Αρχιμ. Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ (2ο) - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

Αρχιμ. Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος  

ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ  ΤΗΣ  ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΗΣ  ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ  (2^ο)

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

«Ιεραποστολικό Συναξάρι του 20^ου Αιώνα», 

Εκδόσεις «Τήνος», 1992.  

Εκλογές για τον άνω νυν Άγιο.

     «Το Χρήστο, το 7^ο παιδί κτηνοτρόφου της ορεινής Αρκαδίας, που ο ετεροθαλής πιο μεγάλος αδελφός του υποχρέωσε, «δεκάχρονο, άριστο μαθητή της τετάρτης Δημοτικού, ν’ αφήσει το Σχολείο και ν’ αναλάβει το πατρικό κοπάδι. «Από της πρώτης παιδικής ηλικίας, λόγω αλλεπαλλήλων οικογενειακών δυσκολιών δεν είχα δυνηθεί να απολαύσω το θρανίον πέραν της τετάρτης Δημοτικού, το είχα αγαπήσει τρομερά το θρανίον», ως γράφει.

     … Τέσσερα χρόνια στη σειρά τη θέση της μαθητικής τσάντας παίρνει στους τρυφερούς ώμους του ο ποιμενικός σάκος … Λιτή τροφή της ημέρας, αλλά και διάφορα βιβλία, περιοδικά ή φυλλάδια … υποκατάστατη παρηγοριά, φωτεινή συντροφιά του τα βράδια, κάτω από το θαμπό φως του λυχναριού της ποιμενικής καλύβας, συχνά ως τα χαράματα … Όχι δυσδιάκριτη υποδήλωση ότι ο Θεός για αλλού θα τον είχε … Ιδιαίτερα αν κρίνουμε από το τόλμημα καταφυγής-«εις την ηλικίαν των 16 ετών εισήλθα»- στο λίαν αυστηρό Ασκητήριο Παναγουλάκη.

     Από κει, π. Ιωήλ Γιαννακόπουλος, π. Πολύκαρπος Ανδρώνης … πλάι του και θα λάβει «ως κατ’ οίκον διδαχθείς» το Απολυτήριο του Δημοτικού, και ο Μεσσηνίας Μελέτιος, «4^η Μαΐου 1926 θα τον χειροτονήσει Διάκονο, Πρεσβύτερο, θα τον ορίσει Ηγούμενο στη Μονή Γαρδικίου θα ευλογήσει ευρύτερη πνευματική δράση του …

Πράγματα που πιάνουν οι κεραίες του Αρχιεπίσκοπου Χρύσανθου … τον καλεί, τον τοποθετεί Ηγούμενο στη Μονή Φανερωμένης-Σαλαμίνα, ο διάδοχος Δαμασκηνός στη Μονή Πετράκη … τελειώνει άριστος το Ιερατικό Φροντιστήριο της Κορίνθου.

     Γερμανική Κατοχή, 1942 και εξής, παρών στη Μητρόπολη Εδέσσης. «Εις την καιομένην εκείνην ελληνικήν περιοχήν … εργάζεται ως ιεροκήρυξ, και λειτουργός, κυρίως ως άριστος εξομολόγος μετά αξιοθαυμάστου δραστηριότητος και αυτοθυσίας»-Αρχιμ. Θεόκλητος Στράγκας. Συνάμα, «αυτός ο σαραντάρης παπάς πάει Γυμνάσιο … Ποτέ δεν είναι αργά»-Γαλάτεια Σουρέλη-με απώτερο στόχο τη Θεολογία, και όσα ανακύψουν εκεί, πόθος Ιεραποστολής, όνειρο, όραμα, έργο ! «1^η Νοεμβρίου 1950 … αποχαιρέτησα τους γνωστούς… από Κοζάνη, μικρή διακονία στη Θεσσαλονίκη, μεγάλη στην Αθήνα, Μονή Πετράκη, Ενορίες, εδώ το Απολυτήριο Γυμνασίου εξετασθείς «ως διδαχθείς κατ’ οίκον», στο χέρι το εισιτήριο για τη Θεολογία. 

