Άσυλο Ανιάτων Πατρών. Ίδρυμα Υπόδειγμα. - Τάσος Μερκούρης

Περί ιδρυμάτων. 

Άσυλο Ανιάτων Πατρών.

 Ίδρυμα Υπόδειγμα.

Τάσος Μερκούρης

Βιολόγος-Θεολόγος

Μέσα στον εφιάλτη που ζούμε στις ημέρες μας με τις συνεχείς αποκαλύψεις, και «αποκαλύψεις», βιασμού παιδιών και ενηλίκων και ποικίλης εκμετάλλευσης σε διάφορα ευαγή ιδρύματα, θα ήθελα να διατυπώσω μικρή εμπειρία. Δεν θα μιλήσω και για εκμετάλλευση και βιασμούς σε οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, αυτό πυορροεί ασταμάτητα.

Θα παρουσιάσω μια κατάσταση, εκπληκτική κατάσταση, που είδα, γνώρισα και έζησα στη δεκαετία 1970-1980. Μη μας φαίνεται κατάλοιπο του παρελθόντος και παρωχημένες εποχές. Είναι, έζησα, καταστάσεις πραγματικού ανθρωπισμού, και κοινωνικής προσφοράς και αντιπροσφοράς που μπορούν να συνεχιστούν σε κάθε εποχή.

Πρόκειται για το Άσυλο Ανιάτων «Η Αγία Ευφροσύνη» στην πόλη των Πατρέων. Ένα τετραώροφο κτίσμα, σύγχρονο για την εποχή του, στην Πλατεία Παντοκράτορος με κοντινή πρόσοψη προς τον ομώνυμο μεγαλοπρεπή ιστορικό Ναό.

Βρέθηκα τρόφιμος σ’ αυτό μετά τις πληροφορίες που μου έδινε η επίσης τρόφιμος στο Ίδρυμα αδελφή μου της οποίας η εγκαταβίωση σ’ αυτό είχε προηγηθεί. Αλλά και το τότε Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας γνώριζε πραγματικά την κατάσταση που επικρατούσε στα Ιδρύματα. Υψηλόβαθμο στέλεχος του Υπουργείου, οικογενειακή μας φίλη, έλεγε ότι ήταν το καλύτερο της επικράτειας.

Το Άσυλο Ανιάτων Πατρών ιδρύθηκε από έναν ιερωμένο γέννημα θρέμμα της περιοχής, τον Αρχιμανδρίτη Ιάκωβο Λιαρομμάτη από το πεδινό χωριό Μπρακουμάδι (Βασιλικό) Αχαΐας.

Είχε νοσηλευτεί για μεγάλο διάστημα στο Νοσοκομείο της Βούλας Αττικής από οσφυαλγία, κατάσταση πολύ επώδυνη και αμφίβολης αποθεραπείας για την εποχή του.

Έζησε τον ανθρώπινο πόνο και προσπάθησε να τον προσεγγίζει θεολογικά

 Σε ένα του βιβλίο το «Μὲ ξεναγό τὸν πόνο» έγραφε «ὁ πόνος εἶναι οὐρανοδρόμος» και εξηγούσε «εἶναι ὁ δρόμος πού ὁδηγεῖ στὸν οὐρανό». Μαζί με την εμπειρία του από το Νοσοκομείο τον απασχολούσε η εγκατάλειψη των γερόντων και των αναπήρων από τους ανθρώπους τους οι οποίοι έπρεπε να δουλεύουν όλη την ημέρα στα χωράφια. Μη ξεχνάμε ότι μιλάμε για την ελληνική επαρχία του 50. Σκεπτότανε, λοιπόν, πως ένας χώρος κατάλληλος θα μπορούσε να περιθάλψει όλους τους ανήμπορους και παράλληλα θα ξεκούραζε τις οικογένειές τους από το βάρος της φροντίδας τους. Μέσα από αυτή την κατάσταση δημιουργήθηκε η ιδέα ενός ασύλου σύμφωνα με την ορολογία της εποχής. Το αφιέρωσε στην Αγία Ευφροσύνη, το όνομα που έφερε η μητέρα του.

