ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

ΑΠΟΣΤΟΛΟ  ΚΑΙ  ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ  ΤΗΣ  ΚΥΡΙΑΚΗΣ  ΤΗΣ  ΤΥΡΙΝΗΣ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

       Προτείνω σήμερα απλή ανάγνωση της Αποστολικής και Ευαγγελικής περικοπής  της Κυριακής της Τυρινής, συν λιτή αποκρυπτογράφηση του πνεύματος και μηνύματος αυτών  με προοπτική τη Μεγάλη Σαρακοστή.

     Αρχίζουμε από την Αποστολική περικοπή, προς Ρωμαίους Επιστολή 13,11κε-14.1-4, και πορευόμαστε εισαγωγικά ως εξής. Διαβάζουμε το τελευταίο τμήμα του πρότερου στίχου 13,10. «Πλήρωμα ουν νόμου η Αγάπη»-«Η Αγάπη είναι η τέλεια εκπλήρωση των εντολών του Θεού». Το οποίο βάζοντας πλάι στον περίφημο «Ύμνο της Αγάπης», 1Κορ.13,1κε-«Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπην δε μη έχω γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον …»- «Αν μπορώ να λαλώ όλες τις γλώσσες των ανθρώπων, ακόμα και των αγγέλων, αλλά δεν έχω αγάπη για τους άλλους, οι λόγοι μου ακούγονται σαν ήχος χάλκινης καμπάνας, ή σαν κυμβάλου αλαλαγμός…». Ανοιγόμαστε έτσι στο Α και Ω της χριστιανικής αλήθειας και ζωής, την Αγάπη. Ανοιγόμαστε στη βάση που στηρίζει ο Απ. Παύλος αυτό που θέλει να διαμηνύει στους τότε χριστιανούς και απ’ αυτούς στους σημερινούς.

     Στη συνέχεια διαβάζουμε  την έσχατη άκρη της Α΄ προς Κορινθίους Επιστολής-στίχος 16,22.: «Ει τις ου φιλεί τον Κύριον Ιησούν Χριστόν, ήτω ανάθεμα. Μαράν αθά»-«Όποιος δεν αγαπάει τον Κύριο Ιησού Χριστό ας είναι χωρισμένος από το σώμα της Εκκλησίας. Μαράν αθά». Ξεχωρίζουμε το, «ει τις ου φιλεί τον Κύριο …»-«Όποιος δεν αγαπάει τον Κύριο …». Και προσέχουμε ότι, δε λέει, «όποιος δεν πιστεύει στον Κύριο …». Προσέχουμε, δηλαδή, ότι, στα Αποστολικά χρόνια η πίστη δεν ήταν μια αόριστη ιδέα, την οποία κατανοούμε και δεχόμαστε μετά από σειρά συλλογισμών, ως κατάληξη και συναγωγή «μιας γυμναστικής του νου», όπως ωραία  έχει γραφεί, ήταν ένα ζωντανό βίωμα  προσωπικής σχέσης αγάπης με το Χριστό ! Η διαφορά είναι τεράστια, και οδηγεί ίσια, καθαρά, φυσικά συνέχεια, «ήτω ανάθεμα»-«Ει τις ου φιλεί τον Κύριον … ήτω ανάθεμα»-στην κακόηχη και δυσάρεστη λέξη, που βέβαια δεν είναι παρά απλή πρόταση και πράξη διαπιστωτική, «ας πάει στο καλό», «ας πάρει το καπελάκι του, κι ας αποχωρήσει από την Εκκλησία». Γιατί ! Η Εκκλησία είναι Σώμα και αμαρτωλών, που όμως αγαπούν το Χριστό, και εμπιστεύονται τη ζωή τους σ’ Αυτόν ! Άρα, όποιος δεν αγαπάει το Χριστό, το καταλαβαίνει κι ο ίδιος, δεν είναι η θέση του εδώ. Η πίστη στο Χριστό, ζωντανή προσωπική σχέση αγάπης μαζί Του, βασική συντεταγμένη αυτό κάθε συν-ομιλίας του Απόστολου με τους τότε χριστιανούς.  

     Κλείνουμε την εισαγωγική αναφορά με τις τελικές δυο λέξεις κλειδιά, «Μαράν αθά», «ο Κύριος έρχεται», «Ο Κύριος όπου να ’ναι φτάνει» ! Εκφράζουν την κυρίαρχη αίσθηση εγγύτητας της Μεγάλης Μέρας του Κυρίου, που διαποτίζει την Αποστολική εποχή. Και που με αυτή την προοπτική ο Απόστολος προτείνει στη συνέχεια, και οι τότε χριστιανοί προσέχουν και κρατούν την αρχή της αφυπνιστικής εγρήγορσης και  έντασης του πνευματικού αγώνα πολύ πριν καθιερωθεί από την Εκκλησία η Κυριακή της Τυρινής και η συνακόλουθη Μεγάλη Σαρακοστή !

      Από το 2^ο αιώνα και εξής άρχισε εκ των πραγμάτων να μακραίνει, να περνάει στο πλάι η αίσθηση εγγύτητας της Μεγάλης Μέρας του Χριστού, Δεν έπρεπε όμως να μακρύνει-να ξεθωριάσει μαζί της και η αφυπνιστική διάθεση και αγωνιστική εγρήγορση των χριστιανών, Έτσι διαμορφώθηκε σιγά-σιγά η κατανυκτική περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής, η οποία έχοντας ως τέρμα της το Σταυρό, τον Τάφο και την Ανάσταση του Χριστού, τις διατηρεί και τις καλλιεργεί σε ετήσια βάση, και συνάμα ενισχύει την προσδοκία ή θερμό πόθο για προσωπική συνάντηση και κοινωνία με το Νικητή του θανάτου ! Με την Πηγή της νέας άλλης αιώνιας ζωής- «Εγώ ήλθον ίνα ζωήν έχωσι και περισσόν έχωσιν»-Ιωαν.10,10-«περίσσια ζωής», ζωή που δεν τελειώνει !

       Κατά ταύτα κάθε χρόνο ο καθείς ακούει, και στο μέτρο που αγαπάει το Χριστό κατανοεί και κινείται στην  ευθεία που του διαμηνύει ο Απόστολος την Κυριακή της Τυρινής με προοπτική τις σαράντα ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής !

11.    «Ώρα ημάς ήδη εξ ύπνου ἐγερθήναι. Νυν, γαρ εγγύτερον ημών η σωτηρία ή ότε 

επιστεύσαμεν. 12. Η νυξ προέκοψεν, η δε ημέρα ήγγικεν. Αποθώμεθα ουν τα έργα του  σκότους και ενδυσώμεθα τα όπλα του φωτός. 13  Ως εν ημέρᾳ ευσχημόνως περιπατήσωμεν, μη κώμοις και μέθαις, μη  κοίταις και ασελγείαις, μη έριδι και ζήλῳ»-11 «Ήρθε η ώρα να ξυπνήσουμε από τον ύπνο. Γιατί τώρα η σωτηρία βρίσκεται πιο κοντά μας  παρά τότε που πιστέψαμε.  12 Η νύχτα όπου να ’ναι φεύγει και η μέρα κοντεύει να ’ρθει. Γι αυτό ας πετάξουμε από πάνω μας  τα έργα του σκότους, κι ας φορέσουμε τα όπλα του φωτός. 13, Η διαγωγή μας ας είναι κόσμια, τέτοια που να ταιριάζει στο φως. Ας πάψουν τα φαγοπότια και τα μεθύσια, η ασύδοτη κι ακόλαστη ζωή, οι φιλονικίες και οι φθόνοι»

     Εδώ προσέχουμε ιδιαίτερα ότι ο Απόστολος καταλήγει σε συγκεκριμένη και δυναμική πρόταση ζωής. 14.  «Αλλ᾿ ενδύσασθε τον Κύριον Ἰησούν Χριστόν, και της σαρκὸς πρόνοιαν μη ποιείσθε εις επιθυμίας»-14.«Ντυθείτε τον Κύριό μας Ιησού Χριστό και μην αφήνετε τον αμαρτωλό εαυτό σας να σας παρασύρει στην ικανοποίηση των επιθυμιών σας». 

   

      Και, καθώς η πιο χαρακτηριστική, και ευρύτερα ενδεικτική «ένδυση Χριστού» την περίοδο αυτή είναι η νηστεία, συν από τότε με όχι λίγα παρεπόμενα ατυχή, στους τέσσερις πρώτους στίχους του επόμενου κεφαλαίου, ο Απόστολος επισημαίνει έντονα ότι: Στην Εκκλησία η ελευθερίας της αγάπης κρατάει την πρώτη θέση πάντα και παντου, συνοδευόμενη απαραίτητα από ταπεινό φρόνημα σε δόση ικανοποιητική, Διό και προσδιορίζει  ακριβώς τι και πώς από τον καθένα αυτή «η ένδυση Χριστού» θα … φορεθεί :