******   ***   ******

     Δεκέμβριος 1954 και συνάντηση στην παλιά Θεολογική, ο γράφων δευτεροετής, πρωτοετής ο παπάς με την προς το λευκό πυκνή γενειάδα. Πρωτοετής επίσης και ο Θεόδωρος Ναγκυάμα, κατάμαυρος Ουγκαντέζος χριστιανός ορθόδοξος-υπότροφος στις εγκύκλιες σπουδές από Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, για τις Θεολογικές, από Εκκλησία της Ελλάδος-και η συζήτηση για την Ιεραποστολή έχει φουντώσει. «Και ο π. Χρυσ. με πλησίαζε όλο και περισσότερο … ρωτούσε … του εξηγούσαμε … Διάβασε … τη λέξη, «Κατόντα», που σημαίνει Θεός στη γλώσσα Λουγκάντα, του δημιούργησε εντυπώσεις με ανεξήγητο τρόπο … Και όταν-1959-επεσκέφθη τας Αθήνας ο πολύς π. Σπάρτας, έγινε έξαλλος από χαρά, κι ετοιμάστηκε να πάει Αφρική. Και δεν έχασε το θάρρος του, όταν κάποιοι έφτασαν να τον κοροϊδέψουν», ως γράφει.

    Πτυχίο Θεολογίας 1958 και κατευθείαν στην Πάτμο, στο Γέροντα Αμφιλόχιο Μακρή, νυν Άγιο της Εκκλησίας, πρώτο που είχε εγκρίνει κι επικροτήσει τη σκέψη του να πάει ιεραπόστολος στην Ουγκάντα …Την επόμενη χρονιά-1959- αποσύρεται στα Μετέωρα ένα μήνα, προσεύχεται, μένει καθ’ εαυτόν, σχεδιάζει … Μετά φρεσκάρει εν τάχει καλά όσα Γαλλικά και Αγγλικά ξέρει, επεκτείνει στοιχειώδεις γνώσεις της διαφυλετικής γλώσσας Σουαχίλι, για αρχική συνεννόηση με τους ιθαγενείς … Αυτά, μόνο αυτά, και είναι έτοιμος να εξορμήσει !

      Αλλά ! «Ο Αρχιεπίσκοπος Θεόκλητος του συνέστησε να μην κουνηθεί από τη θέση του. Και ημείς οι φίλοι του εφάνημεν πολύ διστακτικοί, λόγω της υγείας του. «Μνήματα υπάρχουν και εκεί», απαντούσε. Και, εκείνος επροχώρησεν … ημείς εμείναμεν με τον θαυμασμόν και τον φόβον» ! Κατόπιν πήγε και

στον μετά Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο Κοτσώνη, συγκελιώτη του στη Μονή Πετράκη τότε. «Στα σκαλάκια του κελιού μου με πρόλαβε, λίγο πριν ξεκινήσει για την Αφρική … Με ενθουσίαζεν η σκέψις του και με συγκινούσεν η απόφασίς του … Δεν είχε σχεδόν κανένα εφόδιον … ηλικία … υγεία … πάμφτωχος από απόψεως χρημάτων … στηρίξεως εκ μέρους της Εκκλησίας μας, ίσον προς το μηδέν … Ποιος τον έστελλεν εκεί; Πού εβασίζετο φεύγοντας προς το μεγάλο ξεπέταγμα; Σε τίποτε άλλο, και σε κανέναν άλλον, παρά μόνο σ’ Εκείνον … Και Εκείνος δεν τον απεγοήτευσεν» !

      «Το τελευταίο βράδυ φάγαμε με τους αδελφούς στο Κοινόβιο του Μοναστηριού. Κατόπιν ήρθε και εξομολογήθηκε. Και το πρωί ανεχώρησε. «Παρεδόθη εις την χάριν του Θεού»-Αρχιμ. Χαράλαμπος Βασιλόπουλος.

******   ***   ******

     Πάσχα 1960 και εκδρομή στους Αγίους Τόπους, Πατρών Κωνσταντίνος, γνώριμος απ’ τη  διακονία του στη Βόρεια Ελλάδα, ο π. Χρυσόστομος μέσα. Προσκύνημα στη γη του Σταυρού και της Ανάστασης του Χριστού, απαρχή ευλογημένη ! Από κει, μπρος στο Μακαριώτατο Πατριάρχη Πάπα Αλεξανδρείας Χριστόφορο Β΄, και αίτηση της ευχής του. «Σου έστριψε το μυαλό; Μήπως σου ήρθε η έπαρσις να γίνεις Ιεραπόστολος ν’ ακουστεί τ’ όνομά σου; … Τέτοια εγώ δεν κάνω … Ούτε έχω χρήματα και μη μου ζητήσεις» ! «Πόθος μου, Μακαριώτατε, είναι να φέρω το μήνυμα του Χριστού στους μακράν του Ευαγγελίου λαούς. Ζητώ μόνο την ευχή σας». Ο Άγιος Πατρών ένευσε, ο Πατριάρχης είπε. «Καλά, τότε να μείνεις εδώ, και θα σε στείλω» ! 

    10 Ιουνίου 1960, Καμπάλα, πρωτεύουσα της Ουγκάντας, και πρώτο γραπτό εκ βαθέων. «Φθάσας εδώ ευρέθην … υπό τας δυσκόλους περιστάσεις της Εδέσσης … Ούτε κατοικία, ούτε ναός, ούτε κλήρος με την ίδια γλώσσα … Ολίγαι Ελληνικαί οικογένειαι εδώ κι εκεί μακράν … ιθαγενείς ορθόδοξοι, ομοίως διεσπαρμένοι μακράν κατά δεκάδας μιλίων στα τέσσερα σημεία του ορίζοντος … Αυτή είναι η κατάστασις. Καθήκον όλων σας, ευσεβών κληρικών τε και λαϊκών είναι, να μας βοηθήσετε ηθικώς και υλικώς». Τέσσερις μέρες αργότερα-14.6.1960-και νέο. «Αι ανάγκαι μας μεγάλαι και αι δυσκολίαι τεράστιαι». Ωστόσο δεν μένει αργός, μια πρώτη μικρή νέα ορθόδοξη κοινότητα ιθαγενών έχει στηθεί, χαραματιά ελπίδας !

      Και εδώ βάζω πλάι ανεπίτρεπτα δεινά από Ελλαδική Εκκλησία, περικοπή του μισθού του, είχε λέει εγκαταλείψει την εφημεριακή του θέση. Αλλά, τα δυο γράμματα εκκλήσεις ακολούθησαν πολλά, και η βοήθεια σε είδη, χρήμα, και άλλα, τάχιστη ανταπόκριση, συμπαράσταση από Ελλάδα και αλλού άγρυπνων ψυχών, εραστών αλλιώς της ευθύνης, «πορευθέντες μαθητεύσατε», άρχισε να φτάνει. Και νέες μικρές ορθόδοξες κοινότητες να ιδρύονται εδώ κι εκεί και πέρα.

   Διδάσκει από χωριό σε χωριό σε λίγους ή πολλούς, τελεί υπαίθριες λειτουργίες, αντίστοιχες σε φτωχικές λασποκαλύβες, τελεί κατηχήσεις και βαπτίσεις ομαδικές, οργανώνει ιερατικά σεμινάρια, μικροί ναοί υψώνονται ο ένας μετά τον άλλο. «Στας 22 Μαρτίου 1961 ετελέσθησαν τα εγκαίνια μικρού ναού της Ιεραποστολής μας  … Τέλη του 1961 σημειώνει. «Ο μικρός Ναός που εθεμελιώσαμεν την Πεντηκοστήν εκτίσθη συν Θεώ και υπολείπεται η στέγη». Κι αργότερα. «Κατηχώ 50-60 νεοφώτιστους Αφρικανούς φυλής Ατσόλη».

