Ο Αθλητισμός υπό το βλέμμα ενός Αγιορείτη μοναχού, πρώην αθλητή - Νεόφυτος μοναχός Γρηγοριάτης

Ο Αθλητισμός υπό το βλέμμα ενός Αγιορείτη μοναχού,

πρώην αθλητή

Νεόφυτος μοναχός Γρηγοριάτης

Ευχαριστώ τον Πανάγαθο Τριαδικό Θεό, την Παναγία, τους Κύπριους και Αγιορείτες αγίους που με αξιώνουν σήμερα να βρίσκομαι μεταξύ εκλεκτών αθλητικών ιθυνόντων, όλων εσάς, που είστε οι υπεύθυνοι για την αθλητική αγωγή κυρίως της νεολαίας που ζητά να βρει διέξοδο στα αδιέξοδα της σύγχρονης κοινωνίας και δεν βρίσκει συνήθως παρά μόνο τον πόνο, τη μοναξιά και το άγχος.

Ευχαριστώ τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Κύπρου κ.κ. Χρυσόστομο και την Ολυμπιακή Ακαδημία Κύπρου που έδωσαν την ευλογία και την άδεια να πούμε λίγα λόγια για τον αθλητισμό υπό το βλέμμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ελπίζω πως θα προβληματιστούμε και θα ξεκαθαρίσουμε ορισμένα πράγματα σχετικά με το θέμα μας.

Ας αρχίσουμε με την ιστορία που διαβάζουμε από το βιβλίο ενός σύγχρονου θεολόγου:

«Μια μέρα ένας άγιος σταμάτησε στο σπίτι μας. Η μητέρα μου τον είδε στην αυλή να κάνει τούμπες για να διασκεδάσει τα παιδιά. «Ω, μου είπε, είναι στ’ αλήθεια ένας άγιος· μπορείς, γιε μου, να πας κοντά του».

Ο άγιος έβαλε το χέρι του στον ώμο μου και μου είπε: «Τί σκέφτεσαι να κάνεις, μικρέ μου; Δεν ξέρω. Τί θέλετε να κάνω;

-        Όχι, πες μου εσύ τι θέλεις να κάνεις.

-        Ω, μου αρέσει να παίζω.

-        Λοιπόν, τί θέλεις να παίξεις με τον Κύριο;

Δεν ήξερα τι να απαντήσω.

-        Βλέπεις, προσέθεσε, αν μπορούσες να παίξεις με τον Κύριο, αυτό θα ήταν το πιο μεγάλο πράγμα που έκανε ποτέ κανείς. Όλοι τον παίρνουν τόσο πολύ στα σοβαρά, ώστε τον κάνουν θανάσιμα πληκτικό… Παίξε με τον Θεό, γιε μου, είναι ο καλύτερος σύντροφος για τα παιγνίδια σου. (Π. Ευδοκίμωφ, Η Προσευχή της Ανατολικής Εκκλησίας, σελ. 20-21).

Αν ανατρέξουμε και στον βίο του Αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ θα δούμε ότι ο άγιος είχε αδυναμία στα παιδιά και έπαιζε μαζί τους, όταν οι γονείς τα έστελναν μπροστά τους μέσα στο δάσος για να προσελκύσουν τον κρυμμένο σ’ αυτό Άγιο Σεραφείμ του Σάρωφ.

Και ο Χριστός είπε: «Αν δεν στραφείτε και δεν γίνετε σαν τα μικρά παιδιά, δεν θα μπείτε στη Βασιλεία των Ουρανών.»

Το παιχνίδι είναι το άθλημα των παιδιών. Η Χριστιανική ζωή είναι ένα παιχνίδι, ένα άθλημα του Θεού σύμφωνα με όσα είπαμε. Αν θέλουμε να γίνουμε σωστοί χριστιανοί και σωστοί αθλητές πρέπει να παίζουμε εν ελευθερία διά της υπακοής στο Χριστό μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία.

Αλλά, τί είναι Εκκλησία; Εκκλησία είναι Θεανθρώπινος οργανισμός, Σώμα Χριστού, έθνος άγιον, λαός του Θεού, βασίλειον ιεράτευμα. Εκκλησία είναι ο λυτρωτής Χριστός, η Μητέρα και οι φίλοι του Λυτρωτή.

Η Εκκλησία ως βουλή – γνώμη του Θεού προαιώνιος, υπήρχε πάντοτε. Η ιστορική της γενέθλιος ημέρα ήταν η Πεντηκοστή. Ο Χριστός είπε ότι  οι πύλες του Άδη δεν θα τη νικήσουν ποτέ. Κι αυτό επαληθεύτηκε ιστορικά ακόμη και στις μέρες μας. Ενώ ο κομμουνισμός έδιωξε σκληρά την Εκκλησία στην Ανατολική Ευρώπη τα τελευταία 80 χρόνια, εν τούτοις ο ίδιος ηττήθηκε κατά κράτος. Η Εκκλησία, το Σώμα του Σταυροθέντος και Αναστάντος Χριστού, λειτουργεί χάριν της οικουμένης, του σύμπαντος κόσμου. Αγιάζει, μεταμορφώνει και υψώνει τον κόσμο από την πτώση που βρίσκεται, στον κόσμο της αιωνιότητος.

Το κάνει αυτό με τα μυστήριά της, ιδίως το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, της Θείας Λειτουργίας. Στην Θεία Λειτουργία, που σημαίνει Θείο έργο του λαού του Θεού, γίνεται ανταλλαγή δώρων. Οι άνθρωποι χριστιανοί προσφέρουμε τα δώρα του Θεού στο Θεό για να τα αγιάσει, να τα μεταμορφώσει και να τα υψώσει ως το θρόνο Του και να μας τα δώσει αγιασμένα και μεταμορφωμένα, στους ανθρώπους χριστιανούς εμάς, για να τα χαρούμε και να τα χρησιμοποιήσουμε προς δόξαν του Θεού και του ανθρώπου.

Ο άνθρωπος έτσι σώζεται και ζει ευτυχισμένος και σ’ αυτή τη ζωή και στην άλλη. Εφαρμόζοντας τις εντολές του Ευαγγελίου ανακαλύπτουμε τον κρυμμένο σ’ αυτές Χριστό και λύνουμε όλα μας τα προβλήματα. Λέει ο Αρχιμανδρίτης π. Σωφρόνιος Ζαχάρωφ, Μαθητής του αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου: «Ζώντας σύμφωνα με τις ευαγγελικές εντολές, αν και είμαστε σε οδυνηρή πορεία, λύνουμε σιγά -σιγά πολλά από τα αιώνια προβλήματα της ανθρωπότητος. Μην εκπλήττεσθε, αυτή είναι η πραγματικότητα: Εν τω Χριστώ βρίσκεται η σωτηρία καθενός προσώπου, εν τω Χριστώ βρίσκεται η σωτηρία των συναγμένων εις το όνομα του Χριστού ομάδων, ως και ολοκλήρων λαών και του κόσμου όλου (Ιω. Δ’ 42, Ματθ. Ιβ’ 21). Δεν υπάρχει και δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κατάσταση, την οποία δεν μπορεί ο Χριστός να σώσει.

Η αυθεντική σωτηρία έγκειται εις το να παραμείνουμε σταθεροί στην αγάπη του Χριστού κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, όπως και αυτός ο ίδιος έχει τηρήσει τις εντολές του Πατρός Του και μένει σ’ Αυτόν εν τη αγάπη» (Ιω. ιε’, 10).

Εφόσον δεν υπάρχει κατάσταση την οποίαν δεν μπορεί ο Χριστός να σώσει, επομένως ο Χριστός μπορεί να σώσει και τον αθλητισμό από την καταστροφική πορεία που ακολούθησε και ακολουθεί τα τελευταία χρόνια. Ας δούμε πρώτα τι είναι αθλητισμός, ποια είναι τα κοινά σημεία του με την Εκκλησία και ποια είναι η σύγχρονη κατάσταση της κοινωνίας και του αθλητισμού.

Αθλητισμός σημαίνει επιτυγχάνω άθλο. Επιτυγχάνω άθλο για τον εαυτό μου, δηλαδή ξεπερνώ τον εαυτό μου, που σημαίνει αγωνίζομαι τον εναντίον της φιλαυτίας, του εγωϊσμού, των παθών, της αμαρτίας και του διαβόλου με την Χάρη του Θεού και με τις ευχές του πνευματικού μου πατρός.

Σκοπός του αθλητισμού είναι η σωματική και πνευματική τελειότητα του ανθρώπου, κατά το ευαγγελικό ρητό: «γίνεσθε τέλειοι, ότι ο πατήρ υμών ο ουράνιος τέλειος εστί».

Τα μέσα που χρησιμοποιεί ο αθλητισμός για την επίτευξη των σκοπών του είναι τα εξής:

1.      Η άκτιστη θεία Χάρις

2.      Η φυσική κίνηση

3.      Γυμναστική εξάσκηση

4.      Ο αγώνας

5.      Ο χορός

Ο αθλητισμός βοηθάει στη βελτίωση των σωματικών και πνευματικών ικανοτήτων και αρετών του ανθρώπου και εξαλείφει ταυτόχρονα τα αρνητικά, δηλαδή τις σωματικές ασθένειες και κακώσεις, όσο μπορεί, τις ψυχικές εντάσεις και πάθη.

Ας δούμε πως ο αθλητισμός συμβάλει στην πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου.

Ας αρχίσουμε από την παιδική ηλικία. Επειδή το παιδί με τη φυσική αγωγή – αθλητισμό ωθείται συνέχεια από ακατανίκητη εσωτερική παρόρμηση, με την ανάλογη σωστή δράση βιώνει και αναπτύσσει συνήθειες καλές που οδηγούν στη θεμελίωση όρθρου ψυχικού βίου και χαρακτήρα.

Σ’ αυτή την ηλικία θα πρέπει να δώσουμε έμφαση στον έλεγχο και χαλιναγώγηση του εγωκεντρισμού και ανάπτυξη της κοινωνικότητας και ομαδικότητας του παιδιού. Αν ο εγωκεντρισμός δεν περισταλεί έγκαιρα, αυτός θα αποβεί μοιραίος για το ίδιο το παιδί και για όλο το κοινωνικό σύνολο.

Με τις ανάλογες ασκήσεις, ομαδικά παιχνίδια κλπ. το παιδί και γενικά ο άνθρωπος μυείται στην κοινωνική ζωή, η οποία προάγει τις σχέσεις των ατόμων και οδηγεί στην αλληλοκατανόηση, αλληλοβοήθεια, κοινωνική συνεργασία και συμβίωση.

Το παιχνίδι προσφέρει την ευκαιρία στο παιδί γενικά στον αθλούμενο άνθρωπο, να αποκτήσει αυτογνωσία, να γνωρίσει δηλαδή τον εαυτό του και να επιτύχει την ισορροπία μεταξύ φανταστικού και πραγματικού εαυτού.

Μέσα στην ομάδα καλλιεργείται  η αίσθηση του καθήκοντος. Καθήκον είναι η αίσθηση της ευθύνης και υποχρεώσεων απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.

Το παιδί και γενικά ο αθλούμενος, υποβαλλόμενοι σε συγκεκριμένες δοκιμασίες που απαιτούν αυτοπειθαρχία και αυτοκυριαρχία καλλιεργούν αυτές τις ψυχικές αρετές, οι οποίες έχουν τη δύναμη να δαμάζουν τις αδυναμίες και επιζήμιες ροπές.

Με τον αθλητισμό επιτυγχάνεται η ορθή και ισχυρή βούληση που είναι ψυχική δύναμη και η οποία αν συνδυασθεί με την μετάνοια, μυστηριακή ζωή, άσκηση και υπακοή μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία καθιστά το αθλούμενο ικανό να παίρνει αποφάσεις ηθικές και ορθές και να τις κάνει πράξη και έργο. Η απόκτηση της ισχυρής ορθής βουλήσεως επιτυγχάνεται ύστερα από μακρά και επίμοχθη άσκηση από πολύ μικρή ηλικία.

Πέραν από αυτά υπάρχουν και άλλα που καλλωπίζουν την ψυχή του ανθρώπου και την ολοκληρώνουν όπως η βούληση, η τόλμη, το θάρρος, η υπομονή, η επιμονή, η πειθαρχία, η αίσθηση του ρυθμού και του μέτρου κλπ.

Όλα αυτά επιτυγχάνονται με τον αθλητισμό.

Απ’  όσα είδαμε ως τώρα βγαίνει το συμπέρασμα ότι Ορθόδοξη Εκκλησία και αθλητισμός έχουν κοινά σημεία, τα οποία θα δούμε στη συνέχεια. Πρέπει όμως πρώτα να διευκρινίσουμε ότι η Εκκλησία είναι το Σώμα του Χριστού, ο οποίος είναι η αιώνια κεφαλή της Εκκλησίας, κέντρο του σύμπαντος κόσμου και της οικουμένης, άξονας του Ορθοδόξου πολιτισμού και κοινωνίας επομένως είναι το κέντρο και ο άξονας και το σημείο αναφοράς του αθλητισμού. Πρώτο μέγεθος είναι η Εκκλησία και δευτερεύον ο αθλητισμός. Η Εκκλησία είναι τέλειος οργανισμός, Θεανθρώπινος, ασχέτως αν τα αγωνιζόμενα μέλη του έχουν αδυναμίες και πάθη. Η Εκκλησία δεν έχει ανάγκη κανενός, ενώ ο αθλητισμός έχει ανάγκη την Εκκλησία για να σταθεί στα πόδια του, για να λειτουργήσει σωστά, για να επιτελέσει τον κοινωνικό, εθνικό και παγκόσμιο στόχο του που είναι η συναδέλφωση των λαών εν ειρήνη και ομονοία.

Τα κοινά σημεία της Ορθοδόξου Εκκλησίας και του αθλητισμού είναι τα εξής:

1.      «Νους υγιής εν σώματι υγιεί», που ερμηνεύεται Ορθοδόξως και Ανατολικώς: «νους αγιασμένος μέσα σε σώμα αγιασμένο από άκτιστη Θεία Χάρη που χορηγείται μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία». Η άσκηση ψυχής και σώματος γίνεται για να αποκτήσουμε ταπείνωση και καθαρότητα, όπως απέκτησε αυτές τις αρετές η Παναγία μέσα στα Άγια των Αγίων.

2.      Ο άνθρωπος ασκεί το σώμα για να έχει ευεξία, ευκινησία, ζωντάνια και δύναμη. Η ευεξία και τα επακόλουθά της βοηθούν την ανώτερη από το σώμα ψυχή στην εργασία της αμοιβαίας πνευματικής αγάπης, του ευγενικού συναγωνισμού, της δόξας του Θεού και του ανθρώπου.  Ο Απόστολος Παύλος λέει κάπου: «Είτε τρώγετε είτε πίνετε είτε κάνετε κάτι, όλα να τα κάνετε προς δόξαν Θεού». Π.χ. Ο Άγιος Μεγαλομάρτυρας Δημήτριος, ο προστάτης της Θεσσαλονίκης,  έδωσε την ευχή του και την ευλογία του στον Άγιο μάρτυρα Νέστορα να λάβει μέρος στο άθλημα της μονομαχίας με αντίπαλο τον γίγαντα ειδωλολάτρη Λιαίο, τον οποίο ενίκησε με την Χάρη του Θεού και ευχές του Αγίου Δημητρίου.

Ο Άγιος προφητάνας Δαυίδ ενίκησε στο άθλημα της μονομαχίας τον Γολιάθ, που ήταν ειδωλολάτρης, κατόπιν προσευχής.

Οι Άγιοι τεσσαράκοντα μάρτυρες που μαρτύρησαν στη λίμνη Σεβάστειας της Μικράς Ασίας ήσαν οι πιο δυνατοί, εξασκημένοι και θαρραλέοι στρατιώτες του τότε ρωμαϊκού στρατού. Σε μια επικίνδυνη μάχη με βάρβαρα επαναστατημένα έθνη όλοι οι Ρωμαίοι στρατιώτες εγκατέλειψαν την μάχη. Μόνο οι 40 αυτοί Άγιοι στάθηκαν ακλόνητοι, διότι δεν πίστευαν στις δυνάμεις τους, αλλά στο Θεό και δια προσευχής ενεδυναμώθησαν, έδωσαν θάρρος στους συστρατιώτες τους και τέλος ενίκησαν.

Βλέπουμε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία καταφάσκει τον αθλητισμό, εφόσον αυτός δοξάζει το Θεό και τελικά τον άνθρωπο.

3.      Ο αθλητισμός είναι μέσον, όργανο του ανθρώπου για να εκτονώνεται ψυχολογικά, να επαναβρίσκει τη χαμένη του ψυχοσωματική ισορροπία. Η Εκκλησία θέλει το εξής: Ο αθλητισμός να εξυπηρετεί τον άνθρωπο και όχι ο άνθρωπος να είναι μηχανικό εξάρτημα του αθλητισμού.

Την ψυχοσωματική ισορροπία του ανθρώπου, επιδιώκει και η Ορθόδοξη Εκκλησία με τη νηστεία, αγρυπνία, προσευχή νοερά, το «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον με τον αμαρτωλόν», άσκηση, λατρεία και μετάνοια.

Η Εκκλησία καθαρίζει, φωτίζει και ελλάμπει με το άκτιστο φως του Χριστού. Το φως αυτό πλημμυρίζει τον νου, την επιθυμία, το θυμοειδές της ψυχής και όλο το σώμα του ανθρώπου. Το κάνει ανάλαφρο, φωτεινό, αγιασμένο, ικανό να θεραπεύει και να στηρίζει όλους όσους έρχονται σε επαφή μαζί του, όπως συμβαίνει με τα λείψανα των Αγίων, που είναι οι αθλητές του Χριστού.

Ας δούμε σε συντομία τώρα τι συμβαίνει στη σύγχρονη κοινωνία και στο σύγχρονο αθλητισμό.

Η αγωνία, το άγχος, η αυτοδικαίωση, ο αυτοέρωτας, το εγωιστικό κλείσιμο στον εαυτό μας, η συνεχής μονότονη άνετη καθιστική ζωή των πόλεων και των χωριών κάποτε, ο θόρυβος των μηχανών, η κακή χρήση του τεχνικού πολιτισμού, η αλλοίωση των ηθών του λαού χαρακτηρίζουν τη σημερινή κοινωνική κατάσταση. Αρρωστημένος ο «μοναχικός άνθρωπος» των πόλεων των εκατομμυρίων, παντού εκδηλώνεται αρρωστημένα.

Τούτο φαίνεται καθαρά μέσα στα γήπεδα. Κυρίως οι στεναχώριες, τα βάσανα, τα οικογενειακά προβλήματα, η αγωνία, η απουσία νοήματος ζωής, η δυσαρέσκεια εναντίον του προϊσταμένου στο χώρο εργασίας, εξέρχονται από το υποσυνείδητο όπου είναι απωθημένα και κατευθύνονται προς το διαιτητή και τους αντιπάλους. Το τι γίνεται μέσα στα γήπεδα, αποτελεί αναγκαίο κακό. Κοντά σ’ αυτά που γίνονται μέσα στα γήπεδα, βλέπουμε να καταφεύγουν μερικοί φίλαθλοι και παίκτες κλπ στο πιοτό, στα ναρκωτικά, στα σαρκικά πάθη κλπ, διότι πιστεύουν ότι διαφορετικά θα τρελαθούν. Η Ορθόδοξη Εκκλησία πονά διότι ξέρει πως οι άνθρωποι όχι μόνο είναι βεβαρημένοι με αμαρτίες κα προβλήματα, αλλά και ότι δε θέλουν να απαλλαγούν από το βάρος αυτό (Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος). Τους γίνεται δεύτερη φύση. Οι υπαρξιστές λένε: «Είμαι άνθρωπος διότι έχω άγχος». Φοβούνται ότι θα πεθάνουν χωρίς άγχος. Η Θεία εξομολόγηση μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο και το διαιτητή και τους φιλάθλους να πεθάνουν με άγχος, να αναστηθούν χωρίς άγχος και να ειρηνεύουν με τον Θεό, τον εαυτό τους και συνανθρώπους τους. Να πετύχουν το γενικό σκοπό τους, τη Θέωση, να γίνουν Θεοί κατά Χάριν.

Υπάρχουν ορισμένοι αθλητές στην Ελλάδα και Κύπρο που εφαρμόζουν την Ελληνορθόδοξη ζωή, όπως ο Ολυμπιονίκης παλαιστής Μηγιάκης, ο δρομέας Μάριος Κασσιανίδης και άλλοι. Αυτοί φυσικά είναι οι φωτεινές εξαιρέσεις του κανόνος. Διότι ο κανόνας σήμερα είναι ότι απουσιάζει γενικά από τους αθλητικούς χώρους η ευγενική άμιλλα, η θυσία, η αγάπη, η ταπείνωση, η αδελφοσύνη, η αμοιβαία συγχώρεση, η συμπόνοια, η αφιλαργυρία, η ανιδιοτέλεια κλπ.

Υπάρχει στενότητα σκοπών, λατρεία παράφορη της θεάς μπάλας, στείρος επαγγελματισμός, δωροδοκίες, αγοραπωλησίες παικτών, πολιτικοποίηση με σκοπό τη μετάθεση των προβλημάτων και πολτοποίηση του ανθρωπίνου προσώπου (βλέπε Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου Αργεντινής, Ολυμπιακούς Αγώνες Μόσχας κλπ), φαύλη ζωή, περιφρόνηση αθλητών από τα σωματεία, έξυπνη έμμεση φορολογία και διαφήμιση πολυεθνικών εταιρειών δια του αθλητισμού. Βλέπει κανείς ομάδες να φορούν φανέλες με σήματα της DATSUN, Carlsberg ή κόκα-κόλα, της Ατλάντα Αμερικής και όχι στην Ελλάδα που ήταν συνυποψήφια με την Ατλάντα, αφού σαν χώρα που γέννησε την αθλητική ιδέα θα γιόρταζε, όπως γνωρίζετε, τα 100 χρόνια από την αναβίωση των πρώτων Ολυμπιακών αγώνων του 1896.

Πού είναι, παρακαλώ, το αρχαίο, έστω, Ολυμπιακό πνεύμα; Οι αρχαίοι Έλληνες, οι ένδοξοι πρόγονοί μας, προτού αρχίσουν τους αγώνες, εθυσίαζαν στους θεούς τους, προσεύχονταν. Ευρίσκονταν βέβαια σε πλάνη. Σημασία έχει ότι «από Θεού άρχεσθαι». Σταματούσαν τους πολέμους, πριν τους αγώνες. Στην ιστορία των Ολυμπιακών αγώνων από το 1896 και εξής βλέπουμε ότι σταματούσαν οι Ολυμπιακοί αγώνες, για να συνεχιστούν οι πόλεμοι (Βλέπε Α’ και Β’ Παγκοσμίους πολέμους). Οι αρχαίοι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν φάρμακα ή ενέσεις (αναβολικά) για να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους και να επιτύχουν νίκες, ενώ σήμερα χρησιμοποιούνται ευρύτατα.

Το αρχαίο αυτό Ελληνικό πνεύμα μεταμορφώθηκε αργότερα μέσα στο χριστιανικό πνεύμα, στην Ορθόδοξη Εκκλησία και διατήρησε ό,τι καλό είχε. Απέρριψε μόνο την ειδωλολατρεία, την αλλοτρίωση του ανθρώπου. Μέχρι τώρα, μετά τη Θεία Λειτουργία της Δευτέρας του Πάσχα, οι Ελληνοκύπριοι παίζουν κυπριακά παραδοσιακά παιχνίδια και αθλούνται στο διμιτζίν, άλμα εις μήκος και τριπλούν, παίζουν ποδόσφαιρο, καλαθόσφαιρα κλπ.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν απορρίπτει τον αθλητισμό. Τον αγκαλιάζει, τον αγιάζει. Δεν τον εκμεταλλεύεται, ούτε τον κάνει αυτοσκοπό. Δεν απολυτοποιεί το σχετικό ούτε σχετικοποιεί το απόλυτο.

Μια και μιλάμε για τους σύγχρονους Ολυμπιακούς αγώνες θα ήθελα να αναφερθώ στην τελετή λήξεως των Ολυμπιακών αγώνων της Βαρκελώνης 1992, όπου οι υπεύθυνοι, χωρίς να ενημερώσουν τον περισσότερο κόσμο που παρακολουθούσε κυρίως από την τηλεόραση τα γενόμενα, παρουσίασαν και δαιμονικούς χορούς, τελετές και μορφές δίδοντας την εντύπωση ότι κυρίαρχος στον αθλητισμό είναι ο διάβολος και τα όργανά του.

Βέβαια το σενάριο της γιορτής ήταν ακριβώς η πάλη του καλού προς το κακό, όπου τελικά νικά το καλό. Το ίδιο σενάριο ακολουθήθηκε και σε πρόσφατους Μεσογειακούς αγώνες.

Δεν τονίστηκε όμως ότι το κακό είναι μη όν, ανύπαρκτο και ότι αν δεν του δώσουμε εμείς χώρο, την ελευθερία μας, δεν μπορεί να έχει υπόσταση. Ούτε τονίστηκε ότι ο Χριστός είναι ο μόνος που ενίκησε με τον θάνατό του τον θάνατο και το κακό και αναστήθηκε αυτοδύναμα και επομένως μόνον όσοι ενώνονται με τον Χριστό μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία νικούν το κακό και το θάνατο.

Αυτά πρέπει να τα υιοθετήσουμε, διότι είναι η πίστη και η ζωή του Ελληνορθοδόξου Κυπριακού λαού, επομένως και του παρόντος συνεδρίου μας, αν θέλετε και εσείς.

Τελειώνοντας την εισήγηση αυτή θα επιθυμούσα να αναφερθώ σε ορισμένα πρακτικά μέτρα, για την εν Χριστώ εδραίωση του αθλητισμού μέσα στις καρδιές των φιλάθλων, παικτών, διαιτητών, προπονητών, αθλητών και ιθυνόντων. Βέβαια οποιαδήποτε ανθρώπινα μέτρα είναι ημιτελή, χωρίς την ελευθερία του Πνεύματος του Αγίου, της συντριβής, της σιγής, της αγάπης. Πάντως, αν ο άνθρωπος θελήσει, ο Θεός θα συνεργήσει με τον τρόπο του.

1.      Να επιτευχθεί ανεξαρτητοποίηση του αθλητισμού από τα πολιτικά κόμματα, οικονομικές επιχειρήσεις, τράπεζες, πολυεθνικές εταιρείες. Πώς; Με τη στήριξη της ελπίδας στον Θεό και στο φίλαθλο λαό Του «και ταύτα πάντα προστεθήσεται υμίν». Η πίστη ενεργούμενη με έργα σώζει, όχι τα λεφτά.

2.      Οι προπονητές, ιθύνοντες, διαιτητές, καθηγητές σωματικής αγωγής να προσπαθούν, αν θέλουν, να είναι όχι μόνο πρότυπα τεχνικής αρτιότητος και φυσικής δυνάμεως, αλλά κυρίως πρότυπα ανθρώπων ειρηνικών, τιμίων, ειλικρινών, συνεπών, δίκαιων με μια λέξη εν Χριστώ αθλητοπρεπών. Η γνώση απλώς και μόνο των κανονισμών του αθλήματος δεν εξασφαλίζει και τη σωστή εφαρμογή τους. Η Ορθόδοξη Εκκλησία δέχεται ότι: «Μείζων πασών των αρετών η διάκρισις» (Η πιο μεγάλη αρετή από όλες είναι η διάκριση). Διάκριση σημαίνει επίγνωση του εαυτού μας, αλάνθαστη αίσθηση του όντως αγαθού και ικανότητα στο να φωτίζει τα σκοτεινά σημεία των άλλων (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος).

Στην περίπτωση π.χ. του ποδοσφαίρου πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψιν ο διαιτητής τον χαρακτήρα του αθλητή και να γίνεται στους θυμώδεις πράος, στους ατίθασους χαλινάρι, στους οξύθυμους συγκαταβατικός, στους υπάκουους σιωπηλός επαινέτης, στον αγώνα αμερόληπτος στις ποινές μετριοπαθής.

«Τα πάντα ευσχημόνως και κατά τάξιν γενέσθω». Όλα να γίνονται ωραία και σύμφωνα με την καθιερωμένη τάξη.

Η διάκριση αποκτάται με την απαλλαγή από τα ψεκτά πάθη δια την χάριτος του Θεού μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία.

3.      Να μη χρησιμοποιούνται οι αθλητές ως απλά μέσα επιτυχίας του σωματείου, του συλλόγου, ανάλογα με τους στόχους, αλλά ως άνθρωποι «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού». Πολλοί αθλητές με την εξαντλητική προπόνηση και τη χρήση αναβολικών αχρηστεύτηκαν σωματικά,  οικονομικά και επαγγελματικά. Αντιμετωπίζονται δυστυχώς σας μηχανές αυτοκινήτων, δερμάτινες όμως. Νομίζουν μερικοί αθλητικοί ιθύνοντες ότι ο άνθρωπος αθλητής δεν έχει ψυχή. Σιγά-σιγά αποκτά και ο αθλητής την ίδια νοοτροπία. Θεωρεί τον εαυτό του ζώο. Τον ενδιαφέρει πλέον να τρώει, να πίνει, να κοιμάται, να διασκεδάζει, να καταναλώνει: «Φάγωμεν, πίωμεν, αύριο γαρ αποθνήσκομεν».

