Ο πρώτος Πατριάρχης μετά την Άλωση Γεννάδιος Σχολάριος - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

 Ο πρώτος Πατριάρχης μετά την Άλωση Γεννάδιος Σχολάριος είναι ένα πρόσωπο το οποίο έχει αντιμετωπιστεί πολύ σκληρά από πολλούς συγχρόνους μελετητές και ιστορικούς.

Η κύρια αιτία για αυτή την αντιμετώπιση είναι οι συκοφαντίες του Μιχαήλ Δούκα, του ιστορικού της Αλώσεως.

Ο Γεννάδιος συκοφαντείται ότι οδηγούσε το λαό στην μοιρολατρία, ότι αναθεμάτισε τον αυτοκράτορα, ότι κατά την διάρκεια της πολιορκίας έσπερνε την διχόνοια στους υπερασπιστές της Πόλης.

Μία προσεκτική όμως μελέτη των πηγών αποδεικνύει ότι ο Δούκας βρίζει και κατασυκοφαντεί τον Γεννάδιο και τους Ανθενωτικούς και τους καταλογίζει πράγματα τα οποία προέρχονται από την φαντασία του.

Αν κάποιος διαβάσει το κείμενο που θυροκόλλησε στην θύρα του κελλιού του ο Γεννάδιος και το συγκρίνει με το κείμενο που καταγράφει ο Δούκας στο Χρονικό του θα διαπιστώσει τις παραχαράξεις που κάνει ο τελευταίος.

Στο πρωτότυπο κείμενο της 1ης Νοεμβρίου 1452 ο Γεννάδιος ούτε σε προφητείες περί του αναπόφευκτου της πτώσεως της Πόλεως προβαίνει ούτε και αφορίζει τον Αυτοκράτορα. Εξάλλου πως θα μπορούσε να αφορίσει ή να αναθεματίσει κάποιον αφού τότε ήταν απλούς μοναχός...

Ο Δούκας περιέργως ξεχνά να αναφέρει το κείμενο το οποίο ο Γεννάδιος διένειμε στην Πόλη στις 27 Νοεμβρίου 1452. Σε αυτό διακηρύσσει την αγάπη του προς την πατρίδα και τον αυτοκράτορα (και μάλιστα ενόρκως, με αντάλλαγμα τον κολασμό του («μη συγχωρήσαι μοι τας αμαρτίας ο Κύριος»!) και διακηρύσσει ότι πλέον δεν θα αναμειχθεί άλλο στα κοινά. Από την ημέρα αυτή ο Γεννάδιος δεν ξανακάνει κάποια δήλωση ούτε βεβαίως προβαίνει με οποιοδήποτε τρόπο στον επηρεασμό των ανθενωτικών ώστε ο λαός ενωμένος να εργασθεί για την σωτηρία της Πόλεως.

Ο Γεννάδιος δεν είναι άδικος στα όσα καταλογίζει στον Πάπα για απροθυμία. Μετά την Σύνοδο της Φερράρας - Φλωρεντίας ο Πάπας έστειλε στην Πόλη ένα ποσό από τα συγχωροχάρτια... Σφύριζε όμως αδιάφορα όταν του ζητήθηκε να αποστείλει τους φόρους που μάζευε μέσω των Λατίνων Επισκόπων στις λατινοκρατούμενες ελληνικές περιοχές...

Στο ερώτημα γιατί ο Δούκας συκοφαντεί τον Γεννάδιο η απάντηση είναι εύκολη. Ο Δούκας εργάζεται για τους Γενουάτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι προτίμησε να μείνει στην Έφεσο και να κάμει χρήση της προστασίας των Γενουατών παρά να πάει στην Κωνσταντινούπολη και να πολεμήσει...

Ο Γεννάδιος έμεινε μέχρι τέλους μέσα στην περικυκλωμένη από χιλιάδες μανιασμένους Οθωμανούς Κωνσταντινούπολη, με αποτέλεσμα να αιχμαλωτιστεί, να φυλακιστεί και να πουληθεί ως σκλάβος στην Αδριανούπολη, τη στιγμή που με τις γνωριμίες που είχε ως υψηλόβαθμος αξιωματούχος θα μπορούσε να είχε φύγει προ πολλού από εκεί, όπως και οι 700 περίπου που φυγαδεύτηκαν τον Δεκέμβριο του 1452 διά θαλάσσης και μετέφεραν τις περιουσίες τους στην Δύση.