Ο ΚΑΤΑΚΤΗΤΗΣ ΤΗΣ ΑΡΕΤΗΣ ΤΩΝ ΑΡΕΤΩΝ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

Ο  ΚΑΤΑΚΤΗΤΗΣ  ΤΗΣ  ΑΡΕΤΗΣ  ΤΩΝ  ΑΡΕΤΩΝ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

        Με αφορμή σχόλιο για την «αγαπολογία…» εμφανώς αρνητικό, κάποιου από τους διεκδικητές του μονοπωλίου Ορθοδοξίας, που «κυκλώνουν» αυτοστιγμεί, «ανωνύμως» το πιο πολύ, «ώσπερ μέλισσαι κηρίον Παρθένε», γραπτά μου με άμεση, έμμεση ή και από σπόντα αναφορά στις σχέσεις Ορθοδοξίας και Δύσης: α. Προτάσσω αποκαλυπτικό σχολιασμό της κριτικής τους μεθόδευσης και γραμμής. β. Αφιερώνω στον ίδιο και ευρύτερα με τον ανωτέρω ενδεικτικό τίτλο, το 3^ο Εγκώμιο στον Απ. Παύλο, Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου, του και δεινοπαθήσαντος θανατερά από παραπλήσια των χρόνων του ψευδεπίγραφα ενδοεκκλησιαστικά.

α/  1.   Στο. «Έργα και λόγια των Πρωταγωνιστών της Άλωσης», γράφω: «Ο Κωνσταντίνος, εξαντλώντας και την «παρ’ ελπίδα, ελπίδα» για τη σωτηρία της Πόλης, δέχτηκε να τελεστεί ενωτική λειτουργία στην Αγία Σοφία στις 12 Δεκεμβρίου 1452, και να επικυρωθεί ο Ενωτικός Όρος της Συνόδου της Φλωρεντίας-1439. Φυσικά, με τη ρητή επιφύλαξη ότι, «παρελθούσης της περιστάσεως των Τούρκων και γαλήνης γενομένης, καθίσαντες τινες των ελλογίμων ίδωσι τους όρους, και ει έστι τι το μη τελέως ορθοτομούν διορθώσωσιν».

       Ο «ανώνυμος» κόβει το γραπτό στο, «…ο Ενωτικός Όρος της Συνόδου της Φλωρεντίας-1439». Εκεί τον βολεύει γι αυτό που είναι στρατευμένος να πει. Διό και δε διστάζει να παραλείψει τη συνέχεια που είναι καίρια και η ουσιαστική. «Φυσικά, με τη ρητή επιφύλαξη ότι, «παρελθούσης της περιστάσεως των Τούρκων και γαλήνης γενομένης, καθίσαντες τινες των ελλογίμων ίδωσι τους όρους, και ει έστι τι το μη τελέως ορθοτομούν διορθώσωσιν». Το κάνει ενσυνείδητα, γιατί θέλει να στιγματίσει τον Κωνσταντίνο σιωπηρά, πλην ευδιάκριτα «φιλενωτικό» -«Αν ο Κωνταντίνος Παλαιολόγος ως το τέλος του παρέμεινε φιλενωτικός». Από τούτο να καταγγείλει την Εκκλησία, που του τελεί μνημόσυνο-«τότε γιατί η Εκκλησία τελεί μνημόσυνο γι αυτόν;»- και εύκολα να καταλήξει στον προδιαγεγραμμένο στόχο του -«Εδώ τον δείχνει υποταγμένο στον αιρεσιάρχη Πάπα».

       Κινούμενος στην ίδια γραμμή, κάνει πως δε βλέπει, και προσπερνά τον απροκάλυπτα αποκαλυπτόμενο στο γραπτό του Δούκα, διονυσιακό φανατισμό, και, την ... υψηλού επιπέδου «ορθόδοξη ευσέβεια» των τότε αυταδέλφων του. «Ο χυδαίος ουν και αγοραίος λαός, εξελθόντες εκ της αυλής του μοναστηρίου εν καπηλείοις, κρατώντες εν χερσί τας φιάλας πλήρεις ακράτου, ανεθεμάτιζον τους ενωτικούς, πίνοντες εις πρεσβείαν της εικόνος της Θεομήτορος, και παρακαλούντες αυτήν...». Για όλον αυτόν τον … ωραίο «ανθώνα», ούτε λέξη, ούτε λαλιά ! Άφεριμ !

