Ορθή πίστη και ανθρώπινο πρόσωπο - π. Βασίλειος Θερμός

Ερώτ: Γιατί επιμένουμε τόσο στην ορθή πίστη μέσα στην Εκκλησία; Τί σχέση έχει η ορθή πίστη με το ανθρώπινο πρόσωπο;
π.Β.Θ: Οι αιρέσεις δεν ήταν μόνο αυτές οι γνωστές στην ιστορία, οι επώνυμες αιρέσεις μόνο. Πρόκειται για ένα πλήθος αιρετικών τάσεων, που είναι διάσπαρτες μέσα στην ιστορία και μέσα στους ανθρώπους. Δηλ. πολλοί από μας είμαστε κρυφοί αιρετικοί. Τί σημαίνει αίρεση σ' αυτή την περίπτωση; Σημαίνει μια θεολογία που δεν συμπίπτει με τη Θεολογία της Εκκλησίας. Δηλ. η ιδιωτική μας θεολογία, η βιωματική μας θεολογία, διαφέρει. Εάν εγώ π.χ. το Θεό τον φοβάμαι, αν η σχέση μου μαζί Του είναι κυρίως φόβος, ότι είναι τιμωρός κλπ., είμαι κρυφά αιρετικός, έστω και άν ομολογώ το "Πιστεύω" και όλα τα άλλα.
Φεύγω από αυτό το σημείο, για να έρθω στο θέμα του προσώπου. Έχω τη γνώμη ότι πάρα πολλά προβλήματα που συναντά το ανθρώπινο πρόσωπο στο σημερινό κόσμο, σ' όλες τις εποχές, έχουν να κάνουν με παραβιάσεις του δόγματος της Χαλκηδόνος της Δ' Οικ. Συνόδου, για τη θεανθρωπία του Χριστού δηλαδή. Το "ασυγχύτως και αδιαιρέτως". Ένα δόγμα στο οποίο εμβάθυναν πολλοί Πατέρες και κατεξοχήν ο Άγ. Μάξιμος ο ομολογητής.
Λοιπόν όταν κανείς πορεύεται και βιώνει τα πράγματα με γνώμονα την Ενανθρώπηση του Χριστού, τότε το ανθρώπινο πρόσωπο παίρνει τη θέση του ως προς τον κόσμο, και γίνεται ο μεσάζων, η γέφυρα μεταξύ του κόσμου και του Θεού. Εάν ξεφύγουμε από την Ενανθρώπηση, είτε προς τη μία κατεύθυνση, δηλ. μονοφυσιτισμός (ευσεβολογία, δηλ. ευσεβισμός, ότι μόνο ο Θεός δρά, ότι δήθεν μολύνεται και προσβάλλεται όταν ανακατεύεται ο άνθρωπος, είναι βρώμικη η ανθρώπινη φύση), τότε το ανθρώπινο πρόσωπο δεν μπορεί να επιτελέσει τον προορισμό του. Διατηρεί τα στοιχεία του κατ' εικόνα, αλλά αυτά υπήρχαν και πριν έρθει ο Χριστός. Δεν μπορεί να επιτελέσει τον προορισμό του, γιατί δεν έχει ενωθή θεανθρώπινα με τον Θεό εν Χριστώ.
Αν πάμε στο άλλο άκρο, εκεί είναι ο Νεστοριανισμός, δηλ. η ανθρώπινη φύση μόνο του Χριστού, δεν υπάρχει θεία. Εδώ ο άνθρωπος παλεύει μόνος του, χωρίς αναφορά στο Θεό. Αυτό παρατηρείται κυρίως εκτός Εκκλησίας με τη μορφή της εκκοσμίκευσης, αλλά μερικές φορές και εντός. Το άλλο, ο μονοφυσιτισμός, κυρίως εντός, διότι έχει σημαίνοντα ευσεβείας περισσότερα, επειδή δίνει προτεραιότητα στο Θεό, υποτίθεται.
Επομένως θα λέγαμε ότι το ανθρώπινο πρόσωπο αγωνίζεται να ξεφύγει απο την αίρεση, τη βιωματική αίρεση. Να ένας άλλος τρόπος για να πούμε ότι το ανθρώπινο πρόσωπο δικαιώνεται εν Χριστώ: το να πούμε ότι η βιωματική θεολογία του συγκεκριμμένου προσώπου, συμπίπτει με την ομολογιακή του θεολογία. Τη θεολογία που ομολογεί. Είμαι ορθόδοξος, "πιστεύω εις ένα Θεόν κ.λπ.". Η βιωματική του θεολογία, ή ψυχολογική του θεολογία, εδώ τα βάζω συνώνυμα, να συμπίπτει με την ομολογιακή του θεολογία.
Δηλαδή ο άνθρωπος αυτός να βιώνει μέσα του την Ενανθρώπηση του Χριστού, ασυγχύτως και αδιαιρέτως, να συνδέεται με τον Θεό. Ούτε αυτός πάει στην άκρη και περιμένει να του τα κάνει ο Θεός όλα, ούτε παραμερίζει το Θεό για να τα κάνει αυτός. Δεν ζει σαν να μην υπάρχει ο Θεός, αλλά δεν ζει σαν να μην υπάρχει ο ίδιος, δεν εξαφανίζει τον εαυτό του. Βρίσκεται σε άμεση, αδιαίρετη και άρρηκτη συνάρτηση με το πρόσωπο του Χριστού. Βιώνει την αγάπη του Θεού, αφού ανήκει μέσα στην ομολογική μας θεολογία, και την μεταδίδει την αγάπη του Θεού, βιώνει την ελευθερία του. Αυτή είναι η πραγμάτωση του ανθρωπίνου προσώπου, το καθ' ομοίωσιν, η πραγματοποίηση των δυνατοτήτων του κατ' εικόνα. Να συμπίπτει η θεολογία την οποία βιώνει ψυχολογικά με την ομολογιακή θεολογία.
Έ, απέχουμε απ' αυτό οι περισσότεροι. Πολλοί από μας ομολογούμε Ορθόδοξη Θεολογία και ταυτόχρονα έχουμε κληρικαλιστικές απόψεις σαν καθολικοί, ενοχές σαν προτεστάντες, πιστεύουμε στη μοίρα/κισμέτ σαν μουσουλμάνοι, φοβόμαστε την επιθυμία μας σαν βουδιστές κ.λπ. Μια ανθολογία η οποία ευνοείται πολύ στην εποχή μας με το νεοεποχίτικο κλίμα, το οποίο είναι όπως περνάς από τον μπουφέ και φτιάχνεις το πιάτο σου.

Πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Θερμός

Υάκινθος