ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΠΑΝΑΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΔΕΛΦΟΣΥΝΗΣ ΑΠΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΟΡΥΦΩΣΗ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ  ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ

ΜΑΡΤΥΡΙΑ  ΚΑΙ  ΔΙΑΚΟΝΙΑ  ΠΑΝΑΘΡΩΠΙΝΗΣ  ΑΔΕΛΦΟΣΥΝΗΣ

ΑΠΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΟΡΥΦΩΣΗ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

          Πασχαλινό δώρο από συγγενικό πρόσωπο της αντίπερα όχθης, βιβλίο θαυμάσιο : «Βαρθολομαίος, Αποστολή και Όραμα». Δια χειρός του Ιερολογιότατου Αρχιδιάκονου του Οικουμενικού Θρόνου π. Ιωάννη Χρυσαυγή, εγκρατούς θεολόγου, και όχι μόνο. Πραγματεία εμπεριστατωμένη, και αναφορά διεισδυτική στις ιστορικές πρωτοβουλίες της Ορθοδοξίας των χρόνων μας, με προσεκτική ανάδειξη της χρυσής αλυσίδας των μορφών που την άνοιξαν αποφασιστικά στο καίριο τόλμημα, το Παύλειο «αληθεύοντες εν αγάπη»-Αθηναγόρας, Μελίτων, Δημήτριος, Βαρθολομαίος.

       Όλα αυτά στη διαδρομή τρυφερής βιογραφικής δοκιμής,  της σταυρικής δυναμικής και του πολύπλευρου έργου του σημερινού πρωτοστάτη της εν κεφαλίδι επιταγής του Χριστού. Βιβλίο ειρήνης, γαλήνης, ελπίδας, άλλος λόγος, για όσους προσεγγίζουν «καθαρή τη καρδία», κατά το μακαρισμό, το διαχρονικά ενεργούμενο χρέος του  Οικουμενικού Πατριαρχείου ! Κλητού από το Θεό να επαληθεύει σταθερά, «σαν μια άλλη σταγόνα μέσα σε ένα μουσουλμανικό ωκεανό», έξι αιώνες σχεδόν, τη διαβεβαίωση  του ουρανού : «Αρκεί σοι η χάρις μου. Η γαρ δύναμίς μου εν ασθενεία τελειούται»-2Κορ.12,9.

       Πρώτα όμως δυο όχι άσχετες εκμυστηρεύσεις.

1.      «Από την ανηφοριά της αγάπης»

 

        Η πνευματική συμπόρευση με τους ανοιχτούς ορίζοντες του μακαριστού Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα, ίσως και λόγω προσφύγων από Κωνσταντινούπολη γονιών, ρίζωσε μέσα μου πολύ νωρίς. «Ο Αθηναγόρας εκφράζει στο παρόν το ασκητικό ιδεώδες της κοινοβιακής Ορθοδοξίας, το οποίο και συνθέτει με τη βαθιά συναίσθηση της συγκαιρινής οικουμενικής αποστολής του θρόνου του. Είναι η καρδιά της μεγάλης αγάπης, και έχει κινηθεί από τούτη την ώρα εκατό χρόνια εμπρός από την εποχή μας, εκεί στοχάζεται, προς τα εκεί στοχεύει». Αυτά άκουσα από λόγια εγγύς του φωνή -Δ. Τσάκωνας, Μάιος 1958-και τα κράτησα.

      Μετά έμαθα ότι: Όταν τα ιταλικά πολεμικά έπιασαν να κανονιοβολούν την Κέρκυρα -1923- ο Μητροπολίτης αυτής -Αθηναγόρας- μπήκε σε μια βάρκα, και, «υπό τη σκιά των οβίδων τους», για να παραλλάξω το του Λεωνίδα, έσπευσε στον Ιταλό ναύαρχο και προέβη σε διάβημα. Και ότι: Ως Αρχιεπίσκοπος Βορείου και Νοτίου Αμερικής, 1930-1948, ειρήνεψε τις εκεί ελληνικές κοινότητες, που ήταν διχασμένες από πάθη «μωρίας» πολιτικής-το σαράκι της φυλής.

      Αμφότερα, συν το χάρισμα να αναστρέφεται και να συζητεί με όση την απλότητα και

καλοσύνη με ένα μικρό παιδί, και με ένα μεγάλο ηγέτη-Ρούσβελτ, Τρούμαν-χωρίς να κοιτάει το ρολόι ! Αλλά και, να είναι παρών πρώτος στην Ορθρινή Ακολουθία, λειτούργησαν μέσα μου ως στοιχεία μεγάλης  καρδιάς, έτοιμης να διακινδυνεύσει σταυρικά από την κορυφαία θέση, όπου τον έστησε ο Θεός -1948- το Γολγοθά του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικού Πατριάρχου.

