Στις 29 του Μάη 1453 έπεσε
η Πόλη. Το παρακάτω απόσπασμα ανήκει στην τελευταία ομιλία του Αυτοκράτορα
Κων/νου ΙΑ΄ Παλαιολόγου για να εμψυχώσει τους εναπομείναντες υπερασπιστές της.
«Καλῶς οὖν οἴδατε, ἀδελφοί, ὅτι
διὰ τέσσερα τινὰ ὀφείλεται κοινῶς ἐσμεν πάντες ἵνα προτιμήσωμεν ἀποθανεῖν μᾶλλον
ἢ ζῆν, πρῶτον μὲν ὑπὲρ τῆς πίστεως ἡμῶν καὶ εὐσεβείας, δεύτερον
δὲ ὑπὲρ πατρίδος, τρίτον ὑπὲρ τοῦ βασιλέως ὡς Χριστοῦ Κυρίου, καὶ τέταρτον
ὑπὲρ συγγενῶν καὶ φίλων ».
Μάς το παραδίδει ο Γεώργιος Σφραντζής. Βυζαντινός αξιωματούχος και συγγραφέας, που έγραψε το Χρονικό της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης και μάλιστα ήταν ο μόνος από τους τέσσερις ιστορικούς της που την έζησε ως αυτόπτης μάρτυρας. Επίσης, ήταν στενός φίλος και συνεργάτης του Αυτοκράτορα.
Στις 24 Φεβρουαρίου 1821 ο
Αλέξανδρος Υψηλάντης κυκλοφόρησε την προκήρυξη με γενικό τίτλο «Μάχου
υπέρ πίστεως και πατρίδος» για την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού
αγώνα. Ανάμεσα στα άλλα γράφει:
«Είναι καιρός να αποτινάξωμεν
τον αφόρητον τούτον Ζυγόν, να ελευθερώσωμεν την Πατρίδα, να κρημνίσωμεν
από τα νέφη την ημισέληνον να υψώσωμεν το σημείον, δι’ ου πάντοτε νικώμεν!
λέγω τον Σταυρόν, και ούτω να εκδικήσωμεν την Πατρίδα, και την
Ορθόδοξον ημών Πίστιν από την ασεβή των ασεβών Καταφρόνησιν».
Τα δύο σημαντικά κείμενα απέχουν
μεταξύ τους περίπου 400 χρόνια. Και είναι ταυτόσημα! Το ένα είναι λίγες ημέρες
πριν πέσει η Πόλη στους Οθωμανούς και το άλλο όταν ξεκίνησε ο Αγώνας για την
ελευθερία. Ανάμεσά τους είναι τα χρόνια συνύπαρξης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Υπέρ πίστως και πατρίδος λοιπόν;
Πώς έτσι; Πώς και διασώθηκαν αυτές οι έννοιες τόσα χρόνια; Πώς και δεν
αφομοιώθηκαν οι ραγιάδες στην “ανεκτική” Οθωμανική Αυτοκρατορία; Μήπως αυτές οι
έννοιες διδάσκονταν στο σχολείο; Ελεύθερα; Μήπως οφείλονται στην Εκκλησία και
στους φωτισμένους δασκάλους του Γένους που δεν περίμεναν τον λεγόμενο Ευρωπαϊκό
Διαφωτισμό, αλλά καλλιεργούσαν νωρίτερα τις έννοιες της ελευθερίας και της
εθνικής ανεξαρτησίας;
Έχουν κάποιοι σύγχρονοι
Ιστορικοί της αναθεώρησης κάποια ερμηνεία να προτείνουν;
Παναγιώτης Ασημακόπουλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου