Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΜΕ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ ΣΗΜΕΡΑ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

Ο  ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ  ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ  ΜΕ  ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ  ΣΗΜΕΡΑ*

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

      Εις τιμήν και μνήμην των «Τριών μεγίστων φωστήρων της Τρισηλίου Θεότητος», Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου, και Ιωάννη του Χρυσόστομου,  κορυφαίων υποδειγμάτων χριστιανικού ορθόδοξου βίου με πληρότητα και σήμερα, παραθέτω τμήματα ομιλίας του πρώτου στην Παραβολή «του άφρονος πλουσίου» αποδοσμένα σε νεοελληνικό λόγο! Με μήνυμα, προς πολλούς αποδέκτες, σε σημερινή γλώσσα, κοινωνικά  επαναστατικό! Καθώς, συν τοις άλλοις οι τρεις αυτοί κολοσσοί Πατέρες της Εκκλησίας αποτόλμησαν αυθυπέρβαση και αυταπάρνηση των κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητων περιουσιακών τους αγαθών υπέρ των πτωχών και πενομένων! Πράγμα που ούτε διανοήθηκαν να αποτολμήσουν οι λεγόμενοι «κοινωνικοί επαναστάτες», και οι εξ αριστερών επίγονοί αυτών αποκαλύπτονται οσημέραι συγγενείς της … κεφαλαιοκρατίας!

       Φυσικά, μήνυμα που, πριν και πρώτα από όλους και όλα μετράει και κρίνει, Κύριος οίδε και αν κατακρίνει, όσους προβάλλουν μια «αδάπανη ευσέβεια», ως θα έλεγε ο Μ. Βασίλειος για σημερινό αρχέτυπο χριστιανικής ορθόδοξης ζωής, και πιο πολύ όσους νομίζουν «πορισμόν είναι την ευσέβειαν» -Παύλος, 1Τιμ.6,5! Πράγματα που ξαναστήνουν τα περί «οπίου του λαού», του «επαναστάτη φιλόσοφου», και το «καρφίτσωμα» κάποιου νεώτερου: «Ὁ λόγος των ανθρώπων που κάθισαν με όλη τους την άνεση επάνω στο Σταυρό του Χριστού δεν μπορεί πια να έχει καμιά απήχηση»!           

α.   Οι δυο δοκιμασίες της αρετής.

1.      Οι πειρασμοί που δοκιμάζουν την αρετή των ανθρώπων είναι δυο ειδών αρχίζει ο Μ. Βασίλειος. Ή βασανίζουν τις καρδιές τους θλίψεις, και από την υπομονή που θα επιδείξουν κρίνεται η ποιότητά της, όπως του χρυσού στο χωνευτήρι, ή μια απρόσμενη υπέρ καρποφορία -οικονομική ευπορία- αποτελεί ευδιάκριτο κριτήριό της … Χαρακτηριστικό παράδειγμα του πρώτου είδους πειρασμών είναι εκείνο του Ιώβ… και του δεύτερου, η περίπτωση «του άφρονος πλουσίου» της Παραβολής του Ευαγγελίου … για τα κτήματα κάποιου που υπέρ καρποφόρησαν, τον έβαλαν σε μεγάλη αγωνία: «Τι θα κάνω»; Και τον έβγαλαν σε ατομοκεντρική λύση: «Θα γκρεμίσω τις αποθήκες μου, θα χτίσω μεγαλύτερες, θα τα  ασφαλίσω εκεί όλα για μένα»!

       Και το ερώτημα είναι, γιατί έδωσαν υπέρ καρποφορία τα κτήματά αυτού που δε θα τη χρησιμοποιούσε και για το καλό των άλλων; Για να φανεί ακόμα πιο πολύ η άκρα μακροθυμία του Θεού ! Ότι η χρηστότητά του εκτείνεται και σε τέτοιους ανθρώπους. «Ο Θεός βρέχει σε δίκαιους και άδικους, ανατέλλει τον ήλιο του, για τους καλούς και τους κακούς». Όμως αυτή η χωρίς διακρίσεις αγαθότητα του Θεού, ουσιαστικά επιβαρύνει τη θέση των κακών ! Κάνει ακόμα πιο μεγάλη την επερχόμενη τιμωρία τους …

β.   Το πάθος της πλεονεξίας τυφλώνει.

