«Ο Θεός έστειλε ένα φωτεινό δώρο
στους αμαρτωλούς». Μία από τις ερωτικότερες εκφράσεις που θα μπορούσαν ποτέ να
λεχθούν σε γυναίκα [1]. Με αυτό τον τρόπο θα έπρεπε όλοι μας να αντικρίζουμε τη
γυναικεία παρουσία.
Θεωρώ πως ένα υψηλό κριτήριο πνευματικής ωρίμανσης μας θα ήταν όχι αποστροφή του βλέμματος από τη θέα μιας όμορφης γυναίκας, αλλά αντιθέτως η προσήλωση της ματιάς στη φωτεινή παρουσία της. Να αφήσουμε τον εαυτό μας να γοητεύεται από την ομορφιά του σώματος της εξωτερικής παρουσίας των κινήσεων του χρώματος, της φωνής, της μοναδικότητας του βλέμματος, που πολλά έχουν να υποψιαστούν για την τρυφερότητα της καρδιάς και τη μοναδικότητα της έσω του ανθρώπου πραγματικότητας. Το σώμα σίγουρα δεν εξαντλεί την ομορφιά του ανθρώπου. γιατί όμως να μην μπορεί να υποψιάζει και εκείνη ενδεχομένως την ομορφιά της καρδιάς;
Να μη βλέπουμε τον άλλον
χρησιμοθηρικά, εγωιστικά, παρακάμπτοντας την προσωπική του ετερότητα. Η ομορφιά
να μην ενοχοποιείται, αλλά και να μη γλιστρά σε χυδαία φαντασίωση. Η
ομορφιά που τα μάτια σου βλέπουν υποστασιοποιημένη σε γυναικεία παρουσία να σου
φέρνει δάκρυα στα μάτια, γιατί είναι ένα μόνο ελάχιστο απείκασμα της Ομορφιάς
για την οποία έχεις δημιουργηθεί και είσαι ικανός να απολαύσεις. Να
είναι αφορμή δοξολογίας και όχι από αφετηρία εντοπισμού, κατάκτησης και
σκλαβιάς του άλλου στο πλαίσιο μιας απρόσωπης ηδονής και μιας κυνικής
σεξουαλικότητας.
Κι όμως, μέσα στην εκκλησία στο
χώρο όπου η ομορφιά έγινε συνώνυμο του σαρκωμένου Θεού, η ομορφιά έχει
ενοχοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό που μία όμορφη γυναίκα να φαντάζει πάντα ως
πειρασμός και η πνευματική ανδραγαθία να εντοπίζεται στο πώς θα κλείσεις τα
μάτια σου όταν βλέπεις αυτό τον πειρασμό να διέρχεται από μπροστά σου. Αδυνατούμε
να κατανοήσουμε το μέγεθος της πνευματικής αλλοτρίωσης που μία τέτοια στάση
αναδεικνύει, όταν το δημιούργημα του Θεού -τον άνθρωπο και τη σωματικότητά του-
τα αντιμετωπίζεις ως έκγονα ενός πειρασμού, ως τόπο δαιμονικής παρουσίας, χωρίς
να συνειδητοποιείς ότι η αρρώστια είναι μέσα σου και είναι η
διεστραμμένη μάτια σου που αντικειμενοποιεί τον άνθρωπο σε εργαλείο χρηστικό
μιας απρόσωπης σεξουαλικότητας. Στον εκκλησιαστικό χώρο η ομορφιά έγινε
πειρασμός, σατανικό τέχνασμα και η ασχήμια το καταφύγιό μας. Παραδώσαμε
τα κάλλιστα στον διάβολο και κρατήσαμε τα αδιάφορα και ακαλαίσθητα για τον
εαυτό μας. Και αυτό σε όλα τα επίπεδα της ζωής μας Γι’ αυτό
καταντήσαμε τον νυμφίο ανέραστο και πληκτικό[2].
Πηγή: π. Βασίλειος
Χριστοδούλου, Και ο κλήρος έπεσε στα δάκρυα: ο κινηματογράφος της
απουσίας του Θεού σε θεολογική παρακολούθηση, κεφάλαιο: Το δείπνο της
Μπαμπέτ, εκδ. εν πλω.
[1] Αυτό αναφωνεί ο φημισμένος
τενόρος Ασίλ Παπέν όταν αντικρύζει τη Φιλίππα και ακούει τη μαγευτική φωνή της
να ψέλνει στην εκκλησία. Ο Παπέν έχει φτάσει στο μικρό χωριουδάκι όπου μένει η
Φιλίππα μαζί με τον ιερέα πατέρα της, για ηρεμία και ανασυγκρότηση μετά από μια
κρίση μελαγχολίας που αντιμετώπισε.
Η σκηνή είναι από την
ταινία Το δείπνο της Μπαμπέτ, δανέζικης παραγωγής του 1987 σε
σκηνοθεσία και σενάριο του Γκάμπριελ Άξελ. Η ταινία κέρδισε το Όσκαρ καλύτερης
ξενόγλωσσης ταινίας και το BAFTA καλύτερης μη αγγλόφωνης ταινίας, ενώ ήταν
υποψήφια για τη χρυσή σφαίρα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.
[2] «Ο Χριστιανισμός έδωσε στον
έρωτα να πιει δηλητήριο και ο έρωτας αν και δεν πέθανε απ’ αυτό, όμως
εκφυλίστηκε σε ελάττωμα» (Φρειδερίκος Νίτσε, Πέρα από το καλό και το
κακό, μτφ. Ζήσης Σαρικάς, εκδ. Νησίδες, Θεσσαλονίκη 1999, σ. 77).
32 σχόλια:
"Γιατί περιεργάζεσαι ξένα κάλλη; Γιατί περιεργάζεσαι ἐρωτικὰ πρόσωπο ποῦ δὲν εἶναι δικό σου; Γιατί ὁδηγεῖσαι πρὸς τὸ γκρεμό; Γιατί βάζεις τὸν ἑαυτό σου μέσα σὲ δίχτυα αἰχμαλωσίας;".
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
"Απόστρεψον οφθαλμόν από γυναικός ευμόρφου, και μη καταμάνθανε κάλλος αλλότριον·εν κάλλει γυναικός πολλοί επλανήθησαν, και εκ τούτου φιλία ως πυρ ανακαίεται. [Γύρισε αλλού το βλέμμα σου από ωραία γυναίκα και μην περιεργάζεσαι κάλλος ξένο. Διότι από την ομορφιά της γυναίκας, πολλοί άνδρες πλανήθησαν και παρασύρθηκαν στο κακό. Από την ομορφιά της, σάν φωτιά ανάβει ο έρωτας. (ΣοφίαΣειράχ 9,8)
Ο λόγος του Θεού είναι σαφής και δεν καταλείπει περιθώρια για εκκοσμικευμένες προσεγγίσεις.
Στο βιβλίο ΜΠΟΤΣΗΣ ΠΕΤΡΟΣ: ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ Ο ΗΣΥΧΑΣΤΗΣ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΑΣ αναφέρεται ότι ο Κόντογλου είχε φθάσει στο σημείο να θαυμάζει τις πιστές γριούλες που προσέρχονταν σε εκκλησίες, άσχημες κατά την εξωτερική εμφάνιση, και να λέει: "να ποιες είναι όμορφες, αυτές οι καμπουριασμένες, οι κουτσές". Αυτές που δεν τις έδινε σημασία κανείς, αυτός καθόταν και θαύμαζε την πνευματική τους ομορφιά και δεν κουραζόταν να τις κοιτάζει επί ώρα, λες κι ήταν οι ομορφότερες γυναίκες!
Επιεικέστατα άστοχη ανάρτηση.
Πολύ θα ενδιέφερε το πώς ζουν οι δύο παραπάνω σχολιαστές την σχέση με το άλλο φύλλο κι αν είναι άγαμοι ή μοναχοί ποια η ποιότητα του θεϊκού έρωτα τους!
Ιφινοης
Ωραίος ην και καλός εις βρώσιν ο εμέ θανατώσας καρπός (μακαρισμοί βαρέως ήχου)
Μπορεί να μην ενοχοποιούμε την ομορφιά, αλλά ακόμα και στην προπτωτική κατάσταση εκεί την πατήσαμε.
Για τη γυναίκα, ποιανού πλάσματος η ομορφιά θα την κινητοποιήσει στην αναζήτηση της όντως ωραιότητας; (Μιας και εκείνη αποτελεί την κινητήριο δύναμη) Μήπως στην αναζήτηση αυτή για κάποιους θα μπορούσε έτσι να θεμελιώνεται "θεολογικά" η ομοφυλοφιλία κ.ο.κ.;
Προς Ιφινοη
1. δείξας τάς χείρας καί τούς πόδας σου, πλήν απιστούντων έτι, τή τής τροφής μεταλήψει (Εωθινό Στ δοξαστικό)
2. Εν τη βασιλεία των ουρανών ούτε γαμουσιν ούτε εκγαμίζονται.