2.    Στο. «’Ο νεαρός άθεος ξευτέλισε’ την Εκκλησία». Ο «ανώνυμος» με πληροφορεί κατηγορηματικά. «Το τεράστιο ζήτημα με τον παπισμό … είναι ότι ΔΙΕΣΤΡΕΨΕ την έννοια του τι είναι η Εκκλησία, με αποτέλεσμα τον αποχριστιανισμό της Δύσης». Πράγμα, βέβαια, που εγώ αγνοώ, αφού «δε γνωρίζω, την ιστορία του δυτικού Χριστιανισμού, και ειδικά αυτήν του 20^ου αιώνα» ! 

     Αφήνω ασχολίαστο το, «με αποτέλεσμα τον αποχριστιανισμό της Δύσης», που παραπέμπει στην αφέλεια του «μη αποχριστιανισμού ή άθικτου χριστιανικά της Ανατολής», και προχωρώ και λέω. Αλήθεια, δε βλέπει ότι έχω παραθέσει ό, τι το καλύτερο και παραστατικό, τη εκπληκτική περιγραφή από Ντοστογιέσκυ της εικονικής επίσκεψης του Χριστού στη Σεβίλη; Όπου. 1. Ο ίδιος ο Μέγας Ιεροεξεταστής το λέει κατά πρόσωπο και ιταμά στο Χριστό -«Εμείς αλλάξαμε την ιστορία σου». 2. Τον ελέγχει- «Γιατί ήρθες να μας ενοχλήσεις». 3. Έχει αποφασίσει να τον κάψει, αλλά του δίνει χάρη, και τον αφήνει να φύγει, απαιτώντας του να μην ξαναρθεί. Τι το ήθελε, λοιπόν, εκείνο εντυπωσιακό από τα κεφαλαία του, «ΔΙΕΣΤΡΕΨΕ», όταν αυτά όλα του φώναζαν, «άνθρακες ο θησαυρός» ή «γλαυξ εις Αθήνας» αλλιώς.

     Για «την ιστορία του Δυτικού Χριστιανισμού», που αγνοώ, τον παραπέμπω στο. «Η απαίτηση των δυο Ζεβεδαίων διαχρονικά», και για του 20^ου αιώνα-«και ειδικά αυτήν του 20^ου αιώνα»-στα. «Ανατολικοί Βηματισμοί Δυτικής Χριστιανοσύνης», και, «Παρεπόμενα Ανατολικών Βηματισμών…». Η διαφορά είναι ότι, η ανάγνωση και συνακόλουθη γνώση μας είναι αλλιώτικη. Του «ανώνυμου», ως πούρα ορθόδοξου, πολεμική και ανταποδοτική, η δική μου, ως …«φιλοπαπικού», «οικουμενιστή» και άλλα «άνθη του κακού», ευθυγραμμισμένη με Απ. Παύλο-«αληθεύοντες εν αγάπη»-και πριν και πάνω από όλα με το «φιλί»  του Χριστού στο Μέγα Ιεροεξεταστή ! 

      Στο οποίο «φιλί», αφήνοντας τα άλλα, ας έρθουμε, ως εμπεριέχον την όλη ουσία των πραγμάτων. Καθώς είναι λίαν «ηλίου φαεινότερο» ότι,  υποδείχνει πεντακάθαρα ποια στάση, σχέση, και μαρτυρία περιμένει σήμερα ο Χριστός, από την Ορθοδοξία, ως την ατόφια συνέχεια της «Μίας Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας, απέναντι στον Καθολικισμό και Προτεσταντισμό, εις «πάντα τα έθνη» γενικώς. Στάση, σχέση, και μαρτυρία, αυταπόδεικτα βαρύ σαν το δικό του Σταυρό! Όχι υποκατάστατο σταυρικό, συνιστάμενο σε φωνασκίες και στιγματισμούς των άλλων ως αιρετικών, ήγουν «τζάμπα μάρτυρα» θεατρινισμούς!

3.  «Των οικιών υμών εμπιμπραμένων αυτοί άδετε». Εδώ ex kathedra ο «ανώνυμος» αποφαίνεται. «Ο χριστιανισμός είναι δόγμα και ήθος, αχώριστα ενωμένα». Σωστά. Αλλά! Από τα, «δεν είναι αγαπολογία, νοσηρός συναισθηματισμός, και σχεσιολογία», που πετάει περιφρονητικά, και την καραμέλα του «παναιρετικού καθολικισμού», που πιπιλίζει αυτάρεσκα, δείχνει ότι παρακάμπτει, αν δεν αγνοεί, το πιο σπουδαίο, καίριο και ουσιαστικό. Ότι αυτά τα δυο «αχώριστα ενωμένα» έχουν κίνηση αμφίδρομη. Το δόγμα δείχνει την αγάπη, η οποία με τη σειρά της το δείχνει ως ζωή! Σταυρική και θυσιαστική ως από την αρχή ως το τέλος η ζωή του Χριστού! Πιο απλά. Μόνο του το δόγμα, είναι σκέτη νέκρα, τύπος, γράμμα ξερό ! Αφού. «πίστις χωρίς των έργων νεκρά εστί», και άλλα «ων ουκ έστιν αριθμός». Ότι δε, κάτι πολύ σπουδαίο διαμηνύει αυτή η αμφισημία μπορεί να το ψηλαφίσει κανείς διαβάζοντας το γραπτό του από τους πιο διαπρεπείς εκφραστές της Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου που ακολουθεί.

β.       Ο  ΚΑΤΑΚΤΗΤΗΣ  ΤΗΣ  ΑΡΕΤΗΣ  ΤΩΝ  ΑΡΕΤΩΝ

1.   Ο μακάριος Παύλος για να μας δείξει πόσο δυνατή πρέπει να είναι η προθυμία του χριστιανού να ακολουθήσει το Χριστό, και να μας πείσει ότι αυτή μπορεί να μας ανεβάσει στον ουρανό …  μας προτρέπει, άλλοτε να μιμηθούμε το Χριστό, μιμούμενοι το παράδειγμά του -«μιμηθείτε εμένα, όπως κι εγώ μιμούμαι το Χριστό» -1Κο.11,1- ενώ άλλοτε χωρίς ενδιάμεσο τον εαυτό του μας παραπέμπει κατ’ ευθείαν στο Θεό. «Μιμηθείτε, λοιπόν, το Θεό, αφού είστε αγαπητά του παιδιά»- Εφ.5,1. Κατόπιν, δείχνοντας ότι, τίποτα δεν πραγματοποιεί αυτή τη μίμηση τόσο καλά, όσο η ζωή που ωφελεί το κοινωνικό σύνολο, το να επιδιώκει κανείς ό, τι είναι χρήσιμο και ωφέλιμο για όλους, επανέρχεται και συστήνει: «Να συμπεριφέρεστε με αγάπη κατά το πρότυπο του Χριστού, που μας αγάπησε και έδωσε τη ζωή του για μας»- Εφ.5,2.

        Επομένως, όταν έλεγε, «μιμηθείτε εμένα, όπως κι εγώ μιμούμαι το Χριστό», ήταν σαν να μιλούσε ευθέως για την αγάπη, σαν να έδειχνε ότι, ιδιαίτερα αυτή η αρετή φέρνει τον άνθρωπο κοντά στο Θεό. Ότι όλες οι άλλες αρετές είναι υποδεέστερες από αυτήν, καθώς στρέφονται γύρω από θέματα προσωπικά, και πολύ ανθρώπινα, όπως ο αγώνας κατά των επιθυμιών, ο πόλεμος κατά της γαστριμαργίας-κοιλιοδουλείας-η αντιπαράταξη στη φιλαργυρία, η πάλη κατά του θυμού. Σε τελική ανάλυση λέει ότι, η αγάπη είναι ό, τι κοινό έχουμε με το Θεό. Γι αυτό έλεγε και ο Χριστός. «Να προσεύχεστε γι αυτούς που σας κακομεταχειρίζονται … για να γίνεται παιδιά του ουράνιου Πατέρα σας» -Μτ.5, 44-45.

