Πρῶτα ὁ ἀγῶνας! - π. Βασιλείου Μπακογιάννη

Πρῶτα ὁ ἀγῶνας!

Ὑπό Ἀρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη

Σέ διάφορες ὁμιλίες  πού ἀναρτῶνται στό διαδίκτυο, ἐπισημαίνεται ἡ συμμετοχή τῶν πιστῶν στή συχνή Θ. Κοινωνία. Βεβαίως, αὐτό δέν εἶναι μεμπτό· γιατί ἡ συμμετοχή στή Θ. Κοινωνία εἶναι ἀπό τίς κορυφαῖες στιγμές τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ὅμως, τό θέμα  εἶναι  νά λέγεται   ὅλη ἡ ἀλήθεια καί ὄχι ἡ  μισή· γιατί τό θέμα  δέν εἶναι ἁπλῶς νά ἀνοίγουμε τό στόμα καί νά κοινωνοῦμε, αὐτό εἶναι τό «τελευταῖο»·  εἶναι  ὁ «ἐπίλογος».  Καί ὁ   Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυόστομος μιλοῦσε πάλιν καί πολλάκις γιά τό θέμα· δέν ἔχανε εὐκαιρία· ἀλλά δέν πήγαινε κατ'εὐθεῖα στόν «ἐπίλογο». Τόνιζε, παρά-τόνιζε τόν ἀγῶνα, πού πρέπει νά κάνει ὁ χριστιανός πρό τῆς Θ. Κοινωνίας.

Ἡ Κυριακή Δ΄Νηστειῶν εἶναι ἀφιερωμένη στή μνήμη τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος. Καί τό  ἀξιοσημείωτο εἶναι, ὅτι στό   βιβλίο του «Κλίμακα», ἐνῶ ἀναλύει λεπτομερῶς τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ὁ ἄνθρωπος  φθάνει στήν «τελειότητα», δέν ἀναφέρει  «λέξη» γιά τή  συμμετοχή στή Θ. Κοινωνία. Τό μόνο πού ἀναφέρει, εἶναι: ὅσοι  κοινωνοῦν καί νιώθουν ὅτι γεύονται κρασί καί ψωμί, διακατέχονται ἀπό  ἀναισθησία (...)· ὅταν τούς  βλέπω, νά κατανύσσονται, τούς καταγελῶ» (Λόγος ΙΖ΄, περί ἀναισθησίας, 5). Ἤξερε ἐκ πεῖρας, πώς  γιά νά «ἐνεργοποιηθεῖ» ἐντός μας ἡ Θ. Κοινωνία χρειάζεται  ἀγῶνας· καθαρότητα. «Διόρθου τά πλημμελήματα, καί οὕτω μετά καθαροῦ τοῦ συνειδότος τῆς ἱερᾶς  ἅπτου τραπέζης καί τῆς ἁγίας μέτεχε θυσίας».  (Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυστόστομος P.G. 49:322).

Αὐτό εἶχαν κατά νοῦ οἱ  Ἀπόστολοι Παῦλος, Πέτρος, Ἰωάννης, Ἰάκωβος, κ.λ.π., καί γι'αὐτό στίς ἐπιστολές τους (Κ. Διαθήκη) δέν κάνουν  λόγο  γιά συμμετοχή στή  Θ. Κοινωνία, ἀλλά γιά πνευματικό ἀγῶνα. Χωρίς ἀγῶνα-καθαρότητα,  ἡ Θ. Κοινωνία, ὄχι μόνο δέν φωτίζει τήν ψυχή, ἀλλά  μπορεῖ καί νά τήν σκοτίσει. «Ὥστε γενέσθαι τοῖς μεταλαμβάνουσιν εἰς νῆψιν ψυχῆς». «Ποῦ εἶναι,  πάτερ μου, ἡ νήψη μας;», διερωτᾶτο ἕνας σεβάσμιος κληρικός.

Οἱ Κορίνθιοι  χριστιανοί  εἶχαν φτιάξει φατρίες (Α΄Κορ. 1:10) καί στά κυριακά δεῖπνα κοιτοῦσαν μόνο τόν ἑαυτό τους (Α΄Κορ. 11:20). Καί  κοινωνοῦσαν χωρίς μετάνοια.  Ἀποτέλεσμα; Πολλοί (!) ἀρρώσταιναν βαριά, καί πολλοί (!) πέθαιναν...! (Α'Κορ. 11:30). Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: «ὁ  Θεός πολλές φορές, ὅσους κοινωνοῦν ἀναξίως,  τούς παραδίδει(!) στό σατανᾶ! Ὅταν λοιπόν ἀκούσεις ὅτι τυχαίνουν ἀρρώστιες,  ἐπιβουλές, συμφορές, πένθη, θάνατοι, νά ξέρεις ὅτι γίνονται ἐπειδή κοινωνοῦν ἀναξίως!» (P.G. 62:529).  Καί συμβουλεύει: «ὅταν πρόκειται νά κοινωνήσετε   νά καθαρίζετε πρῶτα καλά τόν ἑαυτόν σας  ἐπί πολλές ἡμέρες» (P.G. 48:755).

Αὐτό ἔκαναν οἱ πατέρες μας πού εἶχαν εὐλάβεια· «ὁ παπποῦς μου, πρίν κοινωνήσει ἔμενε τρεῖς μέρες νηστικός, οὔτε νερό δέν ἔπινε», μοῦ ἔλεγε ἕνας νῦν Ἁγιορείτης Μοναχός. «Πρῶτον καταλλήγηθι τοῖς σέ λυποῦσιν»· ὄχι μέ αὐτούς πού σύ λύπησες, ἀλλά μέ αὐτούς πού σένα λυποῦν (Μτ. 5:23-2) «Γυρίζαμε ὅλο τό χωριό, γονατίζαμε σ'ὅλες τίς οἰκογένεις, καί τούς ζητούσαμε συγγνώμη, φταίγαμε δέν φταίγαμε», ἔλεγε ἕνας  παπποῦς. Κοινωνοῦσαν, πρίν κοινωνήσουν.

Οἱ Προηγιασμένες δέν θεσπίσθηκαν μέ τό σκεπτικό νά κοινωνοῦν συχνότερα κατά τή Μ. Τεσσαρασκοστή, ἀλλά  ἐπειδή ἡ Μ. Τεσσαρακοστή ἦταν περίοδος ἀγῶνα, ἔπρεπε νά κοινωνοῦν συχνότερα. «Ἄλλοι ξηροφαγοῦσαν  κάθε ἀπόγευμα, ἄλλοι ἀνά δύο ἀπογεύματα» (Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. P.G. 49:68). Aὐτοί ἦταν οἱ νηστεύσαντες· οἱ μή νηστεύσαντες, ἦταν ὅσοι δέν μπόρεσαν νά νηστεύσουν μέ αὐτό τόν τρόπο· π.χ., ὅσοι ἀντί νά ξηροφαγήσουν τό ἀπόγευμα, ξηροφαγοῦσαν τό πρωί...

Ἦταν τότε ἀδιανόητο νά πάει ὁ χριστιανός νά κοινωνήσει, χωρίς τήν ἀπαραίτητη νηστεία. Σκεφθεῖτε: Ἄν, κατά τή Μ. Τεσσαρακοστή,  ξηροφαγοῦσαν τό πρωί, τό ἀπόγευμα δέν πήγαιναν κἄν  στήν ἐκκλησία·  οὔτε νά ἀκούσουν  κήρυγμα. Ἀπό ντροπή...! (Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. P.G. 49: 104, 111. P.G.  53: 81-82)

Μερικοί στήν Ὀρθόδοξη πατρίδα μας κατάφεραν καί ἄλλαξαν τό  στύλ τῆς ὀρθοδόξου πνευματικότητος· ἀποσύνδεσαν τή Θ. Κοινωνία ἀπό τόν πνευματικό ἀγῶνα, κατά μίμηση τῶν Καθολικῶν καί τῶν Προτεσταντῶν.  Ἔτσι,  λοιπόν,  ἀντί ὡς  Ποιμένες  νά λέμε στόν κόσμο, «κόψτε τά πάθη, τήν κατάκριση,  τό θυμό, τή λοιδορία πού, ὁδηγοῦν στή γέεννα τοῦ πυρός (Μτ. 5:22), καί μετά ἐλᾶτε νά κοινωνήσετε», ἐμεῖς   τούς λέμε,  «νά κοινωνᾶτε, νά κοινωνᾶτε, νά παίρνετε δύναμη», λές καί ἀπευθυνόμαστε σέ ἐπιγείους, ἀναμάρτητους ἀγγέλους...