ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ «ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΚΑ» - Παναγιώτης Σ. Μαρτίνης

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

«ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΚΑ»

Από τις εκδόσεις «ΤΑΩΣ» και τον υπεύθυνό τους κ. Αναστάσιο Κωστόπουλο είδε το «φως» της δημοσιότητας το νέο βιβλίο του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου με τον τίτλο «ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΚΑ».

Πρόκειται για 37 ομιλίες του Πατριάρχη που εκφωνήθηκαν από τις κάθε χρόνο και για 15 χρόνια επισκέψεις του στην αγιοτόκο Καππαδοκία. Προτάσσεται η Πατριαρχική ευλογία «τοις ενταυξομένοις εις την ανά χείρας έκδοσιν, αδελφοίς και τέκνοις της ημών Μετριότητος εν Κυρίω αγαπητοίς, χάριν και ειρήνην παρά Θεού!».

Ακολουθούν οι ευχαριστίες στους συντελέσαντες στην έκδοση, μεταξύ των οποίων στον «Εντιμολ. κ. Αναστάσιον Κωστόπουλον και τον υπ’ αυτόν εκδοτικόν οίκον «ΤΑΩΣ» δια την πρωτόβουλον ανάληψιν της εκδόσεως του παρόντος, ως και τον Οσιολ. Αρχιμανδρίτην κ. Νικόδημον, Ηγούμενον της Ι. Μονής Χρυσοποδαριτίσσης - Πατρών, και την περί αυτόν προσφιλή ημίν λογίαν αδελφότητα, δια την επιμέλειαν της εκδόσεως …, και όλους εν γένει όσοι εβοήθησαν καθ’ οιονδήποτε τρόπον εις την σύνταξιν και δημοσίευσιν των εν τω ανά χείρας τόμω κειμένων …».

****************

ΟΜΙΛΙΑΙ

Πρόκειται, όπως αναφέρθηκε, για ομιλίες που εκφωνήθηκαν από τον Πατριάρχη στους ημιερειπωμένους και λαξεμένους ναούς της Καππαδοκίας κατά την τέλεση Ακολουθιών και της Θ. Λειτουργίας. Οι πόλεις που δέχτηκαν αυτή την ευλογία ήσαν: Το Προκόπι, η Καρβάλη, η Μαλακοπή, η Αραβισσός, η Αξιώ και ο ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στη Σινασό, που ακόμη διατηρείται σε καλύτερη κατάσταση.

Και, ας έλθουμε στο περιεχόμενο των ομιλιών, που, οπωσδήποτε, αδυνατούμε να μεταφέρουμε το βάθος και τον πλούτο τους από θεολογικής απόψεως.

«Ψήγματα» από δύο – τρεις ομιλίες θα αντιγράψουμε ενδεικτικά του περιεχομένου των πατριαρχικών ομιλιών.

Στην Σινασό (26 Μαΐου 2001),

Ίσως η πρώτη ομιλία, αναφέρεται στην αδελφική σχέση Ρωμηών και Τούρκων, προ της ανταλλαγής, στην εκπαιδευτική και πολιτισμική ανάπτυξη των Σινασιτών Ρωμηών (Σχολεία, Αρρεναγωγία, Παρθεναγωγία κ.ά.), καθώς και στη θρησκευτική και λατρευτική ζωή των Ορθοδόξων κατοίκων.

Γράφει: «Εξαιρετικόν ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκκλησιαστική και θρησκευτική ζωή των Σινασιτών, οι οποίοι όχι μόνον ανήγειρον λιθόκτιστους ναούς, αλλά διασκεύαζον και διεμόρφωνον καταλλήλως σπήλαια, ή και ελάξευον ναΐσκους εντός των μαλακών πετρωμάτων των βράχων της περιοχής…».

Στο Προκόπι (Κυριακή, 27 Μαΐου 2001)

Στην υπαίθριο Θ. Λειτουργία που τελέστηκε αναφέρει … «Εορτάζομεν σήμερον … την σύναξιν των τριακοσίων δέκα και οκτώ Αγίων Πατέρων της Α΄ εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου, συναχθέντες και ημείς, ως εκείνοι, από των περάτων της γης … Μετ’ αυτών και ο κατά την σήμερον επίσης ενταύθα …  συνεορταζόμενος Όσιος Ιωάννης ο Ρώσσος, ο κατά τους εσχάτους καιρούς αναδειχθείς και δια πολλών θαυμάτων την Εκκλησίαν και πάντας τους εις αυτόν προσφεύγοντας ευεργετών … εκοιμήθη εν Κυρίω ειρηνικώς εις το χωρίον τούτο, εις το οποίον σήμερον εορτάζομεν την μνήμην του, κατά το έτος 1730, αφού ανεδείχθη θαυματουργός εν ζωή».

Εν Καρβάλη, την Πέμπτη, 20^η Μαΐου 2004.

Αφού προηγήθησαν σχετικές προσφωνήσεις, αρχίζει η ομιλία: «Με βαθείαν συγκίνησιν και χαράν εορτάζομεν την μεγάλην εορτήν της Αναλήψεως του Χριστού … Η Ανάληψις του Χριστού είναι δι’ όλους μας ένα γεγονός πολύ σημαντικόν και δια τον λόγον ότι επιβεβαιώνει όχι μόνο την άλλην κατάστασιν του ανθρωπίνου σώματος του Χριστού, αλλά και την μέχρι θεώσεως κατά χάριν αλλοίωσιν των ιδιοτήτων παντός αγίου ανθρωπίνου σώματος, κατά το πρότυπον του σώματος του Χριστού …».