2. Γνωρίζοντας, λοιπόν, ο Παύλος ότι η αγάπη είναι η κορυφαία αρετή, την αντιμετώπισε με απόλυτη προσοχή. Και μπορεί να πει κανείς εδώ ότι, κανένας δεν αγάπησε τους εχθρούς του τόσο πολύ, όσο αυτός, κανένας δεν ευεργέτησε τόσο πολύ όσους τον επιβουλεύτηκαν, κανένας δεν έπαθε τόσα όσα αυτός για να βοηθήσει όσους τον λύπησαν ! Δεν έδινε σημασία σε όσα έπασχε, αλλά προσπαθούσε να κατανοήσει την κοινή ρίζα της ανθρώπινης κακότητας, κι όσο πιο πολύ αποθηριώνονταν αυτοί, τόσο πιο πολύ κι αυτός αντιπαρέθετε στη μανία τους τη χάρη και το έλεος του Θεού. Και όπως κάποιος πατέρας που ένα παιδί του χτυπημένο από παράνοια, όσο αυτό τον βρίζει και τον κλωτσάει, καθώς δε στέκει στα λογικά του καλά, τόσο το αντιμετωπίζει με ακόμα πιο μεγάλη συμπάθεια, κλαίει και χύνει δάκρυα γι αυτό, έτσι αντιμετώπιζε κι αυτός την αρρώστια εκείνων που επέρχονταν εναντίον του με επιθετικότητα δαιμονική, τους αντιμετώπιζε με θυσιαστική πνευματική θεραπευτική.

3. Άκουσε πόσο ήρεμα και με πόση συμπάθεια μας μιλάει γι αυτούς που τον μαστίγωσαν πέντε φορές, τον λιθοβόλησαν, τον φυλάκισαν, διψούσαν να πιουν το αίμα του, και ήθελαν να τον διαλύσουν. «Μπορώ να σας βεβαιώσω, λέει, ότι έχουν ζήλο Θεού, αλλά χωρίς τη σωστή γνώση» -Ρω.10,2. Κι από την άλλη, αναχαιτίζοντας όσους ήθελαν να παρέμβουν σ’ αυτούς, έλεγε. «Μη γίνεσαι υπερήφανος, αλλά να είσαι προσεκτικός. Πρόσεξε μήπως ο Θεός που δε λυπήθηκε τα φυσικά κλαδιά-εννοεί τη συκιά-δε θα λυπηθεί κι εσένα» -Ρω.20-21. Και επειδή γνώριζε ποια απόφαση είχε λάβει ο Κύριος εναντίον τους, έκανε ό, τι ήταν στο χέρι του, δάκρυζε γι αυτούς συνεχώς, πονούσε, εμπόδιζε όσους ήθελαν να εφορμήσουν εναντίον τους, και στο μέτρο που μπορούσε πάλευε μέσα του να βρει κάποια έστω και υποτυπώδη βάση συγγνώμης γι αυτούς. Και επειδή δεν μπορούσε να τους πείσει με λόγο, γιατί ήταν ανένδοτοι και σκληροί, κατέφευγε συνεχώς στην προσευχή. «Αδελφοί, η σφοδρή επιθυμία της καρδιάς μου και η δέησή μου στο Θεό είναι να οδηγηθούν οι Ιουδαίοι στη σωτηρία» -Ρω.10,1. Τους απευθύνει ελπίδες χρηστές και λέει. «Ο Θεός δεν ανακαλεί τις δωρεές, ούτε την κλήση του» -Ρω.11,29- ώστε να μην απελπιστούν τελείως και χαθούν. Αυτά δείχνουν πόσο ενδιαφερόταν, πόσο καιγόταν η καρδιά του γι αυτούς. Και όταν έλεγε. «Από την Ιερουσαλήμ θα έρθει ο ελευθερωτής, και θα διώξει την ασέβεια από τους απογόνους του Ιακώβ» -Ρω.11,26 -έκλαιγε, κοπτόταν, και δαγκωνόταν βλέποντάς τους να έχουν χαθεί. Επινοούσε πολλές παρηγοριές και παραμυθίες μέσα του για τον πόνο του αυτό, άλλοτε λέγοντας, «θα έρθει ο ελευθερωτής, και θα διώξει την ασέβεια από τον Ιακώβ» και άλλοτε, «το ίδιο κι αυτοί τώρα δεν υπακούουν στο Θεό, γιατί ο Θεός θέλει να ελεήσει εσάς, και τούτο για να βρουν το έλεός του κι αυτοί»-Ρω.11,31.  

4.    Το ίδιο κάνει και ο προφήτης Ιερεμίας, όταν πιέζεται και αγωνίζεται να βρει κάποιο ελαφρυντικό για όσους είχαν αμαρτήσει. Άλλοτε λέει. «Κύριε οι αμαρτίες μας μαρτυρούν εναντίον μας ! Βοήθησέ μας όμως όπως μας υποσχέθηκες»-14,7. Και αλλού. «Κύριε, το ξέρω πως κανένας άνθρωπος δεν ορίζει τη μοίρα του, κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να ελέγξει την κατεύθυνση της ζωής του»-10,23. Και αλλού πάλι. «Θυμήσου ότι είμαστε χωματένιοι». Και είναι γνωστό ότι όσοι προσεύχονται γι αυτούς που αμαρτάνουν, κι όταν ακόμα δεν έχουν κάτι  ευλογοφανές με το οποίο να τους υπερασπιστούν στο Θεό, συνηθίζουν να βρίσκουν κάποια έστω και υποτυπώδη ελαφρυντικά και αμφιλεγόμενες δικαιολογίες, που μπορεί και να μην εναρμονίζονται με τις αλήθειες της πίστης, όμως ανακουφίζουν όσους υποφέρουν και στενοχωρούνται πραγματικά γι αυτούς που χάνονται επιμένοντας στη λαθεμένη οδό τους. Αλλά ας μη λεπτολογήσουμε γύρω από το βάσιμο ή την ακρίβεια αυτών των δικαιολογιών, ας τις προσεγγίσουμε ως γεννήματα μιας ψυχής που τη λιώνει η οδύνη, και αναζητεί να πει κάτι καλό για κάποιους, που έχουν αμαρτήσει πολύ, ας αντιμετωπίσουμε, ας δεχτούμε, ας δούμε τέλος πάντων από αυτό το πρίσμα όσα μέχρι τώρα έχουν λεχθεί.   

5.     Άραγε, μόνο τους Ιουδαίους αντιμετωπίζει ο Παύλος με τέτοια μεγαλοψυχία, ή και τους ειδωλολάτρες; Όλους τους αντιμετωπίζει με αυτό τον ήρεμο και μετριοπαθή τρόπο, και τους δικούς του και τους ξένους και μη δικούς. Και άκουσε τι γράφει στη δεύτερη προς τον Τιμόθεο επιστολή γι αυτό το θέμα. «Κι ο δούλος του Κυρίου δεν πρέπει να φιλονικεί, αλλά να είναι ήπιος απέναντι σε όλους, πρόθυμος να διδάξει, ανεκτικός. Πρέπει να παιδαγωγεί με πραότητα τους αντιθέτους για να τους δώσει κάποτε ο Θεός μετάνοια να καταλάβουν την αλήθεια. Και να συνέλθουν ξεφεύγοντας από την παγίδα του διαβόλου, που τους έχει αιχμαλωτίσει, για να κάνουν το θέλημά του» -2,24-26. Θέλεις να δεις και πώς αυτός διαλέγεται με όσους έχουν αμαρτήσει; Άκουσε τι γράφει στη δεύτερη προς Κορινθίους Επιστολή. «Φοβάμαι ακόμα μήπως όταν έλθω δε σας βρω, όπως σας θέλω» -12,20. Και ύστερα από λίγα. «Φοβάμαι ακόμα, όταν έλθω μήπως με ταπεινώσει ο Θεός απέναντί σας, και πενθήσω για πολλούς που αμάρτησαν προηγουμένως και δε μετάνιωσαν για την ασέλγεια και την ακαθαρσία που διέπραξαν» -12,21. Και στην προς Γαλάτας επιστολή γράφει. «Παιδιά μου για σας πάλι περνώ τους πόνους της γέννας, ώσπου να διαμορφωθεί μέσα σας ο Χριστός» -4,19. Και γι αυτόν που είχε πορνέψει άκουσε τι λέει, άκουσε πόσο, όχι πιο λίγο απ’ εκείνον, και υποφέρει και παρακαλεί. «Σας παρακαλώ, λοιπόν, αποφασίστε να τον δεχτείτε με αγάπη» -2Κο.2,8. Αλλά και όταν τον απέκοπτε από το σώμα της Εκκλησίας, το έκανε με δάκρυα πολλά. «Σας έγραψα με πολλή οδύνη, με πόνο στην καρδιά και με πολλά δάκρυα, όχι για να σας στενοχωρήσω, αλλά για να γνωρίσετε την περίσσια αγάπη που έχω για σας» -2Κο.2,4. Και πάλι. «Ανάμεσα στους Ιουδαίους συμπεριφέρθηκα σαν Ιουδαίος, για να τους κερδίσω στο Χριστό. Και ενώ εγώ ο ίδιος δεν είμαι πια κάτω από την εξουσία του νόμου, ανάμεσα σ’ αυτούς που είναι συμπεριφέρθηκα σαν να ήμουν κι εγώ… Με όσους έχουν αδύνατη πίστη, έγινα το ίδιο για να κερδίσω τους αδύνατους στην πίστη. Για τους πάντες έγινα τα πάντα, ώστε με κάθε τρόπο να σώσω μερικούς» -1Κο.9,20. Και αλλού πάλι λέει. «Για να βοηθήσουμε όλους να γίνουν τέλειοι σύμφωνα με το πρότυπο του Ιησού Χριστού» -Κολ.1,28.

