ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΑΛΑΤΣΑΤΙΑΝΟΙ ΚΑΙ ''ΚΑΛΗ ΑΥΡΙΑΝΗ''

Σύλλογος Αλατσατιανών «Τα Ειδόδια της Θεοτόκου»

 ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΑΛΑΤΣΑΤΙΑΝΟΙ ΚΑΙ ''ΚΑΛΗ ΑΥΡΙΑΝΗ''

Ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου στα Αλάτσατα που στέκει όρθιος (φωτ.0) σήμερα και ανακαινισμένος μετά από τις εργασίες αποκατάστασής του 2010-1011 ((φωτ 1. ) ανοικοδομήθηκε το 1832 συγχρόνως με το ναό του αγίου Χαραλάμπους στον Τσεσμέ που είχαν κατεδαφίσει οι Τούρκοι το 1823 την εποχή ΄΄τα φόβια΄΄ (της τρομοκρατίας). Η ανέγερσής του έγινε στο ίδιο σημείο όπου υπήρχε μικρότερος ναός των Εισοδίων κτισμένος το 1805 σε αγροτική ιδιοκτησία του Χατζηγάννη Μπιτζέ, στο κέντρο του οικιστικού συνόλου των Αλατσάτων που ως τότε χωριζόταν στο Πάνω Χωριό ΒΑ και στο Κάτω Χωριό ΝΔ.

Καθώς ο πληθυσμός των Αλατσάτων αύξανε αλματωδώς στην εκπνοή του 18ου αι. οι δύο μικροί ναοί του Αγίου Ιωάννου και αγίου Νικολάου, σε μεγάλη απόσταση από την πόλη και ο μικρός ναός των Εισοδίων στο κέντρο της κρίνονταν ανεπαρκείς για τον πληθυσμό των πιστών. Συνέπεια αυτού ήταν να προκύψει για άλλη μία φορά ζήτημα εκκλησίας, που θα λυνόταν ευκολότερα από προηγούμενες φορές στο παρελθόν, καθώς η τουρκική κυβέρνηση ήταν πιο ανεκτή και ήπια προς τους χριστιανούς υπηκόους, λόγω της συνθήκης της Αδριανουπόλεως το 1829.

Ο μικρός ναός κατεδαφίστηκε και με σχέδια του αρχιτέκτονα Ευστρατίου Εμμ. Καλονάρη ανοικοδομήθηκε μεγαλύτερος και ευπρεπέστερος σε ρυθμό παλαιάς βασιλικής (επίμηκες ορθογώνιο χωρίς τρούλο) διαιρούμενος σε τρία κλίτη και με νάρθηκα στην πρόσοψη.

Το μαρμάρινο τέμπλο (φωτ.2) που θαυμάζει ο σημερινός επισκέπτης είναι έργο του Τηνιακού Ιωάννη Χαλεπά, τελείωσε το 1874 και φέρει την υπογραφή του (φωτ.3). Η αγιογράφηση επί του τέμπλου έγινε από τον Καλύμνιο αναγεννησιακό ζωγράφο (φωτ 4) Σακελλάριο Μαγκλή ενώ τις φορητές εικόνες στους τοίχους του ναού είχαν φιλοτεχνήσει οι Αλατσατιανοί αγιγράφοι Γεώργιος Βασιλάκης και Αγαθάγγελος Χατζηθανάσης.

Τα πλάγια και το δυτικό του περιβόλου στρώθηκαν το 1838 (φωτ 5,6 με παραποιημένη τη χρονολογία) με τα γνωστά βοτσαλάκια (βολάκια) και στη βόρεια πλευρά του κτίστηκε το 1850 το διώροφο κτήριο της Μητρόπολης με τη μεγάλη αίθουσα των συνεδριάσεων της Δημογεροντίας, τα κοινοτικά γραφεία και ο χώρος φιλοξενίας του μητροπολίτη όταν χρειαζόταν να παραμείνει στην πόλη. (φωτ 7)

Επί του κτηρίου της Μητρόπολης ορθωνόταν το κομψό καμπαναριό του ναού (φωτ με ρολόι. Καταστράφηκε στο σεισμό του 1883 και ήταν μικρογραφία του πολυώροφου καμπαναριού της αγίας Φωτεινής στη Σμύρνη. Στην βορεινή πύλη του ναού ο Ιωάννης Χαλεπάς είχε φιλοτεχνήσει μνημείο με την προτομή του ευεργέτη Χατζηγιάννη Μπιτζέ.

Στο υπέρθυρο της κεντρικής εισόδου του ναού και σε αυτό της κτισμένης τώρα εισόδου στη νότια πλευρά του, διασώζονται εντοιχισμένες οι ιδρυτικές επιγραφές με ημερομηνία 1 Αυγούστου 1832. (φωτ 9,10)

Το 1938 μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος με μιναρέ (φωτ 11) στη βόρεια πλευρά του και αφαιρέθηκε ο δικέφαλος αετός και η επιγραφή με τη ρήση του Ιακώβ στο πάνω μέρος της προσόψεως του νάρθηκα:

‘’ Ως φοβερὸς ὁ τόπος οὗτος· οὐκ ἔστι τοῦτο ἀλλ᾿ ἢ οἶκος Θεοῦ, καὶ αὕτη ἡ πύλη τοῦ οὐρανοῦ ’’