Κάνουν τα smartphones τους ανθρώπους πιο κουτούς;

  Κάνουν τα smartphones  τους ανθρώπους πιο κουτούς;

Τη νύχτα κλέβει από κάποιους τον ύπνο, κατά τη διάρκεια της ημέρας αποσπά συχνά την προσοχή από τη δουλειά. Παρ 'όλα αυτά, το smartphone είναι απαραίτητο. Οι ερευνητές μελετούν πώς η χρήση του επηρεάζει τον εγκέφαλο και τις συνήθειες ανάγνωσης.

Τα smartphones δεν κάνουν τους νέους ανθρώπους ανόητους, λένε οι ερευνητές. Παρ' όλα αυτά, η τεχνολογία επηρεάζει τον εγκέφαλό μας. Η εικόνα είναι γνώριμη: την μια κάνουν like σε μια φωτογραφία, κατόπιν στέλνουν ένα Tweet και, βέβαια  πρέπει να ελέγξουν και πάλι τα email!  Η δουλειά συνήθως έρχεται δεύτερη. Γιατί; Αποσπόμαστε!

Επιστήμονες σε όλο τον κόσμο ερευνούν το θέμα των smartphones και του εγκεφάλου. Θέλουν να μάθουν,  ποια ίχνη αφήνει στον εγκέφαλο η διαρκής παρουσία των smartphones και αν τελικά υπάρχουν εγκέφαλοι «παραμορφωμένοι» από το Twitter και το Facebook. Τα κοινωνικά δίκτυα είναι πολύ σημαντικά στη ζωή πολλών νέων ανθρώπων. Σε μερικούς τους κλέβουν ακόμα και τον ύπνο.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Βασιλική Εταιρεία Δημόσιας Υγείας (RSPH) δημοσίευσε μια έκθεση για τα κοινωνικά δίκτυα και την υγεία των νέων. Σύμφωνα με τη μελέτη, ένας στους πέντε νέους ελέγχει τα κοινωνικά δίκτυά του ακόμα και τη νύχτα. Επιπλέον, το smartphone επηρεάζει την απόδοσή τους, όπως διαπίστωσε ο Αμερικανός ψυχολόγος Adrian F. Ward.

Και μόνο η παρουσία του smartphone στο χώρο ήταν αρκετή ώστε οι εξεταζόμενοι στα πειράματα να παρουσιάζουν χειρότερες επιδόσεις. Αν η συσκευή βρισκόταν σε άλλο δωμάτιο, τα άτομα μπορούσαν να απαντήσουν σωστά σε περισσότερες ερωτήσεις. Ο Ward καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ένα κινητό τηλέφωνο που απλώς  βρίσκεται εγγύς, επηρεάζει τόσο πολύ την μνήμη εργασίας (ΣτΜ. προφανώς όχι μέσω ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας αλλά ως πηγή ερεθισμάτων) ώστε η μνήμη εργασίας να έχει μικρότερη απόδοση στα υπόλοιπα πεδία.

Τα μάτια αντιδρούν στους θορύβους

"Βασικά, δεν γνωρίζουμε πολλά για το πώς τα ψηφιακά μέσα μεταβάλλουν τον εγκέφαλο και τη δραστηριότητά του", λέει η Nicole Wetzel, καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Νευροβιολογίας του Leibniz στο Μαγδεμβούργο. Αυτή και η ερευνητική της ομάδα εξετάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά ανταποκρίνονται στον ήχο του κουδουνίσματος ενός smartphone. Η προσοχή των ερευνητών εστιάζεται στους παιδικούς εγκεφάλους και τα μάτια, καθότι οι κόρες των ματιών αντιδρούν όχι μόνο στο φως, αλλά και στις γνωστικές διαδικασίες. «Όταν ακούμε κάτι εκπληκτικό, οι κόρες μας διαστέλλονται», εξηγεί η ερευνήτρια. Όταν ένα κινητό τηλέφωνο χτυπά, μπορούν οι ερευνητές να παρατηρήσουν με τις ειδικές συσκευές που καταγράφουν τα μάτια των παιδιών ότι κάποιος αποσπάται από τον πραγματικό σκοπό του. Επίσης με την βοήθεια από ειδικές κουκούλες με ηλεκτρόδια που φοριούνται στο κεφάλι μπορούμε ταυτοχρόνως να παρατηρήσουμε ποιες περιοχές του εγκεφάλου αντιδρούν αμέσως μόλις φτάσει ένα ερέθισμα. Ορισμένα πρότυπα επιτρέπουν στους ερευνητές να συνάγουν συμπεράσματα σχετικά με το πόσο αποσπασμένος είναι κάποιος. Το αποτέλεσμα της έρευνας: "Αν καταγραφεί θόρυβος, τα παιδιά συνήθως αντιδρούν πιο αργά ή κάνουν περισσότερα λάθη."