      Και όπου πρώτη καλή δοκιμή περί αυτού στάθηκαν, οι πέτρες στα τζάμια του Γραφείου του, και η χειροβομβίδα στο προαύλιο του Πατριαρχικού Ναού του Αγίου Γεωργίου  κατά τους μανικούς ανθελληνικούς βανδαλισμούς του τουρκικού όχλου-1955. Σε λίγο και, οι εκ του ασφαλούς «πέτρες» γνωστών «Ζηλωτών» του Ελλαδικού εκκλησιαστικού επαρχιωτισμού ! «Έξωθεν μάχαι, έσωθεν φόβοι»-«Πόλεμοι απ’ έξω, φοβίες από μέσα»-2Κορ.7,6.

     Κι εκείνος να στέκει στο Γολγοθά του ορθός ! Και να ευλογείται από το  Θεό να παραμερίσει τον ογκόλιθο της έχθρας εννιακοσίων χρόνων Ρωμαιοκαθολικής Δύσης και Ορθόδοξης Ανατολής.  Να κλείσει στη μεγάλη και πάντα ανοιχτή  αγκαλιά της αγάπης του το δυτικό της οξείας πίκρας και σκληρής δοκιμασίας αδελφό-Πάπα Παύλο 6^ο–και να ανταλλάξει μαζί του ειρήνης ασπασμό. Να σταθούν οι δυο πλάι-πλάι κατενώπιον Θεού σε εδάφη αγιασμένα από το Αίμα του Χριστού, και να απαγγείλουν με μια φωνή την Κυριακή Προσευχή - «Πάτερ ημών  … άφες ημίν τα οφειλήματα ημών…» -Ιεροσόλυμα 5 Ιανουαρίου 1964. Και την επόμενη χρονιά -1965- να άρουν αμοιβαίως την ίδια στιγμή τα Αναθέματα του 1054 Ρώμης-Κωνσταντινούπολης, και να εγκαινιάσουν πορεία αδελφικής καταλλαγής ! 

       Αιφνιδιάζεται ο Ελλαδικός εκκλησιαστικός χώρος, είναι τότε αλλού, τον απασχολεί το … «μεταθετό», για το οποίο απειλεί σεισμό σαν του Αγαδίρ, αν η Πολιτεία του το αρνηθεί ! Λίγο

πιο νωρίς -1960- έχει διασπαστεί η πανίσχυρη «Ζωή». Και, «απελεύθερες» δυνάμεις αυτής … έχουν ανακαλύψει  «δυτικότροπα» τα ως τότε θεολογικά! «Κι ένα πρωί είχαμε κινήσει, με μάτια που τα φλόγιζε η χαρά», και την περιβόητη «στροφή στην Ορθοδοξία» είχαμε αρχίσει. Που δεν άργησε να φανεί, ότι τελικά δεν ήταν τίποτε πιο πολύ από μια … «Αντί- Δύση» φωναχτή εν πολλοίς! Με πλούσια συγκομιδή από συσπειρώσεις … «αυθεντικής Ορθοδοξίας», και Γέροντες και Γεροντικά «ασφαλισμένα» με … «αλάθητα» ατομικά !

      Ιούλιος 1972, ο Θεός μεταθέτει τον Αθηναγόρα στο δικό του κόσμο. Δυο μήνες μετά,  δημοσιεύει η «Ανάπλαση» -Δ/ντής Κ. Κούρκουλας, φ.207- ταπεινό εξόδιο ασπασμό μου με τον ανωτέρω τίτλο. «Ου μετά πολλάς ταύτας ημέρας», έχω λάβει και διαβάζω εκτενή επιστολή λίαν επικριτική. Από πρόσωπο όχι τυχαίο, σεβαστό, ευσεβές,  αγαπητό, επί πλέον και ευεργέτη μου με κυρίαρχο μοτίβο το εξής : «Αθανάσιε, κι εσύ ; Γι αυτόν τον έτσι κι έτσι, κι αλλιώς, και τούτο και κείνο» ! Χολή, πολλή χολή, ακριβώς ίδια με την πρόσφατη.  

2.      «Στρατηγική Οικουμενικής Αδελφοσύνης».

       Πρώτα χρόνια της Πατριαρχίας του νυν Οικουμενικού κ. Βαρθολομαίου. Είναι να εκδοθεί τόμος τιμητικός για τα τριάντα χρόνια Αρχιερατείας του μακαριστού πια Ιερόθεου Τσαντίλη στη Μητρόπολη Ύδρας, Σπετσών, Αιγίνης … Ως πάνω από δεκαετία στενός συνεργάτης του από τη θέση του Διευθυντή Γυμνασίου-Λυκείου-παράρτημα-Σπετσών, και όχι λίγο αγαπητός, ετοιμάζω και παραδίδω στον υπεύθυνο Αρχιμανδρίτη -νυν Μητροπολίτη αλλού- ως μου ζητήθηκε ένα κείμενο ευρύτερου θεολογικού ενδιαφέροντος με τον ανωτέρω τίτλο. Μια εκτίμηση της πρόσκλησης του Πρώτου της Ορθοδοξίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και ανάδειξη βασικών σημείων της εκεί ομιλίας του. Και έτερο πιο ανθρώπινο και προσωπικό- «Το κερί και η  φλόγα του», όπου τα της πρώτης συνάντησης, γνωριμίας, και συνεργασίας μας.

        Σε λίγες μέρες έχω στα χέρια μου ένα πρόχειρο χαρτί και διαβάζω. «Ο τελικός αρμόδιος για την ύλη του τιμητικού τόμου κληρικός τάδε, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Α.Π. Θεσσαλονίκης αποκλείει το πρώτο κείμενο, γιατί δεν μπορούμε, καταλαβαίνετε, να προβάλλουμε τον … «οικουμενιστή» κλπ. Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο ! Εγκρίνει μόνο το δεύτερο-«Το κερί και η φλόγα του». Δε δέχομαι το τοιούτο, προτιμώ και μένω εκτός.

       Εκδίδεται ο τόμος, ανοίγω και διαβάζω θερμό χαιρετισμό για τον Ιερόθεο και το έργο του Παναγιότατου κ. Βαρθολομαίου-«Ημίν δε λίαν αγαπητού αδελφού και συλλειτουργού … Η Μήτηρ Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία και η Ημετέρα Μετριότης παρακολουθούντες ,,, την μετά συνέσεως και θυσιαστικής αυταπαρνήσεως προσφοράν της αυτού Ιερότητος προς την λαχούσαν αυτή επαρχίαν … καταστέφομεν τον αδελφόν δια των ευλογιών του καθ’ ημάς Οικουμενικού Πατριαρχείου».  Κιτρινίλα από τη μια, άλλος λόγος χριστιανικής καρδιάς από την άλλη !

      Διαμηνύω στον Ιερόθεο τα περί εμέ «τι και πώς», και τον ακούω να βγάζει από μέσα του για πολλή ώρα μεγάλης πίκρας καημό-«Αθανάσιε, καλύτερα να μην είχε εκδοθεί …» Στέλνω στην «Ανάπλαση» το γραπτό, και το βλέπω δημοσιευμένο ως κύριο άρθρο, με επίτιτλο: «Ορθοδοξία της Εξόδου», τίτλο τον ανωτέρω -«Στρατηγική Οικουμενικής Αδελφοσύνης»- συν φωτογραφία του Παναγιότατου -φύλλο 359 Ιουλίου- Αυγούστου 1995, Διευθυντής της «Ανάπλασης» αυτή τη φορά ο Καθηγητής Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γεώργιος Γαλίτης, προφανώς «εραστής» και αυτός της  … «παν-αίρεσης του οικουμενισμού» ! «Αργείοι αιδώς» !

       «Διάβασα και ξαναδιάβασα την Πατριαρχική προσφώνηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο-έγραφα τελειώνοντας-Μετά έψαξα και βρήκα το στεφανοχάρτι των γονιών μου. «Οικουμενικόν Πατριαρχείον, Πιστοποιητικόν Γάμου … Εν τη κατά την Ενορίαν Παναγίας Καφατιανής Γαλατά, συνήλθον εις γάμου κοινωνίαν.,.»  Αισθάνθηκα την ανάγκη να νιώσω πιο άμεσα έστω για λίγο, ταπεινό μέλος της κατά την Κωνσταντινούπολη Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, να αναπνεύσω αέρα όντως Ορθοδοξίας, να βγω λίγα λεπτά από την αποπνικτική εκκλησιαστική ατμόσφαιρα κάποιων στην Ελλάδα».

3.    «ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ-ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΑΙ ΟΡΑΜΑ», π. Ιωάννης Χρυσαυγής.

     Ξαναγράφω το εισαγωγικό. «Πασχαλινό δώρο από συγγενικό πρόσωπο της αντίπερα όχθης, βιβλίο θαυμάσιο : «Βαρθολομαίος, Αποστολή και Όραμα». Δια χειρός Ιερολογιότατου Αρχιδιάκονου του Οικουμενικού Θρόνου π. Ιωάννη Χρυσαυγή, εγκρατούς θεολόγου και όχι μόνο. Πραγματεία εμπεριστατωμένη, αναφορά διεισδυτική στις ιστορικές πρωτοβουλίες της Ορθοδοξίας των χρόνων μας, με προσεκτική ανάδειξη της χρυσής αλυσίδας των μορφών που την άνοιξαν αποφασιστικά στο καίριο τόλμημα, το Παύλειο «αληθεύοντες εν αγάπη»-Αθηναγόρας, Μελίτων, Δημήτριος -ακουσίως, πλην ταπεινά- και Βαρθολομαίος.

       Όλα αυτά στη διαδρομή τρυφερής βιογραφικής δοκιμής, της σταυρικής δυναμικής και του πολύπλευρου έργου του σημερινού πρωτοστάτη της εν κεφαλίδι επιταγής του Χριστού. Βιβλίο ειρήνης, γαλήνης, ελπίδας, άλλος λόγος, «άνω σχώμεν τας καρδίας», για όσους προσεγγίζουν «καθαρή τη καρδία», κατά το μακαρισμό, το διαχρονικά ενεργούμενο αδελφικό χρέος του  Οικουμενικού Πατριαρχείου ! Κλητού από το Θεό να επαληθεύει σταθερά, «σαν μια άλλη σταγόνα μέσα σε ένα μουσουλμανικό ωκεανό», έξι αιώνες σχεδόν, τη διαβεβαίωση  του ουρανού : «Αρκεί σοι η χάρις μου. Η γαρ δύναμίς μου εν ασθενεία τελειούται»-2Κορ.12,9.

      Αφήνω, λοιπόν τα εισαγωγικά, και επιλέγω και παραθέτω μερικά πολύ βασικά.

Α.     1.   Από τον πρόλογο του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλου τούτο  : «Μου παρέχεται η ευκαιρία να εκφρασθώ δημοσίως για μια κορυφαία φυσιογνωμία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, του Χριστιανικού Κόσμου γενικότερα, αλλά και της Παγκόσμιας Κοινότητας συνολικώς … μια απαστράπτουσα προσωπικότητα των καιρών μας … με πολύπλευρη γόνιμη δράση σε πάμπολλους τομείς» ! Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος  όλος, αυθεντικός, δωρικά, σε τέσσερις γραμμές.    2.  Από τον πρόλογο του Πάπα της Ρώμης Φραγκίσκου το

ακόλουθο. «Ένιωσα ότι είχα μπροστά μου έναν άνθρωπο «δια πίστεως περιπατούντα»-2Κορ.5,7-που εκφράζει με όλη του την παρουσία και τους τρόπους τη βαθιά ανθρώπινη και πνευματική εμπειρία της ορθόδοξης παράδοσης … Στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο συνάντησα μια βαθιά πνευματική ευαισθησία απέναντι στην οδυνηρή κατάσταση της ανθρωπότητας σήμερα … Έχουμε επίγνωση και οι δυο πως η φωνή των συνανθρώπων μας, που ακούγεται σήμερα βαθιά απελπισμένη, μας υποχρεώνει να προχωρήσουμε ταχύτερα προς την κατεύθυνση της συμφιλίωσης και κοινωνίας ρωμαιοκαθολικών και ορθοδόξων, ακριβώς για να μπορούμε όλοι να διακηρύττουμε αξιόπιστα το Ευαγγέλιο της Ειρήνης που πηγάζει από το Χριστό». Ορθόδοξη Ανατολή και Ρωμαιοκαθολική Δύση, αφήνουν πίσω τα πικρά παλιά και συντονίζονται σε χριστιανικό χρέος εποχής !

3.  Από τις εκτιμήσεις γνωστών προσωπικοτήτων για τον Πατριάρχη και το πανανθρώπινης πνευματικής εμβέλειας έργο του, στο όνομα όλων, το ακόλουθο, του Αντιπροέδρου των ΗΠΑ Joseph R. Biden. «Είναι ένας από τους πιο Χριστοειδείς ανθρώπους που γνώρισα ποτέ. Το φρόνημά του είναι αυτό που τον καθιστά έναν από τους πιο σεβαστούς πνευματικούς ηγέτες στον κόσμο».

Β.   Το βασικό θέμα του βιβλίου: «Βαρθολομαίος- Αποστολή και Όραμα»-δίνεται αρχικά με συνοπτική πλην ουσιαστική επιλογή συγκεκριμένων βασικών ενεργειών από το πολυσχιδές έργο του Πατριάρχη, και μετά αναπτύσσεται συγκροτημένα στα εξής έξι κεφάλαια, με κατάλληλο υπότιτλο, συν χαρακτηριστικό απόσπασμα λόγου του.   1.  ΕΝΑ ΕΞΑΙΡΕΤΟ ΜΩΣΑΪΚΌ-Γεφυροποιός σε έναν άστατο κόσμο. «Η βία στο όνομα της όποιας θρησκείας, είναι βία εναντίον της κάθε θρησκείας.»  2.  ΚΑΡΔΙΑ ΟΡΘΑΝΟΙΧΤΗ-Οικουμενικός υπερασπιστής του χριστιανικού  κόσμου. «Η Ορθοδοξία πρέπει να είναι σε αδιάκοπο διάλογο με τον κόσμο…» 3. ΑΠ’ ΤΗΝ ΙΜΒΡΟ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ-Παιδική ηλικία, σπουδές, χειροτονία. «Η Ίμβρος είναι το σπίτι μου, η καρδιά, και η μνήμη μου».  4.   ΜΙΑ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΚΟΙΝΩΝΊΑΣ-Όραμα και διακονία της ορθόδοξης ενότητας. «Η ενότητά μας υπερβαίνει τα στενά όρια οποιουδήποτε εθνικισμού ή ρατσισμού …».  5.

Ο πράσινος Πατριάρχης-Φροντίδα για τούτο τον κόσμο, όπως και για τον επόμενο. «Αν ο κάθε άνθρωπος συμπεριφερόταν προς την περιουσία του διπλανού του, με τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε απέναντι στο περιβάλλον, θα χαρακτηρίζαμε τη συμπεριφορά αυτή αντικοινωνική». 6. Το προφίλ ενός Πατριάρχη-Προσωπικές και ποιμαντικές διαστάσεις. «Πάνω απ’ όλα ομολογώ ότι θα τηρώ την ενότητα της πίστεως εν τω συνδέσμω της αγάπης».

      Τέλος στο «Αντί Επιλόγου», ο συγγραφέας, συνθέτει τα πολυετή ακούσματα «από απόσταση … για τον Πατριάρχη» με τη δική του αίσθηση από επίσης πολυετή στενή συνεργασία μαζί του-«συνεργαζόμενος μαζί του πιο στενά για πολλά χρόνια τώρα». Και αναδείχνει ως βασική έγνοια της 25χρονης «μεταμορφωτικής θητείας» του Πατριάρχη

Βαρθολομαίου :  «Το Φανάρι … να δώσει περιεχόμενο στην αυθεντία και την ευθύνη του ως «Οικουμενικό» ... συνθέτοντας, όχι αλάθητα πάντα, ανθρώπινο αυτό, «μια μαρτυρία και ένα μοντέλο ενότητος», Κορύφωση αυτής της έγνοιας του, είναι το μέγα άθλημα, η Σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας στην Κρήτη-2016. Με αυτήν και χάρη σ’ αυτήν, η Ορθοδοξία κόμισε «τη μαρτυρία της ζωής και της ελπίδος της αναστάσεως στο παρόν για τη ζωή ολόκληρου του κόσμου». Και ήταν για τον ίδιο το μέγιστο δώρο, η μέγιστη θεία δωρεά με την οποία ευλόγησε ο Θεός την 25χρονη δημιουργική παρουσία αυτού ως του Πρώτου μεταξύ ίσων της Ορθοδοξίας !

 Γ.   Από το όλο βιβλίο επιλέγω και μένω  ιδιαίτερα στο 3^ο  κεφαλαίο. «ΑΠ’ ΤΗΝ ΙΜΒΡΟ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΎΠΟΛΗ»-«Παιδική ηλικία, σπουδές, χειροτονία».  

Γιατί εδώ :   1.  Ανιχνεύεται ευδιάκριτα πώς, η απλή κλίση στην Εκκλησία ενός μαθητή του Δημοτικού σχολείου στο γραφικό  ημιορεινό χωριό Άγιοι Θεόδωροι της Ίμβρου, του Δημήτρη Αρχοντώνη, εκτιμάται από τον τότε επιχώριο Μητροπολίτη Μελίτωνα Χατζή ως κλήση του Θεού για υψηλά, και ως τέτοια αντιμετωπίζεται από μέρους του κλιμακωτά !  

 Και,  2.  Αποκαλύπτεται ευκρινώς πώς, ο ίδιος ως Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος μετά, με την αίσθηση «ότι βρισκόμαστε στην κορυφή ενός κύματος που φέρνει μια καινούργια εποχή στην Ιστορία»-Karl Rahner-ενεργεί αφανώς δια τριών Πατριαρχών-Αθηναγόρας, Δημήτριος, Βαρθολομαίος- ως βασικός μοχλός της ανάπτυξης και της προώθησης της εν κεφαλίδι συγκαιρινής για την Ορθοδοξία αποστολής.   

      «… Καλλιεργημένος, πληθωρικός και επιβλητικός ρήτορας ο Μελίτων ήταν ο νους και η ψυχή του Πατριαρχείου για σχεδόν τρεις δεκαετίες-τόσο κατά τη διάρκεια της πρωτοπόρου θητείας του Πατριάρχη Αθηναγόρα-Σπύρου, 1948-1972-όσο και ιδιαίτερα κατά την ποιμαντική θητεία του Πατριάρχη Δημητρίου-Παπαδόπουλου, 1972-1991… Ήταν ένας

ξεχωριστός εκκλησιαστικός άνδρας, άνθρωπος με κύρος, σοφία και διοικητικό εκτόπισμα. Διέθετε ποιμαντική έγνοια και διοικητική εμπειρία, ενώ υπερασπιζόταν με θάρρος την ορθόδοξη ενότητα και την καταλλαγή των χριστιανών …  Ήταν ο απαραίτητος στυλοβάτης και πρωταγωνιστής -αν και αθέατος- πίσω από τα θεαματικά γεγονότα της προσέγγισης με το Βατικανό, μεταξύ των οποίων και η συνάντηση του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως με τον Πάπα Ρώμης, το 1964 -η πρώτη μετά το Μεγάλο Σχίσμα του 1054!- καθώς και η άρση την επόμενη χρονιά -1965- των αναθεμάτων που είχαν προκύψει από το σχίσμα και είχαν μπει σαν αγκάθι ανάμεσα στις δυο Εκκλησίες … με ταυτόχρονη αναγγελία … στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου της Ρώμης από τη μια πλευρά, και στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου της Κωνσταντινούπολης από την άλλη, στις 7 Δεκεμβρίου του 1965…

 … Ένα χρόνο νωρίτερα σε κήρυγμά του στη Ρόδο έλεγε: «Η Εκκλησία δεν είναι απλά ένα ιστορικό γεγονός, δεν είναι μόνο ένας θεσμός που εγκαθιδρύθηκε μεν από το Θεό, αλλά είναι στατικός, δεν είναι ένας άψυχος κανόνας πίστεως. Είναι κάτι περισσότερο από αυτά. Είναι ο δυναμισμός της ιστορίας. Είναι ζωή» ! Ένιωθε και μιλούσε σε ημιτόνιο πολύ πιο υψηλό για πολλά εν Ελλάδι : «Η σιωπή διακονεί κάθε μεγάλη αξία της ζωής. Υπάρχει η σιωπή της αγιότητας, η σιωπή της σοφίας, η σιωπή του θάρρους, η σιωπή της υπομονής, η σιωπή της αγάπης … Η σιωπή διαφυλάττει τα βημόθυρα του θυσιαστηρίου, την εγρήγορση του συνετού, την αποφασιστικότητα της θυσίας … η σιωπή ανήκει στην αιωνιότητα».

       Για το Δημήτρη Αρχοντώνη όλα τα μετά το Δημοτικό, σπουδές στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, και όχι μόνο, είναι της δικής του μέριμνας αποκλειστικά ! Έγινε «ο Επίσκοπος και μέντορας» αυτού, και το 1961, «στις 13 Αυγούστου, ημέρα που η Ορθόδοξη Εκκλησία γιορτάζει την Απόδοση της εορτής της Μεταμορφώσεως του Χριστού στο όρος Θαβώρ», περιχαρής, πτυχιούχο θεολόγο πια, τον χειροτονεί Διάκονο και τον ονομάζει Βαρθολομαίο-το όνομα του μαθητή που παρέδωσε στους αιώνες ο Χριστός ως άνθρωπο  «άδολο και αγαθό». Και του απευθύνει την εξής παρακαταθήκη που μέσα του μια ζωή καλά κρατεί. «Στάσου ακίνητος, στάσου σιωπηλός, στάσου με φόβο Θεού μπροστά στο ένδοξο φως της Μεταμόρφωσης. Μην πάρεις ποτέ τα μάτια σου πάνω από τον μεταμορφωμένο Κύριο, να μεταδίδεις πάντοτε αυτό το φως, το ανέσπερο για όλους τους ανθρώπους» !