6.   Είδες τι θαυμάσια ψυχή πέρασε από αυτή τη γη; Πόσο αγωνιζόταν να βοηθήσει κάθε άνθρωπο να πλησιάσει το Θεό; Πόσο αγωνιούσε, σαν αυτός να είχε γεννήσει όλη την οικουμένη, έτρεχε παντού, και φρόντιζε να αξιωθούν να μπουν όλοι στη Βασιλεία του Θεού! Πόσο παρακαλούσε, υποσχόταν, προσευχόταν, ικέτευε, θεράπευε, τρόμαζε τους δαίμονες, απομάκρυνε όσους προκαλούσαν κι απέκλιναν στη διαφθορά, με την παρουσία του, τις επιστολές, τις διδαχές, τις πρακτικές, με τους μαθητές του, με τον ίδιο του τον εαυτό! Και πώς βοηθούσε όσους έπεφταν ώστε να σηκωθούν, στήριζε όσους στέκονταν πνευματικά, ώστε να σταθούν πιο καλά, αλλά και συμπαραστεκόταν σ’ αυτούς που βρέθηκαν πολύ χαμηλά, θεράπευε όσους είχαν συντριβεί ψυχικά, παρορμούσε τους ράθυμους για αγώνα, ενέπνεε τρομερό φόβο στους εχθρούς της πίστης, κατακεραύνωνε με το βλέμμα του τους πολεμίους της. Ως άριστος στρατηγός, και ως απλός στρατιώτης, ως υπασπιστής και ως προασπιστής, ο ίδιος γινόταν για όλους τα πάντα στον ιερό στρατόπεδο του Χριστού.

7.     Και δεν ενδιαφερόταν μόνο για τις πνευματικές τους ανάγκες, έδειχνε πολλή φροντίδα και μεγάλο ενδιαφέρον και για τις άλλες, υλικές, οικογενειακές, προσωπικές. Και πρόσεξε να δεις, πώς και τι παραγγέλλει στην κοινότητα της Εκκλησίας για μια γυναίκα. «Σας συστήνω την αδελφή μας Φοίβη, που είναι διάκονος της Εκκλησίας στις Κεχρεές. Και σας παρακαλώ να τη δεχτείτε στο όνομα του Κυρίου, όπως αρμόζει σε χριστιανούς, και να της συμπαρασταθείτε σε ό, τι έχει την ανάγκη σας» -Ρω.16, 1-2. Και πάλι. «Γνωρίζετε την οικογένεια Στεφανά… Γι αυτό κι εσείς πρέπει να ακούτε τέτοιους ανθρώπους» -1Κο.16, 15. Και πάλι. «Σε τέτοιους ανθρώπους οφείλετε αναγνώριση» -16,18. Ζητώ να το προσέξετε κι αυτό, γιατί κι αυτό, ότι δηλαδή και σε θέματα αναγκών και καθημερινής ζωής συμπαραστέκονται και βοηθούν, αποτελεί ιδιαίτερο γνώρισμα των Αγίων. Η Π. Διαθήκη μας λέει ότι ο Προφήτης Ελισαίος τη γυναίκα που τον βοήθησε και τον φιλοξένησε, δεν την ωφελούσε μόνο πνευματικά, αλλά ήθελε να την αμείψει και υλικά, σε κάτι που αφορούσε μια ανάγκη της. Γι αυτό και της έλεγε. «Θα ήθελες να μιλήσω για σένα στο βασιλιά ή στον αρχιστράτηγο»; -4Βα.4,13.   