4.      Πριν ή μετά από μια αθλητική εκδήλωση να γίνεται αγιασμός ή δοξολογία προς τον Θεό, όπως και πεντάλεπτο κήρυγμα. Πιστεύω ότι πολλές ασχήμιες, έκτροπα και αντιαθλητική συμπεριφορά θα σταματήσουν έτσι. Ελαττώνεται ο φανατισμός τουλάχιστον, που τυφλώνει τον άνθρωπο.

5.      Ο ένας να συγχωρεί τον άλλο, όλοι μαζί, μετά το παιχνίδι, χωρίς κρατούμενα μίση. Έτσι επιτυγχάνεται η εσωτερική ανανέωση και το προοδευτικό ανέβασμα του αθλητισμού.

6.      Πρέπει να μάθουν οι αθλούμενοι ότι δεν έχει τόση μεγάλη σημασία η νίκη, όσο η συμμετοχή και επακολουθούντα οφέλη απ’ αυτή. Αγωνιζόμαστε για να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας, που είναι μια μεγάλη νίκη, μια πνευματική βελτίωση.

7.      Η νίκη και η ήττα είναι και οι δυο απαραίτητες. Χωρίς τους ηττημένους, νικητές δεν υπάρχουν και το αντίθετο. Γιατί το αντίθετο; Διότι ο ηττημένος θα δει τα λάθη του και στο μέλλον θα γίνει καλύτερος.

Για να γίνει αυτό όμως, δηλαδή να είναι κερδισμένοι και οι δύο, πρέπει ο νικητής να δέχεται την νίκη με ταπείνωση, μετριοφροσύνη και ο ηττημένος χωρίς απογοήτευση.

8.      Πρέπει όλοι να ατενίζουν τον αθλητικό αγώνα και τη νίκη σ’ αυτόν όχι σαν αυτοσκοπό, αλλά σαν μέσο για να στεφανώνονται στο στίβο της αρετής.

9.      Πρέπει να μάθουμε να διακρίνουμε την επιθυμία για διάκριση και επίδοση, από την απόκτηση ανθρώπινης δόξας. Ο πραγματικός άθλος είναι το ξεπέρασμα του εαυτού μας, είναι η απόρριψη του ψεύτικου και παροδικού που ειδωλολατρεία.

10.    Το υγιές αθλητικό πνεύμα ταυτίζεται με την αφιλοκέρδεια. Η αφιλαργυρία είναι η σημαντικότερη αιτία εκτροπής του αθλητισμού, η οποία δημιουργεί έχθρες μεταξύ ατόμων και ομάδων με καταστρεπτικά αποτελέσματα.

11.    Να δημιουργηθούν κλειστοί αθλητικοί χώροι όπου όσοι επιθυμούν, να αθλούνται χωρίς να πληρώνουν. Να υπάρχουν γυμναστές στους χώρους αυτούς, ειδικοί στο κάθε άθλημα, που να βοηθούν τους αθλούμενους σύμφωνα με τα χαρίσματά τους. Έτσι δεν θα χρειαστούν τις ομάδες για να προοδεύσουν. Θα απασχολούνται οι άνεργοι γυμναστές και προωθείται γενικά ο αθλητισμός.

Τα κλειστά κέντρα να κτίζονται κατά προτίμηση κοντά σε εκκλησίες, ώστε να συνδυάζεται η λατρευτική ζωή με την αθλητική. Εκεί θα υπάρχει και ένα πνευματικός πατέρας – ιερέας που θα βοηθάει πνευματικά την αθλούμενη νεολαία.

12.    Για να βγει ένας σωστός αθλητής πρέπει να συνεργάζονται αρμονικά οι γονείς, οι διδάσκαλοι, οι γυμναστές και οι ιερείς.

13.    Θα πρέπει να προσεχθεί και ο ρόλος της τηλεόρασης, του ραδιοφώνου και του τύπου στην προώθηση του πνεύματος της Ορθοδόξου Εκκλησίας και του αθλητισμού προς όφελος της νεολαίας μας κυρίως, που ψάχνει να βρει διέξοδο στα αδιέξοδα της σύγχρονης κοινωνίας. Η σωστή ενημέρωση, η αλληλοκατανόηση, η χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε όλα τα επίπεδα συνεργασία εκκλησιαστικών, αθλητικών και δημοσιογραφικών παραγόντων θα βοηθήσει πολύ στην ανανέωση του σωστού Ορθοδόξου φρονήματος και του αθλητικού πνεύματος.

14.    Η Εκκλησία και η Πολιτεία να βοηθούν οικονομικά, επαγγελματικά και πνευματικά τους αθλητές που αφιερώνουν τον εαυτό τους στον αθλητισμό (πρωταθλητισμό) ούτως ώστε και κατά τη διάρκεια που κάνουν πρωταθλητισμό και μετά τη λήξη της πρωταθλητικής τους σταδιοδρομίας να έχουν έντιμη κοινωνική και επαγγελματική ζωή που εξασφαλίζει την ψυχική ηρεμία, προσωπική και οικογενειακή ειρήνη.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Δεν σας απηύθυνα ουτοπίες. Με λίγη καλή θέληση και με τη χάρη του Θεού, γίνονται όλα όσα είπαμε πραγματικότητα. Δεν επιθυμώ να σας διδάξω. Ό,τι με έχουν εμπνεύσει οι γυμναστές μου στο Παγκόσμιο Γυμνάσιο το 1968-74 κ.κ. Χ’’ Ανδρέου Κώστας, Ντίνος Μιχαηλίδης, Παπαχριστοφόρου Μελέτης, Πάρης και Ανδρέας Στυλιανού και οι Αγιορείτες Άγιοι πατέρες αυτά και διετύπωσα. Ξέρω ότι ίσως να υπάρξουν αντιδράσεις σ’ αυτά. Αλλά πιστεύω ότι από μικρό κι από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια. Ένας γνωστός μου ιερομόναχος Γρηγοριάτης Αγιορείτης είπε το εξής: «Ο Αγιορείτης μοναχός είναι τρία πράγματα: 1. Τρελός, 2. Παιδί, 3. Γλεντζές. Είναι τρελός, δηλαδή μωρός δια Χριστόν (Απόστολος Παύλος). Είναι παιδί (αν δεν γίνετε σαν τα παιδιά, δεν θα μπείτε στην Βασιλεία των Ουρανών, λέει ο Χριστός). Και είναι γλεντζές, διότι όλη του η ζωή είναι μία δοξολογία προς τον Θεό (ψαλώ τω θεώ μου έως υπάρχω).

Τα γράφω επίσης αυτά για να μην έχουμε την αυταπάτη ότι όλα είναι ωραία και ρόδινα στον χώρο του αθλητισμού. Δεν θέλω να θίξω ορισμένα πρόσωπα. Δεν έχω κανένα συμφέρον. Πονώ σαν παλαιός αθλητής και τώρα μοναχός Αγιορείτης αθλητής για την κατάντια του αθλητισμού, για την οποία πιστεύω ότι φταίω και εγώ σε μεγάλο βαθμό, διότι δεν προσευχόμουνα ιδιαιτέρως για τους ανθρώπους γενικά που σχετίζονται με τον αθλητισμό΄. Γι’ αυτό ζητώ από όλους συγχώρεση και ο Θεός μα σας συγχωρέσει.

