Οι παράπλευρες ζημίες ενός σόλοικου εορτασμού - π. Γεωργίου Τσέτση

Οι παράπλευρες ζημίες ενός σόλοικου εορτασμού

Του Μ. Πρωτοπρεσβυτέρου 
Γεωργίου Τσέτση

Ο λόγος για τον πρόσφατο πανηγυρικό εορτασμό στο Καθεδρικό Ναό Πειραιώς, της μνήμης των 383 Θεοφόρων Πατέρων της εν Κωνσταντινουπόλει επί Ιερού Φωτίου συγκροτηθείσης Συνόδου κατά τα έτη 879/880, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Τόμιδος Θεοδοσίου, Ιεράρχου του Πατριαρχείου Ρουμανίας. Μιας Συνόδου, η οποία, σύμφωνα με το σχετικό Ανακοινωθέν της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς, «χαρακτηρίζεται υπό αγίων και εγκρίτων ειδημόνων ως Ογδόη (Η΄) Οικουμενική».

Σκοπός του παρόντος σχολίου δεν είναι ποσώς ο σχολιασμός της αποφάσεως να πραγματοποιηθεί αυτός ο, άγνωστος μέχρι σήμερα στο Ορθόδοξο στερέωμα, εορτασμός. Περί αυτού εγράφησαν ήδη αρκετά, ώστε να παρέλκει οποιαδήποτε περαιτέρω συζήτηση. Αν και κανείς μπαίνει στον πειρασμό να διερωτηθεί κατά πόσον οι «άγιοι και έγκριτοι ειδήμονες» περί των οποίων κάμει λόγο το Ανακοινωθέν, μπορεί να θεωρηθεί ότι συγκροτούν Σώμα Συνοδικό, με εξουσία τού αναγνωρίζειν και ανακηρύσσειν ως «Οικουμενικήν», την ως άνω Σύνοδο.

Το γραπτό αυτό, απλώς, αποσκοπεί στον σχολιασμό μιας κανονικώς χωλαίνουσας λειτουργικής πράξεως κατά τον εορτασμό, η οποία φανερώνει, αν μη τι άλλο, άγνοια ή αψηφισιά της ισχύουσας στην Ορθοδοξία Εκκλησιαστικής τάξεως. Πράγμα, όντως, παράδοξο σε μια Μητρόπολη όπου, από ετών, η αυστηρή και άκαμπτη προσήλωση στην καθεστηκυΐα κανονική τάξη και παράδοση της Εκκλησίας, αποτελεί το κυριώτερο χαρακτηριστικό της.

Η λειτουργική παρατυπία για την οποία γίνεται λόγος, είναι η εκ μέρους του οικείου Ποιμενάρχου παραχώρηση, προφανώς αβροφροσύνης ένεκα, του Συνθρόνου του στον φιλοξενούμενο Ρουμάνο Ιεράρχη, τον και προεξάρχοντα της πανηγύρεως. Πράγμα το οποίο «εστί παράνομον και ως μοιχείαν χρη τούτο λογίζεσθαι», καθώς αποφαίνεται ο Β΄ Κανών της εν Μόσχα, το 1666 συνελθούσης Συνόδου, τη συμμετοχή των Πατριαρχών Αλεξανδρείας Παϊσίου και Αντιοχείας Μακαρίου. Καί τούτο διότι το Σύνθρονον, κατά τον ίδιον πάντοτε Κανόνα, «αυτός ο τόπος μονότατος του ιδίου Αρχιερέως Καθέδρα υπάρχει και καθολικός θρόνος εκείνου, και ως νύμφη αυτού νομίζεται....(ως εκ τούτου δε) άλλος Αρχιερεύς εις ξένην επαρχίαν και εις ουδεμίαν άλλην εκκλησίαν δύναται καθέζεσθαι ποσώς εν τη άνω Καθέδρα,... εις τον τόπον του ιερού τούτου Συνθρόνου». (Βλ. Καλλινίκου Δεληκάνη, Πατριαρχικών Εγγράφων τόμος τρίτος, εν Κωνσταντινουπόλει, 1905, σελ. 110 εξ.).

Ενδέχεται ο τοιουτότροπος εορτασμός να είναι απόρροια του συχνάκις παρατηρουμένου φαινομένου στην Ελλάδα πολυ-Αρχιερατικών συλλειτούργων, επ΄ ευκαιρία εορταζόντων Ιερών Ναών ή ονομαστηρίων Αρχιερέων, όπου βλέπουμε τον οικείο Μητροπολίτη να ίσταται, μετριοφροσύνης ένεκα, στην τελευταία θέση και να προηγούνται αυτού ακόμη και ψιλώ τω τίτλω μιτροφορούντες Επίσκοποι. Η νεοφανής αυτή, όμως, και αδόκιμη συνήθεια, αποτελεί καταστρατήγηση της έννοιας του «Πρώτου» σε μια δεδομένη Μητρόπολη. Η κανονική και λειτουργική πράξη ορίζει όπως σε μία Αρχιερατική συλλειτουργία προεξάρχει μόνον ο Ποιμενάρχης της τοπικής Εκκλησίας, και ουδείς άλλος, ανεξαρτήτως ηλικίας ή πρεσβείων χειροτονίας. Συναφώς, και δια την ιστορίαν, θα ήταν ίσως χρήσιμο να αναφερθεί ότι κατά τον εορτασμό της 1500ης επετείου της Δ΄ εν Χαλκηδόνι Οικουμενικής Συνόδου στον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδος Χαλκηδόνος, προεξάρχοντος του Οικουμενικού Πατριάρχου Αθηναγόρα, ο Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Θωμάς δεν συλλειτούργησε με τον Πατριάρχη, αλλά απλώς «ίστατο εν τω Παραθρονίω φέρων επανωκαλύμαυχον» (Βλ. Ορθοδοξία, 26, [1951] σελ. 481). Και τούτο διά τον λόγον ότι ένας Ποιμενάρχης στον εαυτού Καθεδρικό Ναό, και γενικά στην Επαρχία του, δεν μπορεί να είναι «συλλειτουργός», αλλά μόνο λειτουργός του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας.

Δεν ξέρω τι απόηχο είχε στον Ελλαδικό χώρο ο εν Πειραιεί εορτασμός. Μέχρι στιγμής, ολίγιστα εγράφησαν στον Τύπο. Εκείνο το οποίο γνωρίζω, όμως, είναι ότι ο προεορτίως πολυτρόπως διατυμπανισθείς εορτασμός της εν λόγω Συνόδου, προκάλεσε παράπλευρες ζημίες εκτός Ελλάδος. Συγκεκριμένα δε στη Ρουμανία, με θύμα τον ταλαίπωρο Αρχιεπίσκοπο Τόμιδος. Ο οποίος, άμα τη επιστροφή του οίκαδε, εδέχθη Πατριαρχική και Συνοδική μομφή για την απερισκεψία του να συμμετάσχει σε ένα αμφιλεγόμενο εορτασμό, με την προτροπή, μάλιστα, να μην προσκαλεί πλέον στην Επαρχία του Ελλαδικούς Θεολόγους, διότι «οι Ρουμάνοι δεν έχουν την ανάγκην Ελλήνων ζηλωτών προκειμένου να μάθουν τι εστί Ορθοδοξία». Ο έχων ώτα ακούειν, ακουέτω!

Συμπέρασμα; Καλοί οι πανηγυρισμοί, οι κορώνες και τα πυροτεχνήματα «κάτω στον Πειραιά». Ίσως εντυπωσιάζουν μερίδα του λαού. Ωστόσο, καταντούν προβληματικοί όταν προεκτείνονται προς τα έξω. Διότι υπονομεύουν τις αγαθές σχέσεις της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Ελλάδος με τον λοιπό Ορθόδοξο κόσμο.

Πηγή: Απογευματινή Κωνσταντινούπολης