Α΄ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΣΎΝΟΔΟΥ ΕΤΗ 1700 - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

Α΄  ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ  ΣΥΝΟΔΟΥ  ΕΤΗ  1700   

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ 

       Κυριακή -1^η Ιουνίου 2025- των Αγίων 318 Πατέρων της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, στη Νίκαια της Βιθυνίας, έτος 325. Των Πατέρων που στέριωσαν ομόφωνα μια για πάντα τη θεμέλια Αλήθεια της Εκκλησίας. «Θεμέλιον γαρ άλλον ουδείς δύναται θείναι παρά τον κείμενον, ος εστίν Ιησούς Χριστός»-Παύλος. «Και εις Ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν τον Υιόν του Θεού, τον Μονογενή, τον εκ του Πατρός γεννηθέντα προ πάντων των αιώνων. Φως εκ φωτός, Θεόν αληθινόν, εκ Θεού αληθινού, γεννηθέντα, ου ποιηθέντα, ομοούσιον τω Πατρί, δι ου τα πάντα εγένετο». Και η σφραγίδα και υπογραφή. «Κατά τας Γραφάς» ! Ήτοι, ως την παρέδωσαν οι Μαθητές του και Απόστολοι, αυτοί που όταν γεννήθηκε και ως άνθρωπος «εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου», κληθέντες απ’ Αυτόν να γίνουν «αλιείς ανθρώπων», αντί ιχθύων που ήσαν, τον ακολούθησαν, τον άκουσαν, τον είδαν, τον άγγιξαν, ζώντας μαζί και πλάι του τρία χρόνια, ως το Πάθος, την Ταφή και την Ανάσταση !

       Διό και η Πρωτόθρονη Εκκλησία της Ορθόδοξης Ανατολής ! «Ο νήφων εν πάσι» τοις νυν γεραρός οιακοστρόφος της, Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως-Νέας Ρώμης, και Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ποιος άλλος το  μπορούσε, σήκωσε αυτό τον υπέροχο Σταυρό ! Να αναδείξει και να δείξει σε όλη τη Χριστιανοσύνη, και όχι μόνο, αυταπόδεικτα και  ασφαλώς, αυτή την πρώτη μεγάλη, καίρια και αποφασιστική Ώρα της Εκκλησίας ! Την επέτειο των 1700 χρόνων από της Α΄ στη  Νίκαια Βιθυνίας Οικουμενικής Συνόδου !

    Αναφορά στην οποία και ευλαβή τιμή στους 318 Πατέρες που την απάρτισαν, και ευλογήθηκαν να στεριώσουν ομόφωνα μια για πάντα αυτή τη θεμέλια Αλήθεια της Εκκλησίας, είναι το συμπίλημα που ακολουθεί. 

******   ***   ******

      Με αυτή, λοιπόν, τη θεμέλια Αλήθεια-«Θεμέλιον γαρ άλλον ουδείς δύναται θείναι παρά τον κείμενον, ος εστίν Ιησούς Χριστός»-Παύλος-ανοίχτηκε στον αγρό του θερισμού η Αποστολική Εκκλησία και η μετά ταύτα. Και πορεύτηκε τρεις αιώνες, τριακόσια ολόκληρα χρόνια εν μέσω διωγμών ευρυνόμενων, και όλο και πιο πολύ εντεινόμενων. Και με ποτάμι το αίμα των Μαρτύρων της, στέφθηκε ! Μάλιστα, αντιμετωπίζοντας συνάμα και έσωθεν, χειρότερο αυτό, σκληρό, λίαν επικίνδυνο για την παραφθορά της Αλήθειας της «απέναντι», και … εγωτικά-δαιμονικά ανυπότακτο ! Ήτοι, τους διαβόητους «Γνωστικούς»-Κήρινθος, Μαρκίων, Μάνης κλπ-αγκάθια όλα αυτά ανατολικά, το κρατάμε καλά αυτό ! Που, αποτόλμησαν να βάλουν στο πλάι την «παρακαταθήκην» των Αποστόλων για το Χριστό, και να τον δώσουν καρικατούρα από δικό τους οπτικό φακό … «γνωστικό», μείγμα ελληνικών, Ιουδαϊκών, ανατολικών, συν και πρωτόγονων, για να μην πει κανείς ειδωλικών καταβολών.

