«Νῆφε ἐν πᾶσι» - Γρηγόριος Μουσουρούλης

Κυριακή πρό τῶν Φώτων

Λόγος εἰς τόν Ἀπόστολον

«Χρή γάρ ἡμᾶς ἀϋπνεῖν»

(Ἅγ.Κύριλλος Ἀλεξανδρείας)

«Νῆφε ἐν πᾶσι » (Β´Τιμ δ´5)

˜˜˜˜˜˜˜˜

«Νῆφε ἐν πᾶσι»

        Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος βρίσκεται φυλακι­σμέ­νος στή Ρώμη. Ἡ ἐπίγεια πορεία του πλησιάζει στό τέρμα της. Τό ἔργο του θά τό συνεχίσει ὁ ἀγαπημένος μαθητής καί συνεργός του Τιμόθεος, τόν ὁποῖο ἤδη εἶχε καταστήσει ἐπίσκοπο Ἐφέσου. Ὡς ἐπίσκοπος ὁ Τιμό­θεος γιά νά ἐπιτύχει στήν ἀ­ποστολή του ἔπρεπε, ἐκτός τῶν ἄλλων, νά δια­θέ­τει ἄγρυπνη προσοχή σέ ὅλα ὅσα θά παρουσιάζε τό ποιμαντικό ἔργο του. Αὐτή εἶναι ἡ σημασία τῆς παραγγελίας: «νῆφε ἐν πᾶσι».

        Ἡ νήψη ὅμως, ἀδελφοί μου, εἶναι ἀρετή τήν ὁποία ἔχει ἀνάγκη κάθε χριστιανός ἀγωνι­στής. Κάθε πιστός πού θέλει νά εὐαρεστήσει στόν Θεό καί νά ἐπιτύχει τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς του.

        Καθώς βρισκόμαστε στό ξεκίνημα τοῦ νέου ἔτους ἀξίζει νά μᾶς ἀπασχολήσει τό θέμα.  Ἄς δοῦμε λοιπόν τί εἶναι νήψη, σέ τί τήν χρεια­ζόμαστε καί πῶς θά τήν ἀποκτήσουμε.

****

        «Νῆφε ἐν πᾶσι»

Ἡ συμπεριφορά τοῦ ἀνθρώπου τῆς ἐποχῆς μας  διακρίνεται συχνά ἀπό νωθρότητα καί ἀδια­φορία. Ἡ συνείδησή του παύει νά ἀγρυπνεῖ καί ἡ ψυχή του πέφτει σέ πνευματικό λήθαργο.Γι᾽αὐτό καί ἀπουσιάζει παντελῶς ἀπό τή ζωή του κάθε ἠ­θική ἀντίσταση στό κακό πού πλημμυρίζει τόν κόσμο.

        Αὐτή ἡ νωθρότητα καί ἀκηδία δυστυχῶς καταλαμβάνει συχνά κι ἐμᾶς τούς χριστιανούς. Κι ἐμεῖς παρασυρόμαστε ἀπό τό πνεῦμα τοῦ κόσμου καί τό βλέμμα μας παύει νά ἀτενίζει τό Θεανδρικό πρόσωπο τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἐνδί­δουμε στίς προκλήσεις αὐτοῦ τοῦ κόσμου καί ξε­χνοῦμε τίς εὐθύνες μας. Ἀδιαφοροῦμε γιά τήν κλήση πού μᾶς ἀπευθύνει ὁ Κύριος νά ζήσουμε κατά τό θέλημά του.

Ἀντιλαμβανόμαστε λοιπόν ὅτι γιά νά ξε­περάσουμε αὐτό τόν κίνδυνο τῆς αὐτοκα­τα­στρο­φῆς χρειαζόμαστε συντονισμένο καί ἐντα­τικό πνευματικό ἀγώνα. Γι᾽αὐτό καί ὁ Ἀπόστολος μᾶς παραγγέλλει νά «νήφωμεν».

        Τό ρῆμα «νήφω» ἀπό τό ὁποῖο παράγεται ἡ λέξη «νῆψις» σημαίνει: ἀγρυπνῶ, φρουρῶ, πα­ρακολουθῶ μέ προσοχή. Νήψη λοιπόν σημαίνει ἐγρήγορση, ἐπαγρύπνηση, ἐσωτερική διαύγεια. Σύμφωνα μέ τόν Ἁγιορείτη Γέροντα Αἰμιλιανό ἡ νήψη πρέπει «νά κατανοηθεῖ γενικότερα ὡς ἔλεγ­χος τῆς καρδιᾶς καί τοῦ νοῦ, ὡς ἔλεγχος τοῦ ἑ­αυτοῦ μου». Ἔλεγχος ὁ ὁποῖος  «γεννᾶ τήν κοι­νωνία μέ τόν Χριστό καί τό Ἅγιο Πνεῦμα».

        Ἡ ἀρετή τῆς νήψεως κατά τούς ἁγίους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι ἡ πιό μεγάλη ἀπό τίς ἀρετές. Εἶναι τό «μυστικό τῆς πνευματι­κῆς ζωῆς». Δέν μπορεῖ ὁ χριστιανός νά ἔχει πνευ­ματική ζωή, οὔτε πνευματική δραστηριότητα, ἄν δέν ἔχει κερδίσει τόν ἀγώνα τῆς νήψης. Ἡ νήψη μοιάζει μέ τήν ἀξίνα πού καταρρίπτει ὅλα τά με­γάλα δένδρα, χτυπώντας τή ρίζα τους. Καί ὅταν χτυπηθεῖ βέβαια ἡ ρίζα ἑνός δένδρου, τό δένδρο δέν ξαναφυτρώνει.

        Ἡ νήψη κατά τόν Ὅσιο Ἡσύχιο τόν Πρε­σβύτερο, «εἶναι μιά πνευματική μέθοδος, ἡ ὁποία μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ ἀπαλλάσσει τόν ἄν­θρωπο τελείως ἀπό ἐμπαθῆ νοήματα καί λόγους καί πονηρά ἔργα..... Ἡ νήψη «χρονίζουσα ἐν τῷ ἀνθρώπῳ»· ὅταν ὑπάρχει συνεχῶς στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ γίνεται ὁδηγός «ὀρθοῦ καί θεαρέστου βίου». Τοῦ γίνεται «δρόμος πού ὁδη­γεῖ σέ κάθε ἀρετή καί στήν τήρηση κάθε ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ».

****

          Ἡ νήψη  λοιπόν μᾶς εἶναι ἀπολύτως ἀπα­ραίτητη προκειμένου νά ἐπιτύχουμε τῆς ψυχῆς μας. Νά καθαρισθοῦμε ἀπό τόν ρύπο τῆς ἁμαρ­τίας. Νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τίς ἐμπαθεῖς ἐπι­θυ­μίες. Νά διαφυλάξουμε τόν νοῦ ἀπρόσβλητο ἀπό τούς ἀκάθαρτους λογισμούς. Ἡ καθαρότητα τῆς καρδίας, τό ἀτίμητο αὐτό διαμάντι, γιά τό ὁποῖο κάμνει λόγο  ὁ Κύριος στήν ἐπί τοῦ Ὄρους ὁμι­λί­α,  εἶναι ἡ πιό ταλαιπωρημένη ἀρετή τῆς ἐποχῆς μας. Γιά νά τήν ἐπιτύχει ὁ πιστός εἶναι ἀνάγκη νά διαθέτει κατά τόν Ὅσιο Ἐφραίμ «ἐγκράτεια ὀ­φθαλμῶν, γαστρός τε καί γλώσσης». Δυστυχῶς τόν πιό προδοτικό ρόλο στή ζωή μας τόν παίζουν τά μάτια μας. Ἀπρόσεκτα μάτια ἔγιναν καί γίνον­ται αἰτία τῶν περισσότερων καί τῶν πιό μεγάλων πτώσεων. Ἀρκεῖ νά ἀναλογισθεῖ κανείς χωρίς προκαταλήψεις τίς ὀλέθριες ἠθικές ἐπιπτώσεις τῆς τηλεόρασης καί τοῦ διαδικτύου στή ζωή τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου.

        Ἐγρήγορση μᾶς χρειάζεται γενικότερα στόν ἀγώνα ἐκρίζωσης ὅλων τῶν παθῶν πού προσ­βάλ­λουν τήν ψυχή μας. Εἴτε καταλαλιά καί κατά­κριση εἶναι αὐτή, εἴτε θυμός καί ὀργή, εἴτε ὑπε­ρηφάνεια, εἴτε πεῖσμα καί ἐκδικητικότητα, εἴτε γαστριμαργία καί λαιμαργία, εἴτε ὁποιοδή­ποτε ἄλλο πάθος.

        Ἄγρυπνη προσοχή μᾶς χρειάζεται προκειμέ­νου νά ἀντιμετωπίσουμε νικηφόρα τούς πειρα­σμούς καί τίς καλοστημένες παγίδες τοῦ ἐχθροῦ διαβόλου. «Ὁ ἀντίπαλος καί κατήγορός μας διά­βολος, λέγει ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, σάν λιοντάρι πού βρυχᾶται περπατᾶ μέ μανία καί ζητᾶ ποιόν νά ἀπομακρύνει ἀπό τήν πίστη, γιά νά τόν κατά­βροχθήσει»(Α´Πέτρ. ε´8). Ἔχουμε, ἀδελφοί μου, ἐχθρό ὁ ὁποῖος μοναδική χαρά του ἔχει τήν κατά­στροφή μας, τήν ἀπομάκρυνσή μας ἀπό τόν Ἅγιο Θεό καί τόν Νόμο του.  Στοιχειώδης λοιπόν φρό­νηση ἀπαιτεῖ νά εἴμαστε ἄγρυπνοι καί προσε­κτικοί, γιά νά διατηρήσουμε ἄτρωτο τόν ἑαυτό μας ἀπό τίς ἐπιβουλές τοῦ ἐχθροῦ. Γιά νά ξεπε­ράσουμε τούς κινδύνους πού ἀπειλοῦν νά μᾶς παρασύρουν στήν ἁμαρτία. Ἀλλά καί κινδύνους πού ἀπειλοῦν νά νοθεύσουν τήν πίστη μας στόν ἀληθινό Θεό. Τό ἀτίμητο θησαυρό μας ὁ ὁποῖος κινδυνεύει ἀπό τίς διάφορες αἱρέσεις κυρίως ὅ­μως ἀπό τήν καταστροφική λαίλαπα τοῦ πανθρη­σκειακοῦ συγκρητισμοῦ τῶν ἡμερῶν μας. Συγ­κρητισμοῦ ὁ ὁποῖος τοποθετεῖ τήν ἐξ ἀποκα­λύ­ψεως Ὀρθόδοξη πίστη τοῦ Χριστοῦ στό ἴδιο ἐπίπεδο μέ τά ἀνθρώπινα κατασκευάσματα τῶν διαφόρων θρησκειῶν.

        Νήψη μᾶς ζητεῖ ὀ ἴδιος ὁ Κύριος καί διότι ἡ ὥρα τῆς ἐξόδου μας ἀπό τήν ζωή αὐτή εἶναι ἐν­τελῶς ἄδηλη. Στήν Ἀποκάλυψη μᾶς λέγει ὅτι ἔρχεται «ὡς κλέπτης ἐν νυκτί». Ἔρχεται ξαφνικά σάν κλέφτης. Γι᾽αὐτό, συνεχίζει εἶναι «μακάριος ἐκεῖνος πού μένει ξάγρυπνος καί μέ προσοχή καί νήψη ψυχῆς φυλάει τά πνευματικά του ἐνδύματα καί τή φωτεινή στολή τῆς ψυχῆς του» (Ἀποκ. ιστ´15).

****

        Ὁ Ὅσιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος μᾶς καθοδηγεῖ μέ τή διδασκαλία του στό θέμα τῆς ἀπόκτησης τῆς μεγάλης ἀρετῆς.  Μᾶς λέγει ὅτι ἡ νήψη ἐπιτυγ­χάνεται μέ τήν «φυλακή τοῦ νοός», τόν φόβο τοῦ Θεοῦ, τήν ἀδιάλειπτη προσευχή, τήν μνήμη τοῦ θανάτου, τόν θεῖο ἔρωτα καί τόν ἐπίμονο καί ἐπίπονο προσωπικό μας ἀγώνα.

        Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ κατά τόν ἅγιό μας εἶναι «φυλακτήριον τῆς ψυχῆς», «κυβερνήτης τῆς ψυ­χῆς» καί «παιδευτήριον τῆς ψυχῆς». Ἐκεῖνος ὁ χριστιανός πού εὐλαβεῖται ὁλόθερμα καί ἀγαπᾶ τόν Θεό, δέν μπορεῖ νά παραμένει ἀδιάφορος στό μεγάλο θέμα τῆς σωτηρίας. Βρίσκεται πάν­τοτε σέ κατάσταση ἐγρήγορσης. Ἀπόκτησε τόν φόβο τοῦ Θεοῦ, μᾶς συνιστᾶ ὁ Ἅγιος, καί τότε θά σέ φοβηθοῦν  οἱ δαίμονες. Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ εἶ­ναι ἐνδεικτικός τῆς παρουσίας τοῦ Ἁγίου Πνεύ­μα­τος στήν ψυχή τοῦ πιστοῦ. Ἀλλ᾽ ὅπου εἶναι πα­ρών ὁ Θεός ἀπό ἐκεῖ ἀπουσιάζει ὁ διάβολος καί κάθε κακό.

        Ἄλλος τρόπος καί μέ τόν ὁποῖο  μποροῦμε νά ἐπιτύχουμε τήν ἄγρυπνη ἐγρήγορση τῆς ψυ­χῆς μας εἶναι ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή. Ἐκεῖνος πού προσεύχεται «νηφόντως, λέγει ὁ ὅσιος Ἐ­φραίμ, καίει τούς δαίμονας». Ἡ θερμή καί ἀδιά­λειπτη προσευχή διώχνει μακριά τούς πονηρούς δαίμονες πού ἐπιβουλεύονται τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.

        Τέλος ἡ μνήμη τοῦ θανάτου ἡ ὁποία στήν οὐσία της εἶναι κατάφαση τῆς πίστης καί τῆς ἐλπίδας. Εἶναι κάθαρση τῶν λογισμῶν καί ὑπαρ­ξιακή αὐτοσυνειδησία. Εἶναι μετάθεση τῆς καρ­διᾶς  ἀπό τά γήϊνα στά οὐράνια καί αἰώνια, προσ­φέρει μεγάλη βοήθεια στόν πιστό πού ἀγωνίζεται νά εὐαρεστήσει στόν Θεό. Αὐτή κατασιγάζει τά πάθη καί κρατεῖ ἄγρυπνη καί ἀγωνιστική τήν ψυχή μας. Μή μᾶς φοβίζει λοιπόν ὁ θάνατος. Οὔτε νά ἀπωθοῦμε τήν μνήμη του. Οὔτε νά χτυπᾶμε ξύλο, ὅταν γίνεται λόγος γι᾽ αὐτόν. Ἀντίθετα κάθε στιγμή καί ὥρα τῆς ζωῆς μας νά σκεπτόμαστε ὅτι φεύγουμε ἀπό τόν κόσμο αὐτό καί δέν πρέπει νά παρασταθοῦμε γυμνοί ἀπό ἔρ­γα ἀγάπης καί πράξεις ἀρετῆς ἐνώπιον τοῦ φοβε­ροῦ βήματος τοῦ Κριτοῦ.

*****

«Νῆφε ἐν πᾶσι»

        Ἀδελφοί μου! Ὁ Ἅγιος Θεός μᾶς ἔπλασε κατ᾽ εἰκόνα καί ὁμοίωση ἰδική του. Μᾶς ἐχάρισε θαυμάσια καί μοναδικά προσόντα καί χαρίσματα. Μᾶς ἔδωκε ψυχή ἀθάνατη, τῆς ὁποίας ἡ ἀξία ξε­περνᾶ ὅλα τά ἀγαθά τοῦ κόσμου αὐτοῦ. Μᾶς ἔ­ταξε προορισμό μεγάλο, ὑψηλό καί αἰώνιο. Θά εἴμαστε ἀναπολόγητοι ἐνώπιόν του, ἐάν δέν προ­σέξουμε καί δέν φυλάξουμε αὐτό τόν ἀτίμητο θησαυρό μας. Λοιπόν προσοχή καί ἐπαγρύπνηση. Νήψη καί ἐγρήγορση. Καί συγχρόνως ἀδιάλειπτη καί θερμότατη  προσευχή. Καί δέν μπορεῖ τότε,  παρά Ἐκεῖνος πού εἶναι Δυνατός νά μᾶς προστα­τεύει καί νά μᾶς ἐνδυναμώνει ὥστε νά μένουμε ἀσφαλεῖς καί νά ἀπολαύσουμε τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς μας.   

Γρηγόριος Μουσουρούλης

Κήρυγμα εις τον Καθεδρικό Ἱ. Ναό Ἀγίου Ἰωάννου, Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου  05.01.2014