Άνθρωπος επίμονος, εργατικός, έξυπνος, που δεν τον έκαμπταν τα εμπόδια και οι δυσκολίες του εγχειρήματος. Συγκρότησε μια μικρή ομάδα εθελοντών με το ίδιο όραμα, τη δημιουργία χώρου για τους απόμαχους της ζωής, όπως έλεγε. Η ιδέα δεν άργησε να ωριμάσει. Οι πρώτοι καρποί δεν άργησαν να έλθουν. Μία κυρία δώρισε το κατάλληλο και κεντρικό οικόπεδο για την ανέγερση. Το υπόγειο, το ισόγειο και ο πρώτος όροφος ολοκληρώθηκαν σύντομα και άρχισε η λειτουργία του χωρίς μεγάλη κρατική βοήθεια. Ας ήταν καλά οι άνθρωποι που εμπιστευόντουσαν τον Αρχιμανδρίτη και οι ευεργέτες πλήθυναν. Στο υπόγειο στεγάστηκαν η κουζίνα και το πλυντήριο οι χώροι των οποίων εξοπλίστηκαν επαρκώς. Τα πρώτα κρεβάτια τροφίμων μπήκαν στο ισόγειο, μα δεν επαρκούσε, η ζήτηση ήταν μεγάλη και κάποια κρεβάτια στεγάστηκαν και στο α΄ υπόγειο.

Οι πολίτες των Πατρών και άλλων περιοχών γράφηκαν συνδρομητές για τα έξοδα του Ιδρύματος, από τους οποίους περνούσε ο εισπράκτορας για τη συνδρομή σε τακτά διαστήματα. Η περίθαλψη ήταν δωρεάν και οι ήδη φτωχιές οικογένειες δεν επιβαρύνονταν.

Ο πατήρ Ιάκωβος συνέχισε το έργο του αναζητώντας εθελοντές γιατί το προσωπικό δεν επαρκούσε και τα οικονομικά του Ιδρύματος δεν άντεχαν μεγάλα έξοδα. Πολλές κυρίες επιστρατεύτηκαν για διάφορες εργασίες. Άλλες έραβαν τα σεντόνια, τις μαξιλαροθήκες και τις πετσέτες από δωρεές υφασμάτων της Πειραϊκής – Πατραϊκής και άλλων βιομηχανιών υφασμάτων. Άλλες κυρίες πήγαιναν σε καθημερινή βάση να ταΐσουν τους ασθενείς. Τα επιτίμια του πατρός Ιακώβου προς τους εξομολογούμενους ήταν να προσφέρουν εθελοντική υπηρεσία στο Ίδρυμα.

Με τον τρόπο αυτό άνοιξε το Ίδρυμα προς την Πατραϊκή κοινωνία αλλά και οι πατρινοί λάμβαναν γνώση για το έργο του Ασύλου και τις ανάγκες των περιθαλπομένων. Ένα ακόμη ισχυρό βήμα ήταν ότι το αγκάλιασαν όλες οι χριστιανικές οργανώσεις και ομάδες της πόλεως και όχι μόνο. Ομάδες ανθρώπων αλλά και μεμονωμένοι επισκέπτονταν το Ίδρυμα εξασκώντας ακούσιο έλεγχο για την καλή λειτουργία του αλλά και οι ασθενείς είχαν φιλική παρέα με μικρές εξυπηρετήσεις (οι περισσότεροι ήσαν εγκαταλελειμμένοι από συγγενείς και φίλους) με πολύ καλή επίδραση στον ψυχισμό τους.

 Πολλοί από τους επισκέπτες ανεδείχθησαν σπουδαίοι φίλοι των τροφίμων, σημαντικοί ευεργέτες και εξαιρετικοί φιλάνθρωποι. Πολλές απλές κυρίες των γύρω περιοχών πρόσφεραν με προσωπική εργασία, πολλοί επισκέπτες από ενοριακούς Ναούς και μέλη των οργανωμένων χριστιανικών κινήσεων ήσαν εκεί. Η Χριστιανική Εστία Πατρών, η Χριστιανική Στέγη, η κίνηση του πατρός Γερβασίου Παρασκευοπούλου, τα κατηχητικά του Γιώργου Οικονόμου και του Μπαλκάμου. Μεμονωμένες οικογένειες όπως του Νίκου Μακρυγιάννη, που για πολλά χρόνια επισκεπτόταν με την οικογένεια του τους ασθενείς προσφέροντας γλυκίσματα και μικρό χαρτζιλίκι. Πολλές φορές τον ακολουθούσανε τα αδέλφια του, ο Κώστας γνωστός οργανοπαίχτης παραδοσιακών τραγουδιών, και ο Παναγιώτης, ο μεγάλος ιεροψάλτης και υπέροχος μοναχός, μετέπειτα ο Πανάρετος Φιλοθεΐτης. Οικογένεια που έχει δώσει πολλούς εκλεκτούς ιερωμένους και μοναχούς. Αλλά και άλλες οικογένειες σημαίνουσες της Πατραϊκής κοινωνίας, όπως των πολιτικών του Στουνόπουλου και του Κωστή Στεφανόπουλου, του μετέπειτα Προέδρου της Δημοκρατίας.

Θα πρέπει να γίνει μνεία ορισμένων από τα ιστορικά στελέχη του Ασύλου (ιστορικά κατά την διάρκεια της δικής μου παραμονής σ’ αυτό, και όχι αξιολογικά). Αρχικά τον πρώτο διευθυντή Βασίλη Λιαρομμάτη ψυχή του Ιδρύματος, αδελφό του ιδρυτή Αρχ. Ιάκωβου, τον Πρόεδρο του Ιδρύματος κατά την επταετία των Συνταγματαρχών Παναγιώτη Στασινόπουλο, πρώην αστυνομικό Διευθυντή της πόλεως, τον γλυκύτατο Παναγιώτη Γαλανόπουλο, ανώτερο κρατικό υπάλληλο, τον για πολλά χρόνια Αντιπρόεδρο Κώστα Δεσινιώτη, ιεροψάλτη των Αγίων Αναργύρων και ένα μακρύ κατάλογο από ανθρώπους που εξασκούσαν τη διοίκηση με υπευθυνότητα και προσέφεραν σημαντικό έργο. Άνθρωποι με ήθος και ενδιαφέρον γι’ αυτό το έργο και για τούτο η προσφορά τους ήταν σημαντική.

Σε μια μικρή γωνίτσα αυτού του σύντομου ιστορικού, σαν πολύτιμη μικρογραφία θα αναφέρουμε τον υπάλληλο Τάσο Παρασκευά, τον άνθρωπο με τη μεγάλη καρδιά και το απίστευτο ενδιαφέρον για τους περιθαλπόμενους και τις ανεπανάληπτες εκδρομές που οργάνωνε στις κατασκηνώσεις στη Ρίζα Ναυπακτίας καθώς και την προϊσταμένη Μαρία Καρακάτσα, εγκατέλειψε τον κόσμο πολύ νωρίς, και η οποία έθεσε τις βάσεις στη νοσηλεία των ανθρώπων του Ιδρύματος και την όλη λειτουργία του Ασύλου. Άνθρωπος δυναμικός, ζωντανής πίστης, αλτρουισμού, που ήθελε να συνδυάσει την εκκλησιαστική ζωή με την καθημερινότητα.

Η επιτυχία, λοιπόν, του Ασύλου Ανιάτων Πατρών οφείλεται στην απαρχή της ιδρύσεως με εκκλησιαστικά ιδεώδη και τη συνέχειά του από όλους τους εκκλησιαστικούς κύκλους αυτής της πόλης.

Πηγή: Εφημερίδα "Ο ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΟΣ"  22-10-22