ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΑΝΑΦΟΡΑ  ΣΤΟΥΣ  ΔΥΟ  ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΥΣ  ΚΑΝΟΝΕΣ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

      Ιούλιος 2018. Μήνας κατάμαυρος, πόνος ανείπωτος, δάκρυ αστείρευτο, όπου γης, στο γένος το ελληνικό ! Εκατό παρά κάτι απανθρακωμένοι συν-Έλληνες, χριστιανοί αδελφοί ! Αιφνίδια, αδόκητα, αθώα θύματα στο Μολώχ της φωτιάς ! Τραγικό αντίτιμο της αλόγιστης «αξιοποίησης-εκμετάλλευσης της κτίσης» ! Της βέβηλης επέμβασης του ανθρώπου της άρνησης στη «λίαν καλή θεία Δημιουργία». «Και είδεν ο Θεός τα πάντα όσα εποίησεν, και ιδού καλά λίαν»-Γεν.1,31. «Η ύβρις» ως είπε ο αρχαίος λόγος ίσια και καθαρά. Σε σημερινή … «επιστημονική» ομιχλώδη  αοριστία, «η κλιματική αλλαγή», «οι ασύμμετρες καιρικές συνθήκες» ! Όπου υπεύθυνος και ένοχος ο … «ου τις» ! 

      Αύγουστος 2018, χάραγμα υπέρβασης της τραγωδίας με καταφυγή στην Παναγία, «άνω σχώμεν τας καρδίας», καταμεσής το «Πάσχα του Καλοκαιριού» ! «Η Κοίμηση της Θεοτόκου», η κορυφαία θερινή γιορτή της υπέρ-υπέρ  αγαπημένης Μεγάλης Μάνας του Έλληνα χριστιανού. Και αυτού του για κάποιους λόγους αποτραβηγμένου εκκλησιαστικά, που από συνήθεια ίσως θα μπει να προσκυνήσει την Εικόνα της ! Και να του είναι αυτό κάτι από το, «μνήσθητί μου Κύριε», του ληστή της έσχατης ώρας στο Σταυρό !

*****    ***    *****

       Αύγουστος 2018. «Όσοι πιστοί, στην κορυφαία του θέρους γιορτή» ! Εισαγωγικά  από τις Ακολουθίες της «Μικρής» και «Μεγάλης Παράκλησης στην Παναγία», που τελούνται μέχρι την παραμονή εναλλάξ. Και έχουν κυρίαρχο κορμό, η πρώτη-«Μικρή Παράκληση»-τον «Κανόνα», ποίημα προσευχή εξομολογητική του μοναχού Θεοφάνη ή Θεοστήρικτου, ένα δυναμικό άνοιγμα ψυχής ! Όπου, πειρασμοί, πάθη, και τα εξ αυτών ατυχή παρεπόμενα, ψυχικά και σωματικά, καταθέτονται ταπεινά στην Παναγιά ως θερμή ικεσία και αναφορά ! Με βάσιμη ως και βέβαιη την ελπίδα συγχώρεσης από το Χριστό, χάρη στη μητρική μεσιτεία της. Στίχοι δομημένοι αριστοτεχνικά, λέξεις απλές και λιτές, που αγγίζουν ευλαβικές ψυχές, βγάζουν  δάκρυ προσωπικό, αναδύουν αύρα ανάπαψης εσωτερικής, όχι ευκαταφρόνητη, ως μπορεί να φανεί στο απάνθισμα που ακολουθεί.

      Από τις πρώτες λέξεις, του πρώτου στίχου, του πρώτου τροπαρίου, της πρώτης Ωδής, ο ύμνος σε παίρνει, θαρρείς, στα φτερά του, σε κινεί σε εσωτερική ανατομία πνευματική. «Πειρασμοί με κυκλώνουν πολλοί»-«Πολλοίς συνεχόμενος πειρασμοίς»,, ακολουθείς τον ψάλτη ψιθυριστά, και το ακούς σαν δικό σου απόηχο. Προχωρείς. «Με χτυπούν πάθη πολλά, μου κάνουν άνω-κάτω τη ζωή, μου γεμίζουν ακεφιά για κάθε καλό την ψυχή»-«Παθών με ταράσσουσι προσβολαί, πολλής αθυμίας εμπιπλώσαι μου την ψυχήν». Αλλά και. «Περίπλοκες αρρώστιες μου προκαλούν, σε νοσηρά πάθη με σπρώνουν»-«Χαλεπαίς αρρωστίαις και νοσεροίς πάθεσιν εξεταζομένω»-3^η Ωδή. Επί πλέον. «Άλλα πταίσματα, μου θολώνουν μυαλό»-«Λύσον την αχλύν των πταισμάτων»-5^η Ωδή. «Όχλος-μάζα-πειρασμών και δαιμονικών παραπλανητικών επηρεασμών»-«Των πειρασμών … όχλον … και επηρείας δαιμόνων»-6^η Ωδή. Εκπληκτικό ανάγλυφο εξομολογητικό, της πολύπλευρης δοκιμασίας, της ενδεχόμενης πτώσης του χριστιανού αυτής της χαοτικής εποχής !

