Τό ποτάμι τοῦ λόγου - Γρηγόριος Μουσουρούλης

Κυριακή ΛΒ´

Λόγος εἰς τόν Ἀπόστολον

Τό ποτάμι τοῦ λόγου

«Τύπος γίνου τῶν πιστῶν ἐν λόγῳ » (Α´Τιμ. δ´12)

˜˜˜˜˜˜˜˜

«Τύπος γίνου τῶν πιστῶν ἐν λόγῳ»

        Ξεχείλισμα πατρικῆς καρδιᾶς εἶναι τό σημε­ρινό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα, ἀγαπητοί. Σή­μερα μᾶς μίλησε ἡ ἀγάπη συνδυασμένη μέ τήν σοφία. Ὁ Τιμόθεος ὑπῆρξε καρπός τῆς ἱεραπο­στολικῆς δράσης τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Τόν γνώρισε ἀ­πό μικρόν.Τόν ξεχώρισε ἀπό τούς ἄλλους. Τόν προετοίμασε γιά τό μεγαλύτερο λειτούργημα. Καί τόν ἀνέδειξε ἐπίσκοπο σέ μιά ἀπό τίς πιό σημαν­τικές πόλεις τῆς Μ.Ἀσίας, τήν Ἔφεσο. Ὁ Τιμόθεος ὅμως εἶναι ἀκόμη νέος στήν ἡλικία. Γι᾽αὐτό ὁ Παῦλος θέλει νά τόν στηρίξει. Νά τόν προφυλάξει ἀπό λάθη καί νά τόν καταστήσει ἐκλεκτό «σκεῦ­ος» στή διακονία τοῦ Εὐαγγελίου.

        Τόν συμβουλεύει λοιπόν νά προσπαθήσει νά γίνει «τύπος», ὑπόδειγμα τῶν χριστιανῶν  σ´ὅλη τήν κλίμακα τῶν ἀρετῶν. Καί ὡς πρώτη βαθμίδα τοποθετεῖ τήν γλώσσα. Μεγάλο δῶρο τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο ἡ γλώσσα, ἀδελφοί μου, ἀλλά καί ὄργανο ἐπικίνδυνο. Ἀπό τήν καλή ἤ τήν κακή χρήση της ἐπηρεάζεται ἄμεσα ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου. Εὐκαιρία λοιπόν νά μελετήσουμε σέ βάθος τό θέμα.

****

«Τύπος γίνου τῶν πιστῶν ἐν λόγῳ»

          Ἡ γλώσσα εἶναι μικρό μέλος τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Ἀλλά πολύτιμο καί εὐεργετικό. Εἶναι τό κύ­ριο ὄργανο τῆς ὁμιλίας, μέ τήν ὁποία ὁ Θεός προίκισε τόν ἄνθρωπο. Γλώσσα βεβαίως ἔχουν ὅλα τά ζῶα. Δέν ἔχουν ὅμως ὁμιλία. Καί τοῦτο διότι στεροῦνται ψυχικοῦ κόσμου καί διανοίας, ἡ ὁποία θά διατυπώνει μέ τήν γλώσσα τά διανοήματά τους. Σέ ὅλη τή ζωϊκή κλίμακα κυριαρχεῖ τό ἔνστικτο.
Ὁ ἄνθρωπος ὅμως ἔχει πλούσιο διανοητικό καί ψυχικό κόσμο. Αὐτό τόν κόσμο μέ τά ποικίλα διανοήματα καί συναισθήματα  τόν ἐξωτερικεύει μέ τήν γλώσσα. Μέ τά λόγια, πού βγαίνουν ἀπό τό στόμα του, ὁ ἄνθρωπος ἐκφράζει αὐτό πού ἔχει μέσα του. Ἀπευθύνεται πρός τόν Θεό γιά τά τόν δοξολογήσει, νά τόν εὐχαριστήσει καί νά τοῦ κάμει γνωστά τά προβλήματα καί τίς ἀνάγκες του. Ἀπευθύνεται καί πρός τόν συνάνθρωπο γιά νά ἐξωτερικεύσει αὐτά πού σκέπτεται, ἐπιθυμεῖ, αὐτά πού θέλει νά πράξει. Μέ τή γλώσσα ἐκφράζει στόν συνάνθρωπό του τίς χαρές καί τίς λύπες του, ἤ τόν προσβάλλει, τόν ταπεινώνει καί τόν ἐξευτελίζει.