Ελπίζω ότι η παρούσα εισήγηση περί αθλητισμού θα γίνει αφορμή μετανοίας, μελέτης, κριτικής και γόνιμου διαλόγου με σκοπό να προλάβουμε την πλήρη καταστροφή του αθλητισμού.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.      Μπελίτσου Παναγιώτη – Κουβάλα Αλεξάνδρας, Φυσική αγωγή και αθλητική αγωγή στο δημοτικό σχολείο, Αθήνα 1986.

2.      Κώστα Εμμανουήλ, Η διδακτική της φυσικής αγωγής 1982.

3.      Χαραλάμπη Δ. Μαρινόπουλου, Η φυσική αγωγή του παιδιού, Αθήνα 1982.

4.      Θησαυρός Δαμασκηνού, εκδ. Ρηγοπούλου, Θεσ/νίκη 1983.

5.      Αγ. Ισαάκ του Σύρου, Ασκητικά, εκδ. Ρηγοπούλου, Θεσ/νίκη 1976.

6.      Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, περί κενοδοξίας και πως πρέπει να ανατρέφουν οι γονείς τα τέκνα, ΕΠΕ Γρηγόριος Παλαμάς, τομ. 30, Θεσ/νίκη 1987, σ. 621 -701.

7.      Αρχιμ. Σωφρονίου Σαχάρωφ, οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστί, εκδ. Ι. Μ. Τ. Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας 1992.

8.      Παύλου Ευδοκίμωφ, η προσευχή της Ανατολικής Εκκλησίας, εκδ. Αποστολικής Διακονίας Εκκλησίάς Ελλάδος, εκδ. Β’, Αθήνα 1982.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Διευκρινιστικές ερωταποκρίσεις σχετικές με την ομιλία του Νεοφύτου μοναχού Γρηγοριάτη «Ο αθλητισμός υπό το βλέμμα ενός Αγιορείτη μοναχού, πρώην αθλητή», συγγραφείσες υπό του ιδίους μοναχού.

«Η γαρ σωματική γυμνασία προς ολίγον εστίν ωφέλιμος, η δε ευσέβεια προς πάντα ωφέλιμος εστίν, επαγγελίαν έχουσα ζωή της νυν και της μελλούσης» (Τιμ. Α’, κεφ. Δ’, 8).

Μετάφραση: «Διότι η σωματική γυμναστική για λίγο είναι ωφέλιμη, η δε ευσέβεια, δηλαδή η ορθή πίστη και ζωή, πάντοτε και για όλους είναι ωφέλιμος, διότι διακηρύττει και έχει και την τωρινή και τη μέλλουσα ζωή».

Ερώτηση: Πώς συμβιβάζεται το πιο πάνω χωρίο με την ομιλία περί αθλητισμού του Π. Νεοφύτου;

Απάντηση: Κατ’ αρχήν συμφωνούμε ότι η σωματική γυμναστική, αυτονομούμενη από τον Τριαδικό θεό και στην Εκκλησία, προσφέρει πολύ λίγα πράγματα στον οποιονδήποτε άνθρωπο, επομένως και προς τον χριστιανό. Όμως αν η σωματική γυμναστική ενταχθεί στην ασκητική και λατρευτική ζωή και πίστη της Ορθοδόξου Εκκλησίας, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην πνευματική (εν Αγίω Πνεύματι) ανάπτυξη ιδίως της σημερινής νεολαίας, να δώσει διέξοδο σωστή στην ενεργητικότητα και δραστηριότητά της, να γεμίσει τη ζωή της με Χάρη Θεού, να βοηθήσει από δυνάμει πρόσωπο να γίνει ενεργεία πρόσωπο, δηλαδή να μεταβεί από το κατ’ εικόνα στο καθ’ ομοίωση, να βοηθήσει τέλος να γίνει η εκκοσμικευμένη κοινωνία μας κοινωνία Θεώσεως. Πρέπει και πάλι να διευκρινίσουμε ότι η Εκκλησία είναι Σώμα Χριστού, Θεανθρώπινος οργανισμός, τέλειος, που δεν έχει ανάγκη κανενός ούτε του αθλητισμού. Όμως αν η Ορθόδοξη Εκκλησία προσλάβει τον αθλητισμό, τον βαπτίσει στην αγία κολυμβήθρα της στο Όνομα της Αγίας Τριάδος, τον μεταμορφώσει, τον αναστήσει, τον υψώσει ως τον θρόνο του Θεού, τότε είναι μέσο για την τελειοποίηση, την αγιοποίηση του ανθρώπου, ιδίως της σημερινής νεολαίας.

Θα προσθέσουμε εδώ και τα εξής: Η εποχή, ο πολιτισμός, η πολιτική, κοινωνική, μορφωτική κατάσταση που εζούσε ο Απόστολος Παύλος έχει ομοιότητες και διαφορές με τη σημερινή εποχή και κατάσταση. Οι ομοιότητες είναι: η ηθική εξαχρείωση, η οικονομική και μορφωτική ανισότητα, η εγκληματικότητα, η βία, ο πανθεϊσμός, ο πανσεξουαλισμός, ο δαιμονισμός, η Pax Romana = Pax Americana. Οι διαφορές είναι: Στη Ρωμαϊκή εποχή και κατάσταση δεν υπήρχε βιομηχανική και τεχνολογική επανάσταση, άνετη καθιστική ζωή στις πόλεις και εν μέρει και στα χωριά των ανεπτυγμένων κυρίως χωρών, η πλύση εγκεφάλου δια της προπαγάνδας και της διαφημίσεως των μέσων μαζικής επικοινωνίας, η απειλή αφανισμού του φυσικού περιβάλλοντος και των ανθρώπων από τον αλόγιστο βιασμό της φύσεως, την ατομική βόμβα και τα πυρηνικά απόβλητα. Όλα αυτά υπάρχουν σήμερα μαζί με τον αλκοολισμό, τα ναρκωτικά και την υποκρισία σαν χαρακτηριστικά συμπτώματα της πνευματικής απομακρύνσεως, από τον Θεό και την Ορθόδοξο Εκκλησία, των σύγχρονων ανθρώπων.

Και ερωτούμε: Θα μπορούσε ο αθλητισμός σήμερα να επιτελέσει κάτι περισσότερο από  ό,τι ο Απόστολος Παύλος διατυπώνει προς όφελος και σωτηρία των ψυχών των σωμάτων των ανθρώπων;

Απάντηση: Ο Άγιος Χρυσόστομος ερμηνεύοντας τον Απόστολο Παύλο, χρησιμοποιεί όρους και εικόνες από τον αθλητισμό για να δείξει την διαφορά του εκκοσμικευμένου αθλητισμού από τον πνευματικό αθλητικό αγώνα. Αυτό φαίνεται στο πιο κάτω απόσπασμα ομιλίας του Αγίου Χρυσοστόμου όπου ο αγωνοθέτης Κύριος, αφού μας αλείψει με το λάδι της αγαλλιάσεως (άκτιστη Θεία Χάρη που παρέχεται στους πενθούντες χαρμολυπητικώς χριστιανούς), δεν κρατεί ουδέτερη στάση, όπως ο βραβευτής των Ολυμπιακών Αγώνων, ο οποίος περιμένει το τέλος του αγώνος για να βραβεύσει τον νικητή, αλλά είναι όλος μαζί μας, δικός μας, όχι μόνο στον πνευματικό αγώνα εναντίον του εγωϊσμού και του διαβόλου, αλλά γιατί όχι; Και στον αθλητικό αγώνα.

