Μελέτη θανάτου - Γρηγόριος Μουσουρούλης

Κυριακή Ε΄Λουκᾶ

Λόγος εἰς τό Εὐαγγέλιον

Μελέτη θανάτου

 «Ἐγένετο ἐν τῷ ἀποθανεῖν τόν πτωχόν ἀπενεχθῆναι αὐτόν ὑπό τῶν ἀγγέλων εἰς τόν κόλπον Ἀβαράμ» (Λουκ. ιστ΄22)

˜˜˜˜˜˜˜˜

«Ἐγένετο ἐν τῷ ἀποθανεῖν τόν πτωχόν ἀπενεχθῆναι αὐτόν ὑπό τῶν ἀγγέλων εἰς τόν κόλπον Ἀβαράμ»

            Ὁ πτωχός Λάζαρος τῆς σημερινῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς ἀπέθανε· ἀπέθανε καί ὁ πλούσιος καί ἐτά­φη· Τό θέατρο, λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, αὐτῆς ἐδῶ τῆς ζωῆς, στό ὁποῖο ὁ ἕνας ἔπαιζε τό ρόλο τοῦ πλούσιου καί ὁ ἄλλος τό ρόλο τοῦ πτωχοῦ ἐτελείωσε. Ἀπό ἐδῶ καί πέρα ὅμως ἀρχίζει, ἀγαπη­τοί μου ἀδελφοί, ἡ πρα­γ­ματικότητα. Καί ἡ πραγματικότητα ἀρχίζει μέ ἕνα δραματικό ταξίδι. Ἕνα ταξίδι κατά τό ὁποῖο οἱ Ἄγγελοι μεταφέρουν τήν ψυχή στή νέα της κατοικία, καί τό ὁ­ποῖο θά ἀποτελέσει τό θέμα τῆς σημερινῆς μας ὁμι­λί­ας. Θά δοῦμε δηλ. τί συμβαίνει ἀμέσως μετά τό θάνατο, καί τί σημασία ἔχει αὐτό γιά μᾶς.

****

«Ἐγένετο ἐν τῷ ἀποθανεῖν τόν πτωχόν ἀπενεχθῆναι αὐτόν ὑπό τῶν ἀγγέλων εἰς τόν κόλπον Ἀβαράμ»

            Μέ τήν κατάθεση τοῦ νεκροῦ στόν τάφο φαίνεται ὅτι ὅλα τελείωσαν ὁριστικά γιά τόν ἄνθρωπο πού ἐνταφιάσαμε. Καί ὅμως· ὁ θάνατος καί ὁ τάφος εἶναι ἡ θύρα πού ἀνοίγει γιά νά τόν ὁδηγήσει σέ νέα ζωή.  Βέβαια ὅσοι δέν πιστεύουν σέ Θεό Δημιουργό τοῦ ἀνθρώ­που  καί τοῦ κόσμου, δέν δέχονται τήν μετά θάνατον ζωή. Γιά ὅσους ὅμως πιστεύουν τό πρόβλημα εἶναι λυμένο. Καί τοῦτο διότι τήν εὐαγγελική ἀλήθεια τήν ἀ­ποκαλύπτει «ὁ Θεός ὁ πάντων ἀξιοπιστότερος».

            Γιά τό θέμα λοιπόν τοῦ τί γίνεται ἀμέσως μετά τήν ἀναχώρηση τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα ἀντλοῦμε πληροφορίες ἀπό τήν Ἁγία μας Γραφή. Ὁ λόγος δέ τοῦ Κυρίου μέ τόν ὁποῖο ἀρχίσαμε ἀποτελεῖ τό θεμέλιο τῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας μας σχετικά μέ τήν τύχη τῆς ψυχῆς  ἀμέσως μετά τό χωρισμό της ἀπό τό σῶμα.

            Λέγει δηλαδή ὁ Κύριός μας ὅτι, ὅταν ἀπέθα­νε ὁ πτωχός Λάζαρος, Ἄγγελοι ἦλθαν καί παρέλαβαν τή ψυχή του, γιά νά τήν ὁδηγήσουν στήν ἀγκάλη τοῦ Ἀ­βραάμ, στό Παράδεισο. Αὐτό -ἑρμηνεύουν οἱ ἅγιοι Πατέρες- συμβαίνει μέ κάθε ἄνθρωπο. Ἀμέσως μετά τό θάνατο τοῦ σώματος Ἄγγελοι παραλαμβάνουν τήν ψυχή γιά νά τήν ὁδηγήσουν ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, στή χώρα τῶν δικαίων. Διότι, λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἐάν, γιά νά ταξιδεύσουμε ἀπό μία πόλη σέ ἄλλη, χρειαζόμαστε ὁδηγό πολύ περισσότερο ἡ ψυχή, ὅταν χωρισθεῖ ἀπό τό σῶμα, γιά νά πορευθεῖ στή μέλλουσα ζωή, χρειάζεται αὐτούς, οἱ ὁποῖοι θά τήν ὁδηγήσουν.

