ΨΗΓΜΑΤΑ ΠΑΣΧΑΛΙΝΩΝ ΕΓΚΥΚΛΙΩΝ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΨΗΓΜΑΤΑ  ΠΑΣΧΑΛΙΝΩΝ  ΕΓΚΥΚΛΙΩΝ  ΜΕΓΑΛΟΥ  ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

       Ήρεμα νερά σήμερα, Πασχαλινά. Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος-Νίκαια 325-έλυσε χρονολογικά το θέμα του εορτασμού της κορυφαίας γιορτής του Πάσχα. Όρισε να γιορτάζεται από όλη τη Χριστιανοσύνη την πρώτη Κυριακή μετά την Πανσέληνο της εαρινής ισημερίας. Και, ανέθεσε στην Εκκλησία της Αλεξάνδρειας, της Αλεξάνδρειας κέντρου τότε της Αστρονομίας, την ευθύνη γι αυτό με τον περιορισμό να μη συμπίπτει με το Εβραϊκό, που έχει άλλο πνεύμα και νόημα.

     Έτσι ο Επίσκοπος της Αλεξανδρείας έστελνε ετήσια σε όλους ρυθμιστική Εγκύκλια Εορταστική Επιστολή το αργότερο μέχρι τα Θεοφάνια, επεκτείνοντας  βέβαια και πνευματικά. Πράγμα που επιτέλεσε ανελλιπώς ο Μ. Αθανάσιος ακόμα και εξόριστος, και καταφυγών σε διάφορες Μονές. Πολλές Επιστολές είχαν μεταφραστεί και συναχθεί σε τόμο. Σήμερα σώζονται 12 ακέραιες, δύο στο πιο μεγάλο μέρος, 16 σε αποσπάσματα. Στο ελληνικό πρωτότυπο, μόνο σε αποσπάσματα.

       Η σημασία τους είναι μεγάλη και για την ιστορία του θεσμού της νηστείας, που στην πρώτη ορίζεται σε έξι μέρες πριν το Πάσχα, τη Μεγάλη Εβδομάδα ως θα λέγαμε σήμερα, στις άλλες ανεβαίνει στις σαράντα. Πολύ σπουδαία είναι η με αριθμό 39, και γιατί περιέχει τον πρώτο επίσημο κατάλογο-«Κανόνα»-των βιβλίων της Αγίας Γραφής, Παλαιάς Διαθήκης και Καινής.

       Από τα σωζόμενα στο ελληνικό πρωτότυπο αποσπάσματα παραθέτω σε νεοελληνική μεταγραφή-απόδοση αυτό της  2^ης Εορταστικής, αυταπόδεικτα για το πρακτικό και ρεαλιστικό της διδαχής του. «Ας αξιωθούμε κι εμείς καθημερινά, πιο πολύ τις μέρες αυτές της μεγάλης γιορτής, να ζούμε καθώς ταιριάζει σε χριστιανούς, να μη μένουμε μόνο ακροατές των εντολών του Σωτήρα, αλλά και εφαρμοστές των. Να μιμούμαστε έτσι τον τρόπο της ζωής των αγίων και να μπούμε μαζί τους στην αιώνια κι ατελεύτητη ουράνια χαρά του Κυρίου» !

       Ήγουν, το Πάσχα δε γιορτάζεται με γραφικότητες κι εντυπωσιασμούς, ή τουλάχιστον όχι μόνο μ’ αυτά. Γιορτάζεται πριν απ’ όλα και πάνω από όλα ως πρόσκληση σε διαρκές πέρασμα σε νέα ζωή, σαν των Αγίων, έμπρακτα αγαπητικά απόδειξη αυτού ! Έτσι η γιορτή γίνεται προσδοκία και βεβαιότητα κοινωνίας της αιώνιας επουράνιας χαράς ! Κι ας σκύψει καθένας βαθιά μέσα του να εξετάσει τι πνευματικό απόθεμα ή κέντρισμα για ανάλογη ζωή έχει αυτό.

       Στο σωζόμενο μικρό απόσπασμα της 5^ης εορταστικής επιστολής γράφει. «Και προς ταύτα τις ικανός; Τον μεν γαρ κόσμον τω αίματι του Σωτήρος ηλεθεύρωσεν, τον άδην πάλιν τω του Σωτήρος θανάτω καταπατείσθαι δέδωκεν, και εις τας αιωνίους πύλας ανεμπόδιστον τοις ανερχομένοις την οδόν παρασχών…». Αναφορά σε βασικά σημεία του σωτήριου έργου του Χριστού, τεράστια η σημασία για τα τότε αστοχήματα του Αρειανισμού, συν για την άγνοια, αδιαφορία, σύγχυση των πραγμάτων πολλών πιστών νυν. Γιατί μόνο όποιος έχει δυνατό χριστιανικό βίωμα μπορεί. «Να καταλάβει το μεγαλειώδες έργο του Θεού ! Το πώς με το τίμιο αίμα που έχυσε ο Σωτήρας Χριστός πάνω στο Σταυρό ελευθέρωσε τον κόσμο από την αμαρτία ! Το πώς με το θάνατο του Χριστού δόθηκε η δυνατότητα  να νικηθεί ο θάνατος, ν’ ανοίξουν οι για αιώνες σφραγισμένες πύλες του ουρανού, να παραμεριστούν τα εμπόδια που έφραζαν το δρόμο σε όσους ήθελαν να τραβήξουν κατά τον ουρανό».  

       Στο σωζόμενο απόσπασμα της 22^ης  επιστολής διαβάζουμε. «Προσέξτε ότι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, που ανέλαβε να υποστεί πάνω στο Σταυρό το θάνατο για τη σωτηρία όλων μας, δεν άπλωσε τα χέρια του προς τα κάτω, προς  τη γη ! Τα άπλωσε ίσια και ανοιχτά στο αέρα ! Αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο, ούτε συμπτωματικό ! Θέλει να επισημάνει ότι πάνω στο Σταυρό και με τη σταυρική θυσία του η σωτηρία που ήρθε είναι για όλους τους ανθρώπους, όπου κι αν κατοικούν ! Και τούτο γιατί χτύπησε και κατατρόπωσε το διάβολο, τον πέταξε έξω από τον τόπο του, αφού κατά ένα τρόπο από απροσδιόριστο χώρο σαν από τον αέρα επιτίθεται στον άνθρωπο ! Τον χτύπησε λοιπόν και τον πέταξε έξω από κει, κι εγκαινίασε την οδό που ανεβάζει τον άνθρωπο στον ουρανό ελευθερώνοντάς την από το διαβολικό εμπόδιο και το συνακόλουθο αδιέξοδο». «Ουκ εν γη τινί κάτω, αλλ’ εν αυτώ τω αέρι τας χείρας ήπλωσεν, ίνα πάντων των πανταχού το δια του Σταυρού είναι δειχθή, τον μεν εν τω αέρι ενεργούντα διάβολον καθελών, την δε εις ουρανόν ημίν άνοδον εγκαινίση και ελευθέραν καταστήση».