2.   Νομίζω ότι το πάθος της πλεονεξίας που μαστίζει αυτόν τον πλούσιο, μοιάζει με του γαστρίμαργου -κοιλιόδουλος- που προτιμάει να σκάσει από το πολύ φαγητό, παρά να δώσει ακόμα και τα αποφάγια του σε ένα φτωχό … «Άνθρωπε, πρόσεξε,  δες ποιος σου τα έδωσε ! Θυμήσου … από ποιον έλαβες όλα αυτά τα αγαθά!  Αναρωτήσου γιατί ανάμεσα σε πολλούς προκρίθηκες εσύ;  Ασφαλώς για να γίνεις υπηρέτης του αγαθού Θεού! Να φροντίσεις κάπως και τους ομοίους σου …

     Εσύ τα έκλεισες, τα σφράγισες, τα ασφάλισες καλά, κάνοντας άφρονα σύμβουλο της ζωής σου το «εγώ» … Και τι τραγικό! Την ώρα που σου χτυπούσαν την πόρτα οι άγγελοι που θα έπαιρναν την ψυχή του! Αυτός είχε κολλημένο το νου του στα αγαθά που έμελλε να … απολαύσει! ….

γ.   Το  τελευταίο  σήμα  του  Θεού.

3.   Αυτή η υπέρ καρποφορία ήταν το τελευταίο σήμα του Πανάγαθου Θεού στον πλεονέκτη πλούσιο να συνέλθει. Από δω κι εμπρός καθένας εννοεί τι θα ακολουθούσε … «Άνθρωπε, μιμήσου τη γη, που σου πρόσφερε την υπέρ καρποφορία …  Εσύ που έχεις ψυχή, μη φανείς κατώτερος από αυτή την άψυχη, που παρήγαγε τόσους καρπούς, και δεν τους κράτησε για απόλαυση δική της ! Τους έθρεψε, τους ωρίμασε, τους διέθεσε να σε υπηρετήσουν … Αλλά, όποιους καρπούς αγάπης και ανθρωπιάς αποδώσεις στους άλλους, θα τους συνάξεις από το Θεό που ανταμείβει με δωρεές και χάρες…

δ.   Οι ανάλγητοι νόμοι της οικονομίας.

4.       Εσένα όμως σε ενδιέφερε και με το παραπάνω κάθε τι που σχετίζεται με τους σκληρούς νόμους της οικονομίας …  Σε έκανε να αδιαφορείς παντελώς για το μεγάλο στεναγμό του φτωχού που ακολουθούσε τη σκιά σου …  Πώς να σου περιγράψω τη δυστυχία μιας οικογένειας που την αγγίζει ο θάνατος από ασιτία … Τον πόνο που σκίζει την καρδιά του πατέρα … ο οποίος φτάνει να σου προτείνει ατίμητη αγορά, ενός από τα παιδιά του, σε τιμή μετρητή. κάποια τρόφιμα που θα κρατήσουν στη ζωή τα υπόλοιπα … Κι εσύ … φτάνεις να … αγοράζεις την ατίμητη συμφορά αυτού του ανθρώπου δίνοντας όσο πιο λίγα, παγερά αδιάφορος για την τραγωδία του, άκαμπτος κι αμείλικτος στις οικονομικές απαιτήσεις σου !

