ΑΝΟΙΞΗ 1990 ΟΔΟΦΡΑΓΜΑ ΛΗΔΡΑ ΠΑΛΑΣ - ΓΙΑΝΝΗ ΠΕΓΕΙΩΤΗ

 ΑΝΟΙΞΗ 1990 ΟΔΟΦΡΑΓΜΑ ΛΗΔΡΑ ΠΑΛΑΣ

Ο αγώνας των φοιτητών - μαθητών - Άνοιξη 1990. Μια πρώτη καταγραφή γεγονότων

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΕΓΕΙΩΤΗ*

Με προβλημάτισε έντονα η πρόταση παλαιού φίλου, για μια πρώτη ιστορική καταγραφή της Κυπριακής αντικατοχικής Άνοιξης του 1990. Εκείνο το ξέσπασμα των φοιτητών και των μαθητών του Φεβρουαρίου, του Μαρτίου και του Απριλίου του 1990 ήταν για αρκετούς από εμάς μια τομή στο νεανικό και τον εφηβικό βίο μας.

Δυσκολεύτηκα να αποστασιοποιηθώ από τα γεγονότα εκείνα να κλείσω έξω από το γραφείο το «ΛΕΥΤΕΡΗ ΣΚΛΑΒΟ» της Φυλλάδας, το γενειοφόρο με τα τζιν, που λάτρευε τους πολυγράφους και νυχτοξημερωνόταν στο αριστερό δωμάτιο του σπιτιού, πλάι από το εστιατόριο που στέγαζε τότε την Ελεύθερη Καρπασία και το Γραφείο που συνεδρίαζε συνεχώς η ΣΕΦΕΚ, η ΣΕΜΕΛ και τα συνεργαζόμενα κατόπιν σωματεία του φορέα.

Ελπίζω να κατάφερα να μεταφέρω τουλάχιστον το κλίμα εκείνων των ημερών και να βοήθησα στο άνοιγμα μιας έρευνας που θα φέρει στην επιφάνεια γνωστές και άγνωστες πτυχές εκείνου του αντικατοχικού τριμήνου που έσπρωξε πολλούς νέους στην αντικατοχική και κοινωνική πρωτοπορία και δώρησε στο νησί μια γενιά αξιόλογων ανθρώπων με ευαισθησία και πρωτοβουλία αντίστασης απέναντι στην κατοχή και τον Τουρκικό επεκτατισμό.

Τελειώνοντας την εισαγωγή αυτή, θεωρώ πολύ σημαντικό να προτάξω από το επίσημο έγγραφο της ΣΕΦΕΚ-ΣΕΜΕΛ της 28ης Μαρτίου 1990: «ΑΓΩΝΑΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΑΝΟΙΞΗ 1990» τις κατευθυντήριες γραμμές και τις βασικές αρχές.

Το κείμενο παραδόθηκε στη δημοσιογραφική διάσκεψη στα δωμάτια του ερειπωμένου σπιτιού που ήταν το αρχηγείο και ο χώρος συντονισμού εκείνης της αντικατοχικής εξέγερσης.

«Κατευθυντήριες γραμμές

Οι εκδηλώσεις, που άρχισαν μ' αφορμή την απαγωγή και την παράνομη κράτηση του συμφοιτητή μας Νίκου Νικολάου και στη συνέχεια των άλλων τεσσάρων νέων μας Πέτρου Παπαλεοντίου, Λουκά Δημήτρη, Σαββίδη Χριστάκη και Χριστόφορου Πάρη, είχαν σκοπό την άμεση απελευθέρωση τους.

Οι φοιτητές και μαθητές της Κύπρου δεν αναγνωρίζουν το ψευδοκράτος Ντενκτάς και τα ψευδοδικαστήρια, αλλά ούτε και το συρματόπλεγμα που μοιράζει την πατρίδα μας στα δύο, γι' αυτό και οι εκδηλώσεις μας πήραν τη μορφή αντικατοχικού αγώνα.

Ο αγώνας μας θα συνεχιστεί μέχρις ότου αποκτήσουμε μια πατρίδα λεύτερη, κυρίαρχη, αδέσμευτη, αποστρατικοποιημένη, χωρίς στρατούς κατοχής και έποικους. Τονίζουμε ότι ο αγώνας μας δεν στρέφεται σε καμιά περίπτωση ενάντια στους Τουρκοκύπριους.

