Ο Αλέξανδρος Γκιάλας για τους δύο
Αλέξανδρους της Σκιάθου
Πρωτοσυνάντησα τα πεζά γραφτά κείμενα του Γκιάλα έφηβος στη μεταπολεμική Λεμεσό. Γνώριζα τότε τον εγκόσμιο αναχωρητή των Αθηνών. Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Αναλύσεις να αναφορές, απόπειρες ερμηνείας και ορισμού. Ο πλούτος και η σοφία του κυρ-Αλέξανδρου. Ευχάριστη έκπληξη σε εκείνες τις λίγο πολύ επιπόλαιες αναγνώσεις μια μελέτη με μακρύ τίτλο «Το αναμορφωτικό κίνημα των Κολλυβάδων και οι δύο Αλέξανδροι της Σκιάθου. Ένας άλλος νησιώτης Αλέξανδρος ξαναζωγράφιζε την παλαιάν αλήθεια, υπομνημάτιζε σε κάποια ιστορικά περιθώρια του συλλογικού βίου καθοριστικά πλουμιά. Μωραϊτίδης και Παπαδιαμάντης, υπάρξεις με ριζιμιό, δέντρα αγλαόκαρπα, θρεμμένα κι όμορφα. Γης πλούσια και βροχή ολοκοσμητική, όμβρος ελπίδος. Κλάδοι και φυλλωσιές μιας αναγέννησης. Άλλοι την είπαν φιλακαλική. Οι πολλοί την ονομάτισαν για κίνημα.
Αντιφρόνηση
και αντίρρηση στις όποιες απλουστεύσεις χωρίς πρώτερα συμπεράσματα,
προαποφασισμένες καταλήξεις. Αν άκριτα και αστόχαστα γυρέψαν άλλοι στον
κοσμοκαλόγηρο Παπαδιαμάντη «πίστην ουκ κατ΄επίγνωσιν. Αν έψαξαν για τυπολατρεία
και για κάποιον περιθωριακόν κολλημένον «ως όστρακον» σε απλοϊκές
δεισιδαιμονίες. Δεν τοςυ συντρόφεψε η ιστορία και τα βήματα της. Επιστρέφοντας
ο Γκιάλας κάπου στα 1750 αρχικά την περιγραφή του γνωστού κινήματος, το ορίζει
και ακολουθεί όσα βήματα του συναντούν τη σκιά της οσίας χερσονήσου. Σκίαθος
και κολλυβάδες Νήφων ιερομόναχος κοινοβιάρχης σε μονήν ιεράν του Ευαγγελισμού,
Γρηγόριος «πράος και ήσυχος μοναχός, Φλαβιανός και Αλύπιος ηγούμενοι, Διονύσιος
γέροντας και λόγιος και τέλος παπά-Αδαμάντιος, ο πατέρας του Παπαδιαμάντη.
«Είχα
λοιπόν την περιέργεια να μάθω, τι ήταν πιο συγκεκριμένα, αυτά που ο
Παπαδιαμάντης ¨είχε συνηθίσει από παιδικής ηλικίας». Κι επειδή δεν είμαι
προικισμένος με την ικανότητα, όπως ίσως άλλοι, να λύνω τέτοια ζητήματα με μόνη
τη φαντασία, κάθισα κι έψαξα όποια πηγή είχα στη διάθεση μου, ικανή να μου
δώσει κάποιο στοιχείο διαφωτιστικό γι΄αυτό το ζήτημα, χωρίς φυσικά να
εξαντλήται ως εδώ η σχετική βιβλιογραφία. Και τι μας έδωσαν οι πηγές αυτές, που
τις αξιολογώτερες σημείωσα πιο πάνω; Αντί να βρούμε στις ρίζες της
θρησκευτικότητος των δύο Αλεξάνδρων μια στενοκέφαλη και οπισθοδρομική παράδοση,
βρήκαμε μπροστά μας ένα κίνημα θαυμάσιο προοδευτικό με την καλύτερη και
πλουσιώτερη ένδειξη της λέξεως – το ζωντανότερο χριστιανικό κίνημα που ευτύχησε
νάχει η Ελλάδα απ΄τα μέσα του ΙΗ ως τα μέσα του ΙΘ αιώνα.
Μεριμνώ για να αποφύγω την είσοδο στις λεπτομέρειες. Ένα, ένα να μην πάρω τα πεζά του κείμενα. Αδύνατον όλα να τα παρέλθεις. Κάπου εκεί που γνώρισε η γραφίδα απογειώσεις κοντοστέκεις και θαυμάζεις το ερευνητικό χάρισμα του Αλέξανδρου Γκιάλα και τη μεγάλη του αγάπη για τον κυρ-Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη των Ελληνικών γραμμάτων και της χριστιανοσύνης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΓΕΙΩΤΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου