Ο Άγιος Φώτιος δια την αιρετικήν προσθήκην
του Filioque
Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου
_________________
Δυστυχώς στις μέρες μας υπάρχουν κάποιοι Κληρικοί
και λαϊκοί θεολόγοι, οι οποίοι προσπαθούν να προσδώσουν δευτερεύουσα σημασία
στην Ορθόδοξη απολογητική για την αιρετική προσθήκη του Filioque.
Ο Άγιος Φώτιος ανασκευάζοντας την αιρετική προσθήκη του
Filioque, μεταξύ άλλων αναφέρει τα εξής : «Η μεν πρόοδος, ω βέλτιστε, άμα τε
και αδιασπάστως εκ του Πατρός τω τε Υιώ και Πνεύματι θεολογείται, ουδείς δ’
αναγκάσει λόγος εις την του Υιού μεταπεσείν το Πνεύμα προσηγορίαν, ή την
αδελφικήν αναδέξασθαι σχέσιν, ή την εκείνου σχέσιν εξιδιώσατο’’.
Και συνεχίζει ο Άγιος Φώτιος ως ακολούθως,
καταδεικνύων τη σημασία της ομολογίας για την αιρετική αυτή προσθήκη των
Παπικών : ‘’Αλλά ταύτα μεν έκαστος των νουν έχειν ηξιωμένων Χριστού και φρονείν
και διδάσκειν άλλους έτοιμον παρέχεται την χάριν. Ου γαρ, διότι εκ του
αυτού θεολογούνται προϊέναι, ή εις υιότητα το Πνεύμα συνδιαστήσεται της ιδίας
εξιστάμενον ιδιότητος, ή ο Υιός, της χαρακτηριζούσης αυτόν αποστάς γεννήσεως,
εις το του Πνεύματος ιδίωμα συγχήσεται∙ εκ του αυτού γαρ άμφω, αλλ’ ουχ ωσαύτως
ουδέ κατά την ιδιότητα την αυτήν η εκατέρου πρόοδος. Και γαρ ο μεν Υιός
του Πατρός προήλθεν δια γεννήσεως, το Πνεύμα δε δι’ εκπορεύσεως’’*.
Ο θεολογικός τρόπος ανασκευής του Αγίου Φωτίου,
καταδεικνύει ότι ανασκευάζει μια αιρετική πλάνη, και δεν μπορεί να
παρουσιάζεται η αιρετική προσθήκη του Filioque, σαν αποτέλεσμα μεταφραστικού
λάθους ή σαν λεκτική παρεξήγηση, ούτε φυσικά μπορεί κάποιος να παρουσιάζει την
κακόδοξη αυτή προσθήκη απλά σαν ‘’αδυναμία’’ της λατινικής γλώσσας να αποδώσει
τον ρηματικό τύπο ‘’εκπορεύεται’’.
Ο Άγιος Φώτιος σημείωνε σε επιστολή του προς
τον Μιχαήλ το άρχοντα της Βουλγαρίας ότι, «η του πλησίον στοργή και
τελεία αγάπη των των άλλων εντολών ενεαυταίς περιέχουσι τας πράξεις» και ότι
«ουδέν αγάπης, ως έοικε, κραταιότερον», υπεδείκνυε και τα ακόλουθα που
φανερώνουν το μεγαλείο της χριστιανικής αγάπης : «...ων η τιμιωτάτη και των
άλλων πρωτεύουσα χάρις προς το θείον εστίν απλανής και σωτήριος
χειραγωγία, ην πρώτη και μόνη χαρίζεται της καθαράς και αμωμήτου πίστεως ημών
των Χριστιανών η μάθησις και μυσταγωγία, αύτη γαρ της πολυμόρφου πλάνης τον
άνθρωπον απαλλάττουσα και τα της καρδίας όμματα της εκείθεν αχλύος
αποκαθαίρουσα, καθαρά ψυχής θεωρία τω καθαρωτάτω κάλλει της λατρείας καθαρώς
ενατενίζειν παρέχεται· δι’ ης εις την υπέρ νουν ουσίαν και πάντων αιτίαν και
δημιουργόν αναγόμενοι την ενοειδή και υπέρθεον της τριάδος θεότητα, καθ’ όσον
εστίν ανθρώπω δυνατόν, ενοπτριζόμεθα».
Η εκτροπή από τη δογματική αλήθεια αποτελεί
αιρετική πλάνη. Ο πόλεμος κατά των αιρέσεων, τόσο την τέλεια αγάπη
προς τον Θεό φανερώνει, όσο και την τέλεια αγάπη προς τον πλανηθέντα
αδελφό. Και στην προκειμένη περίπτωση η προσθήκη του Filioque, αποτελεί
αιρετική πλάνη και συνεπώς ο έλεγχος της αίρεσης αποτελεί υποχρέωση προς τον
πλανηθέντα αδελφό.
Η προσθήκη του Filioque αποτελεί αιρετική
πλάνη. «Ο μεν γαρ Πατήρ αναίτιος και αγέννητος· ου γαρ εκ τινος, εξ εαυτού γαρ
το είναι έχει. Ο δε Υιός εκ του Πατρός γεννητώς. Το δε Πνεύμα το
Άγιον και αυτό μεν εκ του Πατρός, αλλ’ ου γεννητώς, αλλ’ εκπορευτώς», αναφέρει
ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. «Και γαρ ο μεν Υιός του Πατρός προήλθεν δια
γεννήσεως, το Πνεύμα δε δι’ εκπορεύσεως», τόνιζε ο Άγιος Φώτιος.
Αυτά παραλάβαμε από τους Αγίους Πατέρες της
Εκκλησίας μας, αυτά διαφυλάσσουμε, γι’ αυτό τονίζομε ότι ο Παπισμός είναι
αίρεση και όχι ‘’ετερόδοξη εκκλησία’’.
*Αγίου Φωτίου, Πατριάρχου
Κωνσταντινουπόλεως ‘’Αμφιλόχια’’ (Απόκρισις εις ερώτησιν κη΄)
3 σχόλια:
Μου λέει συχνά φίλος μου που είναι υπέρ του διαλόγου πως το Filioque δεν είναι δόγμα αλλά μια τάση στους ρωμαιοκαθολικούς για αυτό και ο Πάπας πολλές φορές το λέει χωρίς αυτό. Μου προσθέτει ότι στις εκκλησίες τους στην Ελλάδα το λένε χωρίς την προσθήκη του Filioque. Η άποψή του είναι ότι στο σχίσμα ευθύνη έχουν οι τότε πρώτοι της Ρώμης και της Κωνσταντινούπολης που επιθυμούσε καθένας να έχει το πάνω χέρι. Ο μ. Φώτιος δεν είναι άμοιρος ευθυνών.
Α. Θ.
Το Filioque δέν είναι απλώς μία άποψη, αλλά προσθήκη στο ίδιο το Σύμβολο της Πίστεως, το οποίο έχει καθοριστεί μέ αποφασεις Οικουμενικών Συνόδων.
Αρα δέν μπορεί να θεωρηθεί ως κάτι αμελητέο καί άνευ σημασίας.
Οταν ο Πάπας λέει το "Πιστεύω" χωρίς αυτό, έχει ήσυχη τη συνείδηση του, διότι ξέρει ότι λέει το σωστό.
«Ο πόλεμος κατά των αιρέσεων, τόσο την τέλεια αγάπη προς τον Θεό φανερώνει, όσο και την τέλεια αγάπη προς τον πλανηθέντα αδελφό.»
Τά ἀνωτέρω καταδεικνύουν πασιφανῶς ἕναν ἀπό τούς πιό ὕπουλους ἐχθρούς τῶν πιστῶν πού εἶναι οἱ αἱρέσεις.
Ὁ λόγος τοῦ Κυρίου «Προσέχετε δὲ ἀπὸ τῶν ψευδοπροφητῶν, οἵτινες ἔρχονται πρὸς ὑμᾶς ἐν ἐνδύμασι προβάτων, ἔσωθεν δέ εἰσι λύκοι ἅρπαγες.» (Ματθ. ζ΄15) εἶναι κάτι παραπάνω ἀπό ἐνημερωτικός, εἶναι λίαν διαφωτιστικός.
Μᾶς κρούει τόν κώδωνα τοῦ κινδύνου καί μᾶς ἐφιστᾶ τήν προσοχή πού ἀπαιτεῖται γιά τόν ἐντοπισμό τους καθότι κρύπτονται ἐπιμελῶς.
Καί ὁ ἀγῶνας ἐναντίον τους σκιαγραφεῖται θά λέγαμε ὡς ἕνα στενό καί δύσβατο «μονοπάτι», πού βάδισαν καί βαδίζουν οἱ πιστοί ἀνά τούς αἰῶνες, οἱ ἄνθρωποι δηλαδή τοῦ Θεοῦ, οἱ Ὅσιοι, οἱ Ἅγιοι, οἱ Μάρτυρες καί οἱ Ὁμολογητές.
Καί ποιός εἶναι αὐτός ὁ ἀγῶνας, ποιός εἶναι αὐτός ὁ πόλεμος κατά τῶν αἱρέσων, τί εἶναι αὐτό τό στενό καί δύσβατο «μονοπάτι», παρά ἡ Ὁμολογία τῆς ἀληθινῆς, τῆς ὀρθῆς Πίστης.
Οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, μέ ἀκλόνητη θέληση καί σταθερό βηματισμό, διαβαίνουν αὐτό τό «μονοπάτι» καί τό ραίνουν μέ τά καλύτερα καί τά πιό ἀκριβά ἀρώματα, ἱδρῶτα, δάκρυα, διωγμούς καί αἷμα.
Γι’αὐτό εἶναι καί στενό καί δύσβατο.
Γιά ὄσους δέ, παρεκκλίνουν ἀπό αὐτό, ἰσοδυναμεῖ μέ ἀπόρριψη καί μή ἀποδοχή τῆς «ἅπαξ παραδοθείσῃς τοῖς ἁγίοις» ( Ἰουδ. α΄3) Πίστης.
Μέ συνέπεια αὐτό νά σημαίνει καί νά εἶναι ἄρνηση Χριστοῦ.
Διότι τί Χριστό ὁμολογοῦμε ὅταν ξεστρατίζουμε ἀπό τήν Πίστη;
Η Πίστη σέ αὐτή τήν περίπτωση, μπαίνει στό μικροσκόπιο τῆς λογικῆς ἐπεξεργασίας ἀπ’ ὅπου βγαίνει μισερή, κολοβωμένη καί στά ἀνθρώπινα μέτρα ἐξυφασμένη καί ραμμένη.
Συνάμα δέ, οἱ παρεκκλίνοντες οὔτε ἔχουν καί οὔτε φανερώνουν τήν τέλεια ἀγάπη πρός τό Θεό ὅπως ὁ Ἴδιος τή ζητάει: «ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου» (Μαρκ. ιβ΄30), ἀλλά οὔτε καί δείχνουν τήν ἀληθινή ἀγάπη πρός τόν ἀδελφό πού βαδίζει στά σκοτάδια τῆς πλάνης.
Τό ἀψευδές στόμα τοῦ Χριστοῦ διακηρύσσει: «Ὑμεῖς ἐστε τὸ ἅλας τῆς γῆς· ἐὰν δὲ τὸ ἅλας μωρανθῇ, ἐν τίνι ἁλισθήσεται; εἰς οὐδὲν ἰσχύει ἔτι εἰ μὴ βληθῆναι ἔξω καὶ καταπατεῖσθαι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων.» (Ματθ. ε΄13).
Οἱ Μαθητές τοῦ Χριστοῦ πού ἔφεραν τή διδαχή Του καί καθοδηγοῦσαν καί στήριζαν τούς πιστούς στήν ὀρθή Πίστη, ἀλλά καί ὅσοι μέχρι σήμερα ἀκολουθοῦν στά βήματά τους, αὐτή ἡ Ὁμολογία τους, εἶναι τό ἅλας τῆς γῆς.
Καί σήμερα, ἰδιαίτερα σήμερα, σέ ἕνα κόσμο πού μαστίζεται ἀπό ἕνα συνονθύλευμα δογμάτων καί αἱρέσεων καί τόν ἀπομακρύνουν ἀπό τό Θεό, ἡ Ὁμολογία τῆς ὀρθῆς Πίστης στό Χριστό, αὐτό τὀ ἅλας τῆς γῆς, εἶναι περισσότερο ἀπό ποτέ ἄλλοτε ἀναγκαία.
Ἡ Ὀρθοδοξία, εἶναι ἡ μόνη πού μπορεῖ νά δώσει αἰσιοδοξία καί προοπτική σωτηρίας στόν ἄνθρωπο πού «βομβαρδίζεται» κυριολεκτικά ἀπό τίς νόθες καί πλᾶνες διδασκαλίες τόσο τῶν αἱρέσεων ὄσο καί τοῦ διαχριστιανικοῦ καί διαθρησκειακοῦ συγκρητισμοῦ πού τοῦ «πλασάρει» ἕνα κακέκτυπο, ἀλλοτριωμένο καί ἀλλοιωμένο μοντέλο πίστης.
Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ μόνη που παρέχει στόν πιστό τή διαβεβαίωση τῆς γνήσιας, τῆς ἀνόθευτης, τῆς αὐθεντικῆς Πίστης στό Χριστό καί θέτει τίς προϋποθέσεις γιά τήν ὄντως ἀληθινή ζωή στό τώρα καί στό πάντοτε, στό νῦν καί στό ἀεί: «Πᾶς οὖν ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοὶ ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς.» (Ματθ. ι΄32).
Μακάριοι ὅσοι κλείνουν τά αὐτιά τους στίς σύγχρονες αὐτές σειρῆνες τῶν αἱρέσεων, τοῦ θρησκευτικοῦ συγκρητισμοῦ καί τῆς ἀποστασίας καί μέ σθένος καί παρρησία ὁμολογοῦν ἐν παντί καιρῶ καί πάση ὥρα, ἐν λόγω κι ἔργω, Χριστό τόν ἀληθινό Θεό.
Στῶμεν καλῶς ...
Εὐχαριστίες στόν ἀξιότιμο κ. Χαραλάμπους Βασίλειο.
Καλά κι εὐλογημένα Χριστούγεννα.
Θεόδωρος Σ.
Δημοσίευση σχολίου