«Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον λοιπόν χριστιανικό κόσμον» - Παναγιώτης Σ. Μαρτίνης

 Αγαπητέ κ. Κωστόπουλε,

Στα όσα εύστοχα και από θεολογικής πλευράς αξιόλογα έγραψε ο αγαπητός συνάδελφος κ. Αθανάσιος Κοτταδάκης στο blog σου θα μου επιτρέψεις να συμπληρώσω:

Είναι αλήθεια  ότι το κείμενο της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Κρήτης, που αναφέρεται στις «Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον λοιπόν χριστιανικό κόσμον», που δημιούργησε τη σφοδρή, ως μη ώφειλε, αντίδραση ολίγων κληρικών και λαϊκών, απαντά αν η Ορθόδοξη Εκκλησία αναγνωρίζει ως «Εκκλησίες» και της εκτός Αυτής, λοιπές χριστιανικές Εκκλησίες και ομολογίες. Και ο θόρυβος και η αντίδραση αφορούσε κυρίως στην αναγνώριση του Ρωμαιοκαθολικισμού ως Εκκλησίας.

Είναι γνωστόν, ότι από καμία Οικουμενική Σύνοδο δεν καταδικάστηκε ως «αιρετική» η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Από Τοπικές Συνόδους καταδικάστηκαν επί μέρους αποκλίσεις της, όπως το  Filioque, δηλ. και η εκ του Υιού εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος (δογματική απόκλιση) ή εκκλησιολογική απόκλιση (Πρωτείο, Αλάθητο). Όμως και απ’ αυτές τις Συνόδους δεν καταδικάστηκε συλλήβδην η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ως αιρετική, ούτε προσωπικά ο Πάπας.

Το αντίθετο συνέβαινε στις παλαιές αιρέσεις, που μαζί με την διδασκαλία καταδικάζονταν προσωπικά ως αιρεσιάρχης και ο εισηγητής της διδασκαλίας π.χ. Αρειανισμός- Άρειος, Νεστοριανισμός- Νεστόριος κλπ.

Τέτοια ανάλογη περίπτωση δεν αναφέρεται και για την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία στη Δογματική ή στην Εκκλησιαστική Ιστορία.

Αντίθετα κατά την περίοδο της εικονομαχίας (8^ος – 9^ος αι.), επειδή ο Πάπας στη σύνοδο του Λατερανού (769) κατεδίκασε τους εικονομάχους, ο τότε πρόμαχος των εικονόφιλων, συντηρητικός αγ. Θεόδωρος ο Στουδίτης (9^ος αι.) σε επιστολή του αποκαλεί τον Πάπα «αγιώτατον, κορυφαιότατον, πατέρα πατέρων, ισάγγελον, μακαριώτατον» προς τον οποίον, ως διάδοχο του αποστόλου Πέτρου, «αναγκαίον αναφέρεσθαι δι’ οτιούν καινοτομούμενον εν τη καθολική Εκκλησία περί των αποσφαλλομένων της αληθείας» (Migne, 99, 101 εξ)

Αλλά και ο λόγγος του αγίου Μάρκου του Ευγενικού στον Πάπα Ευγένιο Α΄ στην σύνοδο της Φεράρας (1438) αποτελεί δείγμα σεβασμού, όταν, μεταξύ των άλλων αναφέρει: «…δεύρο δη ουν, αγιώτατε πάτερ, υπόδεξαι τα σα τέκνα μακρόθεν εξ ανατολών ήκοντα… θεράπευσον τους σκανδαλισθέντας, άπαν σκώλον και πρόσκομμα της ειρήνης κωλυτικόν εκ μέσου γενέσθαι κέλευσον…»

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι με πνεύμα σεβασμού και συνδιαλλαγής προσέρχονταν οι ορθόδοξοι απεσταλμένοι για να συζητήσουν την ένωση των Εκκλησιών. Μάλιστα όπως αναφέρει και ο Σιλβ. Συρόπουλος, που ήταν παρών στη σύνοδο της Φεράρας στη λειτουργία που τέλεσε ο Πάπας στο Ναό του Αγίου Γεωργίου στην Φεράρα συμμετείχαν και οι ανατολικοί, καθώς και ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός. Ο Καθηγητής Γρ. Λαρετζάκης (Πανεπιστήμιο Γκρατς Αυστρίας) στο βιβλίο του «Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός και η ενότητα των Εκκλησιών Ανατολής και Δύσης» (Εκδ. «Επέκταση», Αθήναι 1999) γράφει ότι ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός αποδέχεται την ιερωσύνη του Πάπα και τους Ρωμαιοκαθολικούς ως αδελφή Εκκλησία. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον Καθηγητή Βλ. Φειδά, στην ενδημούσα Σύνοδο του 1178, επί πατριάρχου Μιχαήλ Γ΄ και στο σχετικό Τόμο της Συνόδου αναγράφεται ότι για τον Πάπα και τους συν αυτώ ούτε «τελείω αναθεματισμώ» παρέδωσεν, καθώς για τις λοιπές αιρέσεις.

Ορθά λοιπόν η Σύνοδος της Κρήτης στο σχετικό κείμενο της αποφαίνεται ότι «Η Ορθόδοξος Εκκλησία, ούσα η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, εν τη βαθεία εκκλησιαστική αυτοσυνειδησία αυτής πιστεύει ακραδάντως ότι κατέχει κυρίαν θέσιν εις την υπόθεσιν της προωθήσεως της Χριστιανικής ενότητος εντός του συγχρόνου κόσμου… παρά ταύτα, η Ορθόδοξος Εκκλησία αποδέχεται την ιστορικήν ονομασίαν των μη ευρισκομένων εις κοινωνίαν μετ’  αυτής ετεροδόξων Χριστιανικών Εκκλησιών και Ομολογιών…»

Επομένως και ο Ρωμαιοκαθολικισμός με όλες τις γνωστές αποκλίσεις του, όπως αυτές σημειώθηκαν κατά την προ και μετά το σχίσμα (1054) περίοδο, θεωρείται, σε σχέση με την Ορθόδοξη Εκκλησία, μόνο «Σχισματική» Εκκλησία.

Ας ευχηθούμε ο διάλογος που διεξάγεται να οδηγήσει στην άμβλυνση των εμποδίων, χωρίς φανατισμούς, και μισαλλοδοξίες, ώστε να πραγματοποιηθεί ο λόγος του Κυρίου «ίνα πάντες εν ώσι» (Ιω. Ιζ, 21)

Ευχαριστώ

Παναγιώτης Σ. Μαρτίνης, Δρ. Θ.