Ὁμιλία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου κατὰ τὴν Δοξολογίαν ἐν τῷ Ἱερῷ Προσκυνηματικῷ Ναῷ τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος Κερκύρας

Ὁμιλία

 τῆς Α.Θ.Παναγιότητος

 τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου

 κ. κ. Βαρθολομαίου

 κατὰ τὴν Δοξολογίαν

 ἐν τῷ Ἱερῷ Προσκυνηματικῷ Ναῷ

 τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος Κερκύρας

(10 Δεκεμβρίου 2014)

Προερχόμενοι ἀπὸ τοὺς ἱεροὺς ἐκείνους χώρους τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Ἀνατολῆς, τοὺς χώρους τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων τῆς  Μιᾶς καὶ Ἀδιαιρέτου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, εἰς τὴν πρώτην τῶν ὁποίων ἐν Νικαίᾳ, τὴν καθιερώσασαν τὸ Σύμβολον τῆς Πίστεως,  ὑπέρμαχος ἀνεδείχθη ὁ πολιοῦχος καὶ κηδεμών τῆς εὐλογημένης νήσου σας Ἅγιος Σπυρίδων, χάριτας καὶ εὐχαριστίαν πολλὴν ὀφείλομεν εἰς τὸν Παντοκράτορα Κύριον, ὁ Ὁποῖος μᾶς ἀξιώνει νὰ εὑρισκώμεθα σήμερον ὑπὸ τοὺς θόλους τοῦ πανσέπτου τούτου Ἱεροῦ Ναοῦ του, τῆς Ἑπτανησιακῆς αὐτῆς Βασιλικῆς, ὅπου ἀπὸ τὸ 1589 μέχρι σήμερον ἀνελλιπῶς ἱερουργεῖται τὸ μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας, τὸ μυστήριον τῆς ἐν Χριστῷ καινῆς ζωῆς, διὰ τοῦ ὁποίου ἁγιάζεται καὶ ὁ χῶρος καὶ ὅλαι αἱ διαδραμοῦσαι γενεαὶ τῶν πατέρων μας Κερκυραίων καὶ Ἑπτανησιωτῶν. Αὐτὸ εἶναι τὸ βιωματικὸν μυστήριον τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ. Διότι «οὐδὲν αἰσθητὸν παρέδωκεν ἡμῖν ὁ Χριστός• ἀλλ᾿ ἐν αἰσθητοῖς μὲν πράγμασι, πάντα δὲ νοητὰ» (Ἱεροῦ Χρυσοστόμου, εἰς Ματθαῖον ΠΒ΄, P.G. 58, 743).

Ἱερώτατε ἅγιε ἀδελφὲ καὶ εὐλογημένε Ποιμενάρχα τῆς Θεολέκτου ταύτης Ποίμνης καὶ Νήσου κύριε Νεκτάριε,

Εὑρισκόμενοι εἰς τὸν ἱερὸν αὐτὸν Ναόν, ὅπου διὰ τῶν ὁρατῶν καὶ ἁπτῶν καὶ διὰ τοῦ ἀεὶ θαυματουργοῦντος ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος ἱερουργοῦνται τὰ ἱερώτατα καὶ τελειότατα τῆς σωτηρίας ἡμῶν μυστήρια, ἐκφράζομεν ἅπαξ ἔτι πρὸς τὴν ὑμετέραν Ἱερότητα καὶ πρὸς τὸν λαόν σας τὰς θερμὰς εὐχαριστίας τῆς ἡμετέρας Μετριότητος προσωπικῶς διὰ τὴν παλλαϊκὴν ὑποδοχὴν καὶ διὰ τὰ μόλις ὑπὸ τῆς ἀγάπης σας διὰ ζώσης καὶ διὰ τῶν ἀλαλήτων στεναγμῶν τῶν παρόντων καὶ τῶν ἀπόντων, τῶν ἐν «σκηνῇ Κυρίου» προσμενουσῶν κρίσιν καὶ ἀνάστασιν γενεῶν τῆς Κερκύρας καὶ τῆς Ἑπτανήσου,  διατρανωθέντα αἰσθήματα σεβασμοῦ, τιμῆς καὶ ἀφωσιωμένης στοργῆς πρὸς τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τὸν ὀφθαλμὸν τῆς οἰκουμένης. Ὁμολογοῦμεν ὅτι συγκινούμεθα καὶ ἐνισχυόμεθα καὶ ἀπὸ τὸν ἱερὸν χῶρον ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν «ζῶσαν σκηνήν», ὅλους ἐσᾶς, ἀγαπητοὶ πατέρες, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα.

Εἰς τὸ σημεῖον ἀκριβῶς τοῦτο διὰ τὸν Οἰκουμενικὸν Πατριάρχην, τὸν τηρητὴν τῆς παρακαταθήκης τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἰδιαιτέραν συγκίνησιν προκαλεῖ τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ Ἑπτανήσιοι ὑπήρξατε ἱερὸν αὐτῆς μέλημα καὶ ἀγλάϊσμα, διὸ καὶ ἠγωνίσθητε σθεναρῶς ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος ὑπὸ τὴν σοφὴν καὶ συνετὴν καὶ σθεναρὰν καὶ ὑπομονετικὴν καθοδήγησιν φωτεινῶν Ἱεραρχῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εἰς καιροὺς χαλεπούς, ὅταν «λαοὶ πόρρωθεν ἰταμοὶ καὶ ἀνελέητοι ἀνέβησαν ὡς λέοντες ἐκ τῆς μάνδρας αὐτῶν, ἐξῆλθον ἐκ τοῦ τόπου αὐτῶν ἐξολοθρεύοντες ἔθνη, τιθέντες τὴν γῆν εἰς ἐρήμωσιν καὶ πόλεις καθαιροῦντες». Ἡ Ὀρθόδοξος ὅμως πίστις σας, ἀδελφοὶ Κερκυραῖοι καὶ Ἑπτανήσιοι, καὶ ἡ θυσιαστικὴ μέριμνα καὶ κενωτικὴ προσφορὰ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου διὰ τὸν εὐλογημένον λαόν, ἐπέσπασαν τὸ Ἔλεος τοῦ Θεοῦ καὶ ἐβρόντησεν ἐξ οὐρανοῦ ὁ Κύριος καὶ ὁ Ὕψιστος ἔδωκε φωνὴν Αὐτοῦ, ὥστε ἡ Ὀρθόδοξος παρακαταθήκη καὶ ζωὴ νὰ λάμπῃ μέχρι σήμερον ἐν Ἑπτανήσῳ καὶ νὰ φωτίζῃ τοὺς ἐγγὺς καὶ τοὺς μακράν.

Ὀφείλομεν, λοιπόν, οἱ πάντες ὄχι μόνον τὸ εὖ ζῆν, ἀλλὰ καὶ τὸ κατὰ χάριν ζῆν, εἰς τὴν θυσιαστικὴν προσφορὰν τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ ὑπὲρ τοῦ Ὀρθοδόξου Ἑπτανησιακοῦ Λαοῦ, ὡς ἔγραφεν ὁ «Ἔξαρχος τῆς ἐν Ἑπτανήσῳ Ἐκκλησίας Μητροπολίτης Κερκύρας Χωρίου Ἀθανάσιος» πρὸς τὸν ἐκ τῶν προκατόχων ἡμῶν Πατριάρχην Σωφρόνιον (Ἰούλιος 1866).

Ἡ Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως, κενουμένη ἐσαεὶ καὶ ἀποψιλουμένη καὶ περιοριζομένη συνεχῶς «ἐντὸς τῶν τειχῶν», «οἷα κοινὴ μήτηρ καὶ προστάτις ὑπέρμαχος» ἀπέβλεψε καὶ ἀποβλέπει πάντοτε εἰς τὸ εὐρύτερον πανορθόδοξον συμφέρον. Ὡς πρὸς τὴν περίπτωσίν σας, ἀδελφοί, παραλείποντες τὰ πολλὰ ὑπὸ τῆς ἀψευδοῦς ἱστορίας μαρτυρούμενα, μνημονεύομεν μόνον ὅτι ὅταν τὸ Ἰόνιον Κράτος ἐτέλει ὑπὸ τὴν Μεγάλην Βρεταννίαν, «προνοίᾳ ἐκκλησιαστικῇ» τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου «εἰσήχθη ἐν ταῖς θεοσώστοις ταύταις Ἐπαρχίαις τῆς Ἑπτανήσου εὔρυθμος ὅσον ἐνῆν ἐκκλησιαστικὴ κυβέρνησις ὑπὸ τὴν περιοδικὴν διαδοχικὴν ἐξαρχίαν ἑνὸς τῶν τεσσάρων αὐτῶν Μητροπολιτῶν, χειροτονηθέντων τότε διὰ Πατριαρχικῶν ἐκδόσεων τοῦ ἐν Πατριάρχαις κυροῦ Ἀνθίμου». Ἂς μὴ λησμονῶμεν, λοιπόν, τὴν προσφορὰν ταύτην οἱ πάντες, οἱ ἐγγὺς καὶ οἱ μακράν, καὶ ἂς «μὴ λακτίζωμεν πρὸς κέντρα».

Καὶ περαιτέρω, ὅτε ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου καὶ τῶν καιρῶν, καὶ πάλιν ἡ Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως «προνοίᾳ ἀξιοχρέῳ καὶ φιλοτιμίᾳ κεκινημένη καὶ πάντα πρὸς οἰκοδομήν, κατὰ τὴν ἀποστολικὴν ἐντολήν, διαπράττουσα» ἀπέβλεψεν εὐμενῶς καὶ ἀπεδέξατο «κοινῇ Συνοδικῇ γνώμῃ» τὴν κοινὴν αἴτησιν «τῶν κατὰ τὴν Ἰονικὴν Ἑπτάνησον Ἁγιωτάτων Ἐπαρχιῶν, ἤτοι τῆς Κερκύρας, τῆς Κεφαλληνίας, τῆς Ζακύνθου, τῆς Λευκάδος καὶ Ἁγίας Μαύρας τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Κυθήρων καὶ τῶν Ἐπισκοπῶν Ἰθάκης, ὑποκειμένης τῇ Μητροπόλει Κεφαλληνίας, καὶ Παξῶν, τῇ τῆς Κερκύρας, ἀνέκαθεν ὑποτελουσῶν τῷ Ἁγιωτάτῳ Ἀποστολικῷ καὶ Πατριαρχικῷ Οἰκουμενικῷ Θρόνῳ» καὶ ἐχειραφέτησε τὰς ἐκκλησιαστικὰς ταύτας Ἐπαρχίας καὶ συνήνωσε καὶ συνῆψεν αὐτὰς τῇ Ὀρθοδόξῳ Αὐτοκεφάλῳ Ἐκκλησίᾳ τῆς Ἑλλάδος» (Πατριαρχικὴ καὶ Συνοδικὴ Πρᾶξις ἀπὸ Ἰουλίου 1866, Κῶδιξ Α 22, σσ. 474-475).

Ἱερώτατοι ἅγιοι ἀδελφοὶ καὶ τιμιώτατοι πατέρες καὶ ἠγαπημένα τέκνα,

Αὐτὴ εἶναι ἡ ἱστορικὴ μαρτυρία τὴν ὁποίαν γνωρίζετε, τὴν ὁποίαν σᾶς κομίζομεν καὶ σήμερον καὶ ἡ ὁποία εἶναι τόσον εὔγλωττος, ὥστε πᾶς λόγος νὰ εἶναι περιττός. Ἄλλωστε, ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ γενεαλογικὴ ταυτότης, ἰδιαιτέρως ὅμως ἡ Ὀρθόδοξος πίστις μας καὶ ἡ μετάληψις ἐκ τοῦ Ἑνὸς Ποτηρίου τοῦ Σώματος καὶ τοῦ Αἵματος τοῦ Κυρίου, ἀποτελοῦν τὸ ἀσφαλέστερον ἐχέγγυον, πέραν τῆς οἱασδήποτε μαρτυρουμένης προσφορᾶς, ἐκκλησιαστικῆς ἢ πνευματικῆς ἢ ἠθικῆς ἢ συμβολῆς εἰς ὑπέρβασιν ἀγώνων, κρίσεων, δυσχερειῶν τοῦ παρελθόντος.

Ἀξίαν διὰ τὸν Θεὸν ἔχει τὸ πρόσωπον τοῦ ἀνθρώπου, τὸ ὁποῖον θὰ πρέπει νὰ ἀξιώνεται νὰ ὁμολογῇ ἀκατακρίτως: «εἷς ἅγιος, εἷς Κύριος, Ἰησοῦς Χριστός, εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός».

