ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΚΑΙ ΡΑΜΑΖΑΝΙ ΜΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗ - Ιωάννης Σπιτέρης

ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΚΑΙ ΡΑΜΑΖΑΝΙ

ΜΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗ

Φέτος, η Ορθόδοξη Τεσσαρακοστή και το Δυτικό Πάσχα (εδώ στην Ελλάδα οι Καθολικοί εορτάζουν το Πάσχα με τους Ορθοδόξους) συμπίπτουν σχεδόν με το ισλαμικό Ραμαζάνι. Στο ισλαμικό ημερολόγιο, το Ραμαζάνι, με βάση την παρατήρηση της σελήνης, πέφτει στον ένατο μήνα του ισλαμικού έτους και διαρκεί 29 ή 30 ημέρες. Φέτος έχει αρχίσει ήδη στις 10 Μαρτίου και θα τελειώσει στις 08 Απριλίου.

Σύμφωνα με την ισλαμική πρακτική, το Ραμαζάνι είναι ο μήνας κατά τον οποίον ασκείται νηστεία, σε ανάμνηση της πρώτης αποκάλυψης του Κορανίου στον Μωάμεθ.

Εδώ και ένα χρόνο, στο μοναστήρι μας ζουν δύο συνάδελφοι καπουτσίνοι από την Ινδονησία, την πολυπληθέστερη μουσουλμανική χώρα στον κόσμο (208 εκατομμύρια μουσουλμάνοι). Μιλώντας μαζί τους, μας διηγούνται πως οι μουσουλμάνοι, στη χώρα τους, βιώνουν αυτή την περίοδο.

Η κοινή πρακτική κατά τη διάρκεια του ισλαμικού Ραμαζανίου είναι η νηστεία από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου. Το γεύμα πριν από την ανατολή ονομάζεται suḥūr (σουχούρ), ενώ το γεύμα μετά τη δύση του ηλίου ονομάζεται ifṭār (ιφτάρ). Η νηστεία διακόπτεται με τη δύση του ηλίου. Σχεδόν όλοι οι μουσουλμάνοι τηρούν την νηστεία αυτής της περιόδου (στην Χώρα μας, από μια πρόσφατη έρευνα, μόνο το 12% των πιστών κρατούν όλη την Τεσσαρακοστή). Κατά τη διάρκεια της νηστείας στην Χώρα τους, τα εστιατόρια και σούπερ μάρκτ παραμένουν κλειστά.

Επιπλέον, οι Μουσουλμάνοι πιστοί ενθαρρύνονται να απαγγέλλουν προσευχές, να εκτελούν φιλανθρωπικές πράξεις και να ασκούν αυτοπειθαρχία. Ιδιαίτερα έντονη πρέπει να είναι η καταπολέμηση των κακών σκέψεων, των κακών πράξεων και του θυμού.

Αυτό, όμως που μας έκανε περισσότερη εντύπωση είναι το γεγονός πως οι χριστιανοί, τουλάχιστον οι καθολικοί (7 εκατομμύρια), σε αυτήν την μακρινή Χώρα, «παρασύρονται» από τους μουσουλμάνους και ζουν την Τεσσαρακοστή με περισσότερη ευλάβεια και σοβαρότητα.

Ξέρουμε, πως για τους χριστιανούς, η Τεσσαρακοστή είναι κάτι το ουσιαστικά διαφορετικό. Δεν είναι κυρίως μια περίοδος που την χαρακτηρίζει η νηστεία και η αυστηρότητα της ζωής. Είναι μια περίοδος που οδηγεί τον Χριστιανό προς το Πάσχα του Χριστού. Η προσευχή, η νηστεία, η αγαθοεργία, δεν αποτελούν αυτοσκοπό, αλλά μέσα που μας βοηθούν να δεχθούμε την πασχαλινή προσφορά σωτηρίας.

Υπάρχουν λοιπόν μερικές ομοιότητες, αλλά και βασικές διαφορές, όσον αφορά τη δομή των λατρευτικών πρακτικών των Χριστιανών και των Μουσουλμάνων. Τις μεγάλες διαφορές όμως, τις συναντάμε στο πώς οι πιστοί σήμερα βιώνουν τις αντίστοιχες θρησκευτικές παραδόσεις τους.

Για να αντιληφθούμε αυτές τις διαφορές, θα αναφερθώ σε μερικές σκέψεις που εκμυστηρεύτηκε ένας ιερέας, καθηγητής θρησκευτικών σε ένα λύκειο στην Ιταλία, στο οποίο φοιτούν νεαροί Καθολικοί και Μουσουλμάνοι. (Στα σχολεία της Ιταλίας δεν διδάσκονται ομολογιακά θρησκευτικά, αποκλειστικά για τον καθολικισμό, αλλά θρησκειολογία, όπου αναφέρεται σε όλες τις θρησκείες). Μπορεί να κάνω λάθος, αλλά νομίζω πως δεν θα υπήρχαν μεγάλες διαφορές αν αυτό που συνέβη στην γειτονική χώρα, θα συνέβαινε και στα σχολεία της χώρας μας.

Παρατηρώντας τους μαθητές, γράφει ο ιερέας, αυτή την εποχή του έτους, είναι σχεδόν αδύνατο να μην παρατηρήσω μια προφανή απόκλιση μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων μαθητών, στον τρόπο με τον οποίον προσεγγίζουν τις αντίστοιχες εορτές τους.

Οι μουσουλμάνοι μαθητές διηγούνται το πώς ανυπομονούν για το Ραμαζάνι: όλοι λένε ότι θα ζήσουν την πρόκληση της νηστείας από το πρωί έως το βράδυ για 30 συνεχόμενες ημέρες του ιερού μήνα χωρίς έκπτωση.

Σχεδόν όλοι επιβεβαιώνουν ότι θα επισκέπτονται συχνά και πρόθυμα το τζαμί της περιοχής τους (στη Ιταλία δεν τους εμποδίζουν να αναγείρουν τόπους λατρείας) για να βιώσουν με την προσευχή την καθημερινή διακοπή της νηστείας μαζί με τους ομοδόξους τους. «Για εμάς, το Ισλάμ δεν είναι απλώς κάτι ατομικό. Συνιστάται επίσης στο να είμαστε μαζί, να σχολιάζουμε το κήρυγμα του ιμάμη, να συζητάμε τα προβλήματα, μερικές φορές να βοηθάμε ο ένας τον άλλον. Χωρίς να είμαστε μαζί στο τζαμί, δεν θα ήταν Ισλάμ για μένα», εξηγεί ένας από αυτούς.

Για τους μαθητές που λέγονται ακόμα «χριστιανοί», ωστόσο, είναι μια διαφορετική ιστορία. «Πιστεύω στον Θεό και προσεύχομαι ακόμη μερικές φορές. Αλλά δεν μπορώ να θυμηθώ την τελευταία φορά που πήγα σε μια λειτουργία στην εκκλησία. Και ειλικρινά αυτή δεν μου λείπει», απαντά ο ένας από τους «χριστιανούς» μαθητές, αντανακλώντας μια ευαισθησία που μοιράζονται πολλοί από τους παραδοσιακούς χριστιανούς συμμαθητές του.

Αντίθετα, μια μουσουλμάνα μαθήτρια ομολογεί: «Το Ισλάμ με βοηθάει να νιώθω καλά. Η προσευχή και η ανάγνωση του Κορανίου μόνη μου και με τους άλλους, μου δίνει γαλήνη. Η θρησκευτική πρακτική με βοηθάει να συμπεριφέρομαι καλύτερα: να διαχειρίζομαι το θυμό, να σέβομαι τους άλλους, να ευχαριστώ για τα καλά πράγματα, να βοηθάω τους άλλους όταν μπορώ... Το Ισλάμ με βοηθάει να βιώσω όλα αυτά».

Παράλληλα, ένας «χριστιανός» μαθητής ομολογεί: «Οι γονείς μου με έστελναν στο κατηχητικό και στη λειτουργία, αλλά ειλικρινά πάντα βαριόμουν τόσο πολύ. Απομακρύνθηκα από την εκκλησία επειδή δεν καταλάβαινα τι έλεγε ο ιερέας. Πάντα έβλεπα τη λειτουργία ως κάτι για τους ηλικιωμένους».

Και ο ιερωμένος καθηγητής, αν και δεν παύει να ελπίζει, καταλήγει: «Αυτές είναι πολύ ενδιαφέρουσες απαντήσεις από τους μουσουλμάνους και χριστιανούς μαθητές μου. Για μένα είναι ένα καλό ερέθισμα για να φανταστώ την αλλαγή που θα υποστεί η Εκκλησία τις επόμενες δεκαετίες».

Αυτές οι σκέψεις, δεν πρέπει να μας οδηγήσουν προς την απογοήτευση, αλλά προς αφύπνιση από τις εσφαλμένες βεβαιότητές μας. Όσα εκφράζουν, με τόσο ενθουσιασμό οι Μουσουλμάνοι μαθητές, μπορούμε να τα ζήσουμε εμείς οι Χριστιανοί και αφάνταστα περισσότερο κατά την διάρκεια της Τεσσαρακοστής, βαδίζοντας με ευφροσύνη, προς την συνάντηση του Αναστημένου Χριστού και Κυρίου μας. Έχουμε απείρως ισχυρότερα κίνητρα από εκείνα των πιστών μουσουλμάνων! Ο Προφήτης μας, ο Χριστός και Κύριος μας, είναι ζωντανός ανάμεσά μας!

+ Ιωάννης Σπιτέρης