Το Οσφράδιον - Ηλίας Γ. Σκόνδρας

            Δέν ὑπάρχει εγκώμιο που να ταιριάζει στο πρόσωπο και στο έργο  της Υπεραγίας Θεοτόκου κα να μη το έχουν χρησιμοποιήσει  οι ιεροί υμνογράφοι στην  ακολουθία του Ακαθίστου Υμνου.

Ακούμε να  χαρακτηρίζουν τη Μητέρα του Θεού με αναρίθμητες συμβολικές λέξεις ή φράσεις, όπως παράδεισον, αστέρα, λιμένα, πόλιν, βάθος, ύψος, στολήν, στοργήν, ιλαστήριον του κόσμου  κ.ά.

Ένα ασυνήθιστο εγκώμιο που επέλεξαν για την Παναγία μας είναι  το οσφράδιον, που σημαίνει άρωμα ή ευωδία  και απαντάται σε τροπάριο του κανόνος ως εξής: Χαίρε [η τέξασα] το οσφράδιον του πάντων Βασιλέως. Μεταφράζεται  με δύο τρόπους: Χαίρε συ που γέννησες την ευωδία του Βασιλιά του σύμπαντος ή Χαίρε συ που είσαι η ευωδία του Βασιλιά του σύμπαντος. Και οι δύο αποδόσεις είναι ορθές, διότι σύμφωνα με την πρώτη οσφράδιο με την απόλυτη έννοια είναι ο Κύριος, ο Υιός και Λόγος του Θεού, που αποτελεί την υπέρτατη πνευματική ευωδία. Σύμφωνα με τη δεύτερη οσφράδιο είναι η Παναγία μας, η οποία μπροστά στο Θεό είναι μοναδική ευωδία, καθότι η Παρθένος Μαριάμ είναι η αγιωτέρα ανθρωπίνη ύπαρξη και αναδίδει ασύγκριτο άρωμα αρετής.

Σε τι χρησίμευε το οσφράδιο και  πώς εφαρμόζεται στη Μητέρα του Θεού;

Το οσφράδιο (από την όσφρηση και το οσφραίνομαι) είναι δυνατή αρωματική ουσία, την οποία χρησιμοποιούσε ο αυτοκράτορας, για να μπορεί να εισέρχεται στο ιπποφόρβιο(=στάβλος αλόγων) και να αντέχει την αφόρητη μυρωδιά αυτού του χώρου-1. Έτσι και η Υπεραγία Θεοτόκος χρησίμευσε ως οσφράδιο-πολύτιμο άρωμα, προκειμένου ο Κύριός μας να εισέλθει στον κόσμο μας, ο οποίος ιδιαίτερα την εποχή εκείνη θύμιζε στάβλο με έντονη τη δυσοσμία της αμαρτίας.Μήπως και το σπήλαιο της Γεννήσεως με το σταύλο των αλόγων ζώων δεν μας παραπέμπει στην αποπνικτική ατμόσφαιρα , την οποία δημιουργούν τα ζωώδη ένστικτα των ανθρώπων και την οποία ήρθε να καθαρίσει ο Λυτρωτής του κόσμου με το άρωμα της αγιότητος;

Τι πρόσεξε η Παναγία μας και έγινε το μυροδοχείο που γέμισε από το μύρο της θεότητος;

Η Παναγία Παρθένος πρόσεξε να κρατήσει καθαρή την ψυχή της. Δεν επέτρεψε στο ρυπαρό περιβάλλον της Ναζαρέτ να κηλιδώσει την άσπιλη και αμόλυντη ζωή της. Ποτισμένη από το Πνεύμα του Θεού σκόρπιζε την αγιότητα σε κάθε στιγμή μέσα στις πιο αντίξοες συνθήκες. Εκεί, όπου την έβαλε ο Θεός , άνθισε και ευωδίασε.Αυτό το σημείο μας επισημαίνει ότι δεν φταίει το περιβάλλον για τις πτώσεις μας, αλλά η προαίρεσή μας. Όταν δεν αγρυπνούμε, και σε λιμάνι να είμαστε, μπορεί να υποστούμε ναυάγιο. Οι πρωτόπλαστοι βρέθηκαν στο καλύτερο δυνατό περιβάλλον και όμως αμάρτησαν.  Ενώ για την Υπεραγία Θεοτόκο  ισχύει ο λόγος του Μ. Βασιλείου: ‘’Δεν είχε εκείνη η γενεά των ανθρώπων κανέναν ισάξιο με την καθαρότητα της Μαρίας, για να δεχθεί την επενέργεια του Αγίου Πνεύματος». Γι αυτό τη διάλεξε ο Κύριος να την κάνει Μητέρα του.Γι αυτό την τιμούν οι αιώνες ως  «οσμή της Χριστού ευωδίας», ως «σεπτό σκήνωμα της ευωδίας» ,ως «θυμίαμα εύοσμον’’ και «μύρον πολύτιμον».

Εμείς μπορούμε να γίνουμε ευωδία Χριστού;

Πρώτα-πρώτα η προσευχή, όταν αναπέμπεται από ψυχή καθαρή από τη δυσωδία της αμαρτίας και γεμάτη από την ευωδία της αρετής, κατευθύνεται ως θυμίαμα ενώπιον του Θεού και  η ζωή του προσευχομένου αναδίδει την ευωδία της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος. Ο Ιερός Χρυσόστομος λέγει: «Ψυχή, μη κινούσα εαυτήν εις προσευχήν, νεκρά, αθλία και δυσώδης εστί».

Έπειτα, ευωδία Χριστού γίνεται ο άνθρωπος με τα έργα αγάπης, τα δάκρυα της μετανοίας, το αίμα της θυσίας και ειδικά για την εποχή μας τα ευπρεπή και τα οικοδομητικά λόγια ,γιατί σήμερα περίσσευσε η αργολογία, η αισχρολογία,η χυδαιολογία. Ζούμε μέσα στις αναθυμιάσεις από τη μόλυνση του πνεύματος  και προσδοκούμε μια κοινωνία και επικοινωνία με άρωμα Θεού. Ο Άδελφόθεος Ιάκωβος επισημαίνει: «ει τις εν λόγω ου πταιει, ούτος τέλειος ανήρ».

Εκεί όμως όπου οσφραινόμαστε ασύγκριτη οσμήν ευωδίας Χριστού,είναι η Θεία Λειτουργία, κατά την οποία ο Φιλάνθρωπος Θεός,αφού δέχθηκε  τα τίμια δώρα στο άγιο και υπερουράνιο και πνευματικό Του θυσιαστήριο ως οσμή ευωδίας πνευματικής, παρακαλούμε να στείλει πίσω σε μας τη θεία χάρη και τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος. Όσοι συμμετέχουν στη Θεία Λειτουργία και πολύ περισσότερο δέχονται μέσα τους το πιο ευωδιαστό μύρο, τον Κ.Η.Ι.Χ., αυτοί  μεταφέρουν στο περιβάλλον τους την ευωδία  του Μυστηρίου και παραδειγματίζουν με τρόπο αισθητό τους άλλους2.

Το κείμενο αυτό για το οσφράδιο δεν θα μπορούσε να επισφραγισθεί καλύτερα παρά με τον κατασκηνωτικό ύμνο που ζητεί μεταξύ άλλων: της Λατρείας θυμίαμα η κάθε στιγμή και ο Μεγάλος Πατέρας όλους μας ευλογεί. Ανοικτές οι καρδιές μας στη δροσιά του ουρανού κι έγινε η ζωή μας ΕΥΩΔΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥ.

         Ηλίας Γ. Σκόνδρας

1.      Το οσφράδιο ήταν χρήσιμο και στην ιατρική, για να συνεφέρουν τους λιποθυμισμένους. Και αυτή η χρήση λαμβάνει συμβολικό χαρακτήρα, διότι ο Κύριος ως οσφράδιο ζωοποιεί και ανορθώνει τη λιποθυμισμένη από την αμαρτία ψυχή.
2.      O Άγιος Αχμέτ, που η εκκλησία μας εορτάζει στις 24 Δεκεμβρίου, πίστεψε από την ευωδία που ανέδιδε μια  χριστιανή υπηρέτριά του μετά από κάθε Θεία Λειτουργία.