Τα ανωτέρω αναφέρονται για να υποστηριχθεί ότι κάποιες βιοτικές ανάγκες που μπορεί στον παρόντα αιώνα να κατευθύνουν, ίσως και ολόκληρη, τη ζωή μας στο μέλλοντα, μάλλον, θα έχουν άλλη ποιότητα/λειτουργία.
Δε σημαίνει επίσης για κάποιους μοναχούς που για την αγάπη του Θεού ασκούνται με ακραία νηστεία ότι αυτό συνιστά παραμέληση του σώματος ή παραμέληση των αγαθών του Θεού. Βιώνουν μερικώς πληρέστερα ίσως την Ουράνια Βασιλεία. Το αναφέρω γιατί κι εμείς τρώμε και πίνουμε κανονικά, παντρευόμαστε-νυμφευόμαστε αλλά αυτό δεν ποινικοποιεί τη στάση εκείνων των μοναχών και η οποία δεν παύει να είναι ένας προορισμός και για τη δική μας βιοτή.
«μὴ ἐκκλίνῃς τὴν καρδίαν μου εἰς λόγους πονηρίας τοῦ προφασίζεσθαι προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις»
(Ψαλ. ρμ΄4)
Ἀπό τό «Συμβουλευτικὸ ἐγχειρίδιο» ἢ «περὶ φυλακῆς τῶν πέντε αἰσθήσεων» τοῦ ἁγίου Νικoδήμου τοῦ Ἁγιορείτου καί ἀπό τή ἱστοσελίδα https://xfd.gr/%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%B1/%CE%B5%CE%BA-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BF%CF%81%CE%AC%CE%BD-%CF%84%CE%BF-%CE%B5%CF%81%CE%AC%CE%BD/
παραθέτω τό κατωτέρω.
Ὅτι ἐκ τοῦ ὁρᾶν τίκτεται τὸ ἐρᾶν καὶ ἀντιστρόφως ἐκ τοῦ μὴ ὁρᾶν τίκτεται τὸ μὴ ἐρᾶν.
«Τι να περιττολογώ; είναι ομολογούμενο, αυτόπιστο και αναντίρρητο απ’ όλους, το πολυθρήλητο αυτό αξίωμα, που λέει ότι βλέποντας κάποιον γεννιέται ο έρωτας. Όπως και από το αντίθετο, να μην επιθυμείς, γεννιέται απ’ το να μη βλέπεις. Αυτό λέει και το απόφθεγμα εκείνο του Σειράχ που λέει “Πορνεία γυναικός, εν μετεωρισμοίς οφθαλμών” (Σειράχ 26, 9). Γνωρίζοντας αυτό το πράγμα και πολλοί από τους Αρχαίους Έλληνες με το να μη βλέπουν απέκτησουν το να μην επιθυμούν. Γι’ αυτό ο Αλέξανδρος τις κόρες του Δαρείου, που ήταν ξακουστές για τη θαυμαστή ομορφιά τους, κατά το μέγα Βασίλειο, ούτε να τις κοιτάξει δεν τόλμησε. (Λόγος προς τους νέους). Γι’ αυτό και ο Κύρος την Πάνθεια, σύζυγο του Αβραδάτου *, και ο Καμβύσης την ιέρεια της Άρτεμης, που ξεχώριζαν σε ομορφιά από τις υπόλοιπες γυναίκες, αρνήθηκαν να τις κοιτάξουν. Χαρακτηριστικό είναι και το επιχείρημα του Σωρείτη, το οποίο αναφέρει κάποιος αββάς στο γεροντικό. Είναι λοιπόν ο Σωρείτης γυμνός.
Αυτό που δεν ειδώθηκε, λέει, δεν το δέχεται η διάνοια.
Αυτό που δε δέχεται η διάνοια, δεν κινεί τη φαντασία.
Αυτό που δεν κινεί τη φαντασία, ούτε το πάθος κινεί.
Και αν δεν κινείται το πάθος, υπάρχει γαλήνη στο εσωτερικό μας.
Άρα αυτό που δεν ειδώθηκε, παρέχει γαλήνη στο εσωτερικό μας.
Ακόμη πιο χαρακτηριστικό είναι κι αυτό που λέει κάποιος σοφός: “Αυτός που απλώνει τα μάτια του σε ξένη ομορφιά, όχι πλέον κόρη, αλλά πόρνη έχει την κόρη του ματιού”, συμφωνώντας έτσι με τον άγιο Ισίδωρo που είπε πως “όχι μόνο το σώμα ανέπαφο, αλλά και oι βολές των οφθαλμών, τις οποίες γι’ αυτό ακριβώς τις ονομάζουμε κόρες, πρέπει να είναι παρθένες” (Επιστολή 1273 Παύλω πρεσβυτέρω). Αλλά και αυτή ακόμη η φύση περιέκλεισε τους οφθαλμούς εντός των βλεφάρων, σαν παρθένες μέσα σε δωμάτια, ώστε σαν παρθένες να ντρέπονται, όταν βρίσκονται έξω από τα δωμάτιά τους, να βλέπουν τα τυχαία πρόσωπα, όπως είπε ο ίδιος άγιος. Γι’ αυτό λέει ωραία και ο άγιος Ιωάννη της Κλίμακος “Ας αποφεύγουμε πάση θυσία το να βλέπουμε και να ακούμε τον καρπό και δε θα συγκατατεθούμε ούτε να τον γευτούμε. Γιατί αναρωτιέμαι, αν από το Δαβίδ τον προφήτη, θεωρούμε ισχυρότερους τους εαυτούς μας” (Λόγος 15).
*Δεν μπορώ εδώ να αποσιωπήσω, ως κάτι αξιόλογο που συντείνει στην υπόθεση αυτή, εκείνο που ακολούθησε σχετικά με την ωραιότατη Πάνθεια εκείνη, όπως το αναφέρει ο άγιος Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης. Ο Κύρος, όντας συνετός, και γνωρίζοντας πόσο τραυματίζουν την καρδιά τα ωραία κάλλη, δε θέλησε ούτε το βλέμμα του να ρίξει στην Πάνθεια. Γι’ αυτό, όχι μόνο δε δοκίμασε την ταραχή και το πάθος της λαγνείας, αλλά και έλαμψε με τη σωφροσύνη και έγινε περιβόητος. Ο Αράσπας, αφού υπερηφανεύτηκε σαν ανόητος ότι μπορεί να βλέπει τα κάλλη της γυναικός και να μη το επιθυμεί, την είδε. Αλλά τόσο την επιθύμησε, και σε τόση αδιαντροπιά κατάντησε, ώστε παρακάλεσε θερμά για να πετύχει αυτό που ποθούσε, αλλά δεν το πέτυχε. Και είδε κι έπαθε ο Κύρος ο βασιλιάς, μέχρι να ελευθερώσει τον άνθρωπο από τον αισχρό εκείνο έρωτα, και την ακάθεκτη επιθυμία. Και αλήθεια επιβεβαιώθηκε σ’ αυτούς τους δύο εκείνο, που λέει ο Παροιμιαστής, “σοφός φοβηθείς εξέκλινεν από κακού, ο δε άφρων, εαυτώ πεπονθώς, μίγνυται ανόμω” (Παρ. ιδ΄ 16). Γι’ αυτό ο προαναφερθείς άγιος Ισίδωρος παρακινήθηκε να γράψει το ωραίο αυτό δίλημμα: ή βλέποντας, μην επιθυμείς, ή επιθυμώντας, μη βλέπεις. Και αν το πρώτο φαίνεται σε κάποιους δύσκολο και σε άλλους αδύνατο, το δεύτερο μπορεί να ασκηθεί. Γιατί είναι καλύτερη η ασφάλεια από την άκριτη φιλοτιμία”. (Επιστολή 1454 Ανδρομάχω).»
Τά πλέον τούτων: «προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις».
Θεόδωρος Σ.
Ο κάθε κληρικός οφείλει να είναι πολύ προσεκτικός στο τι γράφει και πώς το γράφει.
Και τους φιλοσοφικούς του στοχασμούς οφείλει να τους υποτάσσει στην αγιογραφική διδαχή.
Θα δώσει λόγο στο Θεό για τις ψυχές του ποιμνίου του.
Διαβάζοντας το κείμενο του πατρός Βασιλείου ένιωσα την καρδιά μου να ανοίγεται στην παραδείσια ομορφιά και να βλέπει τους πρωτοπλάστους στον Παράδεισο. Διαβάζοντας τα σχόλια που ακολούθησαν ένιωσα βίαια πάλι να αποσπώμαι από αυτή την ομορφιά και να επαναφέρομαι στην μεταπτωτική μας κατάσταση.
Κι αναρωτιέμαι με ειλικρινή πόνο, γιατί άραγε οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να προσλάβουν ένα τόσο ξεκάθαρο μήνυμα: την απενοχοποίηση της ομορφιάς, την αποκατάσταση της στο αρχαίο Κάλλος και την εν Χριστώ πάντα βίωση της. Αναρωτιέμαι επίσης πώς γίνεται με τόση ευκολία να κουνάμε το δάχτυλο σε έναν ιερέα και να μη μπαίνουμε καν στην πιο απλή διαδικασία με σεβασμό να υποβάλλουμε τα ερωτήματα μας, να ζητήσουμε διευκρινίσεις και να ξεκινήσουμε έναν όμορφο διάλογο. Δια- Λόγο. Όπου θα καλέσουμε και θα παρακαλέσουμε στο κέντρο του να εμφανιστεί ο Λόγος και να μας οδηγήσει στην Αλήθεια. Πώς γίνεται με τόση αυτοπεποίθηση και βεβαιότητα να ερμηνεύουμε το λόγο των Αγίων ως θέσφατα με απόλυτη ισχύ και να μη συνειδητοποιούμε ότι ο λόγος τους πάντα απευθυνόταν σε συγκεκριμένα πρόσωπα που είχαν απέναντι τους, ήταν προσωπικός και δεν αφορά όλους τους ανθρώπους με τον ίδιο τρόπο; Αν οι Άγιοι είχαν απέναντι τους μικρά παιδιά που το βλέμμα τους είναι καθαρό και αθώο, έτσι θα τους απευθύνονταν;
Γιατί δεν αναλογιζόμαστε ότι το κείμενο του πατρός Βασιλείου αποτελεί έναν οδοδείκτη για τον προορισμό που οφείλουμε όλοι να φτάσουμε- να κοιτάμε κάθε έκφανση της ομορφιάς με δοξολογία, αθωότητα και αναφορά στον Δημιουργό της- και η απόσταση που νομίζουμε ότι υπάρχει ανάμεσα στο δικό του κείμενο και τις αναφορές των πατέρων που καταθέτετε ως σχολιαστές είναι η δική μας ανεπάρκεια και αδυναμία να βιώσουμε την αγιότητα και τελειότητα στην οποία μας καλεί ο ίδιος ο Θεός. Μας ζητά να γίνουμε Άγιοι και τέλειοι. Ένας Άγιος βλέπει την ομορφιά με την καθαρότητα ενός παιδιού. Αν εμείς νιώθουμε αδύναμοι να το κάνουμε αυτό, ταπεινά ας δουλέψουμε τους εαυτούς μας με τον τρόπο που θα βοηθήσει τον καθένα, ώστε κάποτε να φτάσουμε στο σημείο να ατενίζουμε την Ομορφιά με καθαρό βλέμμα χωρίς να κινδυνεύουμε από τα δικά μας πάθη.
Το κείμενο του πατρός Βασιλείου έρχεται σε μία εποχή που οι δολοφονίες γυναικών έχουν αυξηθεί δραματικά. Γιατί ακριβώς έχει χαθεί η δυνατότητα να σταθούμε με σεβασμό και ευθύνη απέναντι στην ιερότητα της ομορφιάς κάθε γυναικείου προσώπου, σώματος, ψυχής. Γιατί σαφώς η ομορφιά υπερβαίνει τα εκάστοτε πολιτισμικά πρότυπα. Σαφώς η Ομορφιά δεν είναι πρόκληση. Τα πάθη στην ψυχή κάθε ενός μας είναι η πηγή του κακού. Και φυσικά πόσες γυναίκες, όχι μόνο άνδρες, δεν μπορούν να σταθούν δοξολογικά απέναντι στην ομοφιά μίας άλλης γυναίκας. Πόσες δε ζηλεύουν, φθονούν, συκοφαντούν.
Επιτέλους, ας συνειδητοποιήσουμε ότι ο Θεός μας όπως είναι η Αγάπη, η Αλήθεια, η Ευσπλαχνία, άλλο τόσο είναι η ΟΜΟΡΦΙΑ. Η Ομορφιά ποτέ δεν είναι πρόκληση. Μόνο πρόσκληση μπορεί να είναι για δημιουργία σχέσης με τον Θεό μας.
Ευχαριστώ τον διαχειριστή αυτού του ιστολογίου που είχε την τόλμη να ανεβάσει το συγκεκριμένο απόσπασμα από το βιβλίο του πατρός Βασιλείου.
Ευχαριστώ ταπεινά τον πατέρα Βασίλειο για την τόλμη του να καταθέσει αυτό το συγκλονιστικό κείμενο γνωρίζοντας ότι λίγοι θα το προσλάβουν και πολλοί θα επιτεθούν.
«Έχω να πω κάτι διάφανο και ακατάληπτο σα κελαηδητό σε ώρα πολέμου»
(Οδυσσέας Ελύτης)
Αναστασία
Προς Αναστασία: θερμά συλλυπητήρια για τον τρόπο που σκέπτεσαι.
Και για τα στρεβλότατα αξιολογικά σου κριτήρια.
Άσε μας εμάς Αναστασία στη μεταπτωτική μας κατάσταση.
Αρκέσου στο ότι εσύ με τον "αναγωγικό" συλλογισμό σου έφθασες στην προπτωτική....
Και μη χειρότερα δηλαδή...
«Ἡ ψυχή ποὺ συγκινεῖται ἀπὸ τὶς ὀμορφιές τοῦ ὑλικοῦ κόσμου φανερώνει ὅτι ζῆ μέσα τῆς ὁ μάταιος κόσμος, γι' αὐτὸ ἕλκεται ἀπὸ τὴν πλάση καὶ ὄχι ἀπὸ τὸν Πλάστη»
Ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης.
Ἀξιότιμη κ. Ἀναστασία χαίρετε.
Ποιός ἄραγε δέν γνωρίζει σαφέστατα πώς δέν φταίει ἡ Ὀμορφιά ἀλλά ἡ «μεταπτωτική μας κατάσταση» ὅπως ἀναφέρεις;
Ὅμως, ἔχουμε φτάσει στό ὕψος αὐτῆς τῆς «πνευματικής ωρίμανσης» γιά νά μποροῦμε ἐλεύθερα νά θαυμάζουμε κάθε τί τό ὄμορφο χωρίς τόν κίνδυνο τῆς πτώσης;
Καί ἄν ἔστω θεωρήσουμε πώς φτάσαμε σ’αὐτήν τήν «πνευματική ὡρίμανση» καί συνεχίζουμε νά ἀτενίζουμε τήν Ὀμορφιά,τότε εἶναι σίγουρο πώς δέν ἔχουμε ξεπεράσει τά πάθη τῆς ψυχῆς.
Ἡ ἀνωτέρω «πνευματική ὡρίμανση» στή διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, λέγεται καί ἀπαντᾶται ὡς «ἀπάθεια».
Ἀλλά τί εἶναι ἡ ἀπάθεια;
Εἶναι «ἡ τελεία τῶν τελείων ἀτέλεστος τελειότης» κατά τόν Ἅγ. Ἰωάννη τῆς Κλίμακος (Λόγος κθ΄3, Περί ἀπαθείας).
Ἀπό τήν ἱστοσελίδα:
https://www.oodegr.com/oode/psyxotherap/pnevm_agwnas/apa8eia_1.htm
καί ἀπό το βιβλίο: «Ὁρθόδοξη Ψυχοθεραπεία» τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασσίου κ. Ἱεροθέου παραθέτω ἀποσπασματικά:
«Η απάθεια στην διδασκαλία των αγίων Πατέρων είναι η ακινησία της ψυχής προς την κακία, και βέβαια αυτό είναι αδύνατον να επιτευχθή χωρίς το έλεος του Θεού
Κατά τον άγιο Μάξιμο η απάθεια είναι ειρηνική κατάσταση της ψυχής, κατά την οποία «δυσκίνητος γίνεται ψυχή προς κακίαν».
Αυτό σημαίνει ότι η απάθεια είναι το να μη πάσχη κανείς με τα νοήματα των πραγμάτων.
Δηλαδή η ψυχή είναι ελεύθερη από τους λογισμούς που κινούνται από τις αισθήσεις και από τα ίδια τα πράγματα.»
Ἄς πάρουμε ὅμως κι ἕνα παράδειγμα ἀπάθειας γιά νά ἐννοήσουμε πλήρως τά περί «πνευματικής ωρίμανσης».
Ἀπό τό Γεροντικό, Σταλαγματιές ἀπό τήν Πατερική Σοφία, Θεοδώρας Χαμπάκη, Ἐκδόσεις Ὀρθοδόξου Χριστιανικής Ἀδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ" ἀντιγράφω:
«-Κάποιος Ἀσκητής εἶχε ζήσει πενῆντα χρόνια στήν ἔρημο, χωρίς νά τρώγη ψωμί καί νά βάλη κρασί στό στόμα του, κι ἔλεγε πώς εἶχε νεκρώσει ἐντελῶς τᾶ πάθη τῆς σαρκός, καθώς καί τή φιλαργυρία καί τήν κενοδοξία.
Σάν τ’ ἄκουσε ὀ Ἀββᾶς Ἀβραάμ, πῆγε μιά μέρα νά βεβαιωθῆ.
- Εἶπες τέτοιο λόγο, ἀδελφέ; τον ρώτησε.
- Ναί, ἀποκρίθηκε μέ πεποίθηση ἐκεῖνος.
- Ἄς ὑποθέσουμε, τοῦ εἶπε τότε ὁ Γέροντας, πώς, μπαίνοντας ξαφνικά στό κελλί σου, βρίσκεις μιά γυναίκα στό στρῶμα σου. Ἔχεις τήν δύναμι νά σκεφθῆς πώς δεν εἶναι γυναίκα;
- Ὄχι βέβαια, ἀναγκάστηκε νά ὁμολογήση ὁ Ἐρημίτης. Μά ἀγωνίζομαι νά διώξω τήν κακήν ἐπιθυμία.
- Βλέπεις πώς ζῆ ἀκόμη μέσα σου τό πάθος, δέν ἔχει νεκρωθῆ, μόνο τό ἔχεις περιορίσει. Ἄς ποῦμε τώρα πώς στόν δρόμο πού πηγαίνεις, βλέπεις λιθάρια καί ὄστρακα κι ἀνάμεσά τους χρυσάφι. Εἶσαι σέ θέση νά τό περιφρονήσης σάν ἐκεῖνα;
- Ὄχι, ἀποκρίθηκε πάλι ὁ Ἐρημίτης. Ἀντιστέκομαι μόνο στό λογισμό μου καί δέν τό ἐγγίζω.
- Νά πού κι ἡ φιλαργυρία ζῆ ἀκόμη μέσα σου, ἀλλά κι αὐτή εἶναι δεμένη.
Ὑπόθεσε τώρα πώς δύο ἄνθρωποι ἔρχονται νά σέ ἐπισκεφτούν καί ξέρεις πώς ὁ ἕνας σ’ ἐπαινεῖ διαρκῶς, ἐνῶ ὁ ἄλλος σέ κακολογεῖ. Μπορεῖς νά ἔχης καί τούς δύο τό ἴδιο;
- Καθόλου, εἶπε πάλι μέ εἰλικρίνεια ὁ Ἀσκητής. Θά προσπαθήσω ὅμως νά φερθῶ μέ καλωσύνη καί σ’ ἐκεῖνον πού μέ κακολογεῖ.
- Τότε, ἀδελφέ μου, τόν συμβούλεψε ὁ Ἀββᾶς, πᾶψε νά νομίζεις καί νά λές πώς ἔφτασες σέ ἀπάθεια. Ζοῦν μέσα σου τά πάθη, γι’ αὐτό χρειάζεσαι ἀγῶνα ὥς τό τέλος τῆς ζωῆς σου.»
Θεωρῶ λοιπόν πώς κι ἐμεῖς, οἱ «σάρκα φοροῦντες καί τόν κόσμον οἰκοῦντες», δέν εἴμαστε σέ θέση νά θεωροῦμε τόν ἑαυτό μας ἀνώτερο ἀπό τόν Ἐρημίτη πού ἀγωνίστηκε σκληρά πενῆντα χρόνια στήν ἔρημο ἀλλά δἐν κατάφερε νά φτάσει στήν ἀπάθεια.
Ὥς ἐκ τούτου, ἡ συμβουλή τοῦ Ἀββᾶ ἰσχύει καί γιά μᾶς.
Ἀγῶνας, ὥς τό τέλος τῆς ζωῆς μας.
Μέ ἐκτίμηση
Θεόδωρος Σ.
Αγαπητή Αναστασία,
διάβασα με χαρά το σχόλιό σου και με απογοήτευση (όχι με θυμό) όλα τα υπόλοιπα.
Τελικά, "αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ", κατά το γνωστό στίχο.
Είναι τυχαίο ότι μόνο μια γυναίκα έγραψε τη γνώμη της;
Φοβάμαι πως όχι!
Διάβασα κάπου πως η σιωπή των ορθόδοξων γυναικών γύρω από αυτό το θέμα δεν είναι πάντα ευλάβεια και θεολογική σκέψη. Μπορεί να σημαίνει ανεπαρκή προβληματισμό, ανημπόρια, παραίτηση, υπολογισμό, βόλεμα, υπακοή σε πρότυπα συμπεριφοράς στο όνομα του πολιτισμού κ.α.
Και κάτι ακόμα:
"Ο θαυμάσιος ηρωισμός των ασκητών έδωσε μια αποφασιστική μάχη στο εσωτερικό του ανθρώπου και εξόρκισε τις δαιμονικές δυνάμεις.
[...]
Έχει κανείς την εντύπωση, μερικές φορές, ότι πρόκειται μόνο για τη σωτηρία ανδρών και ότι όποιος επιθυμεί να σωθεί προπαντός άλλου πρέπει να σωθεί από τις γυναίκες.
Είναι άλλο πράγμα η άσκηση και άλλο πράγμα τα κίνητρά της".
Στέκομαι στο σχόλιο του Ιφινόη για το πόσο ενδιαφέρον θα ήταν η σχέση κάποιων σχολιαστών με το άλλο φύλο, αν είναι άγαμοι ή μοναχοί και ποια η ποιότητα του θεϊκού έρωτα τους!
Δυστυχώς, δεν είναι λίγοι όσοι δεν αντέχουν την ουσιαστική παρουσία της γυναίκας, ακριβώς επειδή είναι ευάλωτοι στη θηλυκότητά της (η γοητεία και ο τρόμος είναι όψεις του ίδιου νομίσματος).
Σ.Κ.
«μὴ ὑπερφρονεῖν παρ᾿ ὃ δεῖ φρονεῖν, ἀλλὰ φρονεῖν εἰς τὸ σωφρονεῖν»
(Ρωμ. ιβ΄3)
Ἀξιότιμε/η κ. Σ.Κ.
Ζητῶ ταπεινά συγγνώμη γιά τήν ἀπογοήτευση πού προκάλεσα μέ τήν παράθεση ἐν εἴδη σχολίων διαφόρων Πατερικῶν κειμένων σχετικά μέ τό θέμα τῆς Ὁμορφιᾶς.
Πρόθεσή μου προφανῶς δέν ἦταν νά θίξω πρόσωπα, ἀλλά νἀ ἀντιπαραθέσω καί νά ὑπενθυμίσω τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας, στό χῶρο τῆς ὁποίας ὑπάρχει σαφής καθοδήγηση γιά ὅλα τά θέματα καί γιά ὅλα τά προβλήματα τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης προκειμένου ὁ πιστός μέ τήν προσευχή, μέ τήν ταπείνωση μέ τήν ἀγάπη νά ὀδηγηθεῖ στήν κάθαρση, τόν φωτισμό καί τήν θέωση, ἔναντι μιᾶς νέας διδασκαλίας ὅπως ἡ κατωτέρω:
«Να αφήσουμε τον εαυτό μας να γοητεύεται από την ομορφιά του σώματος της εξωτερικής παρουσίας των κινήσεων του χρώματος, της φωνής, της μοναδικότητας του βλέμματος, που πολλά έχουν να υποψιαστούν για την τρυφερότητα της καρδιάς και τη μοναδικότητα της έσω του ανθρώπου πραγματικότητας.»
Πέραν τῶν ὅσων παρέθεσα παραπάνω, νομίζω πώς αὐτή ἡ ἀντιμετώπιση ὀλίγον διαφεύγει ἀπό μιά ἰδιότυπη μορφή εἰδωλολατρείας.
Ἀπό τό Βικιλεξικό ἀντιγράφω:
ειδωλολατρία α) (θρησκεία) η λατρεία των ειδώλων καί β) (μεταφορικά) υπερβολικές εκδηλώσεις θαυμασμού σε κάποιο πρόσωπο-«είδωλο»
Ὅσο δέ «για τη σωτηρία ανδρών και ότι όποιος επιθυμεί να σωθεί προπαντός άλλου πρέπει να σωθεί από τις γυναίκες» θέλω νά ἐπισημάνω πώς καί οἱ ἄνδρες κινδυνεύουν ἕνεκα τῆς ὀμορφιᾶς τους ἀπό τίς γυναῖκες.
Ἡ Ἁγία Γραφή ἔχει παράδειγμα τόν Πάγκαλο Ἰωσήφ: «Καὶ ἦν Ἰωσὴφ καλὸς τῷ εἴδει καὶ ὡραῖος τῇ ὄψει σφόδρα.» (Γεν. λθ΄6).
Ἡ γυναῖκα τοῦ Πετεφρῆ γοητεύθηκε ἀπό τήν ὄμορφη παρουσία του.
Ἀλλά δέν μπόρεσε νά κρατηθεῖ μέχρι ἐκεῖ καί νά θαυμάζει ἀπλῶς τήν ὀμορφιά του.
Δέν μπόρεσε νά ἐλέγξει τήν καρδιά της.
Πυρπολήθηκε ἀπό παράφορο ἔρωτα καί θέλησε νά πλαγιάσει μαζί του.
Βλέπουμε λοιπόν πώς ἡ Ὀμορφιά ἔχει θαυμαστές-θύματα καί ἄνδρες καί γυναῖκες.
Συνεπῶς δέν πρέπει νά ἀφήνουμε νά γοητεύεται ὁ ἑαυτός μας ἀπό «την ομορφιά του σώματος».
Κάτι τέτοιο θά ἦταν πολύ ἐπικίνδυνο καί ὀλέθριο ἀκόμη καί γιά ὅσους (ἄνδρες καί γυναῖκες) θεωροῦν τόν ἑαυτό τους πώς ἔχει φτάσει σέ ὕψη «πνευματικής ωρίμανσης».
Ἐπ’αὐτοῦ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, βαθύς γνώστης τῶν νοημάτων τῆς ψυχῆς, κρούει τόν κώδωνα καί προειδοποιεῖ διαχρονικά ὅλους μας: «ὁ δοκῶν ἑστάναι βλεπέτω μὴ πέσῃ» (Α΄Κορ. ι΄12).
Μέ ἐκτίμηση.
Θεόδωρος Σ.
Θεόδωρε Σ., θερμά συγχαρητήρια γιατί με τα υπέροχα σχόλιά σου κονιορτοποίησες τις σοφιστείες της Αναστασίας, του Ιφινόη και του Σ.Κ.
Στην περίπτωσή τους έχει κατ εξοχήν εφαρμογή το Ιωάννειο χωρίο "διά τούτο εκ του κόσμου λαλούσιν και ο κόσμος αυτών ακούει".
Ευχαριστώ την Αναστασία για το ωραία δομημένο σχόλιό της και ελπίζω ότι θα έχουμε την χαρά να διαβάζουμε και στο μέλλον δικά της κείμενα.
Την ευχαριστώ περισσότερο για τον θαυμάσιο στίχο του Ελύτη, τον οποίο δεν γνώριζα.
Επειδή κάποιοι, υποκριτικώς, επικαλέσθηκαν τον μητροπολίτη Ναυπάκτου, τους προτρέπω να αναζητήσουν την ομιλία του με κύριο άξονα το ρηθέν από τον Ντοστογιέφσκι ότι "η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο".
Δεν ξέρεις τι σου γίνεται Γιάννη Ιωαννίδη. Προσγειώσου!
Ἀξιότιμε κ. Γιάννη Ἰωαννίδη χαίρετε.
Φοβᾶμαι ὅτι πέσαμε ἐκτός θέματος.
Νομίζω καταλαβαίνετε κι ἐσεῖς πώς ὁ Ντοστογιέφσκι βάζοντας τή φράση «ἡ ὀμορφιά θά σώσει τόν κόσμο» στό στόμα τοῦ ἤρωά του, σέ καμμιά περίπτωση δέν ἐννοοῦσε τήν ἐφήμερη καί πρόσκαιρη ὀμορφιά ἑνός σώματος, τό ὁποῖο ὑπαινίσσεται τό ἀνωτέρω ἄρθρο.
Καί ἀσφαλῶς δέν θά ξεφεύγει τῆς προσοχῆς σας τό ὅτι ἡ ὀμορφιά εἶναι ἴσως ἡ πιό παρεξηγημένη λέξη τῆς ἐποχῆς μας ἀφοῦ κατά κύριο λόγο ὑποστασιάζεται στό περιτύλιγμα καί ὄχι στό περιεχόμενο.
Καί ἀκόμη νομίζω πώς θά ’χετε ἀντιληφθεῖ ὅτι αὐτή ἡ ὀμορφιά κατάντησε δυστυχισμένους τούς ἀνθρώπους πού τήν στεροῦνται καί ἔχουν γίνει συνώνυμο τῆς ἀποτυχίας καί τῆς ἀπόρριψης.
Ἐπιτρέψτε μου, ἀλλά δέν εἶναι αὐτή ἡ ὀμορφιά πού θά σώσει τόν κόσμο.
Ἀντιθέτως, ἡ ὀμορφιά πού θά σώσει τόν κόσμο εἶναι ἡ ὀμορφιά τῆς ψυχῆς πού καθρεπτίζεται σέ ἕνα γεμᾶτο καλωσύνη πρόσωπο κι ἄς μήν εἶναι ἀπαραίτητα ὄμορφο, σέ ἕνα ζεστό χαμόγελο, σέ ἕνα γλυκό λόγο, σέ μιά ἀνοιχτή ἀγκαλιά.
Εἶναι ἡ ὀμορφιά τοῦ νά δίνης, ἡ ὀμορφιά τῆς συγγνώμης, ἡ ὀμορφιά τῆς ἀγάπης ἡ ὀμορφιά τῆς θυσίας.
Μέ ἐκτίμηση
Θεόδωρος Σ.
ΥΓ
Εὐχαριστῶ τόν ἀνώνυμο «31 Ιανουαρίου 2022 - 3:31 μ.μ.» γιά τά καλά του λόγια.
Δεν αναφέρεται στο φθαρτό σωματικό κάλλος ο Ντοστογιέφσκι αλλά στην ομορφιά της ψυχής.
Πότε θα το καταλάβουν κάποιοι "κολλημένοι" αυτό;
Ανασύνθεση
Γράφοντας, προσπαθώ να μπάσω στις λέξεις μου
την ημέρα με την αγάπη της. Τον ήλιο, τ’ αστέρια,
τα πράγματα –όλα να στρέφονται, όπως
και μέσα στο σύμπαν, μέσα στην ποίηση.
Όπου φως και όπου βλέφαρο σ’ ένα δίσκο μικρότερο,
σε μια σφαίρα, ένα σχήμα βιβλίου, πού θα ‘ναι
και δίσκος και σφαίρα και άπειρο. Όλο
τον κόσμο με ανέπαφες τις αχνές του γραμμές,
την αρμονία όπως είναι φωτισμένη από μια
καλοσύνη παγκόσμια – κινώντας σε ανάταση τις γραμμές και τα χρώματα.
Να φτιάξω έναν κόσμο που τίποτα
δε θα του λείπει. Έναν κόσμο όπως ήταν
πριν ακόμη φθαρεί. Πριν ακόμη σκοτώσει
ο Κάιν τον Άβελ. Ν’ αναβλύζουνε οι λέξειςμου
νερό και χορτάρι. Ν’ αναβλύζουνε ζώσα σιωπή και χαμόγελο.
Από τη συλλογή Το βάθος του κόσμου (1961) του Νικηφόρου Βρεττάκου
Αγαπητέ Αναστάσιε,
έγραψα ένα κείμενο ως συνέχεια της συζήτησης που προηγήθηκε σε αυτή τη σελίδα. Βγήκε μάλλον αρκετά μεγάλο και δεν "χωράει" σε αυτό το πλαίσιο του σχολίου. Η αλήθεια είναι ότι πρώτη μου φορά μπήκα στη διαδικασία ενός διαλόγου αυτής της μορφής, οπότε δε γνωρίζω ακριβώς τις παραμέτρους του. Σε αυτές τις περιπτώσεις τι γίνεται; Μπορώ να σας το στείλω σπασμένο στα δύο εδώ; Υπάρχει η δυνατότητα να σας το στείλω σε κάποια άλλη μορφή, οπότε εάν εσείς θέλετε και κρίνετε να το δημοσιεύσετε σε κάποιο άλλο σημείο του ιστολογίου σας; Εύχομαι καλή δύναμη και συνέχεια!
Με εκτίμηση,
Αναστασία
Μέρες τώρα βαστάζω μέσα μου όσα ειπώθηκαν σε αυτή τη σελίδα, καθώς και τις σκέψεις τις δικές μου που γεννιόνταν χωρίς να μπορώ να αποφασίσω, αν θα έπρεπε να σιωπήσω τελείως ή να μπω στη διαδικασία να προσπαθήσω να τις εκφράσω. Δεν υπάρχει μέσα στην καρδιά μου κανένα κίνητρο αυτοδικαίωσης ούτε η πρόθεση να υπερασπιστώ το κείμενο του πατρός Βασιλείου. Κανείς συγγραφέας δεν έχει ανάγκη μία απλή αναγνώστρια να υπερασπιστεί το βιβλίο του. Εκφράστηκα αυθόρμητα και πηγαία λίγες ημέρες νωρίτερα. Πλέον όμως νιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω όσους απευθύνθηκαν με σεβασμό και ευγένεια απέναντι μου είτε συμφωνούσαν είτε διαφωνούσαν με την τοποθέτηση μου- ιδιαίτερα τους κυρίους Σ.Κ. και Γιάννη Ιωαννίδη για τα ενθαρρυντικά τους λόγια- και την ευθύνη να απαντήσω, γιατί απευθύνθηκαν προσωπικά σε εμένα. Συντελείται ήδη ένας δια- Λόγος.
