάτι της ζωής. Κι ήταν όλο αυτό το μεγάλο, το τρανό, το σπουδαίο.

Να βλέπεις ανθρώπους να ξαναθυμούνται πως είναι άνθρωποι. Δεν ήταν πια μόνο οι "τρόφιμοι", οι "τρελοί", οι "επικίνδυνοι". Ήταν ο Γιώργος. Ο Αιμίλιος. Ο Ξενοφώντας. Εκείνος εκεί που κάθε μέρα πήγαινε την ώρα του προαυλισμού στην πύλη και στεκόταν εκεί για ώρα. Και περίμενε. Να έρθουν να τον πάρουν. Δεν ήρθε ποτέ κανείς. Ήμασταν μόνο εμείς. Ήταν οι άνθρωποι.

Όταν έκλεισε το 11ο γράφτηκε το σύνθημα στους τοίχους του: "Θα μας μείνεις αξέχαστο".

Όσο για μένα, μου έμεινε. Και ας πέρασαν τα χρόνια και όσα και αν ακόμα περάσουν δε νομίζω πως θα κάνω κάτι πιο σπουδαίο στη ζωή μου όσο εκείνο το διάστημα που υπήρξα ένα κομμάτι από τα άπειρα κομμάτια ψυχής ανθρώπων, των ημερών του προγράμματος της επανένταξης στην κοινωνία, των ασθενών ενός ψυχιατρείου.

Όσο εκείνους τους μήνες που συνόδευσα έξω ασθενείς, που τάισα ασθενείς, έντυσα, ξεσκάτωσα ασθενείς, έπλυνα, που καθάρισα κόπρανα πασαλειμμένα σε τοίχους, για όλες τις μέρες που ήμουν φροντίστρια των παρατημένων. Αν με ρωτήσεις, λοιπόν "Ποιο ήταν το πιο σπουδαίο πράγμα που 'κανες στη ζωή σου;" χωρίς δεύτερη σκέψη θα σου πω "Τότε που ξεσκάτωνα στα Λέπιδα νοσούντες άνδρες".

11ο, είπαμε τότε, σε κλείσαμε για πάντα. Και γι’ αυτό θα πολεμάμε πάντα, απ’ όποιο μετερίζι. Οι Γιαννούληδες να ζουν με αξιοπρέπεια. Να μη στιγματίζονται ή αποκλείονται λόγω ψυχικής νόσου. Να μην κακοποιούνται, να μη βασανίζονται. Να φροντίζονται. Να βρίσκουν, να έχουν θεραπεία. 11ο δεν έλειψες σε κανέναν.

Αιώνια ευγνωμοσύνη στον σπουδαίο ψυχίατρο Θόδωρο Μεγαλοοικονόμου. Για όλα.

 

Γιἀννα Κουκά

Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας.