ΤΡΕΙΣ ΥΠΟΜΝΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΛΗΘΙΝΟ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΤΡΕΙΣ  ΥΠΟΜΝΗΣΕΙΣ  

ΓΙΑ  ΕΝΑΝ  ΑΛΗΘΙΝΟ  ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

4  Αυγούστου  1963

ΙΕΡΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ

ΠΑΝΑΓΙΑΣ  ΑΓΙΑΣΟΥ ΛΕΣΒΟΥ

         Ομιλία σε Παράκληση της περιόδου πριν πενήντα έξι χρόνια, που Υπηρετούσα ως Αναπληρωτής Θεολόγος Καθηγητής στο εξατάξιο Γυμνάσιο Αγιάσου και διακονούσα τη Λειτουργία του Λόγου στο ανωτέρω Προσκύνημα, κατατίθεται στην αγάπη των επισκεπτών-αναγνώστών της «Αναστάσιος».

  

        Καρδιά του καλοκαιριού, και η Εκκλησία μας βάζει πανηγυρικά κατέναντι στην πιο ιερή, πιο μεγάλη, πιο γλυκιά, πιο δική μας μορφή της πίστης, την Παναγία «Μητέρα του Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού» ! Μέσα στις χαρές, τις χάρες, και την ανεμελιά του καλοκαιριού έρχεται και μας λέει, σταθείτε μπρος στην εικόνα της, πείτε μέσα σας εκ βάθους ψυχής : «Παναγία Δέσποινα, Θεοτόκε κάνε να μην αλησμονούμε τις χαρές και χάρες του ουρανού !

     Όπως απ’ άκρη σ’ άκρη σε όλη την Ελλάδα τις μέρες αυτές, έτσι και στη  γραφική μας ημιορεινή νησιωτική κωμόπολη της Λέσβου, που τη λαμπρύνει το Ιερό Προσκύνημα της Αγιασώτισας Παναγιάς, η μορφή της Θεοτόκου είναι στην πρώτη γραμμή μνήμης, τιμής και ευλάβειας. Και δεν είναι υπερβολή να πει κανείς, ότι δεν υπάρχει Έλληνας χριστιανός ορθόδοξος, που από δικό του δρόμο και με δικό του τρόπο δεν τη νιώθει σαν την μεγάλη του μάνα, κυρία, προστάτρια και άγκυρα ελπίδας ιδιαίτερα κάποια κρίσιμη στιγμή.

     Ανεβαίνοντας πριν λίγο  στο βήμα αναλογιζόμουν τι είναι καλύτερο να κάνω ή να πω. Τα άλλαξα όμως όλα αιφνιδιασμένος ευχάριστα από το μαυροφόρεμα πολλών, που είδα να καλύπτει το προαύλιο γύρω από το Ναό. Αυτήν την αλλαγή της έξω ενδυμασίας, άγνωστη σχεδόν σε προερχόμενο από Πειραιά, εισέπραξα μέσα μου σαν ιερή συνήθεια, που παραπέμπει συμβολικά σε πένθος για την Κοίμηση της Παναγιάς. Δεν ξέρω αν επ’ ευκαιρία για κάποιους και σαν οριοθέτηση θλίψης που άφησαν λάσκα αρκετά τα της προσωπικής τους χριστιανικής ζωής,

      Θα ξεκινήσω, λοιπόν, από αυτό είπα, θα περάσω στα της νηστείας του Δεκαπενταύγουστου, που από κάποιο σημείο της ακουμπάει πολλούς, καθώς τέτοιες μέρες και ο περί αυτής λόγος είναι ιδιαίτερα πληθωρικός. Κι αυτό ανεξάρτητα από το αν και ως ποιο βαθμό η τήρησή της σήμερα μπορεί να θυμίζει πνευματική άσκηση, αγώνα πνευματικό, και από μακριά έστω ασκητική έρημο. Τέλος θα αναφερθώ στις δυο Παρακλήσεις, τη Μικρή και τη Μεγάλη, που αναπέμπουμε εναλλάξ ως την παραμονή της μεγάλης γιορτής. Θα κλείσω με αναφορά σε αυτή την αληθινή πνευματική όαση, για το κλίμα και την ατμόσφαιρα ελπίδας και ανάπαψης ψυχής που μπορεί να δημιουργήσει ακόμα και σε μια ξέμακρη από την Εκκλησία ύπαρξη ! 

******   ***   ******

      Είναι, λοιπόν, φανερό πως για τα τρία αυτά κάτι θα κάνω και θα πω, αφού όμως ξεκινήσω από τη βάση και αφορμή τους, από το κεντρικό Πρόσωπο, την κορυφαία Μορφή που μεσουρανεί εδώ και δυο χιλιάδες χρόνια τέτοιες ημέρες, και προκαλεί παραπλήσιες σκέψεις, διδαχές και σχετικές αποφάσεις. Τι αντιπροσωπεύει, δηλαδή, τι εκπέμπει, τι σηματοδοτεί, πώς και γιατί προκαλεί όλη αυτή την εορταστική ατμόσφαιρα ! Και τι παράξενο, που πρέπει να πω ότι πρόκειται για μια απλή, άσημη, σεμνή, και αγνή κόρη από τη Ναζαρέτ, την Παρθένο Μαρία, που ειδοποιήθηκε από τον ουρανό, πως είναι «η ευλογημένη εν γυναιξί» ! Και ρεαλιστικά κατά την Υμνολογία, «η τιμιώτερη από τα Χερουβείμ και ενδοξότερη από τα Σεραφείμ», καθώς αξιώθηκε να γεννήσει και να αναδειχτεί η Θεοτόκος. η Μητέρα του Θεάνθρωπου Ιησού Χριστού, του Θεού και Σωτήρα μας ! Και που από όποια πλευρά κι αν τη δει ή την προσεγγίσει κανείς, άρωμα αγιότητας θα τον πλημμυρίσει, και δε θα δυσκολευτεί να καταλάβει ότι μήνυμα αγιότητας κομίζει σταθερά κι αμετακίνητα και στη δική μας τραγική εποχή, ! Όσο κι αν για πολλούς λόγους δεν ακούγεται πολύ καλά σήμερα αυτό !

      Πιο συγκεκριμένα και απλά.  Μήνυμα για έναν τρόπο ζωής που πρέπει να έχει πιο στενή σχέση με τον ουρανό, με το «άνω σχώμεν τας καρδίας», από όσή με τη γη και όσα έρχονται και παρέρχονται σ’ αυτήν. Το : «Μαρία γαρ την αγαθήν μερίδα εξελέξατο», που ακούμε στο Ευαγγέλιο της Μεγάλης Παράκλησης να λέει ο Χριστός για του φίλου του Λάζαρου την αδελφή ! Εκλογή της αγαθής μερίδος που άρχισε η απλή και αγνή κόρη με κείνη  την απροκάλυπτης ταπείνωσης  απάντηση στον Αρχάγγελο Γαβριηλ: «Είμαι μια απλή δούλη του Θεού, πρόθυμη να δεχτώ αυτό που λες ότι θέλει η Αγάπη Του και επιθυμεί». Ατόφιο το περιεχόμενο της αγιότητος σε μια γραμμή ! Ταπείνωση και προθυμία ανταπόκρισης χωρίς όρια στο θέλημα της Αγάπης του Θεού. Η αγιότητα σε κορυφαία σύνοψη, δεν είναι παρά ένας αμαρτωλός που μαθαίνει και ασκείται να στρέφεται πιο πολύ προς τον ουρανό, από όσο προς τη γη, ένας αμαρτωλός που μαθαίνει να ζει σ’ αυτήν εδώ τη γη σαν πολίτης του ουρανού. «Γενηθήτω το θέλημά σου ως εν ουρανώ και επί της γης» !

      Η Αγιότητα, λοιπόν, ως κίνηση προς τα πάνω, αυτές τις μέρες λέει η Θεοτόκος ότι μπορεί να σηματοδοτηθεί ή να εντοπιστεί στα τρία δεδομένα που αναφέρθηκαν ήδη, αλλά, αν τα ανά- στοχαστούμε και τα επανακινήσουμε αλλιώς ! Και πρώτα την ωραία, γραφική και ιερή συνήθεια της μαύρης φορεσιάς, που για όποιον την επιλέγει, έχει κάποιο νόημα μόνο αν λειτουργεί ως υπόμνηση απαρχής εσωτερικής αλλαγής ! Τώρα που έβαλα μαύρο πουκάμισο για την Παναγιά, μάλλον θα πρέπει πιο προσεκτικός να γίνω, πιο ειρηνικός, πιο αγαπημένος με τους γύρω μου, πιο λίγο εαυτούλης, πιο λίγο εγωιστής ! Κι αν μου ξέφευγαν κάποιες βλαστήμιες, να τις λιγοστέψω, να τις πάω πιο κοντά στο μηδέν ! Κι αν προσπερνούσα αδιάφορα αυτόν που ήταν σε ανάγκη, εδώ είναι που οφείλω να το γυρίσω εντελώς αλλιώς, να σταθώ πλάι του με όποιο τρόπο μπορώ ως πραγματικός αδελφός ! Το μαύρο ρούχο του πένθους για την Παναγιά, να γίνει μέσα μου λευκή πνευματική φορεσιά, απαρχή, ψυχής στραμένης πιο πολύ προς τα πάνω, όπως η Παναγία, όπως θέλει ο Χριστός, και όχι πιο πολύ προς τα κάτω, όπως θέλει ο πλανεμένος μου εαυτός !

     Αυτές τις μέρες ενδέχεται να νηστέψει καθένας όπως και όσο μπορεί, μια, δυο, τρεις, δεκαπέντε μέρες, η αγαθή πρόθεση μετράει, αυτή κατά Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο κάνει την πράξη δεκτή. Είπαμε στην αρχή ότι η νηστεία παραπέμπει σε άσκηση, σε ασκητή και έρημο, σε μοναχό και μοναστήρι, συνακόλουθα σε ασκητική και μοναστική ζωή, τουτέστιν σε διαρκή άσκηση πνευματική και αγώνα να ανεβεί κανείς «λίγο ψηλότερα», να πάει όσο πιο πολύ είναι στον άνθρωπο δυνατό πιο κοντά στο Θεό !  Αν δεν υπάρχει κυρίως αυτό, η νηστεία δεν είναι τίποτε πιο πολύ από μια δίαιτα που μπορεί να συστήσει ένας γιατρός, ένα διατροφικό πακέτο που προτείνει διατροφολόγος ή αισθητικός. Ζούμε σε μεγάλη πλάνη αν νομίζουμε ότι η νηστεία δεν είναι κυρίως άσκηση ψυχική και πνευματική, αγώνας να νικήσουμε το κακό, κάνοντας το καλό. Αυτή μόνο η νηστεία τιμάει την Παναγία, αυτή μόνο τη νηστεία διδάσκουν λόγω τε και έργω οι Πατέρες της Εκκλησίας ότι θέλει και ορίζει ο Χριστός. Όλα τα άλλα είναι μεθοδεύσεις από τον πονηρό

      Τέλος. οι δυο κατανυκτικές Παρακλήσεις. η αξιαγάπητη και ευρύτερα γνωστή Μικρή, και η λιγότερο γνωστή Μεγάλη, πνευματική όαση με ατμόσφαιρα ικεσίας, ικεσίας θερμής στην Πάναγνη . «Ευσπλαχνίας την άβυσσον, επικαλουμένη, της σης παράσχου μοι» ! Ένας στίχος που τα περιέχει και τα λέει όλα δυνατά και αποκαλυπτικά, τουτέστιν εξομολογητικά ! «Την αβυσσαλέα ευσπλαχνία που έχεις ως Μητέρα του Θεού μας, επικαλείται  Παναγιά μου θερμά και η δική μου αμαρτωλή ψυχή». Οι αμαρτίες μου μελίσσι πάνω στο κερί ! «Αι ανομίαι μου υπερήραν την κεφαλήν μου, ωσεί φορτίον βαρύ εβαρύνθησαν επ’ εμέ»-«Οι ανομίες μου σωρεύτηκαν ψηλότερα από την κεφαλή μου, με καταπιέζουν σαν φορτίο βαρύ»-Ψαλμ.38,5. «Μη, παρακαλώ Σε, μη μου την αρνηθείς» ! Αρκεί μόνος ο στίχος αυτός να γεννήσει ελπίδα σωτηρίας και στην πιο δοκιμασμένη ψυχή. Αρκεί κάποιο απόγευμα Δεκαπενταύγουστου στην Παράκληση να βρεθεί και να προκαλέσει στην ψυχή σου δόνηση τελωνική. «Ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». Η Παναγία είναι Ευσπλαχνίας άβυσσος ! Κι αν κάνεις το επόμενο βήμα, να περάσεις στη χαρά της Θείας Κοινωνίας ύστερα από ειλικρινή μετανοητική αλλαγή ο Δεκαπενταύγουστος αυτός θα είναι για σένα τουλάχιστον η απαρχή της σωτήριας οδού !

******    *** *****

    Τρεις υπομνήσεις ή τρία περάσματα συν ένα, για ένα Δεκαπενταύγουστο δημιουργικό, χριστιανικό. Το μαύρο πουκάμισο, ως απαρχή εσωτερικής πνευματικής φορεσιάς. Η νηστεία κυρίως ως άσκηση στροφής προς τα άνω παρά προς τη γη. Κάποια ώρα αυτοπαράδοσης ολοκληρωτικής, εξομολογητικής «ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ», στην πνευματική όαση των Παρακλήσεων, και από το δίαυλο της αβυσσαλέας ευσπλαχνίας, της Παναγιάς συν το τελικό τη θεία Κοινωνία, και ο Δεκαπενταύγουστος του 2019, η ευχή είναι, να είναι για σένα και για μένα αλλιώς, πενήντα έξι χρόνια μετά !

Με «την αγάπην την πρώτην, ην ουκ αφήκα …»

Αθανάσιος Κοτταδάκης