       Όλα τα μετράς με τί αντίκρισμα σε χρυσό σου αποφέρουν. Κοιμάσαι, και ονειρεύεσαι το χρυσό, ξυπνάς και αυτόν έχεις πρώτη έννοια. Όπως οι μανιακοί δε βλέπουν τα πράγματα, όπως είναι, μα τα φαντάζονται κατά τις επιταγές της πάθησής τους, και η δική σου ψυχή, χτυπημένη από τον ιό της πλεονεξίας, βλέπει κι αυτά τα ατίμητα με μέτρο το ασήμι ή το χρυσάφι που θα σου αποφέρουν …  Κι ο χρυσός γεννάει χρυσό, τον πολλαπλασιάζει από τα δάνεια που κάνεις. Και ούτε που νιώθεις κορεσμό, ούτε βάζεις στη χρυσομανία σου τέλος. Και μπορεί κάποια λαίμαργα ή καλοζωισμένα παιδιά να νιώσουν κορεσμό, να μπουχτίσουν, να σιχαθούν και τα πιο λιμπιστικά φαγητά! Με τον πλεονέκτη αυτό δεν μπορεί να συμβεί, όσο πιο πολλά αποκτά, τόσο πιο πολλά θέλει …

στ.   Το  αδιέξοδο  της πλεονεξίας.

6.     Κρυφά μέσα σου λαλείς, και κρυφά σχεδιάζεις. «Θα γκρεμίσω τις αποθήκες μου, λες, θα οικοδομήσω πιο μεγάλες, θα ασφαλίσω όλα τα αγαθά μου εκεί, και θα πω. Ψυχή μου έχεις πολλά αγαθά για χρόνια πολλά. Μπορείς να αναπαύεσαι, να τρως, να πίνεις, να ευφραίνεσαι». Λησμόνησες όμως ότι αυτά τα ακούει κι ο ουρανός, τα εξετάζει, τα κρίνει, και συνάγει πόσο άσκεφτος-«άφρων»- είσαι  …. Και χοιρινή να είχες καρδιά, τι παραπάνω θα  … ευαγγελιζόσουν στον εαυτό σου; Μα είσαι τόσο ασύνετος, τόσο κτηνώδης για τα αγαθά της ψυχής; …

     Αλλά ! Η ψυχή θέλει αρετή, έργα καλά, φιλία με το Θεό για να νιώσει ευφροσύνη ! Εσύ όμως έχεις για Θεό την κοιλιά, είσαι σαρκικός με το παραπάνω … «άφρων»-ανόητος, όπως εύστοχα, όχι άνθρωπος, αλλά ο Κύριος σε είπε. Και πρόσθεσε το φοβερό: «Τη νύχτα αυτή θα παραδώσεις τη ζωή σου» ! Και έκλεισε με το αμείλικτο ερώτημα. «Κι αυτά που ετοίμασες σε ποιον ανήκουν»; …

     Κοίτα να δεις τι σκέφτεται, και τι σχεδιάζει ένας άνθρωπος, που σε λίγο  αρπαζόταν για τον άλλο κόσμο …  και άφηνε τον πλούτο του δέσμιο στη φυλακή της πλεονεξίας  … την ώρα που τον περίμεναν στον ουρανό τον άλλης τάξεως θησαυροί, αν άπλωνε χέρι αγάπης στον άλλο …

ζ.   Τα  υλικά  αγαθά  δώρα  του  Θεού.

7    «Αλλά, τι κακό κάνω, ποιον αδικώ που θέλω να κρατήσω τα δικά μου»; «Δικά σου; Αλήθεια; Για πες, ποια δικά σου …  Από πού τα έλαβες και τα έβαλες στη ζωή σου»; … Τέτοιοι είναι οι πλούσιοι. Κατάσχεσαν πριν από όλους τα αγαθά του Θεού, ιδιοποιήθηκαν τα δώρα της αγάπης του προς όλους, και τα θεωρούν δικά τους, επειδή πρόλαβαν και τα πήραν»-«τα γαρ κοινά προκατασχόντες, ίδια ποιούνται δια την πρόληψιν».  Αλλά ! Αν καθένας έπαιρνε από τα υλικά αγαθά, και δώρα του Θεού σε όλους, όσα αρκούσαν για τις προσωπικές ή  οικογενειακές του ανάγκες, και άφηνε τα παραπάνω για τους άλλους, κανείς δε θα ήταν πλούσιος, κανείς φτωχός και πένης !

