''21 Ιουνίου 1913.Η Μάχη του Κιλκίς. Η Μάχη που καθόρισε τα βόρεια σύνορα μας.'' - Δημήτρη Ι. Ευσταθιάδη

''21 Ιουνίου 1913.Η Μάχη του Κιλκίς.

Η Μάχη που καθόρισε τα βόρεια σύνορα μας.''

Του Δημήτρη Ι. Ευσταθιάδη,

αποφ. Τμήματος Τουριστικών Επιχειρήσεων,

Α.Τ.Ε.Ι. Πάτρας

Η Μάχη του Κιλκίς. Η Μάχη που καθόρισε τα βόρεια σύνορα μας. Μια Μάχη που αποτελεί μια από τις ενδοξότερες σελίδες στην ιστορία του Ελληνικού Έθνους και του Ελληνικού Στρατού κατά τον Β' Βαλκανικό Πόλεμο. Παράλληλα, όμως αποτελεί και μια από τις πιο αιματοβαμμένες σελίδες, καθώς ο φόρος των νεκρών ηρώων, ήταν βαρύς κι απαιτούσε χιλιάδες άνδρες να θυσιαστούν άλλη μια φορά για την πατρίδα.

Η έκβαση της Μάχης του Κιλκίς, σηματοδότησε την απελευθέρωση της Ανατολικής Μακεδονίας και απέτρεψε τα σχέδια των Βουλγάρων για κατάληψη της Θεσσαλονίκης. Στις 17 Ιουνίου, οι Βούλγαροι, κατέλαβαν τη γραμμή Βερτίσκου-Πολυκάστρου, ενώ για την 19η του ίδιου μήνα, σχεδίαζαν την κατάληψη της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο τα Ελληνικά στρατεύματα, αντιδρώντας έγκαιρα, ανάγκασαν τους Βούλγαρους να βρεθούν σε αμυντική θέση στην τοποθεσία Κιλκίς-Λαχανά. Δεν ήταν κάτι εύκολο, γιατί η μορφολογία του εδάφους στην περιοχή είναι τέτοια που ευνοεί τους αμυνόμενους, λόγω των φυσικών υψωμάτων και αντίθετα δυσχερένει τις επιθετικές ενέργειες.

Η ηγεσία του Ελληνικού στρατού, είχε προετοιμάσει σχέδιο διπλής επίθεσης έναντι της αμυντικής γραμμής των Βουλγάρων. Προς τον Ανατολικό τον τομέα του Κιλκίς, θα επιχειρούσαν οι 2η,3η,4η,5η και 10η Μεραρχίες, υποστηριζόμενες και από μια Ταξιαρχεία Ιππικού, ενώ προς τον Βορρά και τον τομέα του Λαχανά, η 6η και 7η Μεραρχία. Η 2η Βουλγάρικη Στρατιά, παρέθεσε αμυντικά μια Μεραρχία και τρείς Ταξιαρχείες πεζικού, καθώς και ένα τμήμα Ιππικού για αντεπιθέσεις.

Η ελληνική επίθεση, ξεκίνησε το πρωί της 19ης Ιουνίου Η συνολική δύναμη των Ελλήνων, απαριθμούσε περί τους 117.861 άνδρες και 176 κανόνια. Η αμυντική γραμμή των Βούλγαρων ήταν επανδρωμένη με πάνω από 40.000 άνδρες και υπό την καθοδήγηση του στρατηγού Ιβάνωφ, διοικητού της 2ης Στρατιάς. Οι μάχες, από την πρώτη στιγμή ήταν αδυσώπητες και πολύ σκληρές...σώμα με σώμα και εφ'όπλου λόγχη.Εξ'αιτίας του γυμνού και ταυτόχρονα λοφόδους εδάφους, όπου κατείχαν οι Βούλγαροι, τα Ελληνικά στρατεύματα ήταν εκτεθειμένα στα εχθρικά πυρά, με αποτέλεσμα οι απώλειες των Ελλήνων στρατιωτών να είναι τεράστιες. Το βράδυ της 20ης Ιουνίου του 1913 και μετά από σφοδρές και κατά κύματα επιθέσεις,ο Ελληνικός Στρατός, έφτασε μόλις λίγες εκατοντάδες μέτρα πριν τις οχυρωματικές θέσεις των "υπερασπιστών" του Κιλκίς. Οι Βούλγαροι, έχοντας κατασκευάσει ένα δίκτυο,ι σχυρών πολυβολείων, θα προξενούσε ανεπανόρθωτες απώλειες και σημαντική καθυστέρηση, στην περίπτωση μιας κατά μέτωπο επίθεσης.Το επιτελείο του Ελληνικού στρατού,τα ο είχε αντιληφθεί και διέταξε τη 2η Μεραρχία να πραγματοποιήσει νυχτερινή και πλευρική επίθεση, η οποία στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Τα ξημερώματα της 21ης Ιουνίου, επιτέθηκαν κατά μέτωπο και οι υπόλοιπες Μεραρχίες. Στις 11.00" το πρωί της ίδιας ημέρας η Βουλγάρικη αμυντική γραμμή, ξεκίνησε να οπισθοχωρεί προς τον άξονα Δοϊράνης-Στρυμώνα. Ο αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος, έδωσε την εντολή στην 4η και 5η Μεραρχία να τους καταδιώξουν.Το Κιλκίς ήταν πλέον υπό Ελληνικό έλεγχο.

Ωστόσο το Κιλκίς ήταν κατεστραμένο. Τα πάντα είχαν παραδοθεί στις φλόγες. Άγρια διαμάχη, ξέσπασε μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας, σχετικά με την απόδοση των ευθυνών για το ολοκαύτωμα της πόλης. Οι Βούλγαροι, κατηγορούσαν τους Έλληνες ότι κατέκαψαν την πόλη κατά την είσοδό τους, ενώ η Ελληνική πλευρά υποστήριζε ότι οι Βούλγαροι την πυρπόλησαν υποχωρόντας. Διαφωτιστική και χαρακτηριστική, ως προς αυτό είναι η ανταπόκριση του δημοσιογράφου Κρόφορντ Πράις, για τους Τάιμς του Λονδίνου. ''Η πόλις του Κιλκίς εκαίετο ήδη όταν είχον εισέλθει εις αυτήν οι Έλληνες, συνεπεία του πυρός του πυροβολικού - γεγονός άξιον ιδιαιτέρας προσοχής, αφού ακολούθως υπεστηρίχθη ότι δήθεν επυρπολήθη υπό του νικηφόρου στρατού.''

Από την πλευρά του Λαχανά, οι μάχες ήταν εξίσου σφοδρές και αδυσώπητες. Συγκεκριμένα,η 6η Μεραρχία αντιμετώπισε σθεναρή αντίσταση,από την Βουλγαρική άμυνα. Χρειάστηκε η εφ' όπλου λόγχη, για να καταληφθούν τα δυο στρατηγικοτάτης σημασίας υψώματα 544 και 605,το βράδυ της 19 Ιουνίου. Την επομένη, οι δυο Μεραρχίες του τομέα, συνέκλιναν, ώστε να αντιμετωπίσουν τα Βουλγάρικα στρατεύματα στα χαρακώματα του Λαχανά. Στις 3 το απόγευμα της 21ης Ιουνίου οι δύο μεραρχίες επιτέθηκαν κατά των βουλγαρικών θέσεων και σε μία ώρα τους κατέβαλαν, αφού οι Βούλγαροι έχοντας πληροφορηθεί την κατάρρευση του μετώπου στο Κιλκίς, άρχισαν να υποχωρούν άτακτα προς τα βορειοανατολικά. Κύριο μέλημα της ηγεσίας τους ήταν να προλάβουν να διατηρήσουν υπό την κατοχή τους τις γέφυρες του Στρυμώνα, προτού φθάσουν εκεί οι ελληνικές δυνάμεις. Όμως, η αντίσταση των Βουλγάρων συνεχιζόταν στα υψώματα του Καλίνοβου, μέχρι το απόγευμα της 21ης Ιουνίου, οπότε υποχώρησαν μετά τη διάσπαση του μετώπου στο Κιλκίς.

Μετά την επικράτηση των Ελληνικών δυνάμεων, ο επιτελάρχης και αντιστράτηγος Βίκτωρ Δουσμάνης, απέστειλε το ακόλουθο τηλεγράφημα, στον Ελευθέριο Βενιζέλο: «Μετά χαράς αναγγέλλω την κατάληψιν του Κιλκίς, μετά τριήμερον σφοδρόν αγώνα. Ο εχθρός καταδιώκεται κατά πόδας. Ηθικόν στρατού μας έκτακτον».

Η Μάχη του Κιλκίς και του Λαχανά, είναι τεράστιας σημασίας τόσο γεωγραφικά,μιας και συνετέλεσε στην απελευθέρωση της περιοχής, απέτρεψε την σχεδιασμένη επίθεση των Βουλγάρων στη Θεσσαλονίκη και καθόρισε εν πολλείς τα σύνορα μας ως προς τον Βορρά, όσο και ιστορικά. ιέλυσε τον θρύλο του μέχρι τότε "αήττητου" Βουλγαρικού Στρατού. Αποτέλεσε τη μεγάλη "ρεβάνς" του Ελληνικού Στρατού, για το μαύρο του 1897,από τους Οθωμανούς στον "ατυχή" εκείνον Ελληνοτουρκικό πόλεμο.

Επί τρία συνεχή μερόνυχτα, οι Έλληνες έδιναν μάχες σώμα με σώμα για την Ελλάδα και τη Μακεδονία.8.828 νεκροί και τραυματίες, το τίμημα.Σήμερα,106 χρόνια μετά, η συμφωνία των Πρεσπών. Η συμφωνία που έκρινε εκ νέου την ιστορία, τα ιδανικά και το όνομα της Μακεδονίας μας. Μια συμφωνία για την οποία δεν θυσιάστηκαν οι ήρωές μας,σ το Κιλκίς και στο Λαχανά. Όπως, όμως, είπε και ο μεγάλος μας ποιητής Κωστής Παλαμάς...

"Χρωστάμε σε όσους ήρθαν, πέρασαν, θα' ρθούνε, θα περάσουν. Κριτές θα μας δικάσουν οι αγέννητοι, οι νεκροί."