Πόλεμος και Κατοχή - Βύρων Δάβος

ΤΟ ΝΕΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΒΥΡΩΝΟΣ ΔΑΒΟΥ

Πόλεμος και Κατοχή :

 Μία προσωπική μαρτυρία  

Ο Βύρων Δάβος είναι ένας από τους ακούραστους Πνευματικούς Δημιουργούς της Ηλείας Με συνεχή παρέμβαση στους χώρους της Λογοτεχνίας, της Ιστορίας και της Λαογραφίας ,μέσα από πλήθος βιβλίων και δημοσιευμάτων  (που σήμερα φιλοξενούνται σε πολλές βιβλιοθήκες ,όπως αυτή του Γενικού Λυκείου Πελοπίου που εμπλουτίστηκε πρόσφατα ως μία μικρή ένδειξη τιμής για τον μεγάλο αυτόν Δημιουργό )ο Β. Δάβος έχει προσφέρει πολλά στην έρευνα για την Ιστορία της Ηλείας .

Πρόσφατο έργο του το νέο βιβλίο του λέγεται «Πόλεμος και Κατοχή 1940-1944»  , που αποτελεί και μία προσωπική μαρτυρία για μία πολύ δύσκολη περίοδο του Ελληνισμού ,την περίοδο του Πολέμου του 1940 και της επελθούσης Κατοχής .Γεννημένος το 1927 στο Πελόπιο Ηλείας ,ο συγγραφέας έζησε τα γεγονότα μέσα από τα μάτια ενός παιδιού ,ενός εφήβου ,που έτσι αναδεικνύει σιγά-σιγά τον προβληματισμό της σκέψης και την εμφανή δημιουργικότητα της γραφής μέσα από τις τραγικές και δυσχερείς εικόνες που αντικρίζει.

Το νέο βιβλίο του λέγεται «Πόλεμος και Κατοχή 1940-1944» και περιγράφει μορφές και καταστάσεις στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο του Πελοπίου .Το βιβλίο είναι μία προσωπική μαρτυρία για την φτώχεια ,την πείνα και τις στερήσεις που ταλάνισαν τα χρόνια εκείνα την Ηλειακή ύπαιθρο ,ενώ υπήρξαν μία θανάσιμη πραγματικότητα στα μεγάλα αστικά κέντρα. Εκεί θρήνησε ο Ελληνισμός πολλές χιλιάδες νεκρούς λόγω από την πείνα .

Στο βιβλίο παρουσιάζονται σκηνές στέρησης και κακουχιών που φαίνονται τόσο ξένες προς  το σήμερα ,αλλά έρχεται η οικονομική κρίση για να τις φέρει ως πιθανή απειλή σε όλους .Ιδιαίτερα στους μεγαλύτερους στην Ηλικία που βίωσαν τις συνθήκες εκείνες και επαναλάμβαναν για χρόνια την φράση «Θα πέσει πείνα όπως στην Κατοχή» .Παραθέτουμε εδώ χαρακτηριστικά αποσπάσματα  από το βιβλίο αυτό του Βύρωνος Δάβου για να μεταφέρουμε στους νεώτερους τις εφιαλτικές εκείνες στιγμές και να θυμηθούν οι παλαιότεροι τα όσα έζησαν προσωπικά.

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΚΑΙ Η ΠΕΙΝΑ (ΣΕΛ.18-19):Η γνωστή τότε συναλλαγή μεταξύ των χωρικών ήταν «είδος με είδος».Είχες κάτι να δώσεις; Έπαιρνες κάτι από άλλον. Ειδεμή ,έκανες μεροκάματα στους αγρούς ,στις σταφίδες ή στις ελιές και έπαιρνες «ραλληκό»χρήμα. Χρήματα ήσαν τότε πληθωρικά , εκατομμύρια και δισεκατομμύρια επί κατοχικής κυβέρνησης Ράλλη.

Η πείνα όμως δεν θεραπευόταν με τίποτε .Στις γειτονιές ακούγονταν οι φωνές των παιδιών που φώναζαν εξασθενισμένα – «Πεινάω ,πεινάω…»

Και ο λαός περίμενε κάποιο θαύμα να τον γλιτώσει απ’ την πείνα ,απ’ τις αρρώστιες ,από την έχθρα των Γερμανών και από την μαύρη του μοίρα. Ακόμη και τα θεοπούλια γίνονταν σπάνια τροφή στα πιάτα της οικογένειας.

ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ (σελ.23-24) : Για το φωτισμό ,στα τότε νοικοκυριά τις ημέρες της κατοχής ,γνωστά ήσαν τα λαδοφάναρα και τα λυχνάρια που καίγονταν στα μισοσκότεινα σπίτια. Μέχρι τότε οι χωρικοί ζούσαν κάτω απ’ το νυσταλέο φως της «τσιμπλόλαμπας» του πετρελαίου ,η οποία εξαιτίας της έλλειψης πετρελαίου παραχώρησε τη θέση της στις πρωτόγονες λάμπες .

