ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ Ο ΦΙΛΟΣ ΗΜΩΝ ΚΕΚΟΙΜΗΤΑΙ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΧΡΗΣΤΟΣ  ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ  Ο  ΦΙΛΟΣ  ΗΜΩΝ  ΚΕΚΟΙΜΗΤΑΙ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

       Κατά το. «Λάζαρος ο φίλος ημών κεκοίμηται», του Χριστού-Ιω.11,11κε. Που εδώ δεν προσθέτει. «Αλλά πορεύομαι ίνα εξυπνήσω αυτόν». Ούτε οι μαθητές. «Κύριε, ει κεκοίμηται σωθήσεται»-«Κύριε, αν κοιμήθηκε, θα γίνει καλά». Αλλά Ιωάννης της Αγάπης λέει. «Μακάριος ο νεκρός  ο εν Κυρίω αποθανών απ’ άρτι. Ναι, λέγει το Πνεύμα, ίνα αναπαύσηται από των κόπων αυτού. Το δε έργον αυτού-μέγα τε και περίλαμπρο-ακολουθεί μετ’ αυτού»-Απ.14,13. Είναι εδώ όπου. «Ήχος καθαρός εορταζόντων και βοώντων απαύστως. Κύριε δόξα σοι». Και, άλλης τάξεως «ευφροσύνη αιώνιος»,

******   ***   ******

      Δυο μήνες και κάτι μέρες νεώτερος από μένα και, τετράχρονος μόλις σε δεινή πίκρα ζωής. «Ο πατέρας έφυγε στα σαράντα δύο του χρόνια, πριν κλείσω τα δικά μου τέσσερα. Στη μνήμη μόνο σπαράγματα εικόνων … Η μητέρα άξονας σιγουριάς, πάντοτε ανοιχτή αγκαλιά, αυστηρή τρυφερότητα … Και ευτυχία άτρωτη σε χρόνια σκληρά …». Περαστική δόξα, καμάρι, τιμή, Εποποιία του 40, ακόλουθα τετραετής οδυνηρή Γερμανική κατοχή.

     «Μα οι εχθροί … σκορπίσαν και ξανάρθε για μας λευτεριά». Χρόνια σχολικά και άλλη στρατεία, «ο Χριστός αρχηγός μας και στρατιώτες εμείς-στη μεγάλη του κλήση ας μη λείψει κανείς». Ανταπόκριση σε κίνηση Χριστιανικής Ανάταξης, «Ζωή» Ευσέβιου Ματθόπουλου σε δυναμική ανάπτυξη Σεραφείμ Παπακώστα. Και, Χριστιανικές Μαθητικές Ομάδες-ΧΜΟ-και ομαδάρχης Σπετσιώτης φοιτητής της Θεολογίας, εργαζόμενος στο Ταχυπιεστήριο της «Ζωής». «Η ικανότητα του Βάμβα δεν ήταν τόσο στη διανόηση, όσο στη δράση … Ψηλός, αθλητικός-συν βροντόφωνος, επιβλητικός…  Ερχόταν στο «Ίλιον Τρωάς»-Εντευκτήριο Κατηχητικών-με τα νύχια σπασμένα, καταφαγωμένα και ποτισμένα βαθιά από τυπογραφικό μελάνι … Το οργανωτικό του δαιμόνιο μηχανευόταν καινούργιους δρόμους δράσης, κι εμείς δουλεύαμε πυρετικά … φτιάχναμε σφραγίδες, αφίσες με χριστιανικά συνθήματα για τους τοίχους του Γυμνασίου …» Ενθουσιαστικό κλίμα χριστιανικό σε κορύφωση …