          Τό θέμα τῆς γλώσσας, ἀδελφοί μου, εἶναι ἀπό τά πιό δύσκολα, ἀλλά πολύ βασικά θέματα τῆς πνευματικῆς μας ζωῆς. Τόσο πολύ, ὥστε τό Ἅγιο Πνεῦμα, μέ τό στόμα τοῦ Ἀδελφοθέου Ἰακώβου, ταυτίζει τήν κυριαρχία τοῦ πιστοῦ πάνω στή γλώσσα του μέ τήν τελειότητα. «εἴ τις ἐν λόγῳ οὐ πταίει, διακηρύσσει, οὗτος τέλειος ἀνήρ» (Ἰακ. γ´2). Ἄν κάποιος δέν κάμνει σφάλματα μέ τά λόγια του, αὐτός εἶναι τέλειος ἄνθρωπος καί ἔχει τή δύναμη νά χαλιναγωγήσει καί νά συγκρατήσει καί ὁλόκληρο τόν ἑαυτό του.

          Δυστυχῶς ὅμως, συνεχίζει ὁ ἴδιος Ἀπό­στολος, ἡ γλώσσα  εἶναι  «ὁ κόσμος τῆς ἀδικίας». Εἶ­ναι ἕνας ὁλόκληρος κόσμος κι ἕνα μεγάλο πλῆθος ἀδικίας. Ἡ γλώσσα συγκεντρώνει ὅλα τά εἴδη τῆς ἀδικίας, ἡ ὁποία ὑφί­σταται στόν κόσμο. Πράγματι· ποιός μπορεῖ νά μετρήσει τά κακά, τά ὁποῖα προκαλοῦνται ἀπό τά σκάνδαλα, τά ψεύδη, τίς βλασφημίες, τίς συκοφαν-τίες, τίς ρυπαρό­τητες, τίς αἰσχρολογίες, τίς διάφορες πλάνες, πού ξε­πηδοῦν ἀπό τή γλώσσα;

          Ἕνα ψέμα φαίνεται μικρό καί ἀσήμαντο ἤ καί ἀναγκαῖο. Συνιστᾶ ὅμως διαστροφή τῆς ἀλήθειας καί μπορεῖ νά καταστρέψει ὄχι μόνο ἕνα ἄνθρωπο, ἀλλά κοινωνία ὁλόκληρη. Διότι τό ψέμα ἔχει πατέρα τόν διάβολο. Καί αὐτός πού τό χρησιμοποιεῖ μιμεῖται τόν σατανᾶ, πού στόχο καί χαρά του ἔχει νά καταστρέφει τόν ἄνθρωπο.

Δέν εἶναι ὅμως μόνο τό ψέμα καί τά ἄλλα ὀλισθήματα τῆς γλώσσας τά ὁποῖα ἀναφέραμε. Εἶναι καί οἱ ἐχθρότητες, οἱ φιλονεικίες, οἱ μάχες, δηλαδή οἱ καυγάδες, καί οἱ ψυχρότητες μεταξύ φίλων καί συγγενῶν, πού φουντώνουν καί καῖνε σάν ἄλλη πυρκαϊά καί ἐρημώνουν τίς ἀνθρώπινες καρδιές. Ποιός μπορεῖ νά ἀπαριθμήσει τούς χωρι­σμούς ἀνδρογύνων, πού προκαλοῦνται ἀπό τήν γλώ­σσα; Λόγια  θυμοῦ καί ὀργῆς, πού βγαίνουν ἀπό τό στόμα σέ ὧρες ἐντάσεων, εἶναι στήν οὐσία τους ἄδικα, προσβλητικά καί πικρά. Αὐτά τά λόγια σπάζουν τόν δεσμό τῆς ἀγάπης, δημιουργοῦν χάσμα στήν ἐπι-κοινωνία καί ὁδηγοῦν στήν διάλυση τῆς οἰκογένειας.