Λίγες ήσαν οι ελιές ,λιγοστό ήταν το λάδι για τις φαμίλιες ,το οποίο και έλειπε ακόμη και στα φτωχά φαγητά που τρώγονταν κάθε μέρα αλάδωτα. Σωτήριο απεδείχθη το άλειμμα από το λίπος των γουρουνιών ,που κάθε σπίτι έθρεφε για το παστό κρέας του και το λίπος για τα φαγητά τους, δε χρησιμοποιήθηκε όμως στα βραστά χόρτα.  

ΤΑ ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑ ΥΠΟΔΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Ο… ΡΟΥΧΙΣΜΟΣ(σελ. 13): Τα παπούτσια στα πόδια τρύπησαν και οι σόλες κρατούνταν ραμμένες με σύρμα. Και όταν πια αχρηστεύονταν ,τα έκαιγαν στο κεντρί του σπιτιού τους το καλοκαίρι ,να μην πλησιάζουν τάχα τα ξωτικά και τα φίδια. Όλοι οι περπατούσαν ξυπόλυτοι στις λάσπες και στους πάγους ,τους κρύους χειμώνες και το καλοκαίρι στο καυτό χώμα και στα αγκάθια. Αντικαταστάτες των ανύπαρκτων παπουτσιών ,αργότερα αναδείχθηκαν τα ξύλινα τσόκαρα και η χρήση τους εφαρμόστηκε από όσες γυναίκες και άντρες δεν προτιμούσαν να γυρίζουν ξυπόλυτοι ή με συρματοραμμένα παπούτσια .

Για το ρουχισμό που θα έκρυβε τη γύμνια είχε βρεθεί η λύση με τη μεταχείριση υφάσματος από τα σταφιδόπανα που διέθεταν οι σταφιδοπαραγωγοί για την κάλυψη της σταφίδας στα αλώνια. Άλλοι μεταχειρίζονταν άλλους τρόπους να ντύσουν τη γύμνια τους και χρησιμοποιούσαν υφαντά σεντόνια των οικογενειακών αργαλειών για να μην καταστρέψουν τα σταφιδόπανα που ήσαν περισσότερο χρήσιμα για το σκέπασμα της σταφίδας κατά τις βροχερές ημέρες.

Η ΜΕΓΑΛΟΨΥΧΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ (απέναντι στους Ιταλούς αιχμαλώτους  μετά την συνθηκολόγηση και τον εγκλεισμό τους από τους Γερμανούς )(σελ.36-37) :Στην περίπτωση αυτή καταδείχνεται η μεγαλοψυχία των Ελλήνων ,οι οποίοι άλλοτε καταδυναστευόμενοι από τους Ιταλούς ,τώρα περιέθαλπαν τους φυγάδες (Ιταλούς),ξεχνώντας το προηγούμενο μίσος .Οι έγκλειστοι στο στρατόπεδο παρέμεναν πάν σε άσχημη κατάσταση ,στερούμενοι ακόμη και το ψωμί και είχαν πέσει στην πείνα .Αναγκάζονταν πίσω απ’ τα συρματοπλέγματα να ανταλλάσσουν τον περιττό ρουχισμό τους με ένα κομμάτι ψωμί σιταρένιο.  

Το βιβλίο έχει πολύτιμες προσωπικές μαρτυρίες από την περίοδο της Κατοχής αλλά και παραθέτει τα προσωπικά βιώματα για την δράση των Γερμανών κατακτητών και των ανταρτών στην ευρύτερη περιοχή της Αρχαίας Ολυμπίας και του Πελοπίου .Η αφήγηση είναι σε ύφος λιτό και ανεπιτήδευτο ,που δεν θέλει να επιβαρύνει με συναισθηματισμό μία ατμόσφαιρα ήδη βεβαρυμμένη λόγω της εποχής στην οποία αναφέρεται. Η καταγραφή των προσωπικών βιωμάτων ολοκληρώνεται με την περιγραφή της λήξης της Κατοχής ,όταν νέες περιπέτειες (δυστυχώς πάλι αιματηρές )θα ταλαιπωρήσουν τον Ελληνισμό για χρόνια.

Το βιβλίο συμπληρώνεται με ‘ένα φωτογραφικό παράρτημα με τις εικόνες των κατοχικών χαρτονομισμάτων ,ένα στοιχείο που καταδεικνύει το δράμα της εποχής : το πληθωριστικό χαρτονόμισμα επιβάρυνε την κατάσταση των Ελλήνων και είναι ως τα σήμερα ένας εφιάλτης βγαλμένος τόσο από το παρελθόν όσο και από το μέλλον.

Γεώργιος Διον. Κουρκούτας