   Και έρχεται εντολή μετακίνησης σε Τανζανία και Κένυα, «ως καλός στρατιώτης Ιησού Χριστού υπακούει», είναι εκεί ήδη. «Θα έπρεπε να έχουν επιστρατευθεί αρκετές δεκάδες προσώπων, και μόνον η εδαφική έκτασις του έργου μας υπερβαίνει την τοιαύτην όλων των Βαλκανίων … έλα επί εξάμηνον, ακόμη και επί τρίμηνον να με βοηθήσεις», επιστολή-14.11.1966-προς π. Χαρίτωνα Πνευματικάκη από Τανζανία.

     «Η βελτίωσις του Ιεραποστολικού Φροντιστηρίου μας που άρχισε … και συνεχίζεται επιτυχώς … εννιά μίλια έξω από το Ναϊρόμπι της Κένυας … Ελπίζομεν να τεθεί ο θεμέλιος λίθος του Μητροπολιτικού Κτιρίου μας …  όπως επίσης και του Ι. Ν. του Αγίου Παύλου … Κάθε τόσον έχομεν νέες βαπτίσεις ομαδικάς, και κάθε τόσον ξεφυτρώνουν «σαν μανιτάρια» νέαι ενορίαι», αναφέρει από Κένυα σε Δελτία Πληροφοριών 1967/68 …

   Διαβάζει για υψηλά Ιεραποστολικά πετάγματα άλλων Εκκλησιών, και κάθεται και γράφει. «Μεταξύ των Ελλήνων δεν υπάρχουν σχολάζοντες Αρχιερείς, και Αρχιμανδρίται, και Ιερομόναχοι, και Μοναχοί, ομοίως και λαϊκοί, άνδρες και γυναίκες συνταξιούχοι ή ανεξάρτητοι οικονομικώς, με χριστιανικήν φλόγα εις τα στήθη των-αυτό ακριβώς, και το μόνο κυριολεκτικά, αλλά αρκετό για τέτοιο αγώνα, που ο ίδιος είχε, αφού τα άλλα είναι του Θεού. Διατί να μην αφιερώσουν μερικά έτη … εις τους Αφρικανούς; Το έργον είναι μέγα» ! Όσο κι αν για κάποιους, προσθέτω, αμαρτωλός λογισμός, φαίνεται, όχι πιο μέγα από τα περί μυστικών θείων ερώτων, και άλλα βυζαντινά τυμπανίσματα που είχαν ανακληθεί και περάσει σε πρώτη γραμμή τότε !

******   ***   ******

      1970, Ουγκάντα και πάλι. Αλλά ! Και ευτυχώς ! Εδώ τώρα έχει έρθει πολύτιμη βοηθός, η νοσηλεύτρια Όλγα Παπασαράντου. Την έστειλε ο Θεός, ήξερε, δεν ήταν η ώρα του να μακρύνει ! Ωστόσο η συνέχεια του ιερού έργου του με τη φλόγα της πρώτης αγάπης. Λουμπούμπασι, Κολουέζι, Κανάγκα. «Έρχονταν αντιπροσωπείες,  από γειτονικές πόλεις και μεγάλα χωριά, Μπουζιμάι, Τσικάπα, Λουέμπο … και ζητούσαν να πάει «ο Παππούς» να τους γνωρίσει την Ορθοδοξία. Έτσι ξεκινήσαμε για Μπουζιμάι … ο δρόμος πολύ άσχημος … έπιασε και βροχή, το αυτοκίνητο κόλλησε στις λάσπες … Βγήκε, περπάτησε, πήγε πιο πέρα … αργούσε να γυρίσει , και ανησύχησα … σπεύδω, κοιτάζω, βάδιζε με αστάθεια … πάω κοντά, ακατάσχετη ρινορραγία, ήταν γεμάτος αίματα … Έκανα τα δέοντα, σταμάτησε … προσφύγαμε σε καθοδόν πρόχειρο Ιατρικό Σταθμό, πάλι τα ίδια … Όμως κρατούσε το κουράγιο του … παράπονο δεν εξέφρασε … ήταν υπομονητικός, ήσυχος, πράος». Δεν συνέχισαν, δεν ήταν δυνατό σε τέτοια κατάσταση, γύρισαν πίσω στην Κανάγκα, ήταν 13 Δεκεμβρίου 1972».

       Ακόλουθα, «αναγκαστήκαμε να πάμε δυο φορές σε ένα ιθαγενή γιατρό, που πρόσφερε όποιες υπηρεσίες μπορούσε-συνεχίζω δια χειρός νοσηλεύτριας Όλγας Παπασαράντου. Η μύτη του σταματούσε δυο τρεις μέρες, και πάλι άνοιγε. Έπρεπε φυσικά να μπει σε Νοσοκομείο, αλλά κανείς δε βρέθηκε να με βοηθήσει  … Είχαμε τότε και Χριστούγεννα, Δευτέρα 1972. Κυριακή και Δευτέρα έπρεπε να λειτουργήσει, μα το σκεπτόμουνα, γιατί είχαμε τη ρινορραγία … «Θα λειτουργήσω παιδί μου». «Μη μας συμβεί τίποτα»; «Μη φοβάσαι» !

      Πράγματι λειτούργησε Κυριακή και Δευτέρα. Πολλοί ιθαγενείς που είχε βαφτίσει χριστιανούς ορθόδοξους και τους είχε στεφανώσει, ήταν στην Εκκλησία. Όλοι αυτοί κοινώνησαν. Έμεινε ευχαριστημένος, ειρηνικός, χαρούμενος όλη την ημέρα των Χριστουγέννων … Τετάρτη 27 Δεκεμβρίου 1972, στις τέσσερις η ώρα το πρωί είχε τέτοια ρινορραγία που είπα θα τελειώσει. Δυόμιση ώρες αργότερα είχε μεταφερθεί σε Νοσοκομείο … Οι γιατροί έκαναν τα δέοντα, αλλά ως φάνηκε η κατάσταση άρχισε να βαραίνει … Παρασκευή Δεκεμβρίου 29 έδειξε να παρουσιάζει μια αναλαμπή … το βράδυ όμως μετά τις οκτώ είχε τελειώσει … Ο Θεός τον ανάπαψε από τους τόσους κόπους του, τον πήρε κοντά του ! Ήταν γαλήνιος» !

******   ***   ******

          Δώδεκα χρόνια και πλέον ευλογήθηκε και ευαγγελίστηκε το Χριστό, πρωτοπόρος αυτός, «στους μακράν αδελφούς» της Αφρικανικής Ηπείρου. Με μόνο εφόδιο, τη φλόγα της Αγάπης για Εκείνον ! Και, έφυγε αθόρυβα ως είχε πει σε ανύποπτο χρόνο στην ‘Όλγα Παπασαράντου-«Θα φύγω … έτσι, έτσι αθόρυβα θα πετάξω». Όπως ακριβώς, προσθέτω, είχε πάει εκεί, αφήνοντας πολλούς στις … αντιρρήσεις τους «χαίρειν» ! Και όπως τώρα, ο Θεός που είναι σιωπηλά παρών πίσω από πάντα ταύτα, κίνησε εσωτερικά την ανωτέρω νοσηλεύτρια αδελφή της αγάπης. Και πέταξε και διαμήνυσε τα καθέκαστα στον πολιό αυτάδελφο και αδελφοποιτό του στον πνευματικό αγώνα Αρχιμ. Χαρίτωνα Πνευματικάκη. Ο οποίος, πείτε εσείς από πού και πώς, μόλις έξι μήνες μετά-Ιούλιος 1973-ήταν στην Κανάγκα. Και έμεινε και συνέχισε πολύ-πολύ δημιουργικά το άγιο έργο του ευαγγελισμού «τοις μακράν αδελφοίς» της Αφρικανικής Ηπείρου είκοσι χρόνια, αφοσιωμένος ταπεινά στο Δίκαιο Κριτή και στο έργο Του, «άχρι θανάτου» ! *

      Να έχουμε τις ευχές τους.

Αθανάσιος Κοτταδάκης

ΥΓ.  «Εραστές Σταυρού Ιεραποστολικού σε Αφρική και Ασία», Χαρίτων