     Και όλα αυτά να δένονται έτσι, που να παρακάμπτουν τη στροφή στον  κατήφορο της μαύρης απελπισίας, του τραγικού αδιεξόδου, να προκαλούν άνοιγμα αναφοράς, παράκλησης, καταφυγής στην Παναγιά ! Από την οποία έρχεται η λυτρωτική απαλλαγή, η σωτήρια διέξοδος ! «Μητέρα του Θεού Λόγου Αγία Παρθένε, σώσε με από των πειρασμών τις δυσχέρειες και τα δεινά»-«Ω Μήτερ του Λόγου και Παρθένε των δυσχερών και δεινών με διάσωσον»-1^η Ωδή. Επίσης. «Διάλυσε τη θολούρα που προκαλούν στο νου μου οι αμαρτίες, με το ολόλαμπρο φως της αγιότητάς σου, Νύφη Εσύ του Θεού, που ευλογήθηκες να γεννήσεις το Χριστό, το θείο και προαιώνιο φως»-«Λύσον την αχλύν των πταισμάτων μου Θεόνυμφε, τω φωτισμώ της σης λαμπρότητος, η φως τεκούσα το θείον και προαιώνιον»-5^η Ωδή.

      Κι από την 7^η ως την 9^η Ωδή, να γίνονται ένας ομολογιακός, δοξολογικός και ευχαριστιακός διθύραμβος στη Θεοτόκο, που αποπνέει αύρα ελπίδας και χαράς για την παράκληση που εισακούστηκε και έφερε την απαλλαγή και τη σωτηρία ! «Θέλησες κι οργάνωσες τη σωτηρία μας με τρόπο απροσδόκητο κι εκπληκτικό, Σωτήρα Χριστέ, όταν από τη μήτρα της Παρθένου ήρθες ως άνθρωπος στον κόσμο, και την ανέδειξες προστάτη μας»-«Την ημών σωτηρίαν ως ηθέλησας, Σώτερ, οικονομήσασθαι, εν μήτρα της Παρθένου κατώκησας τω κόσμω, ην προστάτην ανέδειξας». Κατά ταύτα. «Αγνή Μητέρα, που γέννησες Αυτόν που θέλει και παρέχει το άπειρο θείο του έλεος, παρακάλεσε Τον θερμά, να σώσει απ’ τα πταίσματα που μόλυναν την  ψυχή τους, όσους με πίστη το ομολογούν, και το κράζουν»-«Θελητήν του ελέους, ον εγέννησας, Μήτερ αγνή, δυσόπησον, ρυσθήναι των πταισμάτων, ψυχής τε μολυσμάτων τους εν πίστει κραυγάζοντας»,7^η Ωδή. Και επιτείνει. «Μην προσπεράσεις, Παναγία Παρθένε όσους έχουν ανάγκη τη βοήθεια Σου, και, Σε υμνούν και Σε δοξολογούν, Αγία Κόρη στους αιώνες των αιώνων»-«Τους βοηθείας της παρά σου δεομένους, μη παρίδης Παρθένε, υμνούντας και υπερυψούντας σε Κόρη εις αιώνας»-8^η Ωδή.

     Τέλος όλη η 9^η Ωδή είναι μια υψηλή σύνθεση ομολογίας πίστης στο Σωτήρα Χριστό, με γέφυρα το πρόσωπο της Παναγίας. «Όσοι σωθήκαμε απ’ τη θεία ενανθρώπηση  στην οποία ευλογήθηκες να συντελέσεις, Αγνή Παρθένε, πρώτιστα και κύρια Σε ομολογούμε Γεννήτρα του Θεού Λόγου ! Και Σε δοξολογούμε με τους χορούς των αγγέλων»-«Κυρίως Θεοτόκον, σε ομολογούμεν, οι δια σου σεσωσμένοι, Παρθένε αγνή, συν Ασωμάτοις χορείαις σε μεγαλύνοντες».

