Φόρος τιμή στον Μαρκαντώνιο Βραγαδίνο - Σάββας Μαστραππάς

"Η ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ" επιθυμεί την Κύπρο

Τ ο 1566, ο σουλτάνος Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής πέθανε και τον διαδέχθηκε ο γιος του, Σελίμ Β΄ ο Μέθυσος. Μία από τις πρώτες του σκέψεις ήταν η κατάκτηση της Κύπρου η οποία ήταν ενετική κτήση και ως εκ τούτου αποτελούσε σφήνα στο σώμα της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Διατάρασσε τη συνοχή της αυτοκρατορίας του, αφού οι απέναντι ακτές της Μικράς Ασίας και της Αιγύπτου αποτελούσαν τμήματά της.

Έστειλε λοιπόν ένα γράμμα στους Ενετούς, το οποίο έλεγε μεταξύ άλλων και τα εξής: «Ημείς, Σουλτάν Σελίμ Οθωμανός, Μέγας Αυτοκράτωρ των Τούρκων, βασιλεύς των βασιλέων, κύριος των κυρίων, βασιλεύς της Ιερουσαλήμ, κύριος του επίγειου Παραδείσου, σκιά του Θεού, αιτούμαι παρά της Ενετικής Εξουσίας το βασίλειον της Κύπρου» κ.λπ.

Οι Ενετοί αρνήθηκαν να υπακούσουν στις προσταγές του «κυρίου του επίγειου παράδεισου», οπότε και αυτός ανέθεσε στον στρατηγό του, Λαλά Μουσταφά Πασά, και στον ναύαρχο Πιάλη Πασά να καταλάβουν την Κύπρο. Ήταν το έτος 1570.

Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ

Αφού ο Λαλά Μουσταφά κατέλαβε σχετικά εύκολα τη Λευκωσία, όλες οι άλλες πόλεις παραδόθηκαν αμαχητί πλην της Αμμοχώστου, την οποία πολιόρκησε στενά με όλες του τις δυνάμεις ο Λαλά Πασάς από την ξηρά, και ο Πιαλή Πασάς από τη θάλασσα. Η πολιορκία κράτησε περισσότερο από δέκα μήνες (16 Σεπτ. 1570 – 1η Αυγούστου 1571).

Αντίθετα με ό,τι συνέβη στην πολιορκία της Λευκωσίας, με την ανδρεία, τη σωφροσύνη, την τόλμη, την ενεργητικότητα και τη στρατηγική, μπόρεσαν, με μονάχα 7 χιλιάδες υπερασπιστές, να αποκρούσουν αλλεπάλληλες εφόδους των πολιορκητών, που συνεχώς ανανεώνονταν για να φτάσουν το ύψος των 250 χιλιάδων, να δημιουργούν ηρωικές εξόδους κατά τις οποίες πάνω από 80 χιλιάδες Τούρκοι σκοτώθηκαν και γενικά να φέρνουν τον εχθρό σε πολύ δύσκολη θέση.  

Τη γενική ευθύνη της άμυνας είχε ο Μαρκαντώνιος Βραγαδίνος. Τόσο καλά κυβέρνησε την πόλη, που όλος ο λαός, άντρες, γυναίκες, παιδιά και ιερείς, συνεργάστηκαν βοηθώντας τους στρατιώτες στο έργο τους. Η διανομή των τροφίμων έγινε με σύστημα και οργάνωση. Όταν όμως πέρασαν μερικοί μήνες και οι προμήθειες λιγόστεψαν, οι αρχηγοί φόρτωσαν σε πλοία και απομάκρυναν από την πολιορκημένη πόλη όλους όσοι δεν χρησίμευαν άμεσα στον πόλεμο.

Προς το τέλος του καλοκαιριού του 1571, τα πολεμοφόδια και οι τροφές στην πόλη είχαν εξαντληθεί, μεγάλα ρήγματα ανοίχτηκαν στα τείχη από τους κανονιοβολισμούς (οι Τούρκοι διέθεταν 74 κανόνια) και οι υπερασπιστές είχαν σοβαρές ανθρώπινες απώλειες.

Ενώ ως τότε είχαν αρνηθεί όλες τις προτάσεις των Τούρκων να παραδοθούν, ελπίζοντας ότι θα ερχόταν βοήθεια από τη Δύση, καταλάβαιναν πια ότι ο αγώνας έφτανε στο τέλος του. Την 1η Αυγούστου 1571, σήκωσαν πάνω στα τείχη τη λευκή σημαία της παράδοσης. Οι Τούρκοι έδωσαν όλους τους όρκους και τις υποσχέσεις, ότι θα σέβονταν τους όρους της παράδοσης και θ’ άφηναν τους πολεμιστές να φύγουν.

ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΤΟΥ ΒΡΑΓΑΔΙΝΟΥ

Την 21ην ώραν, οι εκλαμπρότατοι κ.κ. Μαρκαντώνιος Βραγαδίνος και η συνοδεία του επορεύθησαν εις την σκηνήν του Μουσταφά Πασά, ίνα κομίσωσι τας κλείδας της πόλεως.

Ο Μουσταφάς ηρώτησεν αυτόν, πού είναι τα πολεμοφόδια, άτινα παρεχωρήσατε εις τον επιστάτην μου; Η Α.Ε. απεκρίθη ότι ως προς τας ζωοτροφίας εστερούντο ολοτελώς τοιούτων, ως προς δε τα πολεμοφόδια είχε παραχωρήση αυτώ τους μόνον εναπομείναντας 7 πίθους πυρίτιδος. Τότε ο Μουσταφάς αναπηδήσας και εκβαλών το εγχειρίδιόν του, εφώνησεν: Ειπέ μοι, σκύλε, διατί εκράτεις την πόλιν αφού εστερείσο μέσων διατροφής; Διατί δεν παρεδόθης προ ενός μηνός, αλλά με έκαμες να χάσω 80.000 ανδρών εκ των καλλίστων, μάλιστα, ους είχον εν τω στρατοπέδω;

Αφού είπε ταύτα, διέταξε μεγαλοφώνως να δέσωσιν αυτούς αφού πρώτον τους αφοπλίσωσιν.

Ο άπιστος Μουσταφάς διά του εγχειριδίου του, όπερ εκράτει εν τη δεξιά, απέκοψε το δεξιόν ους του Εξοχωτάτου Μαρκαντωνίου Βραγαδίνου, διέταξε δε έναν των παρεστώτων Τούρκων ίνα του αποκόψη και το αριστερόν και ούτως έγινε. Την επόμενη μέρα, 7 Αυγούστου, ο περήφανος Μουσταφάς ανέβηκε στην Αμμόχωστο, ως θριαμβευτής και ένδοξος νικητής, περιστοιχισμένος από όλους τους αξιωματικούς του στρατεύματος, μέσα στο αχολόγημα των πυροβόλων και των μουσικών οργάνων, και αμέσως μετά την ανόσια προσευχή του στην Αγία Σοφία πρόσταξε και κρέμασαν τον δυστυχή Λορέντζο Τιέπολο, τον ευγενή διοικητή της Πάφου, στην αντένα μιας από τις γαλέρες, καθώς και τον διοικητή του ιππικού. Στις 17 Αυγούστου, την αξιοθρήνητη μέρα Παρασκευή, αφού επέστρεψε από το τζαμί, πρόσταξε και έφεραν σιδεροδέσμιο μπροστά του τον εξαθλιωμένο Μαρκαντώνιο Βραγαδίνο, τραυματισμένο, γεμάτον πληγές, ένα ελεεινό θέαμα, και τον διέταξε να κουβαλάει στους ώμους του από ένα σακί γεμάτο χώμα σε όλες τις σειρές των κανονιών, πάνω και κάτω, και, καθώς περνούσε από μπροστά του, να σκύβει ως τη γη και να τον προσκυνάει ως νικητή του. Έπειτα έφερε τον ταλαίπωρο στη θάλασσα, τον έβαλε πάνω σε μια καρέκλα και με μια κορόνα στα πόδια του τον ύψωσαν στη γαλέρα του διοικητή της Ρόδου, δείχνοντάς τον σε όλο το στράτευμα. Ο αέρας γέμισε από τις κοροϊδευτικές φωνές των βαρβάρων γενιτσάρων. Ύστερα τον ξεκρέμασαν από εκεί και τον έφεραν τον δυστυχή στην πλατεία, τον γύμνωσαν, τον έβαλαν καβάλα σε μιαν αγελάδα αδιάντροπα και με τους ήχους των τυμπάνων τον γύρισαν στην πόλη φωνάζοντας και βρίζοντας, έπειτα τον έριξαν στη γη και τον έγδαρε σκληρά σαν ζώο ένας καταραμένος Εβραίος. Ο Βραγαδίνος υπέφερε γενναία και με μαρτυρική υπομονή, βρίζοντας και φτύνοντας τη βαρβαρότητα και την άνομη θρησκεία τους. Ύστερα από αυτό, το δέρμα του το γέμισαν με άχυρα, το κρέμασαν σε μιαν αντένα της γαλέρας και το περιέφεραν σε όλες τις ακτές της Συρίας, για να δείξει, το βάρβαρο εκείνο γένος, τα θηριώδη ανδραγαθήματά του και την περιφρόνησή του προς τους χριστιανούς. Το σώμα του το έκαναν κομμάτια και ο Μουσταφάς πρόσταξε να το κρεμάσουν σε κάθε σειρά των κανονιών. Το δέρμα του με τα κεφάλια των γενναίων, Έκτορος Βαγκλιόνες και των λοιπών, στάλθηκαν στην Κωνσταντινούπολη.

