Η Θεραπεία του δαιμονισμένου στη χώρα των Γαδαρηνών - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Η Θεραπεία του δαιμονισμένου στη χώρα των Γαδαρηνών

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Η Εκκλησία μας αναγιγνώσκει την περικοπή της θεραπείας των δαιμονισμένων των Γαδαρηνών δύο φορές το χρόνο: την Πέμπτη Κυριακή του Ματθαίου (Ματθ. 8:28–34) και την Τρίτη Κυριακή του Λουκά (Λουκ. 8:26–39). Το γεγονός επίσης παραδίδεται από τον Ευαγγελιστή Μάρκο (Μάρκ. 5:1–20). Και οι τρεις Ευαγγελιστές περιγράφουν το ίδιο θαύμα, αλλά με κάποιες διαφοροποιήσεις που αποκαλύπτουν τη θεολογική και ποιμαντική τους προοπτική.

Ο Ματθαίος αναφέρει ότι ο Χριστός συνάντησε δύο δαιμονισμένους, ενώ ο Μάρκος και ο Λουκάς μιλούν για έναν. Οι Πατέρες ερμηνεύουν τη διαφοροποίηση αυτή όχι ως ιστορική αντίφαση, αλλά ως διαφορετική εστίαση. Ο Ματθαίος, ο οποίος γράφει για ιουδαϊκό ακροατήριο, θέλει να παρουσιάσει πληρέστερα τη δύναμη του Χριστού επάνω σε πολλά πνεύματα, ενώ ο Μάρκος και ο Λουκάς επικεντρώνονται σε έναν δαιμονισμένο, ώστε να προβάλουν το προσωπικό στοιχείο της σωτηρίας και της μεταστροφής. Ο ιερός Χρυσόστομος σημειώνει ότι ο Χριστός δεν ενεργεί απλώς ως θαυματουργός, αλλά απελευθερώνει τον άνθρωπο ως πρόσωπο, ανασυστήνοντας την εσωτερική του ενότητα.

Εξίσου γνωστή είναι και η διαφορά ως προς τον τόπο. Ο Ματθαίος μιλά για τη χώρα των Γεργεσηνών, ο Μάρκος και ο Λουκάς για τη χώρα των Γαδαρηνών (ή κατά άλλους, Γερασηνών). Κατά τα αρχαία γεωγραφικά δεδομένα, Γάδαρα, Γέργεσα και Γέρασα ήταν πόλεις της Δεκαπόλεως, ανατολικά του Ιορδάνη, περιοχές ελληνιστικής κουλτούρας και μικτής πληθυσμιακής σύνθεσης, με Εβραίους και εθνικούς κατοίκους. Το κοπάδι των χοίρων που αναφέρεται στο θαύμα μαρτυρεί την παρουσία μη Εβραίων, αφού ο χοίρος θεωρούνταν ακάθαρτο ζώο για τους Ιουδαίους (Λευ. 11:7). Έτσι το θαύμα λαμβάνει χώρα σε μια εθνική περιοχή, προεικονίζοντας το άνοιγμα της σωτηρίας προς όλα τα έθνη.

Οι διαφορές στο τοπωνύμιο εξηγούνται από την πλησιέστερη ή γνωστότερη πόλη προς τον τόπο του θαύματος. Ο Λουκάς, γράφοντας για ελληνόφωνους, χρησιμοποιεί τον πιο γνωστό γεωγραφικό όρο «Γάδαρα». Ο Ματθαίος, αντιθέτως, ενδιαφέρεται για την ακρίβεια ως προς το σημείο κοντά στη λίμνη, και αναφέρει τη μικρότερη Γέργεσα.

Ο Χριστός συναντά έναν άνθρωπο που δεν κατοικεί πλέον ανάμεσα στους ανθρώπους, αλλά στα μνήματα — ένας ζωντανός νεκρός, σκλαβωμένος από πλήθος πνευμάτων («Λεγεών»). Το όνομα αυτό θυμίζει ρωμαϊκή λεγεώνα, σύμβολο οργανωμένης βίας και καταναγκασμού. Ο Χριστός διαλέγεται με τα δαιμόνια, όχι για να τα τιμήσει, αλλά για να φανερώσει τη φύση τους: διαίρεση, φθορά και απουσία προσώπου. Με μία μόνο εντολή, επιτρέπει στα δαιμόνια να εισέλθουν στους χοίρους, οι οποίοι ορμούν μέσα στη λίμνη και πνίγονται.

Οι Πατέρες βλέπουν σ’ αυτήν την πράξη αποκάλυψη της καταστροφικής φύσεως του κακού. Ο Χριστός επιτρέπει τη μετάβασή τους στα ζώα ώστε να γίνει φανερή η πνευματική πραγματικότητα που μέχρι τότε ήταν αόρατη. Ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας γράφει ότι το γεγονός αυτό δείχνει πως «οι δαίμονες μόνο θάνατο μπορούν να προκαλέσουν» — δεν δημιουργούν, παρά μόνον αφανίζουν. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος προσθέτει ότι ο Χριστός θέλει να απαλλάξει τον άνθρωπο από τον φόβο: τα πονηρά πνεύματα δεν μπορούν να δράσουν χωρίς την άδεια του Θεού.

Ακόμη και η αντίδραση των κατοίκων έχει βαθύ νόημα. Αντί να ευχαριστήσουν, παρακαλούν τον Χριστό να φύγει, διότι προτίμησαν την οικονομική ασφάλεια του εμπορίου των χοίρων από το ταρακούνημα της χάρης. Ο πρώην δαιμονισμένος, όμως, γίνεται ο πρώτος ιεραπόστολος της Δεκαπόλεως· ο Χριστός δεν τον παίρνει μαζί Του, αλλά τον στέλνει να διακηρύξει «όσα εποίησεν αυτώ ο Θεός».

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς έχει ιδιαίτερη ευαισθησία για τον άνθρωπο που περιθωριοποιείται. Ο Χριστός συναντά πτωχούς, γυναίκες, λεπρούς, αμαρτωλούς — και εδώ έναν εξόριστο της ανθρώπινης κοινωνίας. Το θαύμα επομένως δεν είναι μόνο πνευματική θεραπεία, αλλά και αποκατάσταση κοινωνικής σχέσης. Ο άνθρωπος που «καθήμενος παρά τους πόδας του Ιησού» βρίσκει όχι απλώς ψυχική γαλήνη, αλλά θέση ανάμεσα στους άλλους.

Η επιλογή αυτής της περικοπής την Τρίτη Κυριακή του Λουκά εντάσσεται σε μια θεματική συνέχεια των ευαγγελικών αναγνωσμάτων αυτής της περιόδου (Σεπτέμβριος–Νοέμβριος): όλες οι περικοπές προβάλλουν τη μεταμόρφωση και τη σωτηρία του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία της Εκκλησίας — από τον ευσπλαγχνικό Σαμαρείτη έως την αναγέννηση του Ζακχαίου. Ο Λουκάς δείχνει πως η πίστη δεν είναι ιδιωτική υπόθεση αλλά είσοδος στην κοινωνία αγάπης και ζωής του Χριστού.

***

Sixth Sunday of Luke: The Healing of the Demoniac in the Country of the Gadarenes

Our Church reads the passage of the healing of the demoniacs of the Gadarenes twice a year: on the Fifth Sunday of Matthew (Matt. 8:28–34) and on the Third Sunday of Luke (Luke 8:26–39). The event is also recounted by the Evangelist Mark (Mark 5:1–20). All three Evangelists describe the same miracle, but with certain variations that reveal their distinct theological and pastoral perspectives.

Matthew writes that Christ met two demoniacs, while Mark and Luke refer to one. The Fathers interpret this difference not as a historical contradiction but as a difference of emphasis. Matthew, writing for a Jewish audience, aims to present more fully Christ’s power over many evil spirits, whereas Mark and Luke focus on the healing of a single man to highlight the personal dimension of salvation and conversion. Saint John Chrysostom observes that Christ does not act merely as a miracle worker; He liberates the human person, restoring the inner unity of the soul.

A secondary but well-known variation concerns the location. Matthew refers to the country of the Gergesenes, while Mark and Luke mention the country of the Gadarenes (or, according to some manuscripts, the Gerasenes). According to ancient geography, Gadara, Gergesa, and Gerasa were cities of the Decapolis, east of the Jordan River, regions with Hellenistic culture and mixed populations composed of both Jews and Gentiles. The herd of swine mentioned in the narrative reveals the presence of non-Jewish inhabitants, since pigs were considered unclean animals under Jewish law (Leviticus 11:7). Thus, the miracle takes place in a Gentile area, prefiguring the opening of salvation to all nations.

The differences in place names can be explained by whether the Evangelist refers to the nearest or best-known city. Luke, writing for Greek-speaking readers, uses the more familiar term Gadara. Matthew, on the other hand, displays precision regarding the site near the lake, naming the smaller Gergesa.

Christ encounters a man who no longer lives among people but among tombs — a living dead man, enslaved by many spirits (“Legion”). This name evokes a Roman military unit, a symbol of organized violence and oppression. Christ speaks to the demons, not to honor them, but to reveal their true nature: division, corruption, and absence of personhood. With a single command, He permits them to enter a herd of swine, which then rush into the sea and drown.

The Fathers of the Church interpret this act as a revelation of the destructive nature of evil itself. Christ allows the demons to enter the animals so that the hidden spiritual reality might become visible. Saint Cyril of Alexandria writes that this event demonstrates that “the demons can produce only death”—they do not create but destroy. Saint John Chrysostom adds that Christ desired to free humanity from fear: evil spirits cannot act without God’s permission.

Even the townspeople’s reaction carries theological meaning. Instead of expressing gratitude, they beg Christ to leave, preferring the economic security of their trade in swine to the unsettling power of divine grace. Yet the man who was freed becomes the first missionary of the Decapolis; Christ does not take him along but commissions him to “proclaim all that God has done for you.”

The Evangelist Luke is especially sensitive to those who are marginalized. Christ meets the poor, women, lepers, sinners—and here, a man exiled from human fellowship. This miracle is therefore not only a spiritual healing but also a restoration of social belonging. The man who now “sits at the feet of Jesus” finds not only inner peace but his place once again among other human beings.

The choice of this passage for the Third Sunday of Luke belongs to a broader sequence of gospel readings during the autumn months (September–November). All of these emphasize the transformation and salvation of humanity within the life of the Church—from the mercy of the Good Samaritan to the renewal of Zacchaeus. Luke shows that faith is not a private affair but an entrance into the communal life of love and renewal that Christ brings.