Τα κινητά τηλέφωνα αλλάζουν πραγματικά τον εγκέφαλο των παιδιών;

Για την Ulrike Cress, διευθύντρια του Ινστιτούτου Leibniz στο Tübingen, τα ψηφιακά μέσα δεν είναι ούτε καλά ούτε κακά. Στο ινστιτούτο, οι επιστήμονες διερευνούν πώς οι υπολογιστές, οι ταμπλέτες και το Διαδίκτυο μπορούν να βελτιώσουν τη μάθηση και τη διδασκαλία. Σε αντίθεση με την όραση και την ομιλία, η ανάγνωση δεν είναι βιολογικά έμφυτη, αλλά πρέπει να γίνει αντικείμενο εκμάθησης από τον κάθε άνθρωπο και μάλιστα απαιτεί μεγάλη και δύσκολη προσπάθεια.

Ανάγνωση με άγχος αντί για ανάγνωση με ευχαρίστηση

Στα τεστ, δίνονται στους εξεταζόμενους κείμενα που έχουν την μορφή των κειμένων της Wikipedia και περιέχουν υπερσυνδέσμους (links) στα οποία μπορεί κανείς να κάνει κλικ για να διαβάσει κάτι άλλο. Στην συνέχεια δίνονται για σύγκριση στους εξεταζόμενους κείμενα χωρίς υπερσυνδέσμους.  Το αποτέλεσμα: Τα λινκς αποσπούν την προσοχή. «Κοιτάζοντας την ίδια λέξη, αν είναι σημειωμένη ως σύνδεσμος, η κόρη του ματιού καθίσταται μετρήσιμα μεγαλύτερη», συνοψίζει το αποτέλεσμα ο επικεφαλής της ομάδας εργασίας Peter Gerjets.

Το πιο συναρπαστικό εύρημα είναι ότι τα λινκς αποσπούν ακόμα και όταν ο ερωτώμενος δεν τους κάνει κλικ. Ακόμα και όταν οι ερωτώμενοι είναι συγκεντρωμένοι στο μαθησιακό σκοπό τους η παρουσία των υπερσυνδέσμων κάνει την απόδοσή τους χειρότερη.

Η εξήγηση: η παρουσία του link πυροδοτει στον εγκέφαλο την επιθυμία να προχωρήσει στην επόμενη σελίδα στην οποία οδηγεί ο υπερσύνδεσμος. Την επιθυμία αυτή ο εγκέφαλος πρέπει να καταπιέσει  με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται η μνήμη εργασίας.

Σύμφωνα με τη  Maryanne Wolf κατά την ανάγνωση σε οθόνη είναι πολύ πιθανότερο o αναγνώστης να σκανάρει γρήγορα το κείμενο ψάχνοντας για λέξεις-κλειδιά παραβλέποντας το υπόλοιπο κείμενο. Αυτό το επιφανειακό σκανάρισμα έχει ως σκοπό τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα. Αντιθέτως, πιστεύει η γνωστική ψυχολόγος από το Λος Άντζελες η οποία είναι εξειδικευμένη στις διαφορές της ανάγνωσης σε χαρτί και οθόνη, η εις βάθος ανάγνωση ενός κειμένου είναι πολύ πιθανότερη σε κείμενα τυπωμένα σε χαρτί.

Η Wolf  προειδοποιεί ότι ο εγκέφαλος λόγω του νέων ψηφιακών συνηθειών ανάγνωσης μπορεί να συνηθίσει να σκέφτεται επιφανειακά και χωρίς υπομονή. Διαβλέπει έτσι τον κίνδυνο να χάσουν οι άνθρωποι ένα μέρος της ικανότητα τους να αναλύουν σύνθετες ερωτήσεις.

Παρόλα ταύτα δεν είναι απαγορευτικό να επιτρέψει κανείς στα παιδιά να μάθουν μέσω εφαρμογών Apps. «Η υπερβολική καταπόνηση και η απόσπαση της προσοχής δεν αποτελούν από μόνα τους επιχειρήματα εναντίον ενός μέσου καθαυτό, αλλά κατά της ανεξέλεγκτης χρήσης του» θεωρούν οι Gerjets και Cress. Σε ένα ωστόσο συμφωνούν όλοι οι ερευνητές: η επίδραση της τεχνολογίας στον εγκέφαλο πρέπει να γίνει αντικείμενο περαιτέρω έρευνας.

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μπράουνσβάικ  Martin Korte μιλά για μια "μεταβατική κατάσταση". Τα κινητά τηλέφωνα και οι ταμπλέτες δεν κάνουν τους νέους πιο κουτούς από τους γονείς τους. "Δεν έχουμε εγκέφαλο  Twitter ούτε εγκέφαλο Facebook", λέει. «Ο εγκέφαλος εξακολουθεί να έχει την προέλευσή του στην εποχή των λίθων. Ενώ ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής του θα απωλέσει κάποιες δεξιότητες, θα αποκτήσει νέες».

Πηγή Spiegel on line

Μετάφραση: Γ. Δ. Μαρκάκης