******  ****  ******

     Ο «Κανόνας», ποίημα του αυτοκράτορα της Νίκαιας Θεοδώρου Β’ Δούκα Λάσκαρη (1254-1258)-κύριος κορμός της «Μεγάλης Παράκλησης»-είναι μια κραυγή αγωνίας προς την Παναγιά, για τα πολλά και μεγάλα της προσωπικής ζωής του δεινά, και εκείνα ως αρχηγού του κράτους σε ώρα κατάπικρη. Τότε που η Βασιλεύουσα είχε πέσει σε χέρια Δυτικά-1204-με όχι μικρή ενοχή Ανατολικά ! Συνάμα είναι πλήρωμα χαράς για την άμεση ανταπόκρισή της σε όλα ! Συν-αμφότερα, κραυγή αγωνίας και πλήρωμα χαράς σε επάλληλη αναφορά !

     Στίχοι δομημένοι αριστοτεχνικά και εδώ, λέξεις απροκάλυπτα αυθεντικές, που μπορούν να αγγίξουν ως τα κατάβαθα ψυχές χριστιανών, και ευρύτερα ανθρώπων, που όχι σπάνια και από πολλές αιτίες δεινοπαθούν και απελπίζονται στη σημερινή χαοτική εποχή. Βγάζουν  δάκρυ προσωπικό, αναδύουν αύρα ανάπαψης εσωτερικής, όχι ευκαταφρόνητη ! Και στις δυο περιπτώσεις τα απ’ εκεί  και εξής ανήκουν στην άπειρη μακροθυμία και αγάπη Υιού και Θεού της Παναγιάς, και όλων ημών Θεού, που τείνει στα τοιαύτα διαπαντός «ευήκοον ους» !

     Ιδού πάλι ενδεικτικά. «Λύπες η μια πάνω στην άλλη βασανίζουν την ταπεινή μου ψυχή ! Σύννεφα συμφορές, Νύφη του Θεού, μου πλακώνουν την καρδιά. Αλλά, Γεννήτρα Εσύ του Χριστού, που είναι το θείο και προαιώνιο Φως, λάμψε στη ζωή μου μια ακτίνα χαράς»- «Των λυπηρών επαγωγαί χειμάζουσι την ταπεινήν μου ψυχήν. Και συμφορών νέφη, την εμήν καλύπτουσιν καρδίαν, Θεονύμφευτε. Αλλ’ η φως τετοκυία το θείον και προαιώνιον, λάμψον μοι το φως το χαρμόσυνον». Και η απάντηση της Παναγίας, συν η δική του ευχαριστία ! «Από αμέτρητες ανάγκες και θλίψεις, και από αδυσώπητους εχθρούς, και άλλες συμφορές  με λύτρωσε η κραταιά δύναμή Σου Πανάχραντη. Διό ανυμνώ,  δοξολογώ, διαλαλώ την προς εμένα αμέτρητη συμπάθεια σου και τη συνακόλουθη ανακούφιση»-«Εξ αμετρήτων αναγκών και θλίψεων, και εξ εχθρών δυσμενών, και συμφορών του βίου λυτρωθείς, Πανάχραντε, τη κραταιά δυνάμει σου, ανυμνώ μεγαλύνω την άμετρόν σου συμπάθειαν και την εις εμέ σου παράκλησιν»-1^η Ωδή.

      Επίσης. «Όντας σε απόγνωση  από όλα όσα πάσχω δεινά, με πόνο και οδύνη Σου κράζω. Σπεύσε, φτάσε, Θερμή Προστάτισσα μου Εσύ, βοήθησέ με τον ταπεινό και άθλιο δούλο σου, που τη φροντίδα σου επιζητεί»- «Απορήσας εκ πάντων, οδυνηρώς κράζω σοι. Πρόφθασον θερμή προστασία, και την σην βοήθειαν δος μοι τω δούλω σου, τω ταπεινώ και αθλίω, τω επιζητούντι την σην αντίληψιν». Και πάλι, η άμεση απάντηση της Παναγιάς, συν η δική του ευχαριστία. «Θαύμα τώρα πραγματικό οι προς εμέ ευεργεσίες σου, Παναγία Δέσποινα, και τα ελέη Σου, Κόρη Αγνή. Γι αυτό Σε δοξολογώ, σε ανυμνώ, και διαλαλώ την πολλή, την άμετρη κηδεμονία Σου»-«Εθαυμάστωσας όντως νυν επ’ εμοί, Δέσποινα, τας ευεργεσίας σου, Κόρη, και τα ελέη σου. Όθεν δοξάζω σε, και ανυμνώ και γεραίρω την πολλήν και άμετρον κηδεμονίαν σου»-3^η Ωδή.