Βασικές αρχές

Το φοιτητικό - μαθητικό κίνημα άρχισε και παραμένει υπερκομματικό - αχρωμάτιστο, διατηρώντας έτσι τον αυτόνομο χαρακτήρα του. Οι κομματικές μας τοποθετήσεις δε στάθηκαν εμπόδιο στην εξεύρεση των κοινώς αποδεκτών αρχών, στις οποίες βασίζεται ο αγώνας μας, διατηρώντας έτσι την ενότητα στους κόλπους μας. Η αλληλοκατανόηση και ο σεβασμός των ιδεολογικών και κομματικών τοποθετήσεων συνέβαλαν στην επίτευξη και διατήρηση της ενότητας, που τόσο πολύ χρειάζεται ο τόπος μας.».

Το χρονικό μιας ξεχασμένης νεανικής αντικατοχικής εξέγερσης

Είκοσι ένα χρόνια μας χωρίζουν από εκείνη τη μαζική αποχώρηση των φοιτητών και των μαθητών από το οδόφραγμα του «Λήδρα Πάλας» μετά από μια ολόκληρη Άνοιξη πλημμυρισμένη αντιστασιακές και αντικατοχικές εκδηλώσεις, πορείες, συναυλίες και καθιστικές διαμαρτυρίες. Στις 24 Αυγούστου του 1990 έκλεινε και ο θλιβερός κύκλος των παρανόμων φυλακίσεων. Οι πέντε κρατούμενοι για την απελευθέρωση των οποίων ξέσπασε ένα πολύμηνο κίνημα διαμαρτυρίας ενάντια στην κατοχή και τον Αττίλα, μαζί με τον πρόεδρο της ΣΕΦΕΚ έσβησαν συμβολικά τη φλόγα του οδοφράγματος σε μια θλιβερή και συνάμα τραγική στιγμή. Το βράδυ εκείνο με αυτό το συμβολικό τρόπο κηρυσσόταν και η τυπική λήξη των νεανικών κινητοποιήσεων.

Πότε όμως ξεκίνησαν εκείνες οι εκδηλώσεις και πως εξελίχθησαν σε ένα λαϊκό κίνημα με τεράστια επίδραση στην καθημερινότητα των φοιτητών και των μαθητών εκείνης της εποχής; Ποια ήταν η αφορμή; Ποιοι πρωτοστάτησαν; πως επεκτάθηκε και πήρε την πρωτοφανή εκείνη έκταση;

Ας δούμε πως περιγράφει το ιστορικό αυτό κείμενο – τεκμήριο της ΣΕΦΕΚ-ΣΕΜΕΛ τις πρώτες καθοριστικές μέρες της έναρξης των διαμαρτυριών από τους φοιτητές της Κύπρου.

«Τρίτη 20/2/90: Ανακοινώνεται από τον τύπο ότι ο φοιτητής Νίκος Νικολάου είχε παράνομα απαχθεί από τις Τουρκικές κατοχικές δυνάμεις. Οι φοιτητές αρκετών κολλεγίων πορεύθηκαν στο Λήδρα Πάλας για να διαμαρτυρηθούν για την παράνομη απαγωγή του συμφοιτητή τους. Δόθηκε κοινό ψήφισμα προς τον Γ. Γραμματέα του ΟΗΕ, ζητώντας την άμεση απελευθέρωση του απαχθέντος φοιτητή. Επαφές με την κυβέρνηση για μεσολάβηση και άσκηση πιέσεων, ώστε να αφεθεί ελεύθερος ο Νικολάου.

Τετάρτη 21/2/90: Μαζική κινητοποίηση όλων ανεξαιρέτως των σχολών της Τριτοβάθμιας εκπ/σης. Επίδοση ψηφίσματος προς το Γ. Γραμματέα του ΟΗΕ. Πορεία στους κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας και διανομή διαφωτιστικού φυλλαδίου.

Παρασκευή 23/2/90 - Τρίτη 27/2/90: Στήσιμο αντίσκηνου στο οδόφραγμα. Εικοσιτετράωρη επάνδρωση του οδοφράγματος από φοιτητές ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τη συνεχιζόμενη παράνομη κατακράτηση του συμφοιτητή μας.

«Τρίτη 27/2/90: Ρυθμοί Λευτεριάς (1). Διοργανώνεται συναυλία στο αμφιθέατρο της ΠΑΚ. Τραγούδησαν συγκροτήματα της ΠΑΚ, του ΑΤΙ και η Θεανώ. Ακολούθησε λαμπαδηφορία στους δρόμους της Λευκωσίας καταλήγοντας στο χώρο του οδοφράγματος.

Τετάρτη 28/2/90: Επάνδρωση του οδοφράγματος από τους φοιτητές από τις 15.00 μέχρι και τις πρωινές ώρες.

Πέμπτη 1/3/90: Επίδοση ψηφίσματος στις πρεσβείες των 5 μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας από αντιπροσωπεία της Σ.Ε.Φ.Ε.Κ.»

Αφορμή και αφετηρία υπήρξε η σύλληψη από τους Τούρκους του φοιτητή Νίκου Νικολάου, τον Φεβρουάριο του 1990. Η Συντονιστική Επιτροπή Φοιτητικών Ενώσεων Κύπρου (ΣΕΦΕΚ) αποφάσισε να αντιδράσει και αφού έστησε συμβολικά ένα αντίσκηνο στο οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας ξεκίνησε με μια σειράν εκδήλώσεων να ενημερώνει και να απαιτεί την απελευθέρωση του συλληφθήντος φοιτητού.

Η συνέχεια ήταν απρόβλεπτα επαναστατική και οδήγησε σε ένα πολυήμερο, πολύχρωμο και έντονα μουσικό εγχείρημα μαζικής αντικατοχικής κινητοποίησης. Οι μαζικές κινητοποιήσεις προξένησαν αντιδράσεις και το φαινόμενο της προσωπικής εισόδου στην κατεχόμενη γη πράγμα που οδήγησε σε άλλες τέσσερεις συλλήψεις νέων. Εν τω μεταξύ πλάι στη ΣΕΦΕΚ συντάχτηκε από πολύ νωρίς και η Συντονιστική Επιτροπή Μαθητών Επαρχίας Λευκωσίας (ΣΕΜΕΛ). Έτσι σε μια πολυάριθμη συντονιστική επιτροπή μαθητών και φοιτητών με εμφανείς και αφανείς αποκλίσεις δοκιμάστηκε πετυχαίνοντας σε μεγάλο βαθμό η υπερκομματική και συναινετική δυναμική.

Όπως και στις πορείες γυναικών που προηγήθηκαν ήταν εμφανής και ηχηρή έκπληξη ο όγκος της λαϊκής παρουσίας και η πολύπλευρη συμπαράσταση που στην πορεία θεσμοθετήθηκε σε ένα φορέα συνεργαζόμενων σωματείων ο οποίος οργάνωνε εκδηλώσεις μαζί με τη ΣΕΦΕΚ – ΣΕΜΕΛ και στήριξε παράλληλα με ποικίλους τρόπους την όλη προσπάθεια.

Η πετυχημένη πορεία των εκδηλώσεων ευνοήθηκε από τις απανωτές συλλήψεις των νεαρών από τους Τούρκους και ιδιαίτερα από αυτή του μαθητή Πέτρου Παπαλεοντίου μπροστά στα μάτια όλων, όταν αποπειράθηκε να κατεβάσει την τουρκική σημαία στον προμαχώνα που γειτνιάζει του οδοφράγματος του Λήδρα Πάλας. Ήταν η Τρίτη ημέρα του Μάρτη και από εκείνη τη στιγμή διογκώθηκε η μαθητική παρουσία. Λεωφορεία κατέφθασαν από τις άλλες επαρχίες και την ύπαιθρο. Ένα πρωτοφανές σε όγκο νεανικό κίνημα ενδυνάμωσε την αντίδραση στις φυλακίσεις, σε σημείο που η αστυνομία δήλωνε στη Συντονιστική Επιτροπή πως θα αδυνατούσε να ελέγξει ένα πιθανό βίαιο σπάσιμο της γραμμής Αττίλα και των οδοφραγμάτων. Η ΣΕΦΕΚ και η ΣΕΜΕΛ προτίμησαν μια διακριτικότερη πορεία μαζικοποίησης και πολυήμερης αντίδρασης, γι΄ αυτό και περιφρουρούσε και συντόνιζε με επάρκεια και αποτελεσματικότητα τις μαζικές εκδηλώσεις.