       Στο πιο μικρό, το όλο τρεις γραμμές ελληνικό απόσπασμα της 24^ης επιστολής γράφει. «Και τότε μεν εξιόντων και περώντων αυτών την Αίγυπτον, οι εχθροί θαλάττης εγένοντο θρύλημα. Άρτι δε ημών από γης εις ουρανόν περώντων, αυτός ο Σατανάς ως αστραπή λοιπόν απ’ ουρανού καταπίπτει» ! Εδώ εντοπίζεται η διαφορά του περάσματος των Εβραίων από τη δουλεία της Αιγύπτου στην ελευθερία της γης Χαναάν-του Πάσχα τους, από το υπέρτερο Πάσχα, πέρασμα από τη γη στον ουρανό όλων όσων πιστεύουν, εμπιστεύονται το Χριστό, το πνεύμα του Σταυρού και της Ανάστασής του. «Τότε βέβαια βγήκαν οι Εβραίοι  από την Αίγυπτο και πέρασαν την Ερυθρά θάλασσα στα νερά της οποίας οι εχθροί τους έχει γίνει θρύλος πια το πώς κατατροπώθηκαν ! Πρόσφατα όμως εμείς με τη Σταυρική θυσία και την Ανάσταση του Χριστού αποκτήσαμε τη δυνατότητα ενός άλλου και πιο ανώτερου περάσματος, του περάσματος από τη γη στον ουρανό, καθώς ύστερα από τα κορυφαία γεγονότα του Πάθους και της Ανάστασης του Χριστού ο διάβολος κατακρημνίστηκε αστραπιαία κι έπεσε από τον ουρανό στη γη» !

      Κλείνω με το εκτενέστερο σωζόμενο απόσπασμα από την 28^η Εορταστική επιστολή.  «Ίνα αυτός μεν υπέρ πάντων θυσία γένηται. Ημείς δε εντρεφόμενοι τοις λόγοις της αληθείας, και ζώσης αυτού διδασκαλίας μεταλαμβάνοντες, δυνηθώμεν μετά των αγίων και την επουράνιον απολαβείν χαράν» ! Υποθέτω λίγο πριν θα έλεγε, ότι ο Θεός και Πατέρας έστειλε τον Υιό και Λόγο του, «να θυσιαστεί για να σωθούν όλοι οι άνθρωποι. Οπότε όλοι εμείς καθώς θα μεγαλώνουμε και θα ανατρεφόμαστε με τους λόγους της αλήθειας του, και θα κοινωνούμε τη ζωντανή διδασκαλία του, θα μπορούμε με όλους τους αγίους του να απολαύσουμε την ουράνια χαρά του !»  Γιατί ο Κύριος όπως τότε στο υπερώο τους μαθητές του, έτσι καλεί και μας στη θεία και άφθαρτη συνεστίαση μαζί τους ! Και όπως έπαθε εδώ πρόθυμα για μας, έτσι ετοιμάζει εκεί τις ουράνιες σκηνές για όσους ανταποκρίνονται επίσης πρόθυμα στην πρόσκλησή του, και τον ακολουθούν ανυποχώρητα με σκοπό και στόχο το βραβείο της ουράνιας κλήσης του …»

       Ακολουθούσε κατόπιν χαμένη συνέχεια, οπότε από το σωζόμενο υπόλοιπο απόσπασμα η ατμόσφαιρα δείχνει να παίρνει καθαρά Μεγαλοβδομαδιάτικο χαρακτήρα. «Εμείς όμως αδελφοί, γράφει, που τιμηθήκαμε από το Χριστό να γίνουμε καλλιεργητές και διαχειριστές σε τούτο εδώ το άγιο αμπέλι του ως μέλη ή ως λειτουργοί της Εκκλησίας, είμαστε οι προσκεκλημένοι αυτής της ώρας στην ουράνια ευωχία ! Για τούτο τώρα που πλησιάζει η μεγάλη γιορτή, ας πάρουμε  κλαδιά με βάγια και φοινικιές και νικώντας πρώτα την αμαρτία, σαν εκείνους που τον προϋπάντησαν τότε στην Ιερουσαλήμ, ας ετοιμαστούμε να τον υποδεχτούμε όχι με λόγια, αλλά με έργα ζωής καθώς τον βλέπουμε να πορεύεται πάλι στο εκούσιο Πάθος, για να καθίσουμε μαζί του στο Δείπνο του και να μεταλάβουμε στο Σώμα και το Αίμα του την αθάνατη τροφή του, αυτή που αποτελεί την εγγύηση ότι δεν μπορεί παρά να ζήσουμε αιώνια κοντά του στους ουρανούς» !  Αμήν.

Χριστός Ανέστη

Αθανάσιος Κοτταδακης