     Περιττό να πει κανείς ότι τον παρουσίασε στον Αθηναγόρα ! Περιττό επίσης να μιλήσει για το δέος του νεαρού Διακόνου, μα πιο πολύ για το τι διείδε ο Μεγάλος Πατριάρχης στο πρόσωπο αυτού. Το μαρτυρεί η υποτροφία που του έδωσε για σπουδές στη Ρώμη-1963- «στο Γρηγοριανό Πανεπιστήμιο, και μάλιστα στο φημισμένο Ποντιφικικό Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών», όπου, «τα μαθήματα ήταν στα Λατινικά», κοντά στα οποία ο έμαθε τα  Ιταλικά και τα Γαλλικά … Και έλαβε Διδακτορικό στο Κανονικό Δίκαιο-«Περί την κωδικοποίησιν των Ιερών Κανόνων και των Κανονικών Διατάξεων εν τη Ορθοδόξω Εκκλησία». Ενώ παράλληλα δεν παρέλειπε να παρακολουθεί τις ανοιχτές συνεδριάσεις της σε εξέλιξη τότε Β΄ Βατικανής Συνόδου, και να γνωρίζεται με μερικούς από τους τότε κορυφαίους ρωμαιοκαθολικούς θεολόγους-Karl Rahner, Joseh Ratzinger, Augustine Bea, Γερμανοί, Yves Congar, Henri de Lubac, Jean Danielou, Γάλλοι.

      … Πριν βάλει πλώρη για το Μόναχο της Γερμανίας-όπου πρόσθεσε άλλη μια γλώσσα

… παρέμεινε στην Ελβετία για δυο ακαδημαϊκά έτη προκειμένου να παρακολουθήσει μεταδιδακτορικό  πρόγραμμα στο Οικουμενικό Κέντρο του Bossey κοντά στη Γενεύη». Σ’ αυτό το εκπαιδευτικό ίδρυμα του «Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών» γνωρίστηκε με το Νίκο Νησιώτη-Καθηγητή της ψυχολογίας και φιλοσοφίας της θρησκείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών- και γνώρισε τα σύγχρονα φιλοσοφικά ρεύματα του περσοναλισμού και του υπαρξισμού … Ο Νησιώτης ήταν επιφανής ορθόδοξος θεολόγος ευρέως αποδεκτός και αξιοσέβαστος. Ήξερε να αρθρώνει την ορθόδοξη θεολογία και πνευματικότητα σε μια γλώσσα προσβάσιμη στους δυτικούς φοιτητές. Διετέλεσε επίσης ορθόδοξος παρατηρητής στη Β΄ Βατικανή Σύνοδο …

     … Μετά τη διετία στη Γενεύη ο Βαρθολομαίος διέμεινε για τρία εξάμηνα στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, όπου συνέχισε τις μεταδιδακτορικές του σπουδές. Εκεί όχι μόνο καλλιέργησε το ερευνητικό του αισθητήριο πάνω στο Κανονικό Δίκαιο, αλλά και διεύρυνε την οικουμενική του κατανόηση επί της ρωμαιοκαθολικής και προτεσταντικής θεολογίας…     

  

       Επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη-1968-με τις λαμπρές εξαετείς μεταπτυχιακές σπουδές, και ο Μελίτων, Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος τώρα χειροτονώντας τον Ιερέα-19.10.1969-του επισημαίνει μεταξύ άλλων και τα εξής. «Έρχεσαι για να λάβεις τη χάρη του Θεού. Αυτό είναι που μετράει. Αυτό είναι τελικά το αποφασιστικής σημασίας ζήτημα. Αλλά για να συμβεί αυτό, πρέπει πρώτα να κενώσεις τον εαυτό σου, πρέπει να κάνεις τόπο μέσα σου για τη χάρη. Κένωσε τον εαυτό σου, ταπεινώσου, και πάνω από όλα κάνε χώρο μέσα σου για τη χάρη του Θεού» !

      … Την ίδια μέρα ο Μελίτων προσευχήθηκε για το Βαρθολομαίο … με λόγια που απηχούσαν την περιγραφή ενός ιερέα από τα χείλη του καταπληκτικού ρήτορα και πρώην Αρχιεπίσκοπου Κωνσταντινουπόλεως Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου, σχεδόν πριν 16 αιώνες. «Να είσαι σοβαρός αλλά ευγενής, επιβλητικός, αλλά φιλεύσπλαχνος, ακλόνητος αλλά συμβιβαστικός, επιφυλακτικός αλλά ανένδοτος, επιτακτικός κι εν τούτοις γαλήνιος».