Ας δούμε όμως πως περιγράφει το ιστορικό των γεγονότων από τη ΣΕΦΕΚ-ΣΕΜΕΛ τη συνάντηση και συνοδοιπορία των δυο Συντονιστικών:

«Σάββατο 3/3/90: Ο μαθητής του Λυκείου Α' Ακροπόλεως, Παπαλεοντίου Πέτρος, απάγεται από τις Τουρκικές κατοχικές δυνάμεις, ενώ προσπαθεί να κατεβάσει σημαία του ψευδοκράτους, που ήταν προκλητικά αναρτημένη παρά την Πύλη Πάφου.

Κυριακή 4/3/90: Στον αγώνα εντάσσονται και οι μαθητές της Κύπρου και γίνεται η πρώτη συνεδρία Φοιτητών-Μαθητών για να ληφθούν από κοινού αποφάσεις όσον αφορά στις εκδηλώσεις. Δημιουργείται η Συντονιστική Φοιτητών-Μαθητών και σ’ αυτήν συμμετέχουν δύο αντιπρόσωποι από κάθε σχολή.

Δευτέρα 5/3/90: Μαζική κινητοποίηση των Φοιτητών-Μαθητών. Συγκέντρωση στην Πλατεία Ελευθερίας. Ομιλίες από τους προέδρους Σ.Ε.Φ.Ε.Κ., Σ.Ε.Μ.Ε.Λ. Πορεία προς το οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας και επίδοση ψηφίσματος. Η μαζικότητα και ο παλμός της εκδήλωσης ήταν κάτι το ανεπανάληπτο για τα Κυπριακά δεδομένα. Διοργανώνεται Επιτροπή Αγώνα προς ενίσχυση των αποφάσεων των φοιτητών και μαθητών. Ο χώρος του οδοφράγματος γίνεται συμβολικός πλέον για όλους. Η φλόγα του οδοφράγματος γίνεται εστία αγωνιστικότητας για κάθε καρδιά.

Δημιουργία επιτροπών για καλύτερη οργάνωση του αγώνα (Τύπου και ΡΙΚ, Καλλιτεχνική, Συντονισμού, κτλ.). Αποφασίστηκε συνεργασία με το Ράδιο Καραβάς. Οι εκδηλώσεις το βράδυ στο χώρο του οδοφράγματος παίρνουν μορφή συλλαλητηρίου.

Τρίτη 6/3/90: Συνεχίζονται οι μαζικές εκδηλώσεις στο οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας. Έχει νοικιασθεί μικροφωνική και δίνεται στις συγκεντρώσεις μορφή συναυλιών.

Τετάρτη 7/3/90: Αποκλεισμός των πρεσβειών των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας και επίδοση ψηφίσματος από αντιπρόσωπους φοιτητών-μαθητών. Στον αποκλεισμό πήραν μέρος φοιτητές και μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων.

Στο μεταξύ σχολές από όλη την Κύπρο έρχονται στο χώρο του οδοφράγματος για να διαμαρτυρηθούν.

Συνάντηση με τις κομματικές νεολαιίστικες οργανώσεις. Υποστήριξη του αγώνα από αυτές και προσφορά βοήθειας κυρίως υλικής. Έκδοση της πρώτης Φυλλάδας.

Συλλαμβάνεται ο στρατιώτης Λουκά Δημήτρης στην περιοχή της Πύλης Πάφου. Προγραμματίζεται Παγκύπριο συλλαλητήριο από τα κόμματα της Βουλής.

Πέμπτη 8/3/90: Η μαζικότητα στις εκδηλώσεις, που γίνονται στο οδόφραγμα, φτάνει στο αποκορύφωμα της. Παρούσες στην εκδήλωση αυτής της νύχτας ήταν πολλές γυναίκες οι οποίες προτίμησαν να συμπαρασταθούν στον αγώνα των μαθητών παρά να ακολουθήσουν τον καθιερωμένο τρόπο διασκέδασης στα νυχτερινά κέντρα μέχρι τις πρωινές ώρες. Παρούσα επίσης ήταν σύσσωμη η πολιτική ηγεσία του τόπου».

Εν τω μεταξύ οι εκδηλώσεις προχωρούν σε κορύφωση ενώ η ΣΕΦΕΚ-ΣΕΜΕΛ αγκαλιάζεται από το λαό και πλήθος οργανώσεων.

«Παρασκευή 9/3/90: Δέηση στην εκκλησία της Φανερωμένης, την οποία ακολούθησε λαμπαδηφορία η οποία και κατέληξε στο χώρο του οδοφράγματος, όπου οι εκδηλώσεις συνεχίζονται καθημερινά. Έκδοση της δεύτερης φυλλάδας.

Σάββατο 10/3/90: Οι εκδηλώσεις στο χώρο του οδοφράγματος συνεχίζονται.»

Η μαζικότητα των εκδηλώσεων επέβαλε καταμερισμό δραστηριοτήτων, αυτοοργάνωσης, τη δημιουργία και το συντονισμό πολυάριθμων συνεργείων και εθελοντική εργασία προετοιμασίας, ιδιαίτερα κατά τα απογεύματα και τα βράδια. Η οργάνωση και η αλληλοστήριξη ήταν ζηλευτή και αξιοθαύμαστη. Κάλυψαν τους τομείς των συναυλιών και των καθενυκτικών μουσικών εκδηλώσεων, τα τυπογραφικά στους πολυγράφους, τα πανό και τα συνθήματα, τη ραδιοφωνική κάλυψη από το ΡΑΔΙΟ ΚΑΡΑΒΑΣ, την επικοινωνία με τον τύπο και τους επίσημους επισκέπτες, το συνεργείο τροφοδοσίας και ζεστών ροφημάτων για τις ψυχρές και βροχερές νύχτες, την οργάνωση των πορειών και των διαδηλώσεων, την οργάνωση της μεγάλης πορείας από τη Δερύνεια. Ανάμεσα στις δραστηριότητες εντάχθηκε και η έκδοση εφημερίδας του οδοφράγματος. Εκδόθηκε σε έξι φύλλα (δύο στον πολυγράφο και τέσσερεις στο τυπογραφείο)

«Κυριακή 11/3/90: Ρυθμοί Λευτεριάς. Στη συναυλία τραγούδησαν οι: Κώστας Καμένος, Θεανώ και τα παιδιά του οδοφράγματος. Παρ' όλο που η συναυλία διεξαγόταν κάτω από συνεχή βροχή, η νεολαία μας έδειξε για μια ακόμη φορά την αποφασιστικότητα της ν' αγωνιστεί.

Δευτέρα 12/3/90: Οι εκδηλώσεις στο χώρο του οδοφράγματος συνεχίζονται, ενώ εκδίδεται και η τρίτη φυλλάδα. Προγραμματίζεται τριήμερη πορεία, Δερύνεια-Λευκωσία.

Τρίτη 13/3/90 - Πέμπτη 15/3/90: Συνεχίζονται οι εκδηλώσεις στο χώρο του οδοφράγματος με αγωνιστικά τραγούδια, με πεζά και ποιήματα σχετιζόμενα πάντοτε με τον αγώνα που διεξάγουμε.

Παρασκευή 16/3/90: Διοργανώνεται Παγκύπριο συλλαλητήριο από τα κόμματα, το οποίο και ζητά την απελευθέρωση των πέντε νέων μας. Το συλλαλητήριο προσφωνεί ολόκληρη η πολιτική ηγεσία καθώς και οι πρόεδροι της Σ.Ε.Φ.Ε.Κ. - Σ.Ε.Μ.Ε.Λ. Στο μεταξύ αρχίζει και η πορεία φοιτητών-μαθητών από την ακριτική περιοχή της Δερύνειας, όπου και δίδεται ψήφισμα. Επίσης κατατίθενται στεφάνια με μικρές τελετές σε μνημεία ηρώων του απελευθερωτικού αγώνα του 55-59. Η υποδοχή που βρίσκουν οι πεζοπόροι είναι πράγματι συγκινητική. Οι πορευόμενοι περνούν τη νύχτα στη Λάρνακα, όπου και παρουσιάζουν αγωνιστικό πρόγραμμα. Το οδόφραγμα συνεχίζει να πάλλεται κάθε νύχτα από τα τραγούδια και τα συνθήματα των παρευρισκομένων.