14,1  «Τον δε ασθενούντα τη πίστει προσλαμβάνεσθε, μη εις διακρίσεις διαλογισμών. 2. Ος μεν πιστεύει φαγείν πάντα, ο δε ασθενών λάχανα εσθίει. 3. Ο εσθίων τον μη εσθίοντα μη εξουθενείτω και ο μη εσθίων τον εσθίοντα μη κρινέτω· ο Θεὸς γαρ αυτὸν προσελάβετο. 4. Συ τις ει ο κρίνων  αλλότριον οικέτην; Τω ιδίῳ Κυρίῳ στήκει ή πίπτει· σταθήσεται δε· δυνατὸς γαρ εστιν ο Θεὸς στήσαι αυτόν»-14,1 «Να δέχεστε όποιον έχει ασθενική πίστη χωρίς να επικρίνετε τις απόψεις του. 2 Για παράδειγμα, ένας πιστεύει πως μπορεί να φάει απ’ όλα, ενώ κάποιος άλλος που έχει ασθενική πίστη, τρώει μόνο χόρτα.. 3 Αυτός που τρώει από όλα, ας μην περιφρονεί εκείνον που δεν τρώει. Κι εκείνος που δεν τρώει, ας μην κατά κρίνει εκείνον που τρώει, γιατί ο Θεός τον έχει δεχτεί στην Εκκλησία Του. 4. Ποιος είσαι εσύ που θα κρίνεις έναν ξένο υπηρέτη. Μόνο ο Κύριός του μπορεί να κρίνει αν στέκεται ή όχι στην πίστη του, γιατί ο Θεός έχει τη δύναμη να τον στηρίξει».

    Δε χρειάζεται ιδιαίτερη εξήγηση εδώ για να καταλάβει καθείς πόσο καθαρά διατρέχει όλη την περικοπή η προτεραιότητα της ελευθερίας της αγάπης, απαραίτητα μαζί με την ταπείνωση. Αλλά και μπορεί να το ιδεί βήμα προς βήμα λίαν ευδιάκριτα και πολύ καθαρά στην υπέροχη και ad hoc, επί τούτου και στην ώρα της, ευχή-προσευχή Αγίου Εφραίμ του Σύρου, που θα ήταν και θαυμάσιο και πολύ ωφέλιμο να τη λέει καθημερινά και να την ακολουθεί καθείς: «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργείας, φιλαρχίας και αργολογίας μη μοι δως, πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και  αγάπης χάρισαί μοι τω σω δούλῳ. Ναι Κύριε Βασιλεύ, δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου».

******   ***   ******

      Το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα της Κυριακής της Τυρινής είναι το,  Ματθαίου 6,14-21. Εδώ επισημαίνουμε ότι περικοπή είναι από την περίφημη «Επί του Όρους Ομιλία του Κυρίου». Και βέβαια ότι στο μέτρο που ιδιαίτερα τη Μ. Σαρακοστή καίριο αίτημα κάθε χριστιανού είναι η συγχώρεση των αμαρτιών του από το Θεό, ο Χριστός προσδιορίζει ρητά και καθαρά με ποια προϋπόθεση μπορεί να ικανοποιηθεί αυτό.

    14. «Εάν αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμίν ο πατήρ υμών ο ουράνιος. 15. Εάν δε μη αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, ουδέ ο πατήρ υμών αφήσει τα παραπτώματα υμών»-14. «Αν συγχωρήσετε τους ανθρώπους για τα παραπτώματά τους, θα συγχωρήσει κι εσάς ο ουράνιος Πατέρας σας. 15. Αν δε συγχωρήσετε τους ανθρώπους για τα παραπτώματά τους, ούτε κι ουράνιος Πατέρας σας θα σας συγχωρήσει για τα δικά σας παραπτώματα». Δεν μπορείς να ζητάς συγχώρεση από το Θεό, αν δε μάθεις πρώτος τον άλλο, τον και αδελφό σου στο όνομα του Χριστού να συγχωρείς !

 16  «Όταν δε νηστεύητε, μη γίνεσθε ώσπερ οι υποκριταὶ σκυθρωποί· αφανίζουσι γαρ τα πρόσωπα αυτών όπως φανώσι τοις ανθρώποις νηστεύοντες· αμὴν λέγω υμίν ότι απέχουσι τον μισθὸν αυτών. 17 Συ δε νηστεύων άλειψαί σου την κεφαλὴν και το πρόσωπόν σου νίψαι, 18 όπως μη  φανής τοις ανθρώποις νηστεύων, αλλὰ τω πατρί σου τω ε ν τω κρυπτώ, και ο πατήρ σου ο βλέπων εν τω κρυπτώ αποδώσει σοι εν τω  φανερώ»- 16 «Όταν νηστεύετε να μη γίνεσθε κατσούφηδες όπως οι υποκριτές, που παραμορφώνουν την όψη τους, για να δείξουν στους ανθρώπους ότι νηστεύουν. Σας βεβαιώνω ότι έτσι έχουν λάβει κιόλας την ανταμοιβή τους. 17 Εσύ αντίθετα όταν νηστεύεις, περιποιήσου τα μαλλιά σου καὶ νίψε τὸ πρόσωπό σου, 18  για να μη φανεί στους ανθρώπους η νηστεία σου, αλλά στον Πατέρα σου, που βλέπει τις κρυφές πράξεις σου, και ο Πατέρας σου, που βλέπει τις κρυφές πράξεις σου,, θα σου το ανταποδώσει φανερά». Με άλλα λόγια, πολύ απλά και πολύ καθαρά, η χριστιανική νηστεία δεν μπορεί να είναι άμεσα ή έμμεσα επιδεικτική. Καμιά περιέργεια και καμιά κουβέντα εδώ. Η άμεσα ή έμμεσα κοινολογούμενη νηστεία έχει αξία μηδενική !

         Τελειώνουμε με το τρίτο τμήμα της Ευαγγελικής περικοπής, το πολύ ενδιαφέρον, αλλά και πολύ κρίσιμο, για τις πολλές και λίαν ελκυστικές σύγχρονες προτάσεις ζωής, που κάνουν την πρότασή του πιο δύσκολα προσεγγίσιμη από το σημερινό χριστιανό.

19 «Μη θησαυρίζετε υμίν θησαυροὺς επί της γης, όπου σης και  βρώσις αφανίζει, και όπου κλέπται διορύσσουσι και κλέπτουσι· 20 θησαυρίζετε δε υμίν θησαυροὺς εν ουρανώ, όπου ούτε σης ούτε βρώσις αφανίζει, και όπου κλέπται ου διορύσσουσιν ουδὲ κλέπτουσιν· 21 όπου γαρ εστιν ο θησαυρὸς υμών, εκεί έσται και η  καρδία υμών»-. 19 «Μη μαζεύετε θησαυρούς πάνω στη γη, όπου τους  αφανίζει ο σκόρος και η σκουριά, κι όπου οι κλέφτες  κάνουν διαρρήξεις και τους κλέβουν, 20  Αντίθετα να μαζεύετε θησαυροὺς στον ουρανό, όπου δεν τους αφανίζουν ούτε σκόρος ούτε σκουριά, κι όπου κλέφτες δεν κάνουν διαρρήξεις και  δεν τους κλέβουν. 21 Γιατί  όπου είναι ο θησαυρός σας, εκεί θα είναι και η καρδιά σας».

      Ιδού, λοιπόν, και, το βασικό, το θεμελιακό, το καίριο τρίτο για το χριστιανό αυτής της χαώδους όσο και αποκαλυπτικής εποχής. Μεγάλη Σαρακοστή και ευκαιρία να ξεκαθαρίσει μέσα του καθείς αν αντέχει ή πόσο αντέχει αυτό το Σταυρό !  Αν θα βασίσει τη ζωή του στο κυνήγι του χρήματος-η Οικονομία είναι η Μεγάλη θεά αυτής της εποχής-και ευρύτερα των υλικών αγαθών ή στην Αγάπη του Χριστού !

      Το ότι πρόκειται δίλημμα ή ερώτημα βασικό, θεμελιακό και καίριο αυτό καθ’ εαυτό, ασφαλώς το ίδιο και η απάντηση που θα δοθεί, γνωρίζοντας το Χριστός κλείνει βοηθητικά με τη λίαν ρεαλιστική προβολή : «Γιατί  όπου είναι ο θησαυρός σας, εκεί θα είναι και η καρδιά σας» !

         Αυτά, και για όσους αρχίσουν και τελειώσουν την Καθαρή Δευτέρα με τα γνωστά εθιμικά-νηστίσιμα, κρασί, τραγούδι, χορός, ύπαιθρο, κούλουμα, χαρταετός κλπ.- τη Μεγάλη Σαρακοστή, και για όσους συνεχίσουν, με όποιους από τους τρόπους που ορίζει η Εκκλησία μπορούν, ως το βράδυ του Μ. Σαββάτου ! Ως το πιο μεγάλο γεγονός της Εκκλησίας, αλλά και της ανθρώπινης ιστορίας, τη λαμπροφόρο Ανάσταση του Χριστού, συν τα ελπιδοφόρα παρεπόμενα αυτής.

     Μη λησμονεί κανείς ότι ο Κύριος δέχτηκε και τον εργάτη της ενδέκατης ώρας ! Και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος με το πασίγνωστο όσο και ωραίο, «νηστεύσαντες και μη νηστεύσαντες», διευρύνει στο όνομα της Εκκλησίας τους κλητούς και δεκτούς ως την έσχατη ώρα στο κοσμοϊστορικό γεγονός της Ανάστασης του Χριστού !

«Καλή Σαρακοστή

Με «την αγάπην την πρώτην, ην ουκ αφήκα …»

Αθανάσιος Κοτταδάκης