Μητροπολίτης Γέρων Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας
1. Εισαγωγικά
Ο Συνοδικός Θεσμός αποτελεί για
την Ορθόδοξη τουλάχιστον, θεολογία τον κορμό της διοίκησης και της κανονικής
δομής της Εκκλησίας. Κάθε αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία έχει τη συνοδό της και
κανείς νομοθέτης, εκκλησιαστικός ή πολιτικός, δεν θα μπορούσε να διανοηθεί να
αντικαταστήσει την Σύνοδο με διοικητικό όργανο άλλης μορφής, συλλογικού ή
ατομικού χαρακτήρα.
Αλλά, αν και αυτό ισχύει ως γενική διαπίστωση, στην πραγματικότητα ο Συνοδικός Θεσμός έχει σε πολύ μεγάλο βαθμό παρανοηθεί τόσο από την Εκκλησία όσο και από την Πολιτεία. Οι παρανοήσεις αυτές, οι οποίες άλλοτε οδηγούν τη ζωή της Εκκλησίας σε περιπέτειες και άλλοτε σε εσφαλμένες εκτιμήσεις συγκεκριμένων περιστατικών, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με ορισμένες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας στην Ελλάδα, τελικά διαβρώνουν τα θεολογικά θεμέλια της Ορθοδοξίας. Κι αυτό επειδή συμβαίνει να παραγνωρίζεται, όταν δεν αγνοείται, το εκκλησιολογικό περιεχόμενο του Συνοδικού Θεσμού. Σε αντίθεση προς τους πολιτειακούς θεσμούς, οι κανονικοί θεσμοί της Εκκλησίας βασίζονται και συνδέονται άρρηκτα με την εκκλησιολογία. Δηλαδή με θεολογικές αρχές, οι οποίες διέπουν τη φύση της Εκκλησίας. Έτσι, βασικοί θεσμοί της Εκκλησίας, όπως είναι η Σύνοδος, είναι αδιαχώριστοι από την ουσία της Εκκλησίας1. Ως εκ τούτου, ο διαχωρισμός των διοικητικών θεσμών τής Εκκλησίας από το δόγμα δεν είναι απλώς ατυχής, είναι και επικίνδυνος2.