      Φαίνεται όμως πως δεν υπολόγισαν ότι ο Θεός έχει τα μάτια πάντα ανοιχτά και την ώρα που ξέρει μόνο Αυτός. Διό, και έστειλε, λέει, ως δικό του άνθρωπο, ένα μη δικό του τυπικά, λαμβάνοντα ήδη αποστάσεις από τα παλιά ! Το Μέγα Κωνσταντίνο, διορατικό, ρεαλιστή, μεγαλόπνοο πολιτικό, που δε δυσκολεύτηκε να διακρίνει κατά που πάει το ρεύμα της ιστορίας εκείνη τη στιγμή. Και, μαζί με το Λικίνιο, μη δικό του αυτόν τυπικά, και ως έδειξαν τα πράγματα και ουσιαστικά,  εξέδωσαν το λεγόμενο Διάταγμα των Μεδιολάνων-313-που έβγαλε την Εκκλησία από τις Κατακόμβες στον αέρα της ελευθερίας.

     Αλλά ! Που πριν καλά-καλά προλάβει αυτή να το χαρεί, να σταθεί στα πόδια της, να προχωρήσει, και παράλληλα ο ίδιος να αναπτύξει το βασίλειό του ειρηνικά, μόλις στην πρώτη πενταετία-έτος 318-πάλι έσωθεν της Εκκλησίας, και πάλι κατ’ ανατολάς, το κρατάμε ακόμα πιο καλά αυτό, πολύ-πολύ σκληρό, και βαρύ, και άκρως επικίνδυνο χτύπημα, εξαπολύθηκε ίσια και κατ’ ευθείαν στη θεμέλια Αλήθεια της, τον Ιησού Χριστό. Παρά το ότι. «Θεμέλιον γαρ άλλον ουδείς δύναται θείναι παρά τον κείμενον, ος εστίν Ιησούς Χριστός», ο πρεσβύτερος της Αλεξάνδρειας Άρειος το ήξερε πολύ καλά ασφαλώς. Στο όνομα σειράς όλης ομοφρόνων του αποτολμά να εκστομίσει, διαλαλήσει, επιμείνει απροκάλυπτα επίμονα ότι:  «Ην ποτέ, ότε ουκ ην, και εξ ουκ όντων εγένετο» ! Ήτοι, ο Ιησούς Χριστός είναι κτίσμα και δημιούργημα του Θεού, περίπου ως και τα λοιπά, έστω κάτι παραπάνω αυτός, όχι όμως Υιός του Θεού, και Θεός αληθινός, και ως ο Πατέρας άναρχος ! 

    Οι νουθεσίες του Αλέξανδρου Αλεξανδρείας, οι αυστηρές παρατηρήσεις του, οι Τοπικές Σύνοδοι Επισκόπων που συγκάλεσε στην έδρα του-320 και 321-«εγγύς εκατόν όντων,  εξ Αιγύπτου και Λιβύης, και οι σχετικές καταδίκες της αίρεσης «ως χριστομάχου … την θεότητα του Σωτήρος ημών αρνουμένης, και τοις πάσιν είναι ίσον κηρυττούσης», ουδέν απέδωσαν. Ο Άρειος κινείται δαιμονικά και συνεχίζει ανενδοίαστα, και το πράγμα παίρνει μεγάλες διαστάσεις-«Ούτω δε της βλασφημίας εν ταις κατά την Αίγυπτον και την Εώαν-Ανατολή-εκκλησίαις διασπαρείσης, έριδες εν εκάστη πόλη και κώμη και μάχαι κατά των θείων δογμάτων εγίγνοντο». Τότε τα θεολογικά ήταν πρώτο χαρτί, και πρώτο θέμα, και των απλών χριστιανών, όπως τώρα τα πολιτικά των πολιτών και τα … ποδοσφαιρικά ! Και αφήνω στο πλάι ότι εδώ, έβαλαν κάπως το χεράκι τους ως υποστηρικτές του Αρείου, ο Νικομηδείας Ευσέβιος, και ο Καισαρείας της Παλαιστίνης επίσης Ευσέβιος.

     Στο μεταξύ όμως ο Μέγας Κωνσταντίνος έγινε μονοκράτορας, και φυσικά τον ενδιέφερε ακόμα πιο πολύ η ειρήνη και η ηρεμία στο όλο τώρα απέραντο κράτος του. Και δεν αποκλείεται να λογίστηκε, πως πάει να πάθει τώρα κάτι από κει που δεν το περίμενε. Καθώς στο μεταξύ μάθαινε ότι από την άλλη το πράγμα φούντωνε και ουσιαστικά κινδύνευε κι αυτός ο ίδιος ο Χριστιανισμός. «Εάν η Αρειανική διδασκαλία επεκράτει επί ελληνικού εδάφους, ήθελε πιθανότατα καταστρέψει παντελώς το Χριστιανισμό, μεταβάλλουσα αυτόν εις κοσμολογίαν και ηθικήν, και εκμηδενίσει την θρησκείαν εν τη θρησκεία», Α. Χάρνακ. Διό και ενέργησε μεθοδικά, έστειλε στην Αλεξάνδρεια τον Κορδούης-Ισπανία- Όσιο «μετά γραμμάτων σβέσαι την έριν, πειρώμενος και το στασιάζον συναγαγείν εις ομόνοιαν προσδοκών. Επειδή δε της ελπίδος εψεύσθη, την πολυθρύλητον εκείνην εις την Νικαέων συνήγειρε σύνοδον»! Προφανώς ύστερα από πρόταση και του ίδιου του Οσίου Κορδούης, του Αλέξανδρου Αλεξανδρείας και άλλων επιφανών επισκόπων. 