ΕΝΑ ΜΝΗΜΕΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΒΡΑΓΑΔΙΝΟ

Ο Μαρκαντώνιος Βραγαδίνος υπερασπίστηκε με ηρωισμό τα χώματα της Κύπρου, πολέμησε γενναία για να διαφυλάξει την τελευταία ανάσχεση της Δύσης προς ανατολάς.

Στην εποχή μας, η διαφύλαξη της ελευθερίας της Κύπρου, η οποία αποτελεί, όπως και τότε ευρωπαϊκό έδαφος, βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με την ευρωπαϊκή ελευθερία. Στο εσωτερικό της Κύπρου, δυστυχώς, οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις δεν φαίνεται να κατανοούν τη σημασία για την ανάδειξη του κυπριακού ως ενός προβλήματος εισβολής και κατοχής ευρωπαϊκού εδάφους.

Στο υποσυνείδητο των Τούρκων, όπως παρατηρήσαμε ακόμα και σε πολύ πρόσφατη βιβλιογραφία, ο Μαρκαντώνιος Βραγαδίνος παραμένει ένα μαχαίρι καρφωμένο στην καρδιά της περηφάνιας τους. Ήταν ένας απ’ αυτούς που αντιτάχθηκαν αποτελεσματικά και τσαλάκωσαν έμπρακτα την αλαζονεία τους.

Οι Τούρκοι έφτιαξαν το μνημείο του Μπαϊρακτάρη, για να τιμήσουν τον πρώτο γενίτσαρο που πάτησε τα ιερά χώματα της Λευκωσίας. Εμείς από την πλευρά μας δεν κάναμε τίποτα για να θυμόμαστε τον ηρωικό Βραγαδίνο, τον άνθρωπο που, σαν ένας άλλος Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, πολέμησε υπερήφανα και χωρίς ελπίδα την οθωμανική λαίλαπα.

Είναι καιρός να υψώσουμε ένα μεγάλο μνημείο κάπου κοντά στη γραμμή αντιπαράταξης, που να είναι ευδιάκριτο από τα μεχμετζίκ, αποτείοντας φόρο τιμής στον Βραγαδίνο.