Εν Μαλακοπή, τω Σαββάτω, 29 Ιουλίου 2005.

Η ομιλία γίνεται «Κατά τον Εσπερινόν εις τον Ιερόν Ναόν του Αγίου Θεοδώρου». Πρόκειται για υπόγειο ναό, λαξεμένο στους βράχους της Καππαδοκικής γης. Η ομιλία αρχίζει: «Ιδόντες και αύθις το «ιλαρόν φως», το εσπερινόν φως, εις τον Ιερόν τούτον χώρον … «υμνούμεν πατέρα, Υιόν και Άγιον Πνεύμα Θεόν» … Τον Θεόν τον άχρι μυελού οστέων διαπεράσαντα … πλήθη ασκητών, οσίων, μαρτύρων, ομολογητών - οι οποίοι στολίζουν με καταπληκτικήν έκφρασιν πνευματικότητος ακόμη τους τοίχους των διασωθέντων σπηλαιωδών ναών περιπολεύοντες εις την άφθαρτον και άσειστον βασιλείαν των Ουρανών, την κοινήν και ποθητήν πατρίδα όλων των Χριστιανών … ερχόμεθα και θα ερχώμεθα εδώ … δια να επαναβαπτιζώμεθα εις το προσευχητικόν κλίμα, το οποίον περιρρέει εις τον όλον υποβλητικόν χώρον, με τους υψιτενείς γεωλογικούς σχηματισμούς να μας προτρέπουν διαρκώς: «Άνω σχώμεν τας καρδίας».

Σε πολλές ομιλίες του ο Πατριάρχης συχνά αναφέρεται στους μεγάλους Καππαδόκες Πατέρες, Μ. Βασίλειο, Γρηγόριο Ναζιανζηνό, Γρηγόριο Νύσσης και Αμφιλόχιο Ικονίου. Με τη βιοτή και τα έργα τους λάμπρυναν την Εκκλησία από τον 4^ο αιώνα που έζησαν έως σήμερα, ως Οικουμενικοί διδάσκαλοι.

Γράφει: «Ο Μ. Βασίλειος και ο αδελφός του Γρηγόριος Νύσσης, ο επιστήθιος φίλος του Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Αμφιλόχιος Ικονίου …γόνοι της αγιοτόκου γης της Ανατολής από τον Χρυσούν εκείνον 4^ον αιώνα και εφεξής και επί σειράν αιώνων …». (Σινασός, Κυριακή, 3^η Ιουλίου 2005).

Δεν θα λησμονήσει να αναφερθεί και στους Καππαδόκες που «άρχισαν να μεταβαίνουν στο εργαστήριον της αρετής της Μητρός μας Εκκλησίας, το Άγιον Όρος, δημιουργώντας εκεί συνοδείες «Καλαμανλήδων» που έμειναν περιβόητες για την αυστηρή άσκηση και τα απαράμιλλα αγωνίσματά τους …».

Για να καταλήξει: «Από τους ευχύμους καρπούς του ιδίου θαλερού δένδρου ετράφη και η μεγάλη σύγχρονη μορφή του Άθωνα του 20^ου αιώνα, ο μακαριστός Καππαδόκης π. Παΐσιος … Κάτω από τους ευθαλείς κλάδους του, ανέπαυσε και ανέψυξε αναρίθμητες ψυχές, προσφέροντας σ’ αυτές τους θεοφιλείς ασκητικούς μόχθους του, σαν τροφή πνευματική και «πηγήν ύδατος αλλομένου εις ζωήν αιώνιον».

Επίσης, στην ίδια ομιλία θα αναφερθεί και «για τον επίσης μεγάλο Καππαδόκη Όσιο Αρσένιο εκ Φαράσων και τους Φαρασιώτες ομογενείς του». (Σινασός, Κυριακή, 13 Μαΐου 2007)

Κλείνοντας, ας μου επιτραπεί το παρακάτω σχόλιο: Το όλον πόνημα του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου διακρίνεται για το γλωσσικό του πλούτο, τη σαφήνεια των λόγων του, τη δογματική του ακρίβεια και την αγιολογική του πληρότητα. Επίσης, αποφεύγονται επιμελώς οι επαναλήψεις. Πάντοτε κάτι το διαφορετικό έχει να αναφέρει σε κάθε ομιλία του, που έτσι την καθιστά λίαν ενδιαφέρουσα και πρότυπη!

Αυτά τα ελάχιστα «ψήγματα» που αναφέρθηκαν από τις Πατριαρχικές ομιλίες δεν εγγίζουν το βάθος και τον πλούτο τους από πάσης απόψεως, ακόμη και λογοτεχνικής. Όσοι το διαβάσουν ελπίζω να δικαιώσουν τα ελάχιστα στοιχεία που παρατέθηκαν και με το πλούσιο φωτογραφικό του υλικό θα κρατούν ένα βιβλίο, που και από αισθητικής πλευράς, είναι λίαν αξιόλογο.

Παναγιώτης Σ. Μαρτίνης, Δρ. Θ.