«Γιατί ο χρόνος πριν από το βάπτισμα ήταν παλαίστρα και γυμναστήριο και παρείχε συγχώρηση και παραπτώματα, από σήμερα όμως άνοιξε το στάδιο, η ώρα του αγώνα έφθασε, οι θεατές κάθονται επάνω, όχι μόνο η φύση των ανθρώπων, αλλά και το πλήθος των αγγέλων βλέπει τα παλαίσματα και βροντοφωνάζει ο Παύλος γράφοντας στους Κορινθίους: «γίναμε θέαμα στον κόσμο και όχι μόνο στους ανθρώπους, αλλά και στους αγγέλους» (Α’ Κορ. 4, 9). Άγγελοι λοιπόν μας βλέπουν και αγωνοθέτης είναι ο Κύριος των αγγέλων. Αυτό δεν είναι μόνο τιμή, αλλά και ασφάλεια. Γιατί όταν εκείνος που θυσίασε τη ζωή του για μας αυτός κρίνει τα παλαίσματα, προς τιμής δεν είναι αυτό, πόση ασφάλεια δεν παρέχει         

Στην περίπτωση βέβαια των Ολυμπιακών αγώνων ο βραβευτής στέκεται ανάμεσα στους αγωνιζόμενους, χωρίς να εκδηλώνεται ευνοϊκώς ούτε υπέρ του ενός ούτε υπέρ του άλλου, αλλά περιμένει το τέλος. Γι’ αυτό και στέκεται ανάμεσά τους, γιατί και ως προς τη γνώμη κατέχει μεσαία θέση. Στην περίπτωση τη δική μας όμως και του διαβόλου δεν στέκεται στο μέσον ο Χριστός ουδέτερος, αλλά όλος είναι δικός μας. Και ότι δεν είναι ουδέτερος, αλλά όλος δικός μας σκέψου το εξής. Εμείς που μπήκαμε στον αγώνα μάς άλειψε, ενώ εκείνον τον έδεσε· εμάς μας άλειψε με λάδι  αγαλλιάσεως, ενώ εκείνον τον έδεσε με δεσμά άλυτα, για να εμποδίζεται στα παλαίσματα. Εμένα κι αν ακόμη συμβεί να υποσκελισθώ απλώνει το χέρι του και με βοηθά και αν πέσω με σηκώνει και με βοηθά να το πατώ πάλι. Γιατί λέγει: «Πατάτε επάνω στα φίδια και σκορπιούς και επάνω σ’ όλη τη δύναμη του εχθρού» (Λουκ. 10, 19).

(Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, Κατήχηση Τρίτη, είπε, εκδ. «Γρηγόριος ο Παλαμάς», τομ. 30, Θεσ/νίκη 1987, σελ. 389).

Βεβαίως ο λόγος του Αποστόλου Παύλου είναι θεόπνευστος και αναντίρρητος. Ο Χριστός είναι «χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας». Πιστεύω όμως ότι όπως τον ερμηνεύσαμε προηγουμένως δεν έρχεται σε αντίθεση με αυτά που θα πούμε πιο κάτω. Δηλαδή πιστεύω ότι η σωματική γυμναστική – αθλητισμός, σαν ξεπέρασμα του εαυτού μας με τη βοήθεια της ασκήσεως και της λατρείας της Ορθοδόξου Εκκλησίας μπορεί να είναι ένα αντίβαρο πνευματικό, μια από τις υγιείς διεξόδους από τον εγκοσμιοκρατισμό και τη νοησιαρχία προς την αιωνιότητα, την καινούργια εν Χριστώ κτίση, την αληθινή μας πατρίδα.

Η σημερινή εποχή και κατάσταση δεν μας επιτρέπει να εξορκίζουμε το δαιμονισμό με δαιμονισμό. Ούτε να αυτοσχεδιάζουμε μετατρέποντας σε πειραματόζωο τους συνανθρώπους μας και ιδίως τους νέους. Έχουν προηγηθεί χιλιετίες ποτισμένες τουλάχιστον στον χώρο του Ελληνισμού, από την Ελληνορθόδοξη παράδοση. Σ’ αυτήν ας ανατρέξουμε για να λυτρωθούμε από τα δεινά, τις πτώσεις, την εγωπάθεια και το διάβολο.

«14 . Η Εκκλησία και η Πολιτεία να βοηθούν οικονομικά, επαγγελματικά και πνευματικά τους αθλητές που αφιερώνουν τον εαυτό τους στον αθλητισμό (πρωταθλητισμό) ούτως ώστε και κατά τη διάρκεια που κάνουν πρωταθλητισμό και μετά τη λήξη της πρωταθλητικής τους σταδιοδρομίας να έχουν έντιμη κοινωνική και επαγγελματική ζωή που εξασφαλίζει την ψυχική ηρεμία, προσωπική και οικογενειακή ειρήνη. (Νεοφύτου μοναχού Γρηγοριάτη, Ο αθλητισμός υπό το βλέμμα ενός Αγιορείτη μοναχού, πρώην αθλητή, Λευκωσία 1992, σ. 10).

Σχόλιο και ερώτηση: Το πιο πάνω μέτρο έρχεται σε αντίθεση με το όλο πνεύμα της ομιλίας και της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Διότι ενώ στην ομιλία υποστηρίζεται ότι ο αθλητισμός δεν είναι αυτοσκοπός , ότι σκοπός του αθλητισμού είναι να φθάσουμε στην ταπείνωση και καθαρότητα, ότι σκοπός δεν είναι η νίκη αλλά η συμμετοχή, η κοινωνία με τους άλλους ανθρώπους, εδώ ζητάμε ούτε λίγο ούτε πολύ από την Εκκλησία να επιβραβεύει και να βοηθά ποικιλοτρόπως τους πρωταθλητές, δηλαδή τους επαγγελματίες γενικά αθλητές, να επιτύχουν επιδόσεις, να προβληθούν εγωιστικά, να αποκτήσουν οικονομικά οφέλη. Όλα αυτά υποβιβάζουν τον αθλητισμό και τον αυτονομούν, τον αυτοθεώνουν, τον εμπορικοποιούν και τον κρατικοποιούν. Επομένως, ερωτούμε: Μήπως πρέπει να μη ζητούμε από την Εκκλησία να έρχεται ως αρωγός και υποβιβαστής του αθλητισμού ουσιαστικά, με το να δέχεται τον επαγγελματικό πρωταθλητισμό;

Απάντηση: Κατ’ αρχήν συμφωνώ ότι είναι επικίνδυνος ο επαγγελματικός πρωταθλητισμός, να ασχολείται κανείς μόνο με τον αθλητισμό και να καρπώνεται δόξα, ηδονή και χρήματα από αυτόν. Όμως πιστεύω ότι επικίνδυνο είναι και οτιδήποτε άλλο κάνουμε αν το απολυτοποιήσουμε, αν καρπωνόμαστε απ’ αυτό δόξα, ηδονή και χρήματα, αν γενικά κάνουμε πράξη το εγωιστικό μας φρόνημα και θέλημα. Π.χ. η ιεροσύνη και η θεολογία που είναι λειτουργήματα της Ορθοδόξου Εκκλησίας, όταν επαγγελματοποιούνται, επίσημα ή όχι, παύουν να επιτελούν αυτομάτως το σκοπό τους, αν απολυτοποιούνται και αν θεωρούνται με εκκοσμικευμένο ανθρωποκεντρικό βλέμμα. Αν όμως ο κάθε ιερέας και θεολόγος αλλά και ο επαγγελματίας, αθλητής συνειδητοποιήσουν Θεία Χάριτι και δι’ ευχών του πνευματικού τους πατρός, καθοδηγητή και Γέροντος, ότι η ιεροσύνη, η θεολογία και ο αθλητισμός είναι λειτουργήματα, διακονίες, χαρίσματα από τον Θεό για να αγιάσουν και να αγιαστούν, να πετύχουν τη Θέωση, τότε πιστεύω ότι δεν είναι επικίνδυνο να ασχολείται κάποιος ή να ασκεί αυτά τα τρία διακονήματα, όπως όλα τα άλλα.