8.     Βλέπω να εκπλήττεσαι που ο Παύλος στις Επιστολές του κάνει συστάσεις, εκεί βέβαια που κρίνει ότι πρέπει, και καλεί κάποιους να έρθουν σ’ αυτόν, και δε θεωρεί κατώτερο του εαυτού του να ενδιαφερθεί και για τις απαραίτητες προμήθειες και να το καταγράψει στην Επιστολή; Γιατί και στην προς Τίτο Επιστολή παραγγέλλει. «Το Ζηνά το νομικό και τον Απολλώ να τους εφοδιάσεις πλουσιοπάροχα με ό, τι χρειάζονται για το ταξίδι τους, ώστε να μην τους λείψει τίποτα»-3,13. Και καταλαβαίνεις τώρα ότι, αν δε δίσταζε να γράψει και να απευθύνει τέτοιες παραγγελίες, και τόσο ξεκάθαρα για θέματα σαν κι αυτά, πόσο πολύ πιο μεγάλο ενδιαφέρον έδειχνε, όταν μάθαινε πως κάποιος κινδυνεύει, και έκανε τα πάντα προκειμένου να βοηθηθεί.

       Για να καταλάβεις ακόμα πιο καλά αυτό που λέω, πρόσεξε αυτά που γράφει στη θαυμάσια μικρή προς Φιλήμονα Επιστολή. Πρόσεξε, δηλαδή, πόσο πολύ ενδιαφέρεται για τον Ονήσιμο, το δραπέτη δούλο του, που βάφτισε χριστιανό, αλλά και πόσο συνετά του γράφει και του δίνει να καταλάβει ότι, ως πνευματικός πατέρας και των δυο απευθύνεται σ’ αυτόν. Κι αν για έναν υπηρέτη, που παρότι ήταν ευεργετημένος από τον κύριό του, και υποχρεωμένος πολύ σ’ αυτόν, μα είχε δραπετεύσει, πράγμα που συνεπαγόταν τότε βαρύτατες ποινές, και αυτό το θάνατο, δεν παραιτήθηκε από το χρέος να γράψει ολόκληρη επιστολή, κατάλαβε πόσο πιο μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον του για τους άλλους.

9.    Μόνο ένα πράγμα ο Παύλος θεωρούσε μεγάλη γι αυτόν ντροπή, το να μπορεί να κάνει κάτι για τη σωτηρία κάποιου και για κάποιο λόγο να παραλείψει το χρέος αυτό ! Για τούτο, και κινούσε τα πάντα, και δε δίσταζε να δαπανήσει για τους σωζόμενους τα πάντα, και διδαχές, και χρήματα και την ίδια του τη ζωή. Αυτός που είχε εκτεθεί μυριάδες φορές σε κινδύνους και στον ίδιο το θάνατο, πολύ περισσότερο δεν μπορούσε να λυπηθεί τα χρήματα, αν βέβαια υπήρχαν. Αλλά κι αν δεν υπήρχαν, ποτέ δε φειδωλεύτηκε σε ό, τι αφορούσε στο οικονομικό. Και μη σας φανεί αυτό που λέω αινιγματικό ή αντιφατικό, γιατί άκουσε πάλι τι γράφει σχετικά στη δεύτερη προς Κορινθίους Επιστολή. «Εγώ μάλιστα με ευχαρίστηση θα τα δώσω όλα, ακόμη και τον ίδιο μου τον εαυτό για χάρη σας» -12,15. Άλλοτε πάλι, απευθυνόμενος στους Εφεσίους έλεγε. «Εσείς οι ίδιοι ξέρετε ότι για τις ανάγκες τις δικές μου και των συνοδών μου δούλεψαν αυτά εδώ τα χέρια» -Πρ.20,34.