      Και να ρωτήσω εδώ,, «Γυμνός δε βγήκες από την κοιλιά της μάνας σου; Γυμνός δε θα γυρίσεις στη γη πάλι; Όλα αυτά που έχεις και θεωρείς αποκλειστικά δικά σου, πού τα βρήκες; Αν ισχυρίζεσαι ότι σου ήρθαν αυτόματα, είσαι άθεος, δεν αναγνωρίζεις το Δημιουργό, δε νιώθεις το χρέος να ευχαριστήσεις αυτόν που σου τα έχει δώσει. Αν όμως δέχεσαι κι ομολογείς ότι όλα τα αγαθά προέρχονται από το Θεό, εξήγησέ μας για ποιο λόγο τα έλαβες; Είναι άδικος ο Θεός και μοιράζει άνισα; Και θέλει να πλουτίζεις εσύ, και να πένεται ο άλλος; Μήπως τα μοίρασε έτσι, για να ασκήσουν οι άνθρωποι και χρηστή κοινωνική διαχείριση; Αντί γι αυτό εσύ τα μάζεψες όλα στην αχόρταγη αγκαλιά της πλεονεξίας, σου, και θαρρείς πως κανένα δεν αδικείς, όταν τόσους αποστερείς και τα στοιχειώδη της ζωής;

     Αλλά ! Ποιος και είναι και λέγεται πλεονέκτης; Ασφαλώς αυτός που δε νιώθει ποτέ αυτάρκεια με όσα έχει ! Ποιος και είναι και λέγεται άρπαγας ή κλέφτης- «αποστερητής»; Όποιος αφαιρεί πράγματα του άλλου ! Κι εσύ τι φαντάζεσαι, πως δεν είσαι πλεονέκτης, πώς δεν είσαι άρπαγας ή κλέφτης, όταν ιδιοποιείσαι αυτά που δέχτηκες να διαχειριστείς με χρηστότητα και αγάπη για όλους;

     Ή να ρωτήσω αλλιώς. Αν αυτός που αφαιρεί τα ρούχα ενός ανθρώπου και τον αφήνει γυμνό, είναι και λέγεται λωποδύτης, αυτός που έχει τη δυνατότητα να ντύσει ένα γυμνό, αλλά δεν το κάνει, λέτε να είναι άξιος άλλης προσηγορίας;

     Το περίσσιο ψωμί που κρατάς στην κατοχή σου εσύ, είναι αυτού που πεινάει. Τα περίσσια ενδύματα που φυλάς στις ντουλάπες σου, ανήκουν στο γυμνό, στον ξυπόλητο τα υποδήματα που σαπίζουν στις αποθήκες σου. Το ασήμι που έχεις καταχωνιάσει κάπου, ανήκει στον άνθρωπο της ανάγκης. Συνεπώς αδικείς τόσους πολλούς, όσους θα μπορούσες να τους παράσχεις αυτά που έχουν ανάγκη !

η.   Το ξερίζωμα της πλεονεξίας.

8.   «Καλά, ωφέλιμα, χρήσιμα τα λόγια αυτά, αλλά εγώ προτιμώ το κομπόδεμα του χρυσού που διαθέτω», ακούω να λέει ο πλούσιος! Και, το εισπράττω σαν λόγο κάποιου ακόλαστου για την αξία της ηθικής και της σωφροσύνης! Ο οποίος την ώρα που διαβάλλει και κακολογεί τις εταίρες, και μόνο που τις φέρνει στο νου, κατακαίγεται από τον πόθος τους!