Επίσης, ήθελα να πω και τα εξής: Προτείνω σαν πρώτο μέτρο για την εν Χριστώ εδραίωση του αθλητισμού στις καρδιές των ανθρώπων που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση μαζί του, τα εξής: - Να επιτευχθεί ανεξαρτητοποίηση του αθλητισμού από τα πολιτικά κόμματα, οικονομικές επιχειρήσεις, τράπεζες, πολυεθνικές εταιρίες. Πώς; Με τη στήριξε της ελπίδας στον Θεό και στον φίλαθλο λαό Του «και ταύτα πάντα προστεθήσεται υμίν». Η πίστη ενεργουμένη με έργα σώζει, όχι τα λεφτά. (Νεοφύτου μοναχού Γρηγοριάτη, ενθ. αν., σελ. 8).

Το 14ο μέτρο έρχεται να συμπληρώσει το 1ο λέγοντας ότι η Εκκλησία και η Πολιτεία πρέπει να βοηθήσουν τους επαγγελματίες ποικιλοτρόπως για να επιτευχθεί ανεξαρτητοποίηση του αθλητισμού από τα συμφεροντολογικά στενά όρια των πολιτικών και των εμπόρων των εθνών. Αν η Εκκλησία και η Πολιτεία όχι μόνο διαπαιδαγωγήσουν τους νέους κυρίως, αλλά βοηθήσουν και υλικά, τότε θα έχουμε αναβάθμιση, ανανέωση και πρόοδο όχι μόνο του αθλητισμού, αλλά και του έθνους και της κοινωνίας.

Τώρα, όσον αφορά το γεγονός ότι ο επαγγελματικός πρωταθλητισμός επιδιώκει επιδόσεις, οικονομικά οφέλη, χρήμα, ηδονές και δόξα, πιστεύω ότι μπορεί η Εκκλησία με τους αγίους πνευματικούς εξομολόγους -Γέροντες που έχει, να βοηθήσει ώστε δια της εν ελευθερία υπακοής των επαγγελματιών πρωταθλητών σ’ αυτούς τους Γέροντες, να ασκούνται ησυχαστικά, δηλ. να προσεύχονται με τη νοερά προσευχή, να νηστεύουν, να αγρυπνούν το κατά δύναμη, να μετέχουν στη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας και, τη δόξα και τα χρήματα που τυχόν θα αποκτήσουν στους αθλητικούς χώρους, να τα διαθέσουν όχι μόνο για τον εαυτό τους και την οικογένεια τους, αλλά και για φιλανθρωπικούς, εθνικούς και μορφωτικούς σκοπούς. Έτσι πιστεύω ότι αγκαλιάζονται από την Εκκλησία και αυτοί οι άνθρωποι «υπέρ ών ο Χριστός απέθανε, ετάφη, ανέστη, ανελήφθη και έστειλε το Πανάγιο Του Πνεύμα για να ιδρύσει την Εκκλησία».

Ερώτηση: Επιτρέπεται στους κληρικούς και μοναχούς να αθλούνται δημοσίως, να είναι φίλαθλοι, προπονητές, καθηγητές σωματικής αγωγής, ιθύνοντες κλπ; Ποιο είναι το μέτρο για να ρυθμίσουν τις σχέσεις τους με τον αθλητισμό;

Απάντηση: Θα σας πω ένα ανέκδοτο: Κάποτε ρώτησαν τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Κύπρου και Εθνάρχη μακάριο τον Γ’ με ποια ποδοσφαιρική ομάδα είναι. Αυτός στην αρχή δεν ανταποκρινόταν. Πιεζόμενος όμως, αναγκάστηκε να απαντήσει, λέγοντας: «Είμαι με την εθνική ομάδα Κύπρου».

Νομίζω, σύμφωνα με την απάντηση του μ. Εθνάρχη Μακαρίου, ότι οι κληρικοί και μοναχοί δεν πρέπει να ταυτίζονται ή τουλάχιστον να μην εκφράζουν δημοσίως τη συμπάθειά τους προς την μία ή την άλλη ομάδα σωματείου, αλλά να θεωρούν όλους τους φιλάθλους, όλους τους αθλητές παιδιά τους, για τους οποίους πρέπει να προσεύχονται και προσωπικώς και στη Θεία Λειτουργία.

Επίσης, νομίζω ότι δεν πρέπει να αθλούνται δημοσίως, αλλά μπορούν, αν θέλουν, να παρακολουθούν και να παρεμβαίνουν στους αθλητικούς χώρους, όταν χρειασθεί η βοήθειά τους. Π.χ. να κάνουν ένα κήρυγμα, ένα αγιασμό, μια μικρή δοξολογία στα γραφεία των σωματείων, όπου θα τους καλέσουν ή στους αθλητικούς χώρους. Να γράψουν ένα άρθρο σε εφημερίδα σχετικά με τον αθλητισμό και την ορθόδοξη Εκκλησία. Να εξομολογήσουν, αν τους καλέσουν αθλητές κλπ.

Δεν πρέπει να έχουν επισήμως το επάγγελμα του προπονητή, καθηγητή σωματικής αγωγής, ιθύνοντα αθλητικού. Όμως μπορούν, αν έχουν γνώσεις αθλητικές ή σαν αθλητές προηγουμένως, να βοηθήσουν με την γνώση και την πείρα τους τους νέους αθλητές, προπονητές, ιθύνοντες κλπ ανεπισήμως και ανιδιοτελώς. Επίσης, στα κατηχητικά σχολεία ή σε εκδρομές με νέα παιδιά μπορούν, αν θέλουν, να παίζουν με τα παιδιά ή να τα προπονούν, αν δεν υπάρχει άλλο κατάλληλο πρόσωπο. Βέβαια το κύριο έργο του κληρικού και του μοναχού δεν είναι αυτό. Το κύριο έργο τους είναι: «Είτε τρώγετε είτε πίνετε είτε κάνετε κάτι, όλα να τα κάνετε προς δόξαν Θεού». (Απ. Παύλος). Η δοξολογία του Θεού από τον άνθρωπο και την κτίση, ιεροποιεί και λειτουργικοποιεί τον άνθρωπο και την κτίση. Τους εισάγει στον υπέρχρονο και υπέρχωρο κόσμο της αιωνιότητος. Αν ο κληρικός και ο μοναχός δεν έχουν την αίσθηση της θείας αιωνιότητος, δεν μπορούν να σωθούν και να σώσουν. Να αγιασθούν και αν αγιάσουν. Να καθαρισθούν και να καθαρίσουν. Να θεολογήσουν χαρμολυπητικώς και αλιευτικώς, όχι αριστοτελικώς (Αγ. Γρηγόριος Θεολόγος).

Αυτά είναι τα μέτρα για τις σχέσεις κληρικών και μοναχών με τον αθλητισμό.