Διὰ τοῦτο τὸ νόημα καὶ τὸ μήνυμα συνάξεων ἀλλὰ καὶ ἀναπολήσεως τῆς μεμαρτυρημένης ἀληθείας τοῦ ἀναλλοιώτου συνδέσμου μεταξὺ Μητρὸς Ἐκκλησίας καὶ Ἑπτανήσου, ὡς πράττομεν κατὰ τὴν παροῦσαν δοξολογικὴν ἀναφοράν, δὲν περιορίζονται μόνον εἰς τὴν συγκίνησιν καὶ τὴν χαρὰν τῆς μετ᾿ ἀλλήλων, πρόσωπον πρὸς πρόσωπον, κοινωνίας. Ἀποτελεῖ καὶ τὸ χθές, καὶ τὸ νῦν, ἀλλὰ καὶ τὸ ἀεὶ τοῦ συνδέσμου καὶ τῆς σχέσεως ταύτης. Βιοῦμεν τὰ παρελθόντα καὶ ὁμολογοῦμεν τὰ παρόντα ἐν συναλληλίᾳ, ἐν ἀγάπῃ, ἐν εὐχαριστίᾳ, ἐν πρᾳότητι. Βιοῦμεν καὶ τὰ παρελθόντα, τὰ ὁποῖα «φωνὴν ἔχουν» καὶ «μαρτυροῦν» περισσότερον ἀπὸ τὰ παρόντα καὶ ἐσαεὶ παραδειγματίζουν. Εἶναι πολλά, ἄπειρα, ἐκεῖνα τῶν ὁποίων λειτουργικῶς μνείαν ποιούμεθα, μύρια τὰ πρόσωπα καὶ τὰ γεγονότα ἐκ τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας ἐν γένει, μάλιστα δὲ τῆς Ἑπτανησιακῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία «κρατεῖ τῆς ὁμολογίας», τὴν ὁποίαν ἐκ Κωνσταντινουπόλεως παρέλαβε καὶ συνετήρησε καὶ κατέχει ὡς «πυρσὸν» φωτοειδῆ, καταυγάζοντα τὰ σκότη τῆς παρούσης ματαιότητος. Συμβάντα καὶ πρόσωπα, τὰ ὁποῖα ἐσφράγισαν ἀπὸ τοῦ ἀπωτάτου μέχρι καὶ τοῦ λίαν προσφάτου παρελθόντος τὰς σχέσεις τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τῆς πάλαι ποτὲ Θεοσώστου Ἐπαρχίας αὐτῆς ἐν Κερκύρᾳ καὶ ἐν ὅλῃ τῇ Ἑπτανήσῳ, ὑποδεικνύουν καὶ τὴν περαιτέρω πορείαν. Ἀναφερόμεθα μόνον εἰς τὸ πρόσωπον καὶ τὴν διακονίαν καὶ τὴν ἐγνωσμένην πολυσχιδῆ προσφορὰν τοῦ ἀοιδίμου ἐκ τῶν προκατόχων ἡμῶν Πατριάρχου Ἀθηναγόρου, τοῦ ὁποίου τὸ πνεῦμα, ὡς καὶ τὸ τοῦ ὁσιακῆς ζωῆς μακαριστοῦ Μητροπολίτου Κερκύρας Πολυκάρπου, συμπροσεύχονται καὶ συναγάλλονται μαζί μας.

Εἰς τὸ λειτουργικὸν ἀεὶ τῆς Ἐκκλησίας περιλαμβάνονται οἱ παρελθόντες καὶ οἱ μέλλοντες αἰῶνες, οἱ αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία καὶ οἱ κλάδοι της, ἡμεῖς τὰ τέκνα της βιοῦμεν τὸν χρόνον ὡς διαρκὲς παρὸν ἐναργοῦς μνήμης καὶ ἐσχατολογικῆς προγεύσεως καὶ εὐθύνης. Τὸ γεγονὸς τοῦτο  ἐκφράζεται ὑπὸ τῶν Πατέρων διὰ τῶν λόγων Συμεὼν τοῦ Νέου Θεολόγου: «οὐ λανθάνει Σε, Θεέ μου, ποιητά μου, λυτρωτά μου, οὐδὲ σταλαγμὸς δακρύων, οὐδὲ σταλαγμοῦ τι μέρος• τὸ μὲν ἀκατέργαστόν μου ἔγνωσαν οἱ ὀφθαλμοί σου, ἐπὶ τὸ βιβλίον δὲ σου καὶ τὰ μήπω πεπραγμένα γεγραμμένα σοι τυγχάνει» (Εὐχὴ Θείας Μεταλήψεως). Αὐτὸ ἀκριβῶς εἶναι τὸ χθές, ἀλλὰ καὶ τὸ νῦν τὸ ὁποῖον βιοῦμεν σήμερον ἀλλὰ καὶ τὸ διαρκὲς ἀεί, τὸ εὑρισκόμενον εἰς τὰς κραταιὰς χεῖρας τοῦ Θεοῦ Πατρός, τοῦ «οὕτως ἀγαπήσαντος τὸν κόσμον, ὥστε τὸν μονογενῆ Υἱὸν αὐτοῦ δοῦναι», τὸν καθ᾿ ἡμέραν ἀναμενόμενον, τὸν κατὰ τὴν ἀψευδῆ ὑπόσχεσίν Του, «πάλιν ἐρχόμενον κρῖναι ζῶντας καὶ νεκροὺς καὶ Οὗ τῆς βασιλείας οὐκ ἔσται τέλος».