     Επίσης. «Στην παραζάλη μου Σε βρήκα λιμάνι, χαρά και ευφροσύνη στις λύπες μου, άμεση βοήθεια στις αρρώστιες μου, σωτήρα στους κινδύνου, και προστάτη στις ώρες του πειρασμού»-«Εν ζάλαις εφεύρον σε λιμένα, εν ταις λύπαις χαράν και ευφροσύνην. Και εν ταις νόσοις μου ταχινήν βοήθειαν, και εν κινδύνοις ρύστιν, και προστάτην εν τοις πειρατηρίοις». Πώς, λοιπόν, μπορώ να μην ξεσπάσω σε ύμνο ευχαριστίας και δοξολογίας, και να πω. «Χαίρε πύρινε θρόνε του Κυρίου ! Χαίρε θείο δοχείο και στάμνα του ουράνιου μάνα ! Χαίρε χρυσή λυχνία και άσβηστη λαμπάδα ! Χαίρε η δόξα των παρθένων, το στολίδι και η δόξα των μητέρων»-8^η Ωδή.

      Και η διθυραμβική κορύφωση στην 9^η Ωδή. «Αδυνατώ να απαριθμήσω τα μεγαλεία σου, Παναγία Νύφη του Θεού ! Αδυνατώ να εξηγήσω το ανεξερεύνητο βάθος των πέρα από κάθε έννοια και σκέψη θαυμάτων Σου ! Θαυμάτων που συντελούνται ακατάπαυστα σε όσους Σε τιμούν με όλη την καρδιά τους, και με πίστη σε προσκυνούν ως αληθινή Γεννήτρα του Υιού και Λόγου του Θεού»-«Ουκ έστιν αριθμήσασθαι δυνατόν, μεγαλεία τα σα Θεονύμφευτε, και τον βυθόν τον ανεξερεύνητον εξειπείν, των υπέρ  νουν θαυμάτων σου, των τετελεσμένων διηνεκώς, τοις πόθω σε τιμώσι, και πίστει προσκυνούσιν ως αληθή Θεού λοχεύτριαν». Διό κι εγώ, ο φοβερά πονεμένος άνθρωπος, και σκληρά πολεμημένος άρχοντας, πλην τόσο ευεργετημένος από τη Χάρη σου, τι άλλο να κάνω μπορώ ! «Με ύμνους υπέροχους δοξολογώ και τιμώ το άμετρό σου έλεος ! Και την πολλή σου δύναμη σε όλους ομολογώ ! Και τις ευεργεσίες που δεν κουράστηκες ν’ αδειάζεις στα φοβερά προβλήματα και της ζωής μου δεινά, διακηρύττω και μεγαλύνω με την ψυχή, την καρδιά, τη σκέψη και τη γλώσσα μου πάντα»-«Εν ύμνοις ευχαρίστοις ομολογώ, και γεραίρω το άμετρον έλεος. Και την πολλήν δύναμίν σου πάσιν ομολογώ. Και τας ευεργεσίας σου, ας υπερεκκένωσας εις εμέ, κηρύττω, μεγαλύνω, ψυχή τε και καρδία, και λογισμώ, και γλώσση πάντοτε».

******   ***  ******

     Αύγουστος 2018 ! Πένθος βαρύ, πόνος ανείπωτος, δάκρυ αστείρευτο, στο γένος των Ελλήνων όπου γης ! Η Παναγιά όμως είναι εδώ ! Και μπορεί και θέλει να μεσιτέψει στον Υιό και Θεό της, και των όλων μας Θεό ν’ αναπάψει τις ψυχές όσων έστειλε στον άλλο κόσμο η α-λογία της άρνησης ! Μπορεί και θέλει να ρίξει ακτίνα γαλήνης και αντοχής ψυχικής στους βαρύτατα πενθούντες συγγενείς, ως η Μεγάλη Μάνα που πόνεσε από όλες τις μανάδες του κόσμου πιο πολύ-«και σου δε αυτής την ψυχήν διελεύσεται ρομφαία»,Λουκ.2,35.

     «Κανόνας» μοναχού Θεοφάνη ή Θεοστήρικτου, και «Κανόνας», του αυτοκράτορα της Νίκαιας Θεοδώρου Β’ Δούκα του Λάσκαρη, και ο Δεκαπενταύγουστος μετράει μέρες. «Άνω σχώμεν τας καρδίας» ! «Όσοι πιστοί» !

Με «την αγάπην την πρώτην, ην ουκ αφήκα …»

Αθανάσιος Κοτταδάκης