       Μετά-επιρροή Βάμβα(;)-επιτυχής εισαγωγή στη Θεολογική Πανεπιστημίου Αθηνών, 3^ος στους αρχικούς 50 από πεντακόσιους υποψήφιους, ο γράφων 23^ος. Το σημειώνω ότι ήταν του Πρακτικού στο Εξατάξιο τότε Γυμνάσιο-όπου πολλά θετικά, λίγα Αρχαία, καθόλου Λατινικά, κι εξεταζόμασταν σε άγνωστο αρχαίο κείμενο, και άγνωστο Λατινικό. Ακόλουθα, ως αριστοτέχνης καλλιγράφος εργαζόμενος στη Γραμματεία της «Ζωής», με Δημήτριο Τρακατέλλη, Αναστάσιο Γιαννουλάτο, Νικόλαο Βασιλειάδη, Λεωνίδα Διαμαντόπουλο … τελειωμένους θεολόγους. Ένα κι ένα ιδιαίτερα οι δυο πρώτοι, μεγάλης τότε για όλους μας πνευματικής συν αρπαγής ! Σε λίγο πρώτος, πρωτεύων, συναρπαστικός ο Χρ. στο Δ.Σ. της ΧΦΕ.

     Αλλά ! Όλο αυτό το πακέτο, παραχώρησε ο Θεός, σε άκρως κρίσιμη ώρα, ρευστή, μεταβατική, όλα είχαν τελειώσει με την κοίμηση Σεραφείμ Παπακώστα-1954-κι είχαν αρχίσει να στροβιλίζονται αλλιώς. Ώσπου με τον τεκτονικό σεισμό- 1960-ο Χρήστος πέρασε στη «Ζωή», του π. Ηλία Μαστρογιαννόπουλου, με τους δυο πρωταρχικούς στυλοβάτες, Δημήτριο Τρακατέλλη και Αναστάσιο Γιαννουλάτο … κι εγώ να τον λογαριάζω ως 3^ο επερχόμενο ελπιδοφόρα, σεμνά και διακριτικά.

     Κύριος όμως μόνος οίδε τι αναστατώσεις ή άλλα ανέκυψαν στο μεταξύ, και δυο χρόνια μετά-καλοκαίρι 62, Αγία Παρασκευή, διάλειμμα Θεολογικού Συνεδρίου «Έφεσος»-τον ακούω βγάζει βαθύ πόνο ψυχής. «Είμαι μια ματωμένη επανάσταση»! Κατάλαβα όλα μέσα του είχαν γίνει αλλιώς !

     Παρά ταύτα είχε αρχίσει να δίνει εκπληκτικά δείγματα γραφής στα πρώτα του δοκίμια στην «Ανάπλαση» με το ψευδώνυμο «Κεδρηνός», την έκδοση του νεανικού περιοδικού «Σκαπάνη», συν τα πρωτόλεια «Πείνα και Δίψα», και «Ο Ιησούς και το άλλο φύλο» … που καλύτερα να μην το πω σημείο αναφοράς και απαρχής μικρόψυχης και μικρόνοης κριτικής που έμελλε από τότε να τον ακολουθεί.

      Να κλείσω όμως τη μικρή αναφορά στη μετοχή του σ’ αυτή την όμορφη  «χριστιανική παρεμβολή», όσο κι αν μετά την επέκρινε αυστηρά θεολογικά, με γραπτό του που δείχνει, πως κάθε άλλο παρά ένιωσε ν’ άφησε μέσα του κατάλοιπα αρνητικά. «Παρ’ όλη τη θρησκευτική μονομέρεια, γράφει, θα μου ήταν δύσκολο ν’ αρνηθώ ότι χαρήκαμε τα παιδικά κι εφηβικά μας χρόνια στην Ομάδα-ΧΜΟ. Σίγουρα φτιάξαμε παρέες με κείνη την ξένοιαστη φιλία κι εμπιστοσύνη, που δεν ξέρει προσωπεία ή τη σκληράδα της αυτοάμυνας … Ακόμα και τη στράτευσή μας δεν την εισπράτταμε αρνητικά … μας ασκούσε στη συνέπεια και στη δημιουργική δουλειά … Σε σύγκριση με τα άλλα παιδιά στη γειτονιά ή στο σχολείο, μας έκανε να νιώθουμε πραγματικά ευεργετημένοι. Εμείς δε γνωρίσαμε ποτέ την ερημία και τη βαρεμάρα της μοναξιάς του Σαββατοκύριακου, την πίκρα να ενδίδεις σε παρέες, που σε αφήνουν αδιάφορο, κι όπου πρέπει να διακριθείς μόνο με την ψευτοσαχλαμάρα της ανίας».

    Πρόκειται για την πιο ad Hoc και de facto δικαίωση !!

******    ***   ******

       Τώρα επιλέγοντας να πω εκ προοιμίου για το όλο πνευματικό μέγεθος αυτού, θα επεσήμαινα απερίφραστα και απροκάλυπτα πως ο Θεός με τους αλλιώτικους δικούς του λογαριασμούς τον είχε «εκ κοιλίας μητρός αυτού», για τα πολλά τε και μεγάλα και λαμπρά της Αλήθειας Του, κι ευρύτερα, και όχι μόνο, πολύ γνωστά πια και ομολογημένα και πάγκοινα.

    Έξοδος, κι ανώτερες θεολογικές και άλλες σπουδές σε Γερμανία, Γαλλία … Και γραπτά κραταιά, άλλος λόγος, θαρραλέος, ειλικρινής, τίμιος προς κάθε πλευρά. Και υποβολή για έδρα στη Θεολογική Α.Π. Θεσσαλονίκης πρώτα, κι η πόρτα, κι από εκλεκτό φίλο, κατάμουτρα κλειστή. Το ίδιο και στη Θεολογική του Αθήνησι, όπου μάλιστα η εισήγηση ήταν τόσο προκατειλημμένα και μικρόνοα αρνητική, που έκανε τον Καθηγητή Αγουρίδη, παρότι «συνεπέστατα πάλι με καταψήφισε» να εκραγεί και να πει. «Αρνούμαι να δεχθώ ότι ο κ. Γιανναράς είναι ένα τέτοιο τέρας αιρέσεων, ασάφειας και αμάθειας, όπως παρουσιάστηκε από ορισμένους συναδέλφους». Αλήθεια πικρή αυτή. «Όμως ο πιο αρρωστημένος ευτελισμός είναι-εύστοχος πάντα ο Χρ.- να εξωραΐζουμε τη δική μας μετριότητα με θωρακίσεις υπεράσπισης της «θείας αλήθειας» ή «της δόξας του Θεού» ! Και σχόλιο ουδέν !

     Πάμε κι εκεί όπου τον ήθελε φαίνεται και τον προόριζε ο Θεός. Υποψηφιότητα Καθηγεσίας στον τομέα της Φιλοσοφίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Εδώ η αντίδραση κι αν ήταν σκληρή και ανυποχώρητη από άλλη, τη μαρξιστική-αθεϊστική οδό. Διαρρήδην απόρριψη σε κάθε τι που περιέκλειε το Θεό. «Δεν άλλαξε η-θετική-γνώμη μου για σας, αλλά βρίσκομαι σε οξύ δίλλημα, μου τίθεται θέμα παραταξιακής πειθαρχίας», το όνομα του καθηγητή-«Τα καθ’ εαυτόν»,σ.163/164. Κι όταν πια εκλέχτηκε και δε γινόταν αλλιώς, έτερος Καθηγητής. «Άρχισε να ωρύεται, χτυπούσε τα χέρια του στο τραπέζι, άφριζε κυριολεκτικά: «Να παραιτηθεί αμέσως … να φύγει, γιατί θα τον συντρίψουμε»-σλ.172.

     Του έστειλα συγχαρητήρια για την εκλογή. «Θανάση, απάντησε, να εύχεσαι να πάει καλά αυτή η πορεία εις τα έθνη». Ο Θεός είχε τελειώσει τη δουλειά. Τον είχε στήσει στον Άρειο Πάγο ως τότε τον Απ. Παύλο. Τώρα όμως όλα δεν ήταν απλώς αρνητικά, «οι μεν εχλεύαζον, οι δε είπον, ακουσόμεθά σου και πάλι περί τούτου». Ήταν ωμά, ωμότατα αρνητικά, αλλά βέβαια … προοδευτικά ! «Το πραγματικά δαιμονικό μυστήριο του σημερινού πολιτισμού … είναι ότι αναζητά παθιασμένα ένα νόημα δίχως Θεό»-π. Αλ. Σμέμαν, «Ημερολόγιο»,σ.272.