    Πώς αλλιώς να σου ιστορήσω τα πάθη του φτωχού, για να καταλάβεις πάνω σε ποιους και πόσους πόνους και στεναγμούς άλλων πατάς και θησαυρίζεις; Πώς να σου θυμίσω πιο έντονα τα λόγια του Χριστού στη φοβερή ημέρα της κρίσης, για να νιώσεις πόση αξία έχει να τα προσέξεις; «Ελάτε, λέει, οι ευλογημένοι από τον Πατέρα μου, να κληρονομήσετε τη βασιλεία που σας έχει ετοιμαστεί από την αρχή του κόσμου. Γιατί πείνασα, και μου δώσατε να φάω, δίψας,  και μου δώσατε να πιω, ήμουν γυμνός και με ντύσατε …».  Πώς να σε κάνω να αναλογιστείς, τη φοβερή φρίκη που σε περιμένει, τον ιδρώτα που θα σε περιλούσει, τη σκοτοδίνη που θα νιώσεις να σε κατακλύζει, όταν θα ακούς τους λόγους της καταδίκης ! «Φύγετε από μπροστά μου καταραμένοι, πηγαίνετε στην αιώνια φωτιά, που έχει ετοιμαστεί για το διάβολο και τους δικούς του. Γιατί, πείνασα, και δε μου δώσατε να φάω, δίψασα και δε μου δώσατε να πιω, ήμουν γυμνός και δε με ντύσατε …».

     Ακριβώς εδώ βρίσκεται αυτό που οφείλουμε να προσέξουμε πολύ όλοι, ότι: Τη φοβερή ημέρα της κρίσης, η κατηγορία του Χριστού δεν απευθύνεται στον άρπαγα, η καταδικαστική του απόφαση δεν τον πλήττει! Κατακρίνεται και καταδικάζεται ο ακοινώνητος άνθρωπος, αυτός που δε γύρισε να ιδεί τη δυστυχία του άλλου, αυτός που δεν έδειξε αγάπη!

******

     «Οι Τρείς μέγιστοι φωστήρες της Τρισηλίου Θεότητος», Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος ο Θεολόγος, Ιωάννης ο Χρυσόστομος, κολοσσοί Πατέρες και της κοινωνικής παρουσίας της Εκκλησίας ! Μέτρα και κριτήρια και από αυτή την πλευρά, χριστιανικής ορθόδοξης ζωής με πληρότητα σήμερα ! Αρκετά τα ωραία λόγια πια, και πιο αρκετός ο λόγος περί πνευματικών υπέρ πτήσεων κάποιων ! Οι κεραίες του συγχρόνου ανθρώπου πιάνουν το μήνυμα της Εκκλησίας-Ορθοδοξίας  πολύ καλά από την απτή πράξη αγάπης! Όλα τα άλλα περνούν σαν παράσιτα, «χαλκός ηχών, η κύμβαλον αλαλάζον» !

       Αυτό έδειξε σε αξιοπρόσεκτο βαθμό η συγκινητική ανταπόκριση των ορθόδοξων Ελλήνων και όχι μόνο στα προσκλητήρια αγάπης του άλλου που εξέπεμψε η Εκκλησία και άλλοι στην τρέχουσα βαθιά οικονομική κρίση ! Έδειξε ότι έχουν μέσα τους  αποθέματα χριστιανικής αγάπης, αληθινής Ορθοδοξίας ! Όσο κι αυτό δυσαρεστεί κάποιους ιδιαίτερα τελευταία ! Αλλά και δείχνει ότι, η εκκλησιαστική πνευματική ηγεσία του δεν πρέπει να περιμένει άλλο ! Οφείλει να τον ανοίξει λόγω τε, κυρίως όμως έργω  στην Ορθοδοξία της αγάπης !!  

Με «την αγάπην την πρώτην, ην ουκ αφήκα …»

Αθανάσιος  Κοτταδάκης

* Μ. Βασιλείου, «Εννιά Ομιλίες Τομής», εισαγωγικά-νεοελληνική απόδοση, Αθ. Κοτταδάκης, έκδοση, «Πολιτιστικός Σύλλογος Σπετσών».