       Με όλο αυτό τον πνευματικό εξοπλισμό αναλαμβάνει θέσεις ευθύνης. Τρία χρόνια μετά-1972-πεθαίνει ο Αθηναγόρας, και ανακύπτει θέμα διαδοχής. Οι Τούρκοι διαγράφουν το όνομα του Μελίτωνα από τον κατάλογο των υποψηφίων για διαδοχή-«Δε χωρεί αμφιβολία πως αυτό συνέβη λόγω της διεθνούς φήμης του Μελίτωνα ως της κινητήριας δύναμης πίσω από την πρωτοφανή ανάπτυξη του Πατριαρχείου τα προηγούμενα χρόνια,  Έτσι εκλέγεται Πατριάρχης ακουσίως … ο αθόρυβος «άγιος» άγνωστος … μέχρι τότε Μητροπολίτης Δημήτριος-18.7.1972, Ο οποίος, «αποδέχτηκε να διακονήσει ως Πατριάρχης μόνο όταν ο Μελίτων επέμεινε ότι η Εκκλησία είχε επιστρατεύσει τις υπηρεσίες του και τον διαβεβαίωσε ότι θα είχε όλη την απαραίτητη βοήθεια … Επικεφαλής του νεοϊδρυθέντος προσωπικού Γραφείου του Πατριάρχη αναλαμβάνει ο Βαρθολομαίος»,

      Δεν προσθέτω άλλα, περνώ στο πιο σημαντικό, το καίριο, το ουσιαστικό, και αυτό είναι ότι, ο νέος Πατριάρχης συνεχίζει τα ανοίγματα αδελφικής αγάπης του Μεγάλου Αθηναγόρα, τις ανταλλαγές επισκέψεων και τους θεολογικούς διαλόγους με τη Δυτική Χριστιανοσύνη. «Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ο 2^ος επισκέπτεται την Κωνσταντινούπολη, και ο Πατριάρχης Δημήτριος προσκαλείται στο Βατικανό-1987, Όπου σε μια επίσημη τελετή στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου ο Πάπας και ο Πατριάρχης απήγγειλαν μαζί το αυθεντικό κείμενο του Συμβόλου Νικαίας-Κωνσταντινουπόλεως του 4^ου αιώνα-δίχως την προσθήκη του Filioque, δηλαδή. Πάνω από την είσοδο της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη τοποθετήθηκε μια εγχάρακτη μαρμάρινη επιγραφή που λέει στα Λατινικά και τα Ελληνικά: «Για την καταλλαγή της πλήρους κοινωνίας μεταξύ της ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας υπήρξε μια συνάντηση προσευχής σ’ αυτή τη Βασιλική, ανάμεσα στον Πάπα Παύλο τον 6^ο και τον Πατριάρχη Αθηναγόρα στις 26.10.1967, και ανάμεσα στον Πάπα Ιωάννη Παύλο το 2^ο και τον Πατριάρχη Δημήτριο τον 1^ο , στις 6 Δεκεμβρίου 1987. Τω Θεώ η τιμή και η προσκύνησις εις τους αιώνας των αιώνων» !   

Δ.       Αθηναγόρας, Δημήτριος, Βαρθολομαίος, χρυσή αλυσίδα τριών Οικουμενικών Πατριαρχών! Και αφανώς, Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος Μελίτων αποφασιστικός κρίκος και σύνδεσμος! Η Ορθοδοξία ανοιχτή αγκαλιά όλου του κόσμου !

     Εξήντα χρόνια και πλέον πια, η Ορθόδοξη Εκκλησία κρατάει την Αλήθεια του Χριστού, των Αποστόλων, των Πατέρων, των Συνόδων πολύ καλά ! Αυτήν κοινωνεί στα μέλη της ατόφια από το Α ως το Ω της Λειτουργικά ! Και, με άνοιγμα καρδιάς στη Δυτική Χριστιανοσύνη και την ανθρωπότητα σύμπασα, όποια πίστη ή παράδοση κι αν κρατά ή ακολουθεί αυτήν σταυρικά μαρτυρεί ! Ιχνηλατεί έτσι όσο της είναι ανθρώπινα δυνατό στη χωρίς όρους και όρια αγάπη του Χριστού, και διακονεί σταθερά το θέλημα του Θεού, «όλοι οι άνθρωποι να σωθούν», που θα πει να αδελφωθούν !

     Αυτό είναι σήμερα Χριστός ! Αυτό είναι σήμερα : «Μια, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία» ! Αυτό είναι σήμερα Ορθοδοξία ! Αυτό είναι παράδοση και ελπίδα στην ευλογία του Θεού ! «Το δε περισσόν τούτου, εκ του πονηρού». Και χολή, χολή, πλησμονή χολής !

    

Το λοιπόν, αδελφοί, «όσοι πιστοί» ! Πολλοί πιστοί  !

Με «την αγάπην την πρώτην, ην ουκ αφήκα…»

Αθανάσιος  Κοτταδάκης