******   ***   ******

     Τώρα να πω κι εγώ πόσο έτρεξα ξοπίσω του, από τότε στο «Βήμα», που απαίτησε ο Μαρωνίτης. «Ή αυτός ή εγώ», και κέρδισε, κι ο Χρ. πέρασε στην «Καθημερινή», στην αριστοτεχνική συν τοις άλλοις και λέξη-μαγευτική, και ποτάμι γλώσσα καρδιάς που χτύπησε θησαυρό. «Η ελευθερία του ήθους», και απνευστί ανάγνωση, και σπουδή πόσες φορές. Σημειωτόν στα φιλοσοφικά, «Το πρόσωπο και ο έρως», στη μικρή και την ευρύτερη εκδοχή, και στο «Σχεδίασμα εισαγωγής στη φιλοσοφία», παραδόσεις πανεπιστημιακές, το ανυπέρβλητο, «Σχόλιο στο Άσμα Ασμάτων», το γλυκασμό των αγγέλων αυτό-«Ζωή σημαίνει να παραιτείσαι από την απαίτηση της ζωής, για χάρη της ζωής του Άλλου. Να ζεις στο μέτρο που δίνεσαι για να δεχτείς την αυτοπροσφορά του Άλλου. Όχι να υπάρχεις και επί πλέον να αγαπάς. Αλλά να υπάρχεις μόνο επειδή αγαπάς και στο μέτρο που αγαπάς»-σ.9/10. Το ανατρεπτικό «Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα», όπου και ο καημός και η ομολογία, πως είδηση δεν πήραν ούτε οι πάνω, ούτε οι κάτω θεολογικοί, εκκλησιαστικοί, και οι της πολιτικής την περιβόητη στην «Ορθοδοξία Στροφή».

      «Και επιλήψει με διηγούμενον ο χρόνος, αδελφέ μου, αν έως τώρα με τα πενιχρά μου δεν σε αδικώ. Μένω με την αίσθηση, ως θα έλεγε κι η Οσία Γαβριηλία, πως θα είναι ευχαριστημένος με σένα ως προς την αποστολή που σου ανέθεσε ο Θεός σ’ αυτόν τον κόσμο τον τόσο αποστασιοποιημένο από την Αγάπη Του, με όχι μικρή την ευθύνη αυτών ημών των χριστιανών, όσο κι αν δεν το καταλαβαίνουμε, πράγμα πολύ χειρότερο.

      Να τελειώνω όμως εδώ. Να σε αποχαιρετήσω ως άρχισα με το Χριστό. «Χρήστος Γιανναράς ο φίλος ημών κεκοίμηται». Και του Απόστολου της Αγάπης Του. «Μακάριος ο νεκρός εν Κυρίω αποθανών απ’ άρτι. Ναι, λέγει το Πνεύμα, ίνα αναπαύσηται από των κόπων αυτού. Το δε έργον αυτού-μέγα τε και περίλαμπρο-ακολουθεί μετ’ αυτού». Ασπάζομαι το σκήνωμα σου με δάκρυ αγάπης όσης πολλής ! Με δάκρυ ελπίδα ειρηνικής». Και χαίρομαι που έστω την τελευταία στιγμή-διαβάζω με άκρα συγκίνηση-έφυγες στα αγαπημένα σου Κύθηρα μιλώντας με φίλους … «όταν ξαφνικά σιώπησε, σήκωσε το χέρι του, έκανε το σταυρό του και έσβησε». Σήμα ξεκάθαρο που συν τοις άλλοις βεβαιώνει πως ήδη βρίσκεσαι όπου. «Ήχος καθαρός εορταζόντων και βοώντων απαύστως «Κύριε δόξα σοι».

      Και, ζητώντας σου άδεια, γράφω στο όνομά σου πως. «Είναι ευτυχής όποιος αξιώνεται έστω και την έσχατη ώρα να σηκώσει το χέρι και να κάνει το Σταυρό του, μου μοιάζει να φεύγει για άνω έτσι σαν το ληστή, αγκαλιά με το Χριστό» !

Αμήν !

Αθανάσιος Κοτταδάκης