Η κυματική επίδραση, ο πρωτομάρτυς Στέφανος και ο κορυφαίος Παύλος - π. Χριστοφόρου Χρόνη

Η κυματική επίδραση, 
ο πρωτομάρτυς Στέφανος 
και ο κορυφαίος Παύλος

 

Πρωτοπρεσβυτέρου Χριστοφόρου Χρόνη

Εφημερίου Ι. Ν. Αγίου Χριστοφόρου Αγρινίου 

(Δρ. Θεολογίας-Μ.Α. Φιλοσοφίας)

Επίκουρου Καθηγητή Θεολογικής Σχολής-Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ

chrischronis@theol.uoa.gr

         Η εορτή του Πρωτομάρτυρα και Αρχιδιακόνου Στεφάνου ξεπερνά την απλή απόδοση τιμής σε ένα ιστορικό πρόσωπο και μας προσκαλεί να βυθιστούμε στο μυστήριο της οδύνης, η οποία, μέσα από τη θυσία, μεταστοιχειώνεται σε πηγή ζωής. Το μαρτύριό του δεν υπήρξε ένα τραγικό τέλος, αλλά η αρχή μιας αλυσίδας γεγονότων με ανυπολόγιστες συνέπειες για την Εκκλησία και τον κόσμο. Ανάμεσα σε αυτές, η σιωπηλή αλλά καθοριστική επίδρασή του στη ζωή του διώκτη Σαύλου-μετέπειτα Αποστόλου Παύλου.

        Η «κυματική επίδραση» αποκαλύπτει πώς ο Θεός μπορεί να μεταστρέφει ακόμη και το κακό σε οδό δόξας. Η έννοια της «κυματικής επίδρασης» μας βοηθά να προσεγγίσουμε ένα από τα βαθύτερα μυστήρια της θείας οικονομίας: πώς γεγονότα φαινομενικά μικρά, τραγικά ή άδικα μπορούν να γεννήσουν, μέσα στον χρόνο, συνέπειες απροσδόκητες και σωτήριες. Όπως ένα βότσαλο που πέφτει στο νερό δημιουργεί κύματα πολύ πέρα από το σημείο της πτώσης του, έτσι και κάθε ανθρώπινη πράξη, καλή ή κακή, διαχέει επιδράσεις που υπερβαίνουν τη στιγμή και το πρόσωπο που την πραγματοποίησε. 

        Ο Απόστολος Παύλος γράφει ότι «σε εκείνους που αγαπούν τον Θεό όλα υποβοηθούν και συνεργάζονται για το καλόν τους» (δεν λέει ότι όλα τα πράγματα είναι καλά).^[1] Το ίδιο συνέβαινε με τους αγίους. Ένα «κακό» στη ζωή τους ο Θεός το μετέτρεπε σε καλό. Δεν γνωρίζουμε τι επίδραση μπορεί να έχει μελλοντικά ένα κακό.

Είναι σαν ένα κύμα. Ξεκινάει εδώ, αλλά δεν γνωρίζουμε που καταλήγει. Και γνωρίζουμε γιατί δεν γνωρίζουμε. Μόνο ο παντογνώστης Θεός μπορεί να γνωρίζει την ωφέλεια ενός «κακού».^[2] Αυτή η κυματική επίδραση είναι συνηθισμένη στη ζωή της Εκκλησίας. Βλέπουμε για παράδειγμα, τη ζωή του Ιωσήφ στα χρόνια της Παλαιάς Διαθήκης. Ένα κακό (ο φθόνος των αδερφών του, η πώλησή του στην Αίγυπτο), μετατρέπεται μελλοντικά από τον Θεό σε σωτήριο καλό (ο Ιωσήφ γίνεται αντιβασιλέας, οδηγεί σε μετάνοια τα αδέρφια του και σώζει το λαό του από την πείνα).^[3] Αυτή την αλήθεια την ομολογεί ο ίδιος ο ανεξίκακος Ιωσήφ, απευθυνόμενος στα αδέρφια του: «Δεν με στείλατε εσείς εδώ, αλλά ο Θεός...».^[4]

       Ο κόσμος είναι δημιουργημένος «καλός λίαν». Γι’ αυτό ένας Γάλλος κληρικός πριν από 150 χρόνια είπε: «Θεέ μου αν μου έδινες την παντοδυναμία σου για 24 ώρες, θα άλλαζα αυτόν τον κόσμο, αλλά αν μου έδινες και τη σοφία σου, θα τον άφηνα όπως είναι».^[5]

        Οι άνθρωποι, εγκλωβισμένοι στον χρόνο και στην περιορισμένη οπτική μας, σπάνια μπορούμε να διακρίνουμε το σύνολο αυτών των κυματισμών. Ο Θεός όμως, που υπάρχει εκτός χρόνου, βλέπει όχι μόνο την αρχή αλλά και την έκβαση των γεγονότων διότι, όντας άναρχος, γνωρίζει την αρχή από το τέλος. Χωρίς να καταργεί την ανθρώπινη ελευθερία και χωρίς να γίνεται αίτιος του κακού, δύναται να μεταστρέφει τις συνέπειές του, ώστε ακόμη και μέσα από τον πόνο και την αδικία να αναδύεται ένα μεγαλύτερο καλό.

        Η κυματική επίδραση αποκαλύπτεται με κορυφαίο τρόπο στο μαρτύριο του αγίου Στεφάνου. Εξωτερικά, ο θάνατός του μοιάζει με ήττα: ένας νέος άνθρωπος, γεμάτος πίστη και χάρη, λιθοβολείται άδικα. Τι απέμεινε από τη ζωή και τη διακονία του; Κι όμως, ακριβώς εδώ αρχίζει η αληθινή «κυματική επίδραση» του μαρτυρίου.

        Ο ευαγγελιστής Λουκάς σημειώνει με θεολογική ακρίβεια ότι, μετά τον λιθοβολισμό του Στεφάνου, «εκείνη την ημέρα ξέσπασε μεγάλος διωγμός εναντίον της Εκκλησίας στην Ιερουσαλήμ».^[6] Οι πιστοί διασκορπίζονται στην Ιουδαία και τη Σαμάρεια και, άθελά τους, γίνονται φορείς του Ευαγγελίου. Εκεί όπου υπήρχε φόβος και βία, γεννιέται ιεραποστολή. Ο θάνατος ενός μάρτυρα γίνεται αφετηρία εξάπλωσης του Ευαγγελίου.

        Όμως η βαθύτερη και πιο συγκλονιστική συνέπεια του μαρτυρίου του Στεφάνου αφορά ένα συγκεκριμένο πρόσωπο: τον Σαύλο. Ο μετέπειτα Απόστολος Παύλος ήταν παρών στο μαρτύριο. Φυλούσε τα ιμάτια εκείνων που λιθοβολούσαν τον Στέφανο και «συνευδοκούσε στον φόνο του».^[7] Κι όμως, ακριβώς αυτός ο άνθρωπος, ο διώκτης, θα γίνει ο κορυφαίος Απόστολος της Εκκλησίας.

        Ο Στέφανος, χωρίς να το γνωρίζει, κερδίζει τον Παύλο. Όχι με επιχειρήματα ισχύος, αλλά με τη μαρτυρία της ζωής και του θανάτου του. Η προσευχή του υπέρ των διωκτών του, το βλέμμα του στραμμένο στον ουρανό, η ομολογία του Χριστού μέχρι τέλους, χαράσσονται στη συνείδηση του Σαύλου. Η μεταστροφή του στον δρόμο προς τη Δαμασκό δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από εκείνη την πρώτη, σιωπηλή σπορά. Το αίμα του Στεφάνου γίνεται σπόρος αποστολικότητας.

        Μπροστά μας αποκαλύπτεται το παράδοξο της θείας οικονομίας: ένας μάρτυρας πεθαίνει και ένας Απόστολος γεννιέται. Η Εκκλησία χάνει έναν διάκονο και κερδίζει τον Απόστολο των εθνών. Η κυματική επίδραση του μαρτυρίου φτάνει στα πέρατα της οικουμένης.

        Το μαρτύριο του Στεφάνου μας διδάσκει ότι τα βάσανα δεν είναι πάντοτε αδιέξοδα. Δεν είναι αυτοσκοπός ούτε «θέλημα Θεού» με ηθική έννοια. Μπορούν όμως να μεταμορφωθούν σε τόπο δόξας. Ίσως δούμε λίγη από αυτή τη δόξα ήδη σε αυτή τη ζωή. Σίγουρα όμως θα τη δούμε στην πληρότητά της στην αιωνιότητα. Τίποτε δεν χάνεται όταν παραδίδεται στον Θεό. Οι κυματισμοί της πίστης και της θυσίας φτάνουν πολύ πιο μακριά απ’ όσο μπορούμε να φανταστούμε. Ο πρωτομάρτυς και αρχιδιάκονος Στέφανος δεν πέθανε μάταια. Με το μαρτύριό του άνοιξε δρόμους που ο ίδιος δεν πρόλαβε να περπατήσει. Ανάμεσά τους, τον δρόμο του Παύλου. Κι αν στον Κύριό μας Ιησού Χριστό οφείλουμε την πίστη μας, στον Απόστολο Παύλο οφείλουμε την Εκκλησία.

---

[1] Ρωμ. 8, 28.
[2] Frank Turek, Stealing from God-Why Atheists need God to make their case, Navpress, 2014, σ. 127.
[3] Βλ. Γεν. κεφ. 37-47.
[4] Γεν. 45,8.
[5] Frank Turek, ο.π., σ. 129.
[6] Πραξ. 8,1
[7] ό.π., 7,60.