Δόγμα και αντικειμενική αλήθεια - Δ. Μαυρόπουλου

Όταν αναφερόμαστε σε δόγματα της Εκκλησίας, δεν το κάνουμε, δεν το έκαναν οι Πατέρες, για να μιλήσουμε για μια αντικειμενική αλήθεια που ούτως ή άλλως υπάρχει, για να ξέρουμε ποια είναι η αλήθεια και να μη νομίζουμε ή να μη λέμε ψέματα. Το δόγμα δηλ. δεν είναι μια αντικειμενική αλήθεια που πρέπει απλώς να την ξέρουμε. Το δόγμα έχει άμεση σχέση με τη σωτηρία του ανθρώπου και κατ' επέκταση με την σωτηρία της κτίσεως. Γνωρίζουμε τα δόγματα, επειδή αυτά μας βοηθούν να γνωρίσουμε τον εαυτό μας, τον τρόπο με τον οποίο υπάρχουμε. Η λέξη δόγμα προέρχεται από το δοκείν, και κατ' ουσίαν το δόγμα παραπέμπει όχι σε αυτό που υπάρχει, αλλά σε αυτό που φαίνεται. Είναι το φαινόμενο των υπαρκτών και όχι το νοούμενο, το όντως υπάρχον. Μάλιστα στις οικουμενικές συνόδους τα δόγματα τα ονομάζουμε όρους, και η λέξη παραπέμπει στο όριο, που σημαίνει σύνορο. Μας δηλώνουν δηλαδή ποια είναι τα σύνορα ανάμεσα στη χώρα των ζώντων και στη χώρα του θανάτου, ανάμεσα στον τόπο της ζωής και στον τόπο του θανάτου. ΤΑ ΔΟΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΟΡΟΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΗ Η ΑΛΗΘΕΙΑ. Η αλήθεια είναι γεγονός υπαρκτικής φύσεως...η αλήθεια για την παράδοσή μας έχει πρόσωπο και έχει υπόσταση, είναι το πρόσωπο του Υιού και Λόγου του Θεού. Η μόνη δυνατότητα να γνωρίσουμε αυτή την αλήθεια είναι να έρθουμε σε σχέση μαζί της.

Ωστόσο έχουμε ανάγκη από τους όρους (τα όρια), έχουμε ανάγκη από τα δόγματα, δηλ. την επίγνωση των φαινομένων, για να προσανατολίζουμε με μια σχετική ασφάλεια την οδοιπορία μας μέσα στη ζωή μας. Όλα τα δόγματα οι Πατέρες τα διατύπωσαν σε σχέση με τη σωτηρία του ανθρώπου. Στην Εκκλησία μας, στην παράδοσή μας, δεν υπήρξε καταστατική διατύπωση των δογμάτων. Δεν ξεκινούσαν δηλ. οι Πατέρες της Εκκλησίας "εν ψυχρώ" να πουν "ελάτε να αποφασίσουμε ποια είναι τα άρθρα της πίστης μας". Η διατύπωση των δογμάτων γινόταν πάντοτε εξ αιτίας κάποιας εξωτερικής προκλήσεως. Μόνον δηλ. όταν υπήρχε προσβολή του μυστηρίου της σωτηρίας, τότε αναγκάζονταν οι Πατέρες να διατυπώσουν το δόγμα ή τους όρους της πίστεως. Και το έκαναν για να διαφυλάξουν ακριβώς το όριο, το σύνορο, ανάμεσα στον τόπο της ζωής και στον τόπο του θανάτου. Γι' αυτό και τα δόγματα ποτέ δεν κλείνουν. Εσαεί, έως εσχάτων, κάθε φορά που προσβάλλεται το γεγονός της σωτηρίας, η Εκκλησία ως ευχαριστιακό σώμα μπορεί να διατυπώνει δόγματα, μπορεί δηλ. να διατυπώνει την εμπειρία της, αυτό που ζει. Και ενδεχομένως μπορεί να διατυπώνει αυτήν την εμπειρία με διαφορετική ορολογία σε κάθε εποχή, ανάλογα με την σημαντική που έχουν οι λέξεις και οι έννοιες.

Δ. Μαυρόπουλος

Υάκινθος