     Έτσι, ο Μ. Κωνσταντίνος. «Ώσπερ επιστρατεύων αυτώ Θεού φάλαγγα, Σύνοδον οικουμενικήν συνεκρότει, τους επισκόπους γράμμασιν τιμητικοίς προσκαλούμενος, σπεύδειν απανταχόθεν» στη Νίκαια της Βιθυνίας. Όπου «εις τα βασίλεια-Ανάκτορα- και δη εν τη μεγάλη αιθούση του παλατίου, βάθρων εν τάξει πλειόνων εφ’ εκατέραις του οίκου πλευραίς διατεθέντων», άρχισε ανεπίσημα και επίσημα  από 14 Ιουνίου ως 25 Αυγούστου του 325 τις συνεδρίες της. Με παρόντες κατά την επικρατούσα παράδοση 318 Πατέρες κυρίαρχα της Ανατολής, «εξ ων πέντε μόνον εκ της Δύσεως». Και μεταξύ όλων «να διακρίνονται οι Αλεξανδρείας Αλέξανδρος, μετά του Διακόνου του και μετέπειτα διαδόχου του Μ. Αθανασίου-κύριοι κατήγοροι και πολέμιοι του Αρείου- ο πρεσβύτερος και μετέπειτα Κων/πόλεως επίσης Αλέξανδρος … Αντιοχείας Ευστάθιος, Ιεροσολύμων Μακάριος, οι αντιπρόσωποι του Πάπα της Ρώμης Σίλβεστρου, Κορδούης Όσιος και οι πρεσβύτεροι Βίτων και Βικέντιος …». Προσθέτω και τους δυο γνωστούς Αγίους, Τριμυθούντος-Κύπρος- Σπυρίδωνα, και Μύρων-Λικία, Μ.Ασία-Νικόλαο, και κλείνω λέγοντας ότι πρόεδροι αυτής διετέλεσαν οι Αντιοχείας Ευστάθιος, Αλεξανδρείας Αλέξανδρος, και Κορδούης Όσιος.

     Άπαντες, λοιπόν, άρχισαν να συνεδριάζουν υπό το διακριτικό, και αγαπητικό βλέμμα του παρόντος Μ. Κωνσταντίνου-τυπικά μη χριστιανού, έχει σημασία η υπόμνηση, και του αρέσουν φαίνεται τα τοιαύτα του Θεού, δες και κλήση Παύλου, μανικού διώκτη του κλπ.-ο οποίος στο μεταξύ είχε μείνει έκθαμβος και με βαθύ το σεβασμό, βλέποντας ότι. «Πολλοί των εκείσε συνδεδραμηκότων επισκόπων ομολογηταί της πίστεως ετύγχανον, εν τοις διωγμοίς ακρωτηριασθέντες υπό των ασεβών και ανόμων βασιλέων. Και των μεν τα νεύρα των ποδών, των δε οι οφθαλμοί, και ετέρων άλλα μέλη του σώματος αποτετμημένα ετύγχανον υπέρ της εις Χριστόν αυτόν πίστεως και ομολογίας» !  

         «Καίτοι στερούμεθα αυθεντικών πρακτικών-αντιγράφω επιλεκτικά από : «Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας», τόμος 1^ος, κεφάλαιο, Α΄ Οικουμενική Σύνοδος,σελ.110κε του αείμνηστου Καθηγητή μας στη Θεολογική Παν/μίου Αθηνών Ιωάννη Καρμίρη-διεξήχθησαν αξιόλογοι προκαταρτικaί δογματικαί συζητήσεις μεταξύ των Ορθοδόξων και των Αρειανών υπό τον Άρειον και τον Ευσέβιον Νικομηδείας και άλλους. Εκ μέρους των Ορθοδόξων έλαβον μέρος εις αυτάς πολλοί επίσκοποι ως και πρεσβύτεροι, και διάκονοι, και λαϊκοί θεολόγοι, και φιλόσοφοι. Διεκρίθησαν μάλιστα ο διάκονος του Αλεξανδρείας Αθανάσιος και ο πρεσβύτερος Κων/πόλεως Αλέξανδρος εκπροσωπούντες τους εαυτών επισκόπους. Εν μέσω των συζητήσεων προσελθών ο αυτοκράτωρ και προσφωνήσας τους Πατέρας «παρεδίδου τον λόγον τοις της Συνόδου προέδροις».

       Προσέχουμε εδώ τη διακριτική στάση του υψηλού επιβλέποντος και από τα εξής. «Επηκολούθησε μακρά συζήτησις καθ’ ην, “οι μεν αρξάμενοι κατητιώντο των πέλας, οι δε απελογούντο τε και κατεμέμφοντο”, υποβληθεισών και διαφόρων καταγγελιών προς τον αυτοκράτορα. «Πολλής τ’ αμφιλογίας το πρώτον συνισταμένης, ανεξικάκως επηκροάτο ο βασιλεύς πάντων». Παρεμβάς όμως επανέφερε την συζήτησιν εις το κύριον θέμα της ημερησίας διατάξεως, τουτέστιν το δογματικόν, ειπών. «Τα περί της πίστεως σπουδάσωμεν, ων ένεκα δεύρο συνεληλύθαμεν» ! Είτα «οι ημέτεροι άγιοι επίσκοποι καλούσιν τον Άρειον εις την Σύνοδον, επιτρέποντες αυτώ συστήναι τοις ιδιοις δόγμασιν». Ο Άρειος συμπαραστατούμενος υπό του Ευσεβίου Νικομηδείας και των λοιπών οπαδών του ανέπτυξε την προεκτεθείσαν αιρετικήν διδασκαλίαν του, ανεγνώσθησαν επίσης ανταλλαγείσαι μεταξύ Αρείου και Ευσεβίου Νικομηδείας επιστολαί, και τέλος οι Αρειανοί προκληθέντες υπέβαλον εις την Σύνοδον δια του Ευσεβίου Νικομηδείας αρειανικήν ομολογίαν πίστεως περιέχουσαν τας κακοδοξίας του Αρείου.

      Όταν οι Πατέρες ήκουσαν αυτάς, έβησαν τα ώτα, και, συμπληρωθείσης της αναγνώσεως, «διέρρηξαν άπαντες, νόθον και κίβδηλον ονομάσαντες. Θορύβου δε πλείστου κατ΄ αυτών γενομένου και πάντων προδοσίαν αυτών της ευσεβείας κατηγορούντων, δείσαντες εξανέστησαν και πρώτοι οι αρειανίζοντες τον Άρειον απεκήρυξαν, πλην Σεκούνδου και Θεωνά. Ούτω δε του δυσεβούς εκποδών γενομένου, συμφώνως άπαντες την μέχρι και νυν εν ταις εκκλησίαις πολιτευομένην πίστιν υπαγορεύσαντες και ταις υπογραφαίς βεβαιώσαντες- με τη φράση, «ούτως πιστεύω ως γέγραπται»- διέλυσαν το συνέδριον».

    Την πίστιν, λοιπόν, δηλαδή το Ιερόν Σύμβολον απεδέχθησαν ομοφώνως άπαντες οι Πατέρες της Συνόδου-«Ομοούσιον και ομοφυή, και συναϊδιον τον Υιόν και Λόγον του Θεού τω γεγεννηκότι Πατρί, και της αυτής εξουσίας και  κυριότητος … διετράνωσαν»- συμπεριλαμβανομένων και των αρειανιζόντων ! Ούτω λοιπόν το πρώτον και κυριοδέστατον έργον της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου ήτο το Ιερόν Σύμβολον της Νικαίας, η «Έκθεσις της Καθολικής και Αποστολικής πίστεως εκτεθείσης υπό της εν Νικαία Συνόδου επί θεοφιλεστάτου βασιλέως Κωνσταντίνου …       

   «Ο δε βασιλεύς Κωνσταντίνος επί τη εκθέσει της ορθής και αποστολικής πίστεως, της εκ Πνεύματος Αγίου δια των τριακοσίων ημών Πατέρων εκφωνηθείσης, ώσπερ δι ενός στόματος, και κυρωθείσης παρά πάντων των συνδραμόντων εις την αγίαν εκείνην της πίστεως ακρόασιν, και τας χείρας απλώσας και το όμμα τείνας εις τον ουρανόν προς τον Θεόν, ευφήμοις ρήμασιν  ανύμνησεν τον των πάντων ημών Σωτήρα και ευεργέτην Θεόν, ότι την ποθουμένην αυτώ, των επισκόπων ομόνοιαν και την περι της ορθής  σωτηρίου πίστεως αυτών ομοφωνίαν αυτώ επρυτάνευσεν» !

     Αυτό το τελευταίο είναι που λέει σήμερα πολλά, πάρα πολλά για το πώς μπορεί να εργάζεται ο Θεός !  

Αθανάσιος Κοτταδάκης