            Οἱ Ἄγγελοι λοιπόν εἶναι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι παραλαμβάνουν τή ψυχή καί τή συνοδεύουν σ’ αὐ­τό τό ταξίδι. Ὅμως τί συμβαίνει;  Ὅπως ἀκρι­βῶς, ὅταν πρόκειται νά ταξιδέψει κανείς στό ἐξωτερικό, ὑφίσταται ἔ­λεγχο στά τελωνεῖα τῶν συνόρων, ἔτσι καί ἐδῶ. Τήν ὥρα, πού ἡ ψυχή περνάει τά σύνορα αὐτοῦ τοῦ κόσμου, ὑφίσταται ἔλεγχο καί μάλιστα ἔλεγχο ἐξονυ­χι­στικό ἀπό τά δαιμόνια, πού γι’ αὐτόν ἀκριβῶς τό λόγο ὀνομάζονται τελώνια.

            Ὀξεῖς, σκληροί καί ἀπειλητικοί κατήγοροι οἱ δαί­μονες ἀπαριθμοῦν τήν ὥρα ἐκείνη τά ἁμαρτήματα τοῦ ἀνθρώπου καί διεκδικοῦν τήν ψυχή του ἀπό τούς Ἀγ­γέλους. Αὐτό γίνεται φανερό ἀπό τά λόγια τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ μας, ὁ Ὁποῖος στήν παραβολή τοῦ ἄφρο­νος πλουσίου αὐτό ἀκριβῶς λέγει: «Ἄφρον, ταύτῃ τῇ νυκτί τήν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν ἀπό σοῦ» (Λουκ. ιβ΄­20). Τήν διεκδικοῦν, τήν ζητοῦν μέ ἐπιμονή. Οἱ Ἄγγελοι πάλι ὑπενθυμίζουν τά τυχόν καλά ἔργα καί τήν μετάνοια τοῦ ἀνθρώπου, ἐάν βέβαια εἶχε μετανοήσει καί ἐ­ξομολογηθεῖ,  καί προσπαθοῦν νά κρατήσουν τήν ψυχή, ἡ ὁποία τρομαγμένη παρακολουθεῖ ἐναγώνια τή δραματική αὐτή πάλη.

            Ὅταν τό πρόχειρο αὐτό δικαστήριο τελειώσει, ἡ πορεία ἔχει καθοριστεῖ, καί ἡ ψυχή ὁδηγεῖται ἐνώπιον τοῦ φοβεροῦ βήματος τοῦ Κριτοῦ, γιά νά δεχτεῖ τήν ἀπόφαση: Παράδεισος ἤ Κόλαση. Μιά ἀπόφαση πού θά λάβει ἐπίσημο καί τελικό χαρακτήρα κατά τήν Ἔ­σχατη Κρίση, τήν ἡμέρα τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου μας.

            Αὐτή, ἀγαπητοί μου χριστιανοί, εἶναι ἡ πίστη τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας.  Τά ἄλλα γιά περιπλα­νήσεις τῆς ψυχῆς ἐδῶ κι ἐκεῖ, ἤ γιά ἀμφισβήτηση τῆς ὕπαρξης τῆς Κόλασης εἶναι ἔξω τῆς ἀληθείας καί δέν πρέπει νά τά ἀποδεχόμαστε.

****

            Τό δραματικό ταξίδι τῆς ψυχῆς, πού μέ πολλή συντομία περιγράψαμε, θέτει πολλά καί μεγάλα ἐρω­τήματα, μεταξύ τῶν ὁποίων καί ἕνα κυριολεκτικά ἐξουθενωτικό καί ἀδυσώπητο: Ἐάν δηλ. ἡ κατάληξη αὐτοῦ τοῦ ταξιδιοῦ τῆς ψυχῆς εἶναι  χωρισμός ἀπό τόν Θεό καί αἰώνια Κόλαση, τότε τί γίνεται; Τί θά ἔδινε τήν τρομερή ἐκείνη ὥρα ἡ δύστυχη ψυχή, γιά νά λυτρωθεῖ;

            Ἀλλά ἤδη τό ἐρώτημα περικλείει μέσα του καί τήν σψστή ἀπάντηση: αὐτό πού ὁ καθένας μας θά ἤθε­λε νά κάνει τότε, ὀφείλει νά τό κάνει τώρα.

            Τώρα! «Ἰδού νῦν καιρός εὐπρόσδεκτος, ἰδού νῦν ἡμέρα σωτηρίας (Β΄Κορ.στ΄2) μᾶς λέγει ὁ θεῖος Ἀπό­στολος· τώρα δηλ. εἶναι ὁ κατάλληλος καιρός, τώρα εἶναι ἡ ἡμέρα πού ὁ Θεός χαρίζει τή σωτηρία. Τώρα· «ἕως ἡμέρα ἐστίν»(Ἰω. θ΄4), ὅσο δηλ. βρισκόμαστε στή ζωή, στόν κόσμο αὐτό. Διότι «ἔρχεται νῦξ ὅτε οὐδείς δύναται ἐργάζεσθαι»(Ἰω.θ΄4). Ἔρχεται νύχτα, ἡ νύχτα τοῦ θανάτου μας  καί τότε δέν θά μποροῦμε νά κάνουμε τίποτε ἀπολύτως γιά τή σωτηρία μας.

            Καί ἐπειδή δέ γνωρίζουμε πότε θά ἔρθει ἡ νύχτα αὐτή, ὁ Κύριος μᾶς συνιστᾶ νά εἴμαστε σέ κάθε στιγμή ἕτοιμοι. «Γίνεσθε ἔτοιμοι· ὅτι ἧ ὥρᾳ οὐ δοκεῖτε ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται (Λουκ.ιβ΄40), λέγει. Νά ἑτοιμάζεσθε συνεχῶς, διότι σέ ὥρα πού δέν τήν περιμένετε, θά ἔρθει ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου ( ὁ Ἴδιος δηλαδή), γιά νά σᾶς πάρει ἀπ’ αὐτό τόν κόσμο.

            Νά ἑτοιμαζόμαστε! Κανένας ἄνθρωπος, καί ὁ πιό ἅγιος ἀκόμη, δέν ἔχει ὑπογράψει συμβόλαιο μέ τό θάνατο. Ἡ σκέψη ὅτι γιά τούς πιστούς, τούς ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας θά ἰσχύσει κάτι διαφορετικό, καί ἑπομένως ἔχουμ καιρό, εἶναι καθαρά δαιμονική, πού σκοπό ἔχει νά μᾶς κρατεῖ ἀπροετοίμαστους, ἀνεξομολόγητους, ἀμετανόητους, ὥστε νά χάσουμε τελικά τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Νά ἑτοιμαζόμαστε λοιπόν. Μήν ἀφήνουμε γιά αὔριο αὐτό, πού πρέπει καί μποροῦμε νά κάνουμε σήμερα. Διότι αὔριο μπορεῖ νά εἶναι πολύ ἀργά. Σήμερα τώρα νά μετανοήσουμε, νά ἐξομολογηθοῦμε καί νά ἀγωνιστοῦμε νά ζήσουμε σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

****

«Ἐγένετο ἐν τῷ ἀποθανεῖν τόν πτωχόν ἀπενεχθῆναι αὐτόν ὑπό τῶν ἀγγέλων εἰς τόν κόλπον Ἀβαράμ»

            Ἀδελφοί, τά ὅσα εἴπαμε σήμερα δέν τά εἴπαμε γιά νά σπείρουμε τό φόβο καί τήν ταραχή ἤ τήν ἀπο­γοήτευση στήν ψυχή κανενός. Ἡ πίστη μας εἶναι πίστη ἐλπίδας καί βεβαιότητας ἀλλά καί πίστη πού ἐξαγ­γέλ­λει τήν ἀλήθεια καί δέν κρύβει ἀπό τόν ἄνθρωπο ὅ,τι τοῦ εἶναι ἀπαραίτητο γιά τή σωτηρία του. Ἔτσι λοι­πόν καί στό θέμα τοῦ θανάτου καί τῆς πέραν τοῦ τάφου ζωῆς μᾶς ἀποκαλύπτει τήν σώζουσα ἀλήθεια. Μι­ά πτυχή αὐτῆς τῆς ἀλήθειας εἶναι καί αὐτό πού ἀφορᾶ τήν προετοιμασία μας γιά τή μεγάλη ἀναχώ­ρησή μας ἀπό τή ζωή αὐτή. Αὐτοί τήν προετοιμασία οἱ Ἅγιοι Πατέρες τήν ὀνόμασαν ΜΕΛΕΤΗ ΘΑΝΑΤΟΥ. Καί μάλιστα σ’ αὐτή τήν ἔκφραση ἔδωκαν ἐκπληκτικό βάθος, λέγοντας πώς ὅλη ἡ ζωή τοῦ πιστοῦ χριστιανοῦ οὐσια­στικά ὀφείλει νά εἶναι μιά προετοιμασία γιά τό θάνατο.

            Ἄς τό σκεπτόμαστε λοιπόν αὐτό. Ἀντί νά χτυπᾶμε ξύλο στό ἄκουσμα τῆς λέξης θάνατος ἤ ὅ,τι ἄλλο προληπτικό καί δεισιδαιμονίας εὕρημα, ἄς ἑτοιμαζόμαστε κάθε μέρα καί κάθε νύχτα, ὥστε, ὅταν σημάνει ἡ φοβερή ἐκείνη ὥρα, Ἄγγελοι φωτεινοί νά παραλάβουν μετανοημένη καί ἁγιασμένη τή ψυχή μας, καί ξεπερνῶντας τό λεπτομερῆ καί ἐξονυχιστικό ἔλεγχο τῶν τελωνίων, νά τήν ὀδηγήσουν στό Δημιουργό της, «ἔνθα ὁ τῶν ἐορταζόντων ἦχος ὁ ἀκατάπαυ­στος καί ἡ ἀπέραντος ἡδονή τῶν καθορόντων»ἄρρητον κάλλος τοῦ Προσώπου τοῦ Κυρίου. Ἀμήν.     

Γρηγόριος Μουσουρούλης