Ἀγαθή συνείδησις - π. Γρηγόριος Μουσουρούλης

Δ΄Στάσις Χαιρετισμῶν

Ἀγαθή συνείδησις

 (ἐκ τοῦ Οἴκου «Φωτοδόχον λαμπάδα»)

«Χαῖρε λουτήρ ἐκπλύνων συνείδησιν»

                ˜˜˜˜˜˜˜˜  

       

«Χαῖρε λουτήρ ἐκπλύνων συνείδησιν»

        Λίγοι ἄνθρωποι στόν κόσμο μποροῦν νά καυχηθοῦν ὅτι πάντοτε ἔχουν καθαρή συνείδηση. Τίς περισσότερες φορές παρουσιάζεται σέ κάθε ἄνθρωπο ἡ ἀνάγκη ἑνός ψυχικοῦ λουτροῦ, ἡ ἀνάγκη ἑνός λουτῆρος, μιᾶς λεκάνης, μέσα στήν ὁποία νά γίνεται τό λουτρό τῆς συνειδήσεως.  Ἀκριβῶς δέ ὁ στίχος τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου μέ τόν ὁποῖον ἀρχίσαμε τήν ὀμιλία μας, ἀπευθύνεται πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο καί τήν προσαγορεύει ὡς λουτῆρα ὁ ὁποῖος ἐκπλύνει τήν συνείδηση. «Χαῖρε λουτήρ ἐκπλύνων συνείδησιν» «Χαῖρε λεκάνη πού ξεπλένεις τήν συνείδηση».  Ὁ ὑμνολογικός αὐτός στίχος μᾶς δίνει τήν εὐκαιρία νά σκεφθοῦμε τήν ἀνάγκη τοῦ λουτροῦ τῆς συνειδήσεως.   

*****

«Χαῖρε λουτήρ ἐκπλύνων συνείδησιν»

        Ὅλοι οἱ πιστοί νομίζω ὅτι γνωρίζουμε τίς σημαίνει συνείδηση. Ὀφείλουμε ὅμως περισσότερο  νά κατανοήσουμε τί σημαίνει καθαρή συνείδηση. Γιά νά ποῦμε, ἀδελφοί μου, ὅτι μία συνείδηση εἶναι καθαρή χρειάζονται δύο προϋποθέσεις. Ἡ μία εἶναι ἡ συνείδησή μας νά φωτίζεται συνεχῶς ἀπό τό φῶς τοῦ θείου θελήματος, δηλαδή νά εἶναι σταθερά πρασανατολισμένη στήν ἀλήθεια. Ἡ δεύτερη νά μᾶς παρέχει τήν πληροφορία, ὅτι ἡ ζωή μας εἶναι σύμφωνη μέ αὐτό τό θέλημα.

        Βέβαια τήν συνείδηση τήν ἔβαλε ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο. Μαζί μέ τά ἄλλα δῶρα (τό λογικό καί τήν ἐλευθερία), μέ τά Ὀποῖα τόν ἐπροίκισεν τοῦ ἐχάρισε καί τό δῶρο τῆς συνειδήσεως. Ἡ συνείδηση λοιπόν εἶναι ἡ φωνή τοῦ Θεοῦ μέσα μας. Εἶναι ὁ ἔμφυτος ἠθικός νόμος ὁ «γραπτός νόμος ἐν ταῖς καρδίαις» τῶν ἀνθρώπων, (Ρωμ. β´15).

        Ποιός ὅμως ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἰσχυρισθεῖ ὅτι δέν ὑπάρχουν στιγμές στή ζωή του πού ἡ συνείδησή του σκοτίζεται;  Συχνά βλέπουμε ἀνθρώπους γεμάτους προκαταλήψεις, καί ἀκόμη περισσότερο ἀνθρώπους ὑποδουλωμένους στά πάθη, νά παρουσιάζουν αὐτή τήν ἄμβλυνση καί ἀλλοίωση τῆς φωνῆς της. Ἐνῶ πολλές φορές ἡ παρεκτροπή ἀπό τόν νόμο τοῦ Θεοῦ εἶναι ὀλοφάνερη, ἐν τούτοις ἀκοῦμε τόν ἄνθρωπο πού παραβαίνει τόν νόμο τοῦ Θεοῦ, νά κλέβει, νά ἀπατᾶ, νά πλαστογραφεῖ, νά μοιχεύει, νά καταφεύγει στήν ἔκτρωση γιά μιά ἀνεπιθύμητη ἐγκυμοσύνη, τόν γιατρό, πού ὁρκίστηκε νά ὑπηρετεῖ τήν ὑγεία, νά κόβει τό νῆμα τῆς ζωῆς στά σπλάγχνα τά μητρικά καί νά λέγει: Δέν ἔχω τύψεις. Δέν μέ ἐλέγχει ἠ συνείδηση. Καί συμβαίνει κάτι τέτοιο γιά τόν ἁπλούστατο λόγο: ὅτι τό πρῖσμα τῆς συνειδήσεως, τό κρύσταλλο πού θά ἔπρεπε νά ἀστράπτει, γιά νά βλέπει κανείς καθαρά μέσα ἀπ᾽αὐτό νά εἶναι θαμπωμένο. Καί ὅπως ὅταν ἕνα κρύσταλλο εἶναι θαμβό δέν βλέπει κανείς καθαρά, ἔτσι καί ὅταν ὑπάρχουν στήν ψυχή πλάνες καί προκαταλήψεις καί πάθη ἀπολέμητα, δέν φαίνονται τά πράγματα ὅπως εἶναι, ἀλλά τά βλέπει ὅπως ὅταν φορεῖ χρωματιστά γυαλιά. Ὅταν ἡ συνείδηση βρίσκεται κάτω ἀπό τέτοιο ἐπηρεασμό τότε ἀσφαλῶς δέν ὑπάρχουν τύψεις στόν ἄνθρωπο.

Ἡ δεύτερη προϋπόθεση εἶναι ἡ συνείδηση νά «μή καταγινώσκει ἡμῶν». Νά μή γίνεται κατήγορός μας. Βέβαια τό ἔργο τῆς συνειδήσεως εἶναι διπλό. Πρίν ἀπό τήν ἐκτέλεση ὁποιασδήποτε πράξης μᾶς ὑποδεικνύει τό σωστό, αὐτό πού πρέπει νά κάνουμε καί μᾶς βοηθεῖ νά διακρίνουμε τό καλό ἀπό τό κακό. Συγχρόνως μᾶς προτρέπει νά ἐνεργήσουμνε τό καλό καί νά ἀποφύγουμε τό κακό. Ἡ πρώτη δουλειά λοιπόν τῆς συνειδήσεως εἶναι ἡ διαφώτιση ἀφ᾽ἐνός καί ἡ προτροπή ἤ ἡ ἀποτροπή ἀπό τήν ἄλλη.

Μετά τήν διενέργεια τῆς συγκεκριμένης πράξης ἡ συνείδηση δίνει τήν μαρτυρία της. Μᾶς ἐπαινεῖ, ἄν ἐνεργήσαμε σωστά ἤ μᾶς κατηγορεῖ, μᾶς μαστιγώνει κυριολεκτικά, ἄν διαπράξαμε τό κακό. Στήν περίπτωση πού ἡ συνείδηση μᾶς ἐλέγχει, μᾶς καυτηριάζει, τότε λέμε ὅτι ἡ συνείδηση δέν εἶναι καθαρή.

Τό ἐρώτημα τώρα εἶναι ποιά ἀξία ἔχει ἡ καθαρή συνείδηση; Πρῶτα πρῶτα ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει καθαρή, ἥσυχη συνείδηση ἔχει θάρρος καί παρρησία, ὄταν ἐπικαλεῖται τόν ἅγιον Θεόν. «Ἐάν λέγει ὀ εὐαγγελιστής Ἰωάννης (Α´Ἰω. γ´21-22) ἡ συνείδησή μας εἶναι ἥσυχη, τότε ἔχουμε θάρρος νά μιλᾶμε στόν Θεόν ὡς Πατέρα μας. Καί τότε θά μᾶς ἀκούει.

Ἀλλά καί ἐνώπιον τῶν ἀνθρώπων ὁ εὐσεινήδητος ἄνθρωπος ἔχει ὑπόληψη, ἔχει κύρος. Ὅλοι τόν ἐκτιμοῦν καί δέν δυσκολεύεται κανείς νά δώσει ἐμπιστοσύνη στά λόγια του.

Ἀλλά καί σέ περίπτωση θλίψεων καί συκοφαντιῶν καί ἀδικιῶν, τότε πού δέν βρίσκουμε κατανόηση ἀπό τό περιβάλλον, ὅταν γνωρίζουμε ὅτι ἄδικα μᾶς ἐπιρρίπτονται εὐθύνες καί μομφές, τότε ἡ ἀκατάγνωστη, ἡ καθαρή συνείδηση μᾶς δίνει θάρρος καί δύναμη.

Πολλοί ἄνθρωποι ὅμως ζητοῦν νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τίς τύψεις τῆς συνειδήσεως μέ τήν θεληματική ἀδιαφορία καί τήν ἀπώθηση τῶν ἐλέγχων της στό ὑποσυνείδητο. Καί ἐνῶ νομίζουν ὅτι ἡσυχάζουν, τότε τά πράγματα γίνονται χειρότερα. Τότε ἔρχεται τό ἄγχος καί τούς βασανίζει καί ἀργότερα γίνεται κατάθλιψη γιά νά καταλήξει ὄχι σπάνια σέ ψυχοπαθολογική κατάσταση. Ἡ πληγή πού γεμίζει μέ πῦον πρέπει νά καθαριστεῖ. Ἄν τήν δέσει κανείς καί δέν ἀφήσει τό πύον νά χυθεῖ, τότε θά παρουσιαστεῖ σήψη καί γάγγραινα. Αὐτό ἰσχύει καί γιά τά ψυχικά τραύματα, γιά τίς πνευματικές πληγές. Γι᾽αὐτό χρειάζεται τό πνευματικό λουτρό πού εἴπαμε στήν ἀρχή, μέ τό ὁποῖο θά βγοῦν ἀπό τήν ψυχή ὅλα ἐκεῖνα πού τήν λερώνουν, ἀλλά καί βασανίζουν τόν ἄνθρωπο. Γιά νά διαλυθοῦν τά σκοτάδια τῆς συνειδήσεως χρειάζεται ἡ μελέτη καί ἡ γνώση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ὅμως πρόκειται γιά παραβάσεις τοῦ θείου νόμου, γιά ἁμαρτίες, μιά καί μόνη κάθαρση ὑπάρχει. Ἡ κάθαρση διά τοῦ λουτροῦ τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως. Ἐκεῖ ἐνεργεῖ ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καί τό «Αἷμα τοῦ Χριστοῦ καθαρίζει τήν συνείδησή μας ἀπό νεκρῶν ἔργων», λέγει ὁ ἱερός εὐαγγελιστής.

Γι᾽αὐτή τήν κάθαρση ὁμιλεῖ στόν σημερινό χαιρετισμό  ὁ ποιητής τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου. Στρέφει τό βλέμμα πρός τήν Παναγία Μητέρα τοῦ Κυρίου μας. Τήν βλέπει νά βαστάζει μέσα της τόν Χριστό ὁ Ὁποῖος πρόκειται νά χύσει τό Αἷμα Του, γιά νά μᾶς καθαρίσει ἀπό κάθε ἁμαρτία. Καί μέ τήν ποιητική του φαντασία τήν ὀνομάζει λουτῆρα, λεκάνη πού ξεπλένει τήν συνείδηση.

****

«Χαῖρε λουτήρ ἐκπλύνων συνείδησιν»

        Ὅλοι ἐμεῖς πού ἀπευθύναμε ἀπόψε στήν Παναγία μας αὐτό τό «χαῖρε», εἶναι ἀνάγκη νά χρησιμοποιοῦμε συχνά καί συνειδητά αὐτό τό πνευματικό, τό ψυχικό λουτρό. Γιατί δέν πρέπει νά ἀνεχόμαστε τήν παραμικρή ἀκαθαρσία στίς ψυχές μας, γιά νά ἀνήκει καί σ᾽ἐμᾶς τό «χαῖρε». Καί πράγματι χαίρει ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει καθαρή καρδιά. Τό «Χαῖρε» τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου εἶναι γιά τόν ἄνθρωπο πού διαθέτει  καθαρότητα ψυχῆς μήνυμα πραγματαικῆς χαρᾶς καί οὐράνιας μακαριότητας. Ἄς τήν χαρίζει ὀ Κύριος μέ τίς μεσιτεῖες τῆς Παναγίας Μητέρας Του σέ ὅλους.     

Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Μουσουρούλης

 Ἐκφωνήθηκε  στόν Ἱερό Καθεδρικό Ναό  Ἁγίου Ἰωάννου Λευκωσίας  Παρασκευή 20.03.2015