Σάββατο 17/3/90: Ενώ το οδόφραγμα παραμένει εστία αγωνιστικότητας, οι πορευόμενοι ξεκινούν από τη Λάρνακα για να καταλήξουν στο Δάλι. Γίνονται καταθέσεις στεφάνων στην Αραδίππου και στο Δάλι, με μικρές τελετές. Η υποδοχή που γίνεται στους νέους μας απ' όπου κι αν περάσουν, τους δίνει θάρρος να συνεχίσουν απτόητοι την πορεία τους για λευτεριά.

Κυριακή 18/3/90: Οι πορευόμενοι, μετά από εκκλησιασμό στο χωριό Νήσου, παίρνουν το δρόμο για Λευκωσία. Φτάνοντας στη Λευκωσία γίνονται αντικείμενο θερμής υποδοχής από πρωτευουσιάνους στο χώρο της Τεχνικής Σχολής. Αφού ενώνεται μαζί τους εκατοντάδες κόσμος, ξεκινούν πορεία όλοι μαζί προς το οδόφραγμα. Στο οδόφραγμα όλα ήταν έτοιμα για τους ρυθμούς λευτεριάς και με την άφιξη των πεζοπόρων αρχίζει μια ανεπανάληπτη συναυλία με τους Καμένο, Θεανώ και τα παιδιά του οδοφράγματος.

Η φυλλάδα φοιτητών- μαθητών

Γράφει για τη Φυλλάδα ένας από τα μέλη της άτυπης επιτροπής σε κείμενο του ένα χρόνο μετά: «Με αφετηρία και βάρος την αλήθεια, το παράπονο και τον χαρακωμένο συναισθηματισμό εκδόθηκε σε έξι φύλλα (δυο στον πολυγράφο και τέσσερα στο τυπογραφείο) ένα νεανικό έντυπο όπου για πρώτη φορά επιτεύχθηκε η συνύπαρξη τριών γενεών. Τόσο στη συντακτική επιτροπή όσο και στην ομάδα συνεργατών υπήρξαν άνθρωποι που έζησαν την εισβολή στην εφηβεία τους, άλλοι ήταν οκτάχρονοι πιτσιρικάδες κι άλλοι ήτανε αγέννητοι. Στα κείμενα της ήταν εμφανής η παρουσία ενός έντονα μαχητικού λόγου οπλισμένου με αποενοχοποιημένες μαρτυρίες. Εμφανής η υπέρβαση ως ένα σημείο των σχημάτων και των επίπλαστων διαχωρισμών. Εμφανής συχνά-πυκνά η «πολυφωνία» της κληρονομικής ιδεολογίας. Λόγος της η ελληνική γλώσσα. Με όλα τα λάθη και τις απροσεξίες κατάφερε να επιπλεύσει και να εκφράσει με έντεχνο και μυστηριακό τρόπο την αλήθεια μες τις καρδιές. «Λευτεριά δεν παζαρεύω κι ας πληρώνουν ακριβά». Στα πιο προχωρημένα κείμενα της «Φυλλάδας» υπήρξε έμμεση και άμεση αμφισβήτηση του απόλυτου δόγματος ευζωίας και οικονομίστικης λογικής. Παρά την αυτόφοβη προσοχή και τη διάκριση στους λόγους εκφράστηκε έντονα η δυσαρέσκεια για την απονευρωμένη και χωρίς ελληνικό έρμα εκπαίδευση και ο προβληματισμός για την αποχαυνωτική τηλεόραση.»

Η αξιοθαύμαστη ισορροπία και η ενότητα του φοιτητικού και μαθητικού κινήματος. Η σύγκρουση με την Κυβέρνηση για την παρέλαση της 25ης Μαρτίου 1990

«Με αφετηρία μια χειροπιαστή παρανομία, τη σύλληψη από τους Τούρκους του φοιτητή Νίκου Νικολάου, ροπές αντίρροπες επιχειρούν να ισορροπήσουν στο εγχείρημα της μαζικά αντικατοχικής κινητοποίησης. Σε μια πολυάριθμη συντονιστική επιτροπή μαθητών και φοιτητών με εμφανείς και αφανείς αποκλίσεις και ετεροδοξίες δοκιμάστηκε, πετυχαίνοντας σε μεγάλο βαθμό η υπερκομματική και συναινετική δυναμική. Μια καινούρια γενιά σε μεγάλο βαθμό αχάρακτη και ατραυμάτιστη από τον εμφύλιο σπαραγμό και την καταστροφική και εγώκεντρη τιτλοποίηση της αλήθειας. κόμισε στο κυπριακό προσκήνιο την απελευθερωτική της μαρτυρία. «Δεκάδες ήμερες έντονης κινητοποίησης και ισορροπίας κάτω από τα καταιγιστικά και υποχθόνια πυρά μιας μεγάλης μερίδας της εξουσιαστικής ομάδας στην Κύπρο. Στην επιτροπή συμμετείχαν εκτός από τις κομματικές νεολαίες με τον ένα ή τον άλλο τρόπο παιδιά που προσέγγιζαν ή δραστηριοποιούνταν με το εναλλακτικό κίνημα και την εκκλησιαστική νεολαία. Υπήρξαν βέβαια και περιπτώσεις καθαρά ανένταχτες ενώ ήταν φανερή σε αρκετές περιπτώσεις η προσωπική λειτουργία πολλών αντιπροσώπων και η αδυναμία επικόλλησης κάποιας συγκεκριμένης κομματικής- ιδεολογικής ετικέτας. Αξιοσημείωτη ήταν και μια άλλη πραγματικότητα. Παρά την ελευθερία στην προσωπική έκφραση του αντι-κατοχικού πνεύματος η αμοιβαία εμπιστοσύνη πέτυχε να αποφύγει σε μεγάλο βαθμό τις ακρότητες. Η προσωπική συμβολή που ευνοήθηκε πέτυχε να αναπτύξει μια δυναμική αυτοδιαχείρισης που με τη σειρά της καλλιέργησε την πολυάνθρωπη ενεργοποίηση και εμπλοκή. Τελικά οι ευκαιρίες δημιουργίας που δόθηκαν στους νέους τις μέρες κείνες ήταν και το μεγάλο κέρδος».

Αυτή η ισορροπία η φωτισμένη σχοινοβασία έδωσε καρπούς αντίστασης και ενότητας καθώς προσέγγιζε η παρέλαση της 25ης Μαρτίου 1990 και η Κυβέρνηση δια του Υπουργείου Παιδείας επιχειρούσε να αποδυναμώσει τις εκδηλώσεις εκείνης της σημαδιακής ημέρας. Το χρονικό της ΣΕΦΕΚ-ΣΕΜΕΛ είναι αποκαλυπτικό.

« Σάββατο 24/3/90: Στη συνεδρία που πραγματοποιήθηκε, αποφασίστηκε κατ' αρχήν η παρέλαση της 25ης Μαρτίου να καταλήξει στο οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας. Μετά όμως από διάφορες συζητήσεις με την Κυβέρνηση και όλες τις πολιτικές νεολαιίστικες οργανώσεις, αποφασίστηκε, κυρίως για λόγους ασφαλείας, η παρέλαση να καταλήξει κανονικά στο χώρο του Γ.Σ.Π., όπως ήταν προγραμματισμένο και ν' ακολουθήσει πορεία προς το οδόφραγμα. Στο οδόφραγμα πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση, η οποία είχε προγραμματιστεί με τραγούδια, κυπριακούς χορούς, καθώς και απαγγελίες. Στη συνάντηση με τις νεολαίες των κομμάτων έγινε ενημέρωση σχετικά με το κλείσιμο του οδοφράγματος καθώς επίσης και ανταλλαγή απόψεων. Πραγματικά, τα επιχειρήματα τα οποία εγείραμε προβλημάτισαν τις πολιτικές νεολαίες, που όμως επέμεναν στις θέσεις τους ν' ανοίξει το οδόφραγμα για τους διπλωμάτες και τους άντρες του Ο. Η. Ε.Η πολιτική νεολαία της ΕΔΕΚ, ΕΔΕΝ διαφώνησε με τις υπόλοιπες και υποστήριξε την άποψη μας.

Κυριακή 25/3/90: Δυστυχώς, η Κυβέρνηση με διάφορους τρόπους, π.χ. χρησιμοποιώντας όργανα της τάξης και εκπαιδευτικούς, προσπάθησε να εμποδίσει ακόμη και την πορεία προς το οδόφραγμα, στέλνοντας τους μαθητές και φοιτητές να τερματίσουν την παρέλαση χωριστά και μακριά από το χώρο ανασυγκρότησης. Η πορεία όμως των φοιτητών πραγματοποιήθηκε. Με τον ερχομό τους στο οδόφραγμα τους υποδέχτηκε πλήθος κόσμου με αντικατοχικά συνθήματα και μ' ενθουσιασμό.»     

Μετά από την ανοικτή διαφωνία με την Κυβέρνηση αρχίζει μια πρωτοφανής προσπάθεια από μερίδα του Τύπου για να αποδυναμωθεί η όλη αντικατοχική νεανική πρωτοβουλία ενώ κατακρίνεται εντέχνως το συνεχές κλείσιμο του οδοφράγματος από τους φοιτητές και τους μαθητές. Το χρονικό διασώζει κάποιες αναφορές:

«Δευτέρα 26/3/90: Αποφασίστηκε το οδόφραγμα να παραμείνει κλειστό τουλάχιστον μέχρι την άφιξη των βουλευτών από 100 χώρες. Την απόφαση μας αυτή τη διαβιβάσαμε στα κόμματα και την Κυβέρνηση. Επίσης αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί δημοσιογραφική διάσκεψη την Τετάρτη 28/3/90 στο χώρο του κινήματος στο Λήδρα Πάλας στις 3.00.

Τρίτη 27/3/90: Σ' ένδειξη διαμαρτυρίας για την εξάμηνη καταδίκη σε φυλάκιση του εθνοφρουρού Δημήτρη Λουκά, καθώς και για τη 15ήμερη φυλάκιση του Πάρη Παπαχριστοφόρου, πραγματοποιήθηκε αποχή από τα μαθήματα, συγκέντρωση στην Πλατεία Ελευθερίας και πορεία προς το οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας από φοιτητές-μαθητές. Αποφασίστηκε να μεταβεί αντιπροσωπεία φοιτητών στην Ελλάδα για ενημέρωση και για τη διοργάνωση εκδηλώσεων στην Αθήνα. Με την κάθοδο του Κουεγιάρ στην Αθήνα θα καταβληθούν προσπάθειες για την επίδοση σ' αυτόν ψηφίσματος για την άμεση απελευθέρωση των απαχθέντων.»

Την Τετάρτη 28 Μαρτίου 1990 στις 3.00 το απόγευμα η ΣΕΦΕΚ-ΣΕΜΕΛ δίδει επιτυχή δημοσιογραφική διάσκεψη όπου ρωμαλέα παρουσιάζει τις απόψεις της και εκφράζει την κριτική και την αντίδραση της στον πόλεμο που αντιμετωπίζει από μερίδα του Τύπου.

Οι μέρες που ακολουθούν χαρακτηρίζονται από έντονη σύγκρουση για το κλείσιμο του Οδοφράγματος και την επιμονή των φοιτητών - μαθητών στην απελευθέρωση και των πέντε κρατουμένων. Οι φοιτητές που έχουν την ευθύνη για το κλείσιμο πιέζονται αλλά δεν υποχωρούν.

Τα βράδια μέχρι τις 2 Απριλίου που κυκλοφορεί η έκτη Φυλλάδα Φοιτητών - Μαθητών παραμένουν έντονα αντικατοχικά με συναυλίες, απαγγελίες, δρώμενα αντικατοχικά. Τέλη Μαρτίου αρχές Απριλίου αρχίζει η Συντονιστική να λαμβάνει πληροφορίες ότι οι μαθητές πιέζονται έντονα για να αποχωρήσουν από το οδόφραγμα. Ένας υπόγειος μηχανισμός εργάζεται για να αποδυναμώσει την προσπάθεια. Εν τω μεταξύ προσεγγίζει το Πάσχα και η εξέγερση αποδυναμώνεται παρά το ότι κάποιοι απροσκύνητοι παραμένουν κρατώντας αναμμένη τη φλόγα του οδοφράγματος.

Μεγάλη Τρίτη έφυγα θλιμμένος κρατώντας στα χέρια μου τα κείμενα της έβδομης Φυλλάδας.

Στις 28 Αυγούστου μαζευτήκαμε όλοι σε ένα τελευταίο κάλεσμα της ΣΕΦΕΚ-ΣΕΜΕΛ. Με την απελευθέρωση και του τελευταίου των κρατουμένων σε μια λαμπρή τελευταία αντικατοχική εκδήλωση συναυλία, μια τελευταία παρέμβαση λόγου και αντικατοχικού τραγουδιού μια μεγάλη εξέγερση τελείωνε.

*Εκπαιδευτικός Δημοτικής