Ο συμβολισμός μιας τέτοιας ενέργειας μπορεί να έχει πολλαπλή μορφή. Θα είναι υπενθύμιση προς τα σύγχρονα νεοθωμανικά φουσάτα για τον φόρο αίματος που πλήρωσαν τότε, και ένδειξη της αποφασιστικότητάς μας ότι, όπως τότε έτσι και τώρα, μπορούμε να αντιταχθούμε ψυχή τε και σώματι στα σχέδιά τους και να ξαναπληγώσουμε την νεοθωμανική τους αλαζονεία. Θα είναι ταυτόχρονα μια φωτεινή υπενθύμιση προς τους αποχαυνωμένους από τον καταναλωτισμό Κυπρίους, των οποίων τα υψηλά ποσοστά χοληστερόλης βάρυναν τις ψυχές τους: Ότι ο τουρκικός μιλιταρισμός δεν είναι αήττητος, μπορεί να ανακοπεί, και ο τουρκικός στρατός μπορεί να εγκλωβιστεί κάποτε στη μεγαλόνησο στην οποία ήρθε ως «δαφνοστόλιστος νικητής». Η γεωγραφία κάποτε μπορεί, αν το επιδιώξουμε συστηματικά, να λειτουργήσει και προς όφελός μας. Το μνημείο μπορεί να προκαλέσει προβληματισμό στους Ευρωπαίους. Αφού ένας δικός τους, τότε, υπερασπίστηκε, μαζί με τους Έλληνες της Κύπρου, αυτό τον τόπο, και αυτό δεν έγινε τυχαία, αλλά βάσει ενός γεωστρατηγικού στόχου που ακόμα ευρίσκεται σε λειτουργική ισχύ (όσο υπάρχουν Έλληνες στην Κύπρο), αν θελήσουν να το εκμεταλλευτούν.

Φυσικά, η πρωτοβουλία για το μνημείο δεν μπορεί να γίνει παρά από μη κρατικούς φορείς, ίσως κάποιοι ανεξάρτητοι φορείς και προσωπικότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης θα ήταν καλό να συμμετέχουν.

Το μνημείο του Βραγαδίνου, όσον αφορά τους εσωτερικούς αποδέκτες, θα υπενθυμίζει, στους σημερινούς οσφυοκάμπτες προς την Άγκυρα κυβερνώντες μας, ότι υπάρχει και η άλλη Κύπρος, αυτή που επαγρυπνεί και αντιτάσσεται στη σκλαβιά και που θέτει την ελευθερία και τη δημοκρατία της Κύπρου πάνω από τα ρατσιστικά σχέδια κλεισίματος του κυπριακού.

Μαστραππάς Σάββας

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. ΥΠΟ ΑΓΓΕΛΟΥ ΓΑΤΤΟΥ, Διήγηση της τρομεράς πολιορκίας και Αλώσεως της Αμμοχώστου κατά το έτος 1571. Εκδόσεις Μορφωτικής Υπηρεσίας Υπουργείου Παιδείας Κύπρου, αρ. 3 Λευκωσία 1972.

2. Κωνσταντίνου Σάθα, «Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα», τόμος πρώτος, Ιστορία των Ελλήνων από την Άλωση ως το ’21. Εκδοτικός οργανισμός Νέα Σύνορα Λιβάνη. Αθήνα 1995.

3. Μαρία Γκράτζια Σιλιάτο, Η πολιορκία της Αμμοχώστου, Ιστορικό Μυθιστόρημα, Εκδ. Σακκάς, Λευκωσία 2003.

4. Ερμπίλ Τουσάλπ, Ο Πασάς και ο Στρατηγός, Εκδ. Ι. Φλώρος (Αθήνα).

5. Αρχιμανδρίτη Κυπριανού, Ιστορία χρονολογική της νήσου Κύπρου, Λευκωσία 1995.

6. Άγγελος Γάττος, Διήγησις της τρομεράς πολιορκίας και αλώσεως της Αμμοχώστου (Απόσπασμα), Εκδόσεις Αιγαίον Λευκωσία 2010.

Άρδην