Μεγάλωσα διαβάζοντας το Γεροντικό. Η παιδική μου ψυχή ρουφούσε με δίψα αυτές τις ιστορίες τις γραμμένες με συντομία, λιτότητα, συνταρακτική αμεσότητα και αλήθεια. Με διαμόρφωσαν. Μου είναι πολύ οικεία όσα αποσπάσματα παραθέτετε. Ξέρετε όμως ποια ιστορία από όλες αυτές ήταν αγαπημένη μου; Με τον μοναχό εκείνο στην Αλεξάνδρεια που κάθε βράδυ πήγαινε σε έναν οίκο ανοχής. Όλοι οι χριστιανοί που το αντιλήφθηκαν σκανδαλίστηκαν και τον κατέκριναν. Αυτός όμως έδινε χρήματα στην κοπέλα για να μην αμαρτήσει εκείνο το βράδυ, αλλά να κοιμηθεί και να ξεκουραστεί. Ο ίδιος άγρυπνος προσευχόταν. Πολλές νέες κοπέλες σώθηκαν από τη δική του αγάπη και αυταπάρνηση. Ο Άγιος Βιτάλιος είχε αυτή την ειδική Χάρη από το Θεό μας. Κάθε βράδυ για πολλές ώρες ήταν στο ίδιο μικρό δωμάτιο με μία γυναίκα. Είχε την αυταπάρνηση να ρισκάρει τη δική του ακεραιότητα από αγάπη για τον πλησίον του που είχε τη μορφή γυναίκας που όλοι οι άλλοι περιφρονούσαν και απέρριπταν, από έρωτα για τον Θεό του που οι σύγχρονοι του «δίκαιοι» τον κατέκριναν, γιατί συνέτρωγε με πόρνες.
Τι θα λέγατε σε αυτόν τον μοναχό, αν ήσασταν σύγχρονοι του; Ότι δεν έπρεπε να πηγαίνει στις ταλαιπωρημένες εκείνες γυναίκες, για να μη βάλει τον εαυτό του σε πειρασμό και πέσει; Θα πείτε ίσως ότι αυτή η ιστορία είναι μία εξαίρεση. Ότι δεν είναι παράδειγμα για μίμηση, γιατί εμείς είμαστε αδύναμοι κλπ. Αυτή η ιστορία όμως -η απόλυτα συγκλονιστική- υπήρξε. Και είναι εκεί για να μας δείχνει ότι είναι πολλοί- άπειροι - οι δρόμοι για να φτάσει μία ψυχή στον Θεό και στην Αγιότητα. Και ότι εμείς δεν είμαστε εδώ για να ερμηνεύουμε με βεβαιότητα τον λόγο των Αγίων δημιουργώντας απόλυτα στεγανούς δρόμους που με φοβερή άνεση θέλουμε να προβάλουμε ή και να επιβάλουμε στους άλλους.
Αν βλέπατε μία μοναχή να καπνίζει και γενικά να ζει με μποέμικα στοιχεία τον μοναχικό της βίο, τι θα σκεφτόσασταν; Η συντριπτική πλειοψηφία θα την καταδίκαζε και η απόλυτη μειοψηφία θα ένιωθε πόνο και θα προσευχόταν με ειλικρινή αγάπη στον Θεό μας να την ελεήσει. Κανείς μας -ούτε εγώ- δε θα μπορούσε να δει ότι αυτή η γυναίκα βαδίζει στην Αγιότητα και ότι λίγο αργότερα θα φτάσει στο ύψιστο σημείο αγάπης στο οποίο ελάχιστοι φθάνουν, να δώσει την ίδια της τη ζωή της για να σώσει μία άλλη γυναίκα. Ακόμη μία εξαίρεση στον κανόνα. Πρόκειται για την Αγία Μαρία Σκόμπτσοβα. «Η Μαρία Νεφέλη είναι στον αντίποδα της ηθικής. Είναι όλη ήθος» (Οδυσσέας Ελύτης)
Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι προτρέπουμε καμία μοναχή να καπνίζει ή να πορεύεται οριακά στη μοναχική της βιοτή. Αλλά και αυτή η εξαίρεση μας δείχνει ότι είναι πολλοί οι δρόμοι και οι τρόποι προς την αγιότητα. Δεν έχουμε εμείς το δικαίωμα να ορίζουμε τον τρόπο και τον δρόμο κανενός. Μόνο ταπεινά και εναγώνια να αναζητούμε τον δικό μας. Γι’ αυτό άλλωστε η Μητέρα Εκκλησία δεν έχει στη ζωή μας το μυστήριο του Πνευματικού; Αλλιώς θα είχε μόνο κανόνες και νόμους και θα έπρεπε όλοι μας να είμαστε κομμένοι και ραμμένοι στα μέτρα τους.
(Ακολουθεί η συνέχεια)
Αναστασία
Η δεύτερη αγαπημένη μου ιστορία από το γεροντικό είναι με δύο μοναχούς που πήγαν πάλι στην Αλεξάνδρεια να πουλήσουν τα εργόχειρα τους και έπεσαν και οι δύο σε σαρκικό αμάρτημα. Ήλθαν όμως πάλι εις εαυτόν κι αποφάσισαν να επιστρέψουν στο μοναστήρι τους. Ο ένας πέρασε όλη του την υπόλοιπη ζωή σε βαρύ πένθος σκεφτόμενος διαρκώς την αμαρτία του και νιώθοντας ότι δεν αξίζει να σωθεί. Ο άλλος πέρασε τη ζωή του με βεβαιότητα και δοξολογία για το έλεος του Θεού που συγχωρεί όλες τις αμαρτίες, άρα και τη δική του. Στο τέλος μας πληροφορεί το Γεροντικό ότι και οι δύο ανάπαυσαν τον Θεό ο καθένας με τον τρόπο του και τους χαρίστηκε ο Παράδεισος.
Φυσικά και δεν αμφισβητώ τα παραθέματα των Αγίων τα οποία επικαλείστε. Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι δεν είναι ο μόνος δρόμος και ο μόνος τρόπος. Και ο πατήρ Βασίλειος στο απόσπασμα που διαβάσαμε δεν προτρέπει κανέναν να κοιτάει αδιάκριτα οποιαδήποτε γυναίκα. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να σας ρωτήσω: έχει διαβάσει κανείς από εσάς όλο το βιβλίο του πατρός Βασιλείου, για να μπορέσει να αντιληφθεί το πνεύμα του, πριν το κρίνει; Έχει δει τη συγκεκριμένη ταινία, για να μπορέσει να αντιληφθεί σε ποια γυναικεία μορφή και ομορφιά αναφέρεται;
Πριν χρόνια στο τέλος μία συζήτησης που είχα με έναν άνδρα μου είπε: «Είχα καιρό να ξεκουράσω τα μάτια μου σε γυναίκα». Εκείνη τη στιγμή αιφνιδιάστηκα, δεν κολακεύτηκα. Και στη συνέχεια συγκλονίστηκα. Γιατί συνειδητοποίησα την ευθύνη μου: να αγιάσω την όση ομορφιά μου έδωσε ο Θεός. Όχι να την κρύψω. Αυτό θα ήταν εύκολο. Να την αγιάσω. Κι αυτό είναι σταυρός και μόνο με τη Χάρη Του ως δώρημα πραγματώνεται. Να Του προσφέρω πίσω εν ελευθερία και επιγνώσει το δώρο που μου έδωσε, για να το κάνει Αυτός ό,τι κρίνει. Ποιος από εμάς μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι ο Θεός μας- ο Θεός των ανατροπών και των εκπλήξεων- αν θέλει δε μπορεί να χρησιμοποιήσει την ομορφιά μίας γυναίκας για να μιλήσει στην ψυχή ενός άνδρα; Εμείς θα υποδείξουμε στον Θεό μας και στον κάθε αδερφό ή αδερφή μας ποιος θα είναι ο δρόμος του για την αγιότητα;
Νιώθω ότι αυτό στο οποίο μας καλεί ο πατήρ Βασίλειος είναι να αποσυνδέσουμε τις εικόνες και τις κινήσεις του σώματος από τις αρνητικές συνδηλώσεις του φόβου της αμαρτίας και να επαναβαπτίσουμε τις αισθήσεις μας σε μία άλλη δυνατότητα πρόσληψης και ανάγνωσης.
«Η φούστα σου παφλάζει φτιαγμένη από νερό…» (Θανάσης Παπακωνσταντίνου πάνω σε ποίηση του Οκτάβιο Παζ). Και αυτό φυσικά θέλει αγώνα και κόπο. Και σαφώς είναι καρπός πνευματικής ωρίμανσης. Υπάρχει όμως κανείς να αρνηθεί ότι αυτή η καθαρότητα δεν είναι ο προορισμός μας;
(ακολουθεί συνέχεια)
Αναστασία
Όποιος έχει διαβάσει το βιβλίο του πατρός Βασιλείου, θα έχει διαβάσει και το εξής απόσπασμα από την Κλίμακα του Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου στο Λόγο ΙΕ «Περί Αγνείας»: «Μου περιέγραψε κάποιος έναν παράδοξο και υψηλότατο βαθμό αγνότητας: Κάποιος, μου είπε, ατενίζοντας το σωματικό κάλλος, παρακινούμενος από αυτό δοξολόγησε τον Δημιουργό. Και μόνο από τη θέα του κινήθηκε σε αγάπη προς τον Θεόν και σε ακατάπαυστα δάκρυα. Και σε κατελάμβανε θάμβος να βλέπεις τον βόθρο του ενός να γίνεται με υπερφυσικό τρόπο αιτία στεφάνων στον άλλο.- Εάν πάντοτε αυτός ο άνθρωπος εις αυτού του είδους τα θέματα έχει την ίδια αίσθηση και αντιμετώπιση, ανεστήθη άφθαρτος προ της κοινής αναστάσεως».