10.      Ο Παύλος, λοιπόν, όντας μεγάλος στο σύνολο των αρετών, στην αρετή της αγάπης ήταν αληθινή πυρκαγιά. Και όπως το σίδερο πυρακτώνεται ολόκληρο, όταν πέσει στη φωτιά, έτσι κι αυτός πυρακτώθηκε στης αγάπης την πυρκαγιά, κι έγινε όλος μια αγάπη φλογερή. Και, ως ο πνευματικός πατέρας όλης της οικουμένης, ακολουθούσε σ’ αυτό το θέμα τους πατέρες από τους οποίους είχε αναγεννηθεί. Το πιο σωστό θα ήταν να πω, ότι τους ξεπέρασε κι αυτούς, πρόσφερε τα πάντα για τους αγαπημένους του πιστούς, υλικά και πνευματικά, χρήματα και διδαχές, το ίδιο το σώμα του, την ίδια του την ψυχή. Γι αυτό ονόμαζε την αγάπη και πλήρωμα του νόμου, και σύνδεσμο της τελειότητας, και μητέρα όλων των αγαθών, και αρχή και τέλος της αρετής, όταν έλεγε. «Σκοπός αυτής της παραγγελίας είναι η αγάπη, που προέρχεται από καθαρή καρδιά, και από αγαθή συνείδηση» -1Κο.1,5. Και πάλι. «Γιατί το μη μοιχεύσεις, μη φονεύσεις, και όποια άλλη εντολή συνοψίζονται στη μία ετούτη. Να αγαπήσεις τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου» -Ρω.13.9.

11.    Επειδή, λοιπόν, η αρχή και το τέλος και τα πάντα όλων των αρετών είναι η αγάπη, ας δείξουμε κι εμείς το ζήλο που έδειξε ο Παύλος γι αυτήν. Γιατί αυτός από την αγάπη αναδείχτηκε μεγάλος. Και μη μου πεις, ότι αναδείχτηκε μεγάλος από τους νεκρούς που ανάστησε, ούτε από τους λεπρούς που καθάρισε. Κανένα από αυτά δε θα ζητήσει από σένα ο Θεός. Απόκτησε την αγάπη του Παύλου και θα έχει στολισμένο και έτοιμο το στεφάνι σου ο Θεός. Ποιος τα λέει αυτά; Αυτός ο ίδιος της αγάπης ο γονιός, αυτός που κι από θαύματα και σημεία θαυμαστά, και άλλα πολλά προτάσσει την αγάπη ! Και επειδή έφτασε την αγάπη σε σημείο ανυπέρβλητα οριακό, γνωρίζει απολύτως και επακριβώς τη δύναμη και τις δυνατότητες αυτής της αρετής. Από αυτήν αναδείχτηκε τόσο μεγάλος, τίποτε άλλο δεν τον ανέδειξε τόσο άξιο και δεν τον ανέβασε τόσο ψηλά, όσο η δύναμη της αγάπης. Για τούτο έλεγε και συνιστούσε. «Ο ζήλος σας μάλιστα πρέπει να στρέφεται προς τα σημαντικότερα χαρίσματα». Κι ακόμα. «Σας δείχνω κι έναν πολύ ανώτερο ακόμα δρόμο»-1Κο.12, 31. Και μ’ αυτό αναφερόταν στην αγάπη ως την κάλλιστη πορεία και βατή οδό. 

     Σ’ αυτή τη γραμμή και πορεία ας βαδίζουμε κι εμείς συνεχώς, για να συναντήσουμε τον Παύλο, και πιο πολύ τον Κύριο του Παύλου, και να τιμηθούμε με στεφάνια ολοκάθαρα, με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, στον οποίο ανήκει η δόξα και η δύναμη, και τώρα και πάντα, και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.