Τὰ ἀνωτέρω ἀπὸψε ὑπὸ τοῦ Πατριάρχου σας μνημονευθέντα ἀποδεικνύουν ὅτι ἐντὸς τοῦ χθές, τοῦ νῦν καὶ τοῦ ἀεὶ ἐνεργεῖται τὸ μυστήριον τῆς σωτηρίας μας καὶ τῶν σχέσεων τῆς οἰκουμενικῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας πρὸς τὴν ἐν Κερκύρᾳ καὶ τὴν ἐν Ἑπτανήσῳ τοπικὴν καὶ πρὸς πᾶσαν ἄλλην κατὰ πόλιν καὶ χώραν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν• δηλαδὴ ὡς σχέσεων πίστεως καὶ παραδόσεως, ἑδραζομένων ἐπὶ τῆς κοινῆς ἐν Χριστῷ ἐλπίδος, τῆς ἀπὸ αἰώνων κρατοὺσης τάξεως, τῆς ὑπὸ τῶν Πατέρων ἡμῶν θεοδιδάκτως ὁρισθείσης καὶ ἀπαρασαλεύτως τηρητέας.

Ἀγαπητοὶ καὶ φιλόθεοι Κερκυραῖοι,

Ἔχετε τὴν ἰδιαιτέραν εὐλογίαν νὰ ποιμαίνεσθε ἀπὸ ἕνα ἐκλεκτὸν Ἱεράρχην τοῦ Θεοῦ, τὸν λίαν ἀγαπητὸν ἀδελφὸν ἡμῶν καὶ πνευματικόν σας πατέρα κύριον Νεκτάριον, τὸν σοφόν, τὸν ταπεινὸν καὶ πρᾷον, τὸν εἰλικρινῶς φοβούμενον τὸν Κύριον, καὶ ἀπὸ τοὺς περὶ αὐτὸν εὐλαβεῖς κληρικούς. Χαίρομεν διὰ τοῦτο. Σᾶς εὐλογοῦμεν πατρικῶς καὶ Πατριαρχικῶς σᾶς συνιστῶμεν νὰ ἀγωνίζεσθε καθημερινῶς, ὥστε νὰ πλουτῆτε μὲ εὐαγγελικὰς ἀρετὰς καὶ χαρίσματα, πρώτιστον μέλημα ἔχοντες τὴν προσευχὴν καὶ τὴν προσφορὰν θυσίας αἰνέσεως καὶ δοξολογίας τῷ Θεῷ ὑπὲρ πασῶν τῶν καθ᾿ ἡμέραν δωρεῶν Αὐτοῦ.

Ἡμεῖς ὁ Πατριάρχης σας προσευχόμεθα καὶ πάντοτε θὰ δεώμεθα ἰδιαιτέρως διὰ σᾶς λέγοντες: «Θεὲ πατέρων καὶ Κύριε τοῦ ἐλέους, ὁ ποιήσας τὰ πάντα ἐν λόγῳ σου καὶ τῇ σοφίᾳ σου κατεσκεύασας ἄνθρωπον, ἵνα δεσπόζῃ τῶν ὑπὸ σοῦ γενομένων κτισμάτων καὶ διέπῃ τὸν κόσμον ἐν ὁσιότητι καὶ δικαιοσύνῃ καὶ ἐν εὐθύτητι ψυχῆς κρίσιν κρίνῃ, δὸς τῷ λαῷ σου τούτῳ τὴν τῶν σῶν θρόνων πάρεδρον σοφίαν...ἐξαπόστειλον αὐτὴν ἐξ ἁγίου κατοικητηρίου σου καὶ ἀπὸ θρόνου δόξης σου ἵνα συμπαροῦσα διδάσκῃ τί εὐάρεστόν ἐστι παρὰ σοὶ...καὶ ὁδηγήσῃ αὐτὸν ἐν γνώσει καὶ φυλάξῃ αὐτὸν ἐν τῇ δόξῃ αὐτῆς» (πρβλ. Σοφ. Σολ. 9). Ἀμήν.