Όπως επίσης και την υποσημείωση που ακολουθεί: «το παράδειγμα στο οποίο αναφέρεται ο όσιος Ιωάννης βρίσκεται στο βίο της Οσίας Πελαγίας και στη στάση και παρουσία του Αγίου Νόννου, επισκόπου Αντιοχείας, ο οποίος θαύμαζε με εκστατικότητα το κάλλος της σπουδαίας εταίρας της Αντιόχειας Πελαγίας, σκεπτόμενος το κάλλος της ως δώρο του Θεού, αλλά και κλαίγοντας για την εσωτερική της ομορφιά που είχε αφήσει ακαλλιέργητη, επειδή ποτέ της δε τη γνώρισε. Η στάση αυτή συγκλόνισε την Πελαγία και την οδήγησε σε μετάνοια και αλλαγή στάσης ζωής.» (Κι ο Κλήρος έπεσε στα δάκρυα, σελίδες 41-42)
Με αξίωσε ο Θεός μας να γνωρίσω αγίους ανθρώπους. Από τις μεγαλύτερες ευλογίες που μου χάρισε ήταν να πάρω την ευχή του Αγίου Παϊσίου δύο μήνες πριν την κοίμηση του, ενώ ήμουν έφηβη. Ένα όμορφο κορίτσι για τα δεδομένα της εποχής μας, μία όμορφη γυναίκα για τα δεδομένα των πρώτων χριστιανικών αιώνων που οι γάμοι γίνονταν σε μικρές ηλικίες. Ο Γέροντας δεν απέστρεψε το βλέμμα του από εμένα. Αντίθετα δεν μπορώ να ξεχάσω ακόμη και μετά από τόσα χρόνια εκείνο το βλέμμα. Ποτέ δε θα το ξεχάσω! Με κοίταζε με τόση αγάπη και χαρά βαθιά μέσα στα μάτια και μου μετάγγιζε όλο το φως της ψυχής του. Βγήκα από το δωμάτιο σχεδόν παραζαλισμένη από αυτή την δωρεά. Για μέρες ολόκληρες ένιωθα τα μάτια του πάνω μου. Κι από τότε κάθε φορά που η ψυχή μου κουρασμένη και ταλαιπωρημένη, ζητά ένα καταφύγιο, σε εκείνο το βλέμμα κουρνιάζει.
(ακολουθεί συνέχεια)
Αναστασία
Πώς μπορείτε λοιπόν να λέτε με τόση ευκολία ότι ο μόνος δρόμος για τον άνδρα είναι να αποστρέφει το βλέμμα του από μία γυναίκα; Πώς μπορείτε να λέτε με τόση ευκολία ότι ο Ντοστογιέφσκυ απέκλειε την ομορφιά του σώματος από την περίφημη αυτή φράση του «Η Ομορφιά θα σώσει τον κόσμο»; Θα σας ρωτήσω και πάλι: γνωρίζετε σε ποιο μυθιστόρημα του αναφέρει αυτή την απίστευτη σε βάθος νοημάτων φράση; Έχετε διαβάσει αυτό το βιβλίο; Είστε σίγουροι ότι έχετε αντιληφθεί το πνεύμα του συγγραφέα, άρα και της συγκεκριμένης πρότασης;
Πώς γίνεται να απαξιώνετε όχι μόνο τη γυναικεία ομορφιά, αλλά και το ίδιο το σώμα, από τη στιγμή που ο Θεός μας το αγίασε προσλαμβάνοντας το; Πώς γίνεται να εξαιρείτε το σώμα από την έκφανση της ομορφιάς, όταν θα αναστηθούν τα σώματα μας; Πώς γίνεται να επικαλείστε μόνο την πνευματική ομορφιά, όταν ο κόσμος που μας περιβάλλει είναι υλικός, φθαρτός και πανέμορφος; Γεμάτος χρώματα, αρώματα, σχήματα, γεύσεις- όλα δώρο της παράφορης αγάπης του Θεού για το πλάσμα του; Πώς γίνεται να κατατεμαχίζετε το Όλον και να κρατάτε μόνο επιλεκτικά αποσπάσματα και να πορεύεστε διαρρηγνύοντας την ενότητα του;
Ρωτάω με πόνο. Δεν κομίζω βεβαιότητες, ούτε αντιδικώ με κανέναν. Πορεύομαι αναζητώντας τον Θεό μας. Συνοδοιπόρος μου πάντα είναι η αγωνία, μήπως βαδίζω λάθος. Συνοδοιπόρος μου όμως είναι και η ελπίδα, ότι ο Θεός μας είναι τόσο ελεήμων που, ακόμη κι αν χάσω κάποια στιγμή το μονοπάτι προς Αυτόν, ο Ίδιος θα έρθει να με αναζητήσει και με επαναφέρει. Αυτό όμως που πραγματικά με τρομάζει είναι η βεβαιότητα με την οποία τόσοι και τόσοι χριστιανοί ξέρουν να μου πουν ποιος είναι ο δικός μου προσωπικός δρόμος προς τον προσωπικό Θεό. Πώς γίνεται να τον ξέρουν αφού είναι προσωπικός;
Σας παρακαλώ, μη «φωνασκείτε». Αφήστε μας το χώρο και το χρόνο να ακούσουμε τη Φωνή Του βαθιά μέσα στην καρδιά μας να μας καλεί και να μας οδηγεί. Με τη βοήθεια του πνευματικού μας. Δημιουργείστε συνθήκες ησυχίας, για να μπορέσουμε όλοι μας να αφουγγραστούμε τον προσωπικό Θεό μέσα μας. Έχει χαθεί πια αυτό το ήθος: να αφουγγραζόμαστε. Μου πήρε χρόνια να συνειδητοποιήσω ότι προσευχή δε σημαίνει μόνο να μιλώ στον Θεό μας, αλλά και να σιωπώ παραμένοντας στην αίσθηση της Παρουσίας Του και περιμένοντας Εκείνον να μιλήσει. Χρόνια από τότε προσπαθώ να «ησυχάσω» και να μπω στο χώρο της καρδιάς και δεν τα καταφέρνω.
Ας μη βιαζόμαστε όλοι να μιλάμε για όλα με βεβαιότητα και δυσχεραίνουμε τους ανθρώπους να αφουγγραστούν μέσα στην καρδιά τους αυτή την προσωπική κλήση. Ας βρούμε επιτέλους αυτό το ήθος του Χριστιανού που πρώτα σιωπά, γονατίζει και προσεύχεται και μετά μιλά- αν χρειαστεί.
Ο Θεός μας να μας ελεεί και να οδηγεί όλους μας προς το Φως του Προσώπου Του.
Αναστασία
(Τέλος)
«Πώς γίνεται να απαξιώνετε όχι μόνο τη γυναικεία ομορφιά, αλλά και το ίδιο το σώμα, από τη στιγμή που ο Θεός μας το αγίασε προσλαμβάνοντας το;»
Ἀξιότιμη κ. Ἀναστασία χαίρετε.
Διάβασα μέ πολύ προσοχή τό σχόλιό σας καί βεβαίως λυπᾶμαι βαθύτατα πού σᾶς προκάλεσα τόσο ἔντονο προβληματισμό σχετικά μέ τήν ἀπαξίωση τῆς γυναικείας ὀμορφιᾶς ὡς ἐν δυνάμει καί ἐσωτερικῆς ὀμορφιᾶς (ἁγιότητας).
Ἐπιτρέψτε μου γιά τόν λόγο αὐτό νά παραθέσω ἁγιογραφικό χωρίο ὅπου ἐπισημαίνεται καί διατυπώνεται ξεκάθαρα ὁ ὁρισμός τοῦ κάλλους μιᾶς γυναῖκας διά Ἀποστολικῆς γραφίδος:
«ὡσαύτως καὶ τὰς γυναῖκας ἐν καταστολῇ κοσμίῳ, μετὰ αἰδοῦς καὶ σωφροσύνης κοσμεῖν ἑαυτάς, μὴ ἐν πλέγμασιν ἢ χρυσῷ ἢ μαργαρίταις ἢ ἱματισμῷ πολυτελεῖ, ἀλλ᾿ ὃ πρέπει γυναιξὶν ἐπαγγελλομέναις θεοσέβειαν, δι᾿ ἔργων ἀγαθῶν.» (Α΄ Τιμ. β΄ 9-10).
Ἡ ὀμορφιά πού στολίζει τήν γυναῖκα καί ἡ ὁποία βεβαίως καί ἐπιβραβεύεται εἶναι « ἡ αἰδώς, ἡ σωφροσύνη καί ἡ θεοσέβεια δι’ἔργων ἀγαθῶν» καί ὄχι τό σωματικό κάλλος.
Καί φυσικά δέν θά ξεχάσω νά ἀναφερθῶ στήν Ταβιθά πού ἦταν «πλήρης ἀγαθῶν ἔργων καὶ ἐλεημοσυνῶν ὧν ἐποίει» (Πράξ. θ΄36) καί σάν ἀσθένησε καί ἀπέθανε τά καλά της ἔργα ἦταν αὐτά πού ἔγιναν αἰτία νά ἀναστηθεῖ καί ὄχι τό σωματικό κάλλος της.
Κάτι παρόμοιο θεωρῶ πώς ἔπραξε καί ἡ Ἁγία Μαρία Σκόμπτσοβα πού μνημονεύεις.
Ὡς ἐκ τούτου ἔχουν καμμιά σχέση τά ἀνωτέρω μέ αὐτά πού μᾶς προτρέπει τό κείμενο: «Να αφήσουμε τον εαυτό μας να γοητεύεται από την ομορφιά του σώματος της εξωτερικής παρουσίας των κινήσεων του χρώματος, της φωνής, της μοναδικότητας του βλέμματος, που πολλά έχουν να υποψιαστούν για την τρυφερότητα της καρδιάς και τη μοναδικότητα της έσω του ανθρώπου πραγματικότητας.»;
Καί ἄν ἔστω δεχθοῦμε πώς ἡ ἐξωτερική ὀμορφιά ὑποψιάζει «για την τρυφερότητα της καρδιάς» τότε ἡ ἀσχήμια σέ μιά γυναῖκα τί ὑποψιάζει;
Μέ τέτοιους συλλογισμούς δέν γινόμαστε ἄδικοι ἀπέναντι σέ γυναῖκες πού δέν ἔχουν τήν ὀμορφιά καί τό σωματικό κάλλος ἀλλά ὅμως ἔχουν καρδιά καί ψυχή πλούσια σέ ἀρετές;
Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ὀρθοτομεῖ: «Τὸ κάλλος τῆς ὄψεως, φύσεως γίνεται καὶ οὐκ ἐκ προαιρέσεως» πού σημαίνει ὅτι τό κάλλος δέν ἔχει καμμιά ἀξία γιατί ἀπλά δέν ὑποδηλώνει προσπάθεια καί ἀγῶνα ὄπως ὑποδηλώνεται μέ τήν ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν.
Αὐτά εἴχα νά καταθέσω ὡς πρός τό θέμα τοῦ σωματικοῦ κάλλους καί φυσικά χάριν τοῦ δια-Λόγου ὄπως χαρακτηριστικά τονίζετε.
Κλείνοντας, παρακαλῶ ἄν μπορεῖτε νά μοῦ ἐξηγήσετε, ἀπό τό ἀπόσπασμα τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τῆς Κλίμακος Λόγος ιε΄ Περί ἀγνείας κεφ. νη΄(58) πού παραθέσατε, τί ὑπονοεῖ μέ τή λέξη «βόθρος» ὅταν λέει: «Καί σέ κατελάμβανε θάμβος νά βλέπεις τόν βόθρο τοῦ ἑνός νά γίνεται μέ ὑπερφυσικό τρόπο αἰτία στεφάνων στόν ἄλλο»;
Μέ ἐκτίμηση καί σεβασμό.
Θεόδωρος Σ.
Επιτρέψτε μου κάποιες σκεψεις. Όλοι σχεδόν αναφέρουν το καλος της γυναίκας ως πρόξενο αμαρτίας, και ίσως έχουν δίκιο, αλλά για ποιους; Διαβάζοντας τα σχόλια νομίζω ότι όλοι αυτοί που γράφουν είναι άγαμοι η μοναχοί, και συνεπώς πράγματι θα πρέπει να προσέχουν. Όμως αυτά που γράφει ο πάτερ Βασίλειος και η Αναστασία, αναφέρονται νομίζω, Σε εκείνους που είναι Hδη παντρεμένοι.Σε αυτους που ελκυστηκαν απο το καλλος που εδωσε ο θεος στο αλλο φυλο, το αγαπησαν τοσο πολυ που εγιναν μια σαρκα, δια του γαμου. Και βέβαια μέσα στο γάμο φυσικά ,πρέπει κανείς να θαυμάζει το καλός της γυναίκας του ή του ανδρός. Αλίμονο εάν δε συνέβαινε αυτό. Διότι αυτό το καλός είναι και η συνισταμένη όλης της προσωπικότητας. Εάν δεν συνέβαινε αυτό η γυναίκα/ άντρας θα ήταν απλά μηχανές προς τεκνοποίηση και τίποτα παραπάνω. Συνεπώς νομίζω ότι το να μιλάμε όλοι σαν να ειμαστε ασκητές, η υποψήφιιοι, όχι μόνο είναι μια σχιζοφρενής επικίνδυνη κατάσταση, αλλά και διαστρεβλώνει βασικά στοιχεία της ζωής. Η συντριπτικη πλειοψηφια των ανθρωπων δεν ειναι, και δεν πρεπει να ειναι ασκητες. Πρεπει οι συζηγοι να θαυμαζουν και απολαμβανουν το καλλος τους. Κριμα αυτοι που γραφουν , να γραφουν σαν ασκητες, ενω δεν ειναι....ψυχοπαθεια..
Δεν πρέπει να προσέχουν μόνον οι άγαμοι και οι ασκητές, αλλά και οι έγγαμοι, διότι υπάρχει και η μοιχεία, και η παρουσία και η επικοινωνία με γυναίκες μέσα στην κοινωνία σήμερα είναι συνεχής και καθημερινή, ανεξαρτήτως αν κάποιος είναι έγγαμος.
Η πληθώρα των διαζυγίων μάς δείχνει ότι αρκετοί σύζυγοι δεν θαυμάζουν μόνον το κάλλος των συζύγων τους αλλά και άλλα κάλλη.
προς 8¨08 .Βεβαίως, αλλα το θέμα ειναι η σχιζοφρενική στάση των σχολιαστών που σκέπτονται σαν ασκητές απο το σπίτι και την οικογένεια. Προφανώς κανουν αλλους δυστυχισμένους. Χρηζουν ψυχιατρου, να του δείξουν τα σψόλια τους.....
To μνημειώδες σχόλιο του Θεόδωρου Σ. (28/1/, 8:16 π.μ) απέδειξε παντελώς διάτρητη και σαθρή τη συλλογιστική των αντιφρονούντων.
Είναι απαράδεκτο κάποιοι από τους τελευταίους να ζητάνε και τα ρέστα , κατά το δη λεγόμενο, και να μιλάνε για "ψυχοπάθεια" και άλλα τέτοια φαιδρά και αήθη.
Αντί να συνέλθουν και να καταλάβουν το ολέθριο λάθος τους, που ναρκοθετεί τη σωτηρία της ψυχής τους βγαίνουν και από πάνω!
«Εἰσέλθετε διὰ τῆς στενῆς πύλης· ὅτι πλατεῖα ἡ πύλη καὶ εὐρύχωρος ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ἀπώλειαν, καὶ πολλοί εἰσιν οἱ εἰσερχόμενοι δι᾿ αὐτῆς» (Ματθ. ζ΄13).
Εὐχαριστῶ τόν Ἀνώνυμο 11 Φεβρουαρίου 2022 - 12:39 μ.μ. γιά τίς καλοπροαίρετες ἐπισημάνσεις του.
Ἀντιπαρέρχομαι βεβαίως τούς χαρακτηρισμούς τούς ὁποίους θεωρῶ ἀσύμβατους γιά τή διενέργεια καί ἀνταλλαγή κάποιων σχολίων πρός πνευματική οἰκοδομή.
Ἐπιπρόσθετα λυπᾶμαι βαθύτατα καί γιά τήν ἄποψή του πώς κάποιοι γίνονται δυστυχισμένοι ἐπειδή εἶναι «στενὴ ἡ πύλη καὶ τεθλιμμένη ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ζωήν, καὶ ὀλίγοι εἰσὶν οἱ εὑρίσκοντες αὐτήν!» (Ματθ. ζ΄ 14).
Ὁ δέ διαχωρισμός τῶν πιστῶν καί ἡ ἀναφορά του περί ἐγγάμων, ἀγάμων καί μοναχῶν, δέν συνάδει μέ τό ὅλο πνεῦμα τοῦ Εὐαγγελίου.
Οἱ ἐντολές πού ἔδωσε ὁ Κύριος ἰσχύουν γιά ὅλους τούς πιστούς, εἴτε ἄνδρες, εἴτε γυναῖκες, εἴτε ἔγγαμοι, εἴτε ἄγαμοι, εἴτε μοναχοί κλπ.
Κατά συνέπεια ἔρχομαι νά συμφωνήσω ἀπόλυτα μέ τόν Ἀνώνυμο 11 Φεβρουαρίου 2022 - 8:08 μ.μ..
Μέ ἐκτίμηση.
Θεόδωρος Σ.
Δημοσίευση σχολίου