Εγκύκλιος Αρχιεπισκόπου Κύπρου για την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή

ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Β΄

Ἐλέῳ Θεοῦ, Ἀρχιεπίσκοπος Νέας Ἰουστινιανῆς καὶ πάσης Κύπρου

τῷ Χριστεπωνύμῳ Πληρώματι τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου.

Ἡ χάρις καὶ ἡ εὐλογία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ

Μετὰ πάντων ὑμῶν.

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

«Ἡ νὺξ προέκοψεν, ἡ δὲ ἡμέρα ἤγγικεν· ἀποθώμεθα οὖν τὰ ἔργα τοῦ σκότους καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ ὅπλα τοῦ φωτός» (Ρωμ. 13, 12). Ἡ νύκτα φθάνει στὸ τέλος της, ἐνῶ ἡ ἡμέρα πλησιάζει. Ἔχει προχωρήσει ἡ νύχτα· πλησίασε πιὰ τὸ ξημέρωμα. Εἶναι ὥρα νὰ ξυπνήσουμε! Ἂς ἀφήσουμε στὴν ἄκρη τὰ ἔργα τοῦ σκότους, κὶ ἂς ἐνδυθοῦμε τὰ ὅπλα τοῦ φωτός.

Μὲ τὰ λόγια αὐτά, ποὺ ἀκούσαμε σήμερα στὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος δὲν ἀναφέρεται ἀσφαλῶς στὸ φυσικὸ φαινόμενο τῆς ἐναλλαγῆς τῆς ἡμέρας μὲ τὴ νύκτα, ἀλλὰ μᾶς μιλᾶ γιὰ μία ἄλλη νύκτα, τὸ πνευματικὸ σκοτάδι.

Καὶ σύμφωνα μὲ τοὺς πατέρες, ὡς νύκτα καὶ πνευματικὸ σκοτάδι, ὁ Ἀπόστολος, ἐπίσης, ἐννοεῖ τὸν παρόντα κόσμο, ποὺ σύμφωνα μὲ τὸ Κυριακὸ λόγιο «ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται» (Α΄ Ἰωάν. 5, 19) .

Ἐννοεῖ τὸν ἱστορικὸ χρόνο, μέσα στὸν ὁποῖο ἐνεργεῖ τὸ πνεῦμα τῆς ἀπωλείας, ὅλα ἐκεῖνα τὰ ἔργα ποὺ καταστρέφουν καὶ μολύνουν τὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα καὶ ἔρχονται σὲ ἀντίθεση μὲ ὅσα μᾶς παρέδωσε ὁ Κύριος.

Ἐπίσης, ὀνομάζεται νύκτα ἡ παρούσα ζωή, διότι σ' αὐτὴ τὴ γῆ ἡ ζωή μας εἶναι προσωρινὴ καὶ ἐγκλωβισμένη στοὺς περιορισμοὺς τῆς ὑλικῆς πραγματικότητος, στὸν κόπο καὶ στὸν ἱδρώτα, στὴ θλίψη καὶ στὶς δοκιμασίες, στὴ φθορὰ τοῦ χρόνου.

Ἡ ἐπιστήμη παραδέχεται πὼς πράγματι, ἡ βαθύτερη νύκτα εἶναι λίγες στιγμὲς πρὶν τὴν ἀνατολὴ τοῦ ἡλίου.

Μπορεῖ νὰ προχώρησε τὸ σκοτάδι, ὅμως μὴν ἀπελπίζεστε, μᾶς λέει ὁ Ἀπόστολος. Ὁ ἀγώνας εἶναι καλὸς καὶ τίμιος καὶ ἀξίζει νὰ τὸν ἀναλάβουμε, «ἵνα μὴ μείνωμεν ἔξω τοῦ νυμφῶνος Χριστοῦ» (Ὄρθρ. Μεγ. Τρίτης), ἀλλὰ νὰ εὑρεθῶμεν ἐκεῖ ὅπου, «οἱ καλῶς ἀθλήσαντες καὶ στεφανωθέντες» (Τροπ. Μαρτυρικὸν βαρέος ἤχ.), ἀπολαμβάνουν τὴν οὐράνια χαρὰ καὶ μακαριότητα.

Καὶ μὴ νομίσουμε ὅτι ἡ προτροπή του ἀναφέρεται μόνο σὲ ἀνθρώπους ποὺ βρίσκονται μακριὰ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Ἀναφέρεται σὲ ὅλους μας!

Διότι ἔργα τοῦ σκότους δὲν εἶναι μόνον τὰ βαριὰ ἁμαρτήματα καὶ οἱ ἐξωτερικὲς πράξεις. Εἶναι ἀκόμη καὶ οἱ ἐσωτερικὲς καταστάσεις τῆς ψυχῆς. Εἶναι καὶ οἱ ἁμαρτωλὲς σκέψεις καὶ διαθέσεις.

Εἶναι ἀκόμη καὶ αὐτὴ ἡ ἕλξη πρὸς τὴν ἁμαρτία. Πόσες φορὲς συλλαμβάνουμε κὶ ἐμεῖς τὸν ἑαυτό μας νὰ σκέπτεται, νὰ ἐπιθυμεῖ ἢ νὰ ἐνεργεῖ ἀντίθετα ἀπὸ τὸ θεῖο θέλημα; Ἔχουμε, λοιπόν, ὅλοι μας, ἀνάγκη μετανοίας, μετανοίας ἔμπρακτης καὶ ἀληθινῆς.

Καὶ τὸ ἔργο τῆς μετανοίας εἶναι διπλό. Δὲν εἶναι μόνο ἄρνηση τοῦ κακοῦ ἀλλὰ καὶ ἀποδοχὴ τοῦ καλοῦ. Δὲν ἀρκεῖ μόνον νὰ πετάξουμε ἀπὸ πάνω μας τὰ βάρη τῆς ἁμαρτίας. Γιὰ νὰ ὁλοκληρωθεῖ ἡ μετάνοιά μας, θὰ πρέπει νὰ κάνουμε κὶ ἕνα δεύτερο βῆμα, νὰ ντυθοῦμε τὰ ὅπλα τοῦ φωτός.

Ποιά εἶναι, ὅμως, αὐτὰ τὰ ὅπλα τοῦ φωτός; Εἶναι οἱ ἀρετές· τὰ ἀγαθὰ ἔργα· τὰ ἔργα τῆς ἀγάπης καὶ φιλανθρωπίας πρὸς τὸν συνάνθρωπο, ὁ ἀγώνας γιὰ τὴν κατάκτηση τῶν ἀρετῶν, ἡ δυνατὴ καὶ βιωματικὴ προσευχή, ἡ τακτικὴ μελέτη τοῦ θείου λόγου, ἡ συνειδητὴ μυστηριακὴ ζωή. Ὅλα αὐτὰ εἶναι ὅπλα φωτεινὰ ἐναντίον τοῦ σκότους καὶ τῆς ἁμαρτίας. Μόνον αὐτά, πλέον, θὰ πρέπει νὰ στολίζουν τὴν ψυχή μας.

Ὁ ἀγώνας αὐτός, λοιπόν, ποὺ μᾶς ἀνοίγεται μὲ τὴ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, δὲν ἀφορᾶ μόνο τὸ σῶμα, ἀλλὰ ἀφορᾶ καὶ τὴν ψυχή. Διότι καὶ τὰ δύο μαζὶ συναπαρτίζουν τὴν ἀνθρώπινη ὕπαρξη.

Καὶ τὰ δύο μαζὶ συνεργάζονται στὶς ἐνέργειες τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ τὰ δύο μαζὶ ἁμαρτάνουν ἀλλὰ καὶ ἁγιάζονται. Κὶ εἶναι τόσο πολὺ ἑνωμένα, ὥστε τὸ ἕνα συμπαρασύρει τὸ ἄλλο, καὶ στὸ ἀγαθὸ καὶ στὴν ἁμαρτία.

Δὲν μπορεῖ, λοιπόν, νὰ λογισθεῖ οὔτε μετάνοια, οὔτε νηστεία, οὔτε λογικὸς ἀγώνας καὶ ἄσκηση, χωρὶς τὴ συμμετοχὴ καὶ τῶν δύο, καὶ τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος. Δὲν μπορεῖς νὰ ἔχεις καθαρὴ ψυχή, ὅταν τὸ σῶμα σου ἐργάζεται τὴν ἁμαρτία, οὔτε κὶ ὅταν τηρεῖς νηστεία τῶν τροφῶν, ἀλλὰ δὲν τηρεῖς ἀποχὴ ἀπὸ τὰ πάθη καὶ τὶς ἀδυναμίες σου.

Ἡ πραγματικὴ νηστεία, ὅπως μᾶς λέει ὁ Μέγας Βασιλείος εἶναι «ἡ τῶν κακῶν ἀλλοτρίωσις, ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, ἐπιθυμιῶν χωρισμός, καταλαλιᾶς, ψεύδους καὶ ἐπιορκίας...» ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ὁτιδήποτε ἄλλο ποὺ συναντᾶ κάποιος στὸν ἑαυτό του ὡς πάθος, ὡς ἐλάττωμα, ὡς ἀδυναμία. Διότι μόνον ἔτσι εἶναι ἐπαινετὴ καὶ εὐπρόσδεκτη στὸν Θεό, καλὴ καὶ ὠφέλιμη.

«Τί ὠφέλησεν ἡ νηστεία τὸν Φαρισαῖον τὸν καυχώμενον, ὅτι ἐνήστευε δὶς τῆς ἑβδομάδος, ὄντα πλήρη ἀλαζονείας καὶ κατακρίνοντα τὸν Τελώνην ἐπὶ παρανομίαις; ἤ τί ὠφέλησε τοὺς ἄλλους ἐκείνους Φαρισαίους τοὺς ἀφανίζοντας τὰ πρόσωπα αὐτῶν, ὅπως τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες φανῶσι καὶ ὑπ' αὐτῶν δοξασθῶσιν; Οὐδέν!» (Ἁγ. Ἰω. Χρυσοστόμου).

Ἄν λοιπόν τὴν νηστεία μας, ἀγαπητοί μου, φαιδρύνει τὸ ἔλαιον τῆς ἐλεημοσύνης καὶ στερεώνει ἡ ταπεινοφροσύνη, ἂν τὴ νηστεία μας ἁγιάζει ἡ μετάνοια καὶ ἡ ἐπιστροφὴ στὸν Θεό, καὶ περικοσμοῦν τὰ ἔργα τῆς ἀρετῆς, ἄν τὴ νηστεία μας ἀπὸ τις τροφὲς συνοδεύει ἡ ἀποχὴ ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες, κὶ ἂν μαζὶ με τὴν κοιλία μας ἐλεύθερη ἀπὸ πολυφαγία, ταυτόχρονα τὰ χέρια μας εἶναι καθαρὰ ἀπὸ ἀδικίες, τότε εἶναι ἀληθινὴ καὶ εὐπρόσδεκτη στὸν Θεό, τότε συντελεῖ στὸν ἁγνισμὸ καὶ ἁγιασμό μας, τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματός μας, καὶ μόνο τότε θὰ ἀνατείλει καὶ γιὰ μᾶς ἡ ἄφεσις τῶν ἁμαρτιῶν μας ὡς τοῦ ἡλίου τὸ πρωϊνὸ φῶς!

Καλὴ καὶ εὐλογημένη Τεσσαρακοστή! Καλὸν Στάδιον!

Ἱερὰ Ἀρχιεπισκοπὴ Κύπρου,

Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ 2022.

Διάπυρος πρὸς Θεὸν εὐχέτης πάντων ὑμῶν