Πῶς μπορεῖ νά καταγράψει κάποιος τά  κακά, πού προέρχονται ἀπό κολακεῖες, κατακρίσεις καί κουτσομπολιά; Ποιός μπορεῖ νά βυθομετρήσει τό κακό πού προέρχεται ἀπό τίς ὕβρεις, τίς κατάρες, τίς καυχισιολογίες, τίς μεμψιμοιρίες, τίς γκρίνιες, τίς δικαιολογίες καί τίς ψευδορκίες;  Ἀπό τίς αἱρέσεις καί τίς ἀνατρεπτικές ἰδέες πού κυκλοφοροῦν στόν κόσμο; 

Τή γλώσσα πού  ἁμαρτάνει,  ὁ Ἅγιος Ἀπόστο-λος τήν χαρακτηρίζει «μεστήν ἰοῦ θανατηφόρου» (Ἰακ. γ´8).   Ἡ γλώσσα αὐτή, λέγει, μοιάζει μέ τή γλώσσα τοῦ φιδιοῦ πού πετάει δηλητήριο. Δηλητήριο τό ὁποῖο σκορπίζει τόν θάνατο.

****

Ὑπάρχει, ἀλήθεια, διόρθωση τοῦ κακοῦ; Βεβαίως ὑπάρχει.

Τό πρῶτο βῆμα εἶναι νά συνειδητοποιή-σουμε τό μέγεθος καί τήν βαρύτητα τῶν ἁμαρ-τημάτων τῆς γλώσσας. Ἡ κατάληξη τῆς γλώσσας, πού ἁμαρτάνει, εἶναι, κατά τόν Ἀπόστολο Ἰάκω-βο, τό πῦρ τῆς κολάσεως,  μέ τό ὁποῖο θά τιμωρηθοῦν οἱ παρεκτροπές καί οἱ ἀδικίες της (Ἰακ. γ´6). Καί μόνο τό παράδειγμα τῆς Μαριάμ, τῆς ἀδελφῆς τοῦ Μωϋσῆ, ἡ ὁποία κατέκρινε καί σχολίαζε πικρόχολα τόν ἀδελφό της, μᾶς πείθει γιά τήν μισθοδοσία τῆς κακῆς γλώσσας. Ἡ ἄμεση τιμωρία τῆς πράξης της ἐκείνης ἦταν ἡ λέπρα, πού ἁπλώθηκε ἀστραπιαῖα σέ ὅλο της τό σῶμα. Ἄν θέλουμε λοιπόν τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς μας, ἄς φοβηθοῦμε τά ἁμαρτήματα τῆς γλώσσας, τά ὁποῖα εἶναι μισητά ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ.

Τό ἑπόμενο βῆμα εἶναι ἡ προσπάθεια καί ὁ ἔντονος ἀγώνας γιά ἐσωτερική κάθαρση. Τό Πνεῦμα τό Ἅγιο μᾶς παραγγέλλει ἤδη ἀπό τά χρόνια τῆς Π.Διαθήκης: «πάσῃ φυλακῇ τήρει σήν καρδίαν» (Παροιμ. δ´23). Πάντοτε νά προσέχεις καί μάλιστα μέ πολλή προσοχή καί ἀσφάλεια τήν καρδιά σου καί τόν ἐσωτερικό κόσμο τῆς ψυχῆς σου, διότι ἡ ἠθική σου προκοπή καί ἡ σωτηρία σου ἐξαρτῶνται ἀπό ἐκεῖνα, πού βγαίνουν ἀπό τό στόμα σου. Καί συνεχίζει: Κόψε ἀπό τόν ἑαυτό σου τούς δόλιους καί διεσταμμένους λόγους, καί διῶξε μακριά ἀπό σένα τά δόλια χείλη, πού λαλοῦν ἄδικα κατά τῶν ἄλλων.

Λοιπόν, γιά νά «καθαρεύῃ ἡ γλῶσσα ρημάτων ἀπρεπῶν», ὅπως λέγει  μία εὐχή τῆς Θείας Λειτουργίας τῶν Προηγιασμένων, πρέπει νά καθαρεύει ὁ νοῦς καί ἡ σκέψη. Εἶναι χρέος τοῦ χριστιανοῦ, πού θέλει νά κυριαρχεῖ στή γλώσσα του καί νά λέγει πάντοτε ὅ,τι εἶναι ὀρθό καί ἀρεστό στόν Ἅγιο Θεό, νά προσέχει πολύ τόν νοῦ του. Τό κακό ἀρχίζει ἀπό τή σκέψη καί κατα-λήγει στή γλώσσα. Ὅταν ὁ νοῦς μένει ἀνέπαφος ἀπό τό κακό, τότε καθαρεύει ὁλόκληρη ἡ ὕπαρξή μας. Ἑπομένως ὅλη ἡ προσοχή, ἡ ἐπιμέλεια καί ἡ φροντίδα μας πρέπει νά στρέφεται στό νά διατηρεῖται καθαρός ὁ νοῦς καί ἡ καρδιά. Τότε καί ἡ γλώσσα θά μένει καθαρή. Ὁ Κύριος μᾶς κατέστησε σαφές ὅτι «ἐκ τοῦ περισσεύματος τῆς καρδίας τά χείλη λαλεῖ» (Ματθ. ιβ´34). Τό στόμα λέει ἐκεῖνα ἀπό τά ὁποῖα εἶναι γε­μάτη ἡ ψυχή. Τά λόγια πού βγαίνουν ἀπό τό στόμα μας εἶναι τό ἴδιο τό περιεχόμενο τῆς καρδιᾶς μας.

Ἄν τό περιεχόμενο εἶναι καθαρό, ἀνώτερο, ἅγιο· καθαρά καί ἅγια θά εἶναι καί τά λόγια πού βγαίνουν ἀπό τό στόμα μας.

Ἄν ὅμως τό περιεχόμενο τοῦ νοῦ καί τῆς καρδιᾶς εἶναι πονηρό, ἄν τίποτε τό ἀνώτερο, τίποτε τό πνευματικό δέν κυριαρχεῖ στό ἐσωτερικό μας, τότε καί οἱ ἐκδηλώσεις τῆς γλώσσας θά εἶναι ἀνάλογες.

Ἄλλος τρόπος νά διατηροῦμε καθαρή τή γλώσσα μας εἶναι στή θέση τῶν ἄπρεπων λόγων νά βάζουμε ὕμνους καί ψαλμούς μέ τούς ὁποίους θά δοξάζουμε τόν Θεό.  Ἔχουμε ἄλλωστε τόσες ἀφορμές γιά νά δοξάζουμε τόν Θεό.

Τέλος τό μυστήριο τῆς μετανοίας καί ἐξομολογήσεως εἶναι ἐκεῖνο πού θά μᾶς βοηθήσει οὐσιαστικά στόν ἀγώνα μας γιά τήν καταπολέμηση τῶν ἁμαρτημάτων τῆς γλώσσας.

*****

«Τύπος γίνου τῶν πιστῶν ἐν λόγῳ»

         Ἀδελφοί μου! Τά λόγια μας εἶναι ὁ καθρέπτης τῆς ψυχῆς μας. Μέ τήν γλώσσα μποροῦμε γίνουμε εὐλογία γιά τόν ἑαυτό μας καί τό περιβάλλον μας. Νά γίνουμε φῶς πού θά φωτίζει, θά θερμαίνει καί θά ζωογονεῖ τούς συνανθρώπους μας. Νά κληρονομήσουμε τά ἀγαθά τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Μποροῦμε ὅμως νά καταστραφοῦμε καί οἱ ἴδιοι, ἀλλά  καί νά ἐργασθοῦμε τήν καταστροφή τῶν συνανθρώπων μας, τοῦ ἴδιου τοῦ σπιστιοῦ μας. Ἄς διαλέξουμε τό πρῶτο. Τήν γλώσσα τήν καλή, πού θά βγάζει πρός τά ἔξω τό ἀγαθό περιεχόμενο τῆς ψυχῆς μας.

Γρηγόριος Μουσουρούλης

 Κήρυγμα εις τον Καθεδρικό Ἱ. Ναό Ἀγίου Ἰωάννου, Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου  26.01.2014