ΜΗΝΥΜΑ Δ’ ΦΟΡΟΥΜ ΡΩΜΑΙΟΚΑΘΟΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΕΝ ΕΥΡΩΠῌ

ΜΗΝΥΜΑ

 Δ’ ΦΟΡΟΥΜ ΡΩΜΑΙΟΚΑΘΟΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΕΝ ΕΥΡΩΠῌ

 Μίνσκ, Λευκορωσσία, 2-6 Ἰουνίου 2014

Τό Δ’ Φόρουμ Ρωμαιοκαθολικῶν καί Ὀρθοδόξων ἐν Εὐρώπῃ ἐπραγματοποιήθη ἐν  Μίνσκ Λευκορωσσίας μεταξύ 2ας καί 6ης Ἰουνίου 2014 καί ἠσχολήθη μέ τό θέμα ‘’Θρησκεία καί πολιτισμική ποικιλομορφία: Προκλήσεις διά τάς ἐν Εὐρώπῃ Χριστιανικάς Ἐκκλησίας’’.  Ἡ συνάντησις διωργανώθη ὑπό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μίνσκ καί Ἐξαρχίας πάσης Λευκορωσσίας τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας. Κατά τάς ἐργασίας συμπροήδρευσαν οἱ Σεβ. Μητροπολίτης Καθ. Δρ. Σασίμων κ. Γεννάδιος (Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον) καί Καρδινάλιος Peter Erdő, Ἀρχιεπίσκοπος Esterrgom-Βουδαπέστης, Πρόεδρος τοῦ Συμβουλίου τῶν ἐν Εὐρώπῃ Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας. Ἐν συνεχείᾳ, πρός τάς θετικάς ἐμπειρίας τῶν προηγηθεισῶν τριῶν συναντήσεων τοῦ Φόρουμ Ρωμαιοκαθολικῶν καί Ὀρθοδόξων ἐν  Εὐρώπῃ (Τριδέντο, Ἰταλία, 11-14 Δεκεμβρίου 2008, Ρόδος, Ἑλλάς, 18-22 Ὀκτωβρίου 2010, καί Λισσαβῶνα, Πορτογαλλία, 5-8 Ἰουνίου 2012), ἐκπρόσωποι τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς καί τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἐν Εὐρώπῃ συνεζήτησαν τάς προκλήσεις τάς ὁποίας ἀντιμετωπίζει ὁ Χριστιανισμός ἐν τῇ Εὐρωπαϊκῇ  Ἡπείρῳ ἐντός ἑνός ἰδιαιτέρως πολωμένου πολιτιστικοῦ περιβάλλοντος.

Οἱ συμμετάσχοντες εἰς τό Φόρουμ ἐξέφρασαν τήν εὐγνωμοσύνην των πρός τήν Ἐξαρχίαν τῆς Λευκορωσσίας τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας καί πρός τήν Ρωμαιοκαθολικήν Ἀρχιεπισκοπήν τοῦ Μίνσκ-Mohilev,  ὡς καί πρός τάς κρατικάς καί  τάς τοπικάς ἀρχάς τῆς Χώρας διά τήν ἀβραμιαίαν φιλοξενίαν καί τό ἐξαιρετικόν ἐπίπεδον τῆς διοργανώσεως.

Μετά τήν παρουσίασιν τῶν προβλεπομένων εἰσηγήσεων, τήν διεξαγωγήν διαλόγου καί τήν θεώρησιν τοῦ κυρίου θέματος, τό Φόρουμ υἱοθέτησε τό κάτωθι μήνυμα:   

1. Τό θέμα ‘’Θρησκεία καί πολιτισμική ποικιλομορφία: Προκλήσεις διά τάς ἐν Εὐρώπῃ Χριστιανικάς Ἐκκλησίας’’ ἐπελέγη ὡς ἀπάντησις πρός σχετικόν αἴτημα τῶν ἡμετέρων Κοινοτήτων, αἱ ὁποῖαι βιοῦν τήν πρόκλησιν ἐκ τῶν ὑφισταμένων ἐν Εὐρώπῃ πολιτισμικῶν καί ἠθικῶν μεταλλαγῶν. Κατά τήν διάρκειαν τῆς παρελθούσης εἰκοσαετίας, τόσον ἡ παγκοσμιοποίησις εἰς παγκόσμιον ἐπίπεδον ὅσον καί ἡ ἐκκοσμίκευσις τοῦ νομοθετικοῦ πλαισίου εἰς εὐρωπαϊκόν ἐπίπεδον ἐπί ἠθικῶν ζητημάτων ἔθεσαν σειράν ἐρωτημάτων, τά ὁποῖα ἀπαιτοῦν κοινάς ἀπαντήσεις. Ἡ ἀνησυχία ἡμῶν ἐντείνεται ἔτι περαιτέρω ἐκ τῆς διαπιστώσεως ὅτι ἡ διαδικασία ἀπομακρύνσεως τῆς Εὐρώπης ἐκ τῶν Χριστιανικῶν ριζῶν αὐτῆς ἐπιτείνεται μέ γοργούς ρυθμούς. 

2. Τό μήνυμα ἡμῶν ἀποτελεῖ πρωτίστως μήνυμα χαρᾶς καί ἐλπίδος δι' ἅπαντας τούς ἐμπλεκομένους εἰς τήν ἱεραποστολήν τῆς Ἐκκλησίας. Βιοῦμεν τάς συνθήκας ζωῆς πάντων τῶν Εὐρωπαίων, οἵτινες μαστίζονται ὑπό τῆς οἰκονομικῆς καί τῆς πολιτιστικῆς κρίσεως,  γνωρίζομεν δέ ὅτι πλεῖστοι ἐκ τῶν συνανθρώπων ἡμῶν ὑποφέρουν καί ἀναζητοῦν λόγον ὑπάρξεως, διά τοῦ ὁποίου νά νοηματοδοτηθῇ ἡ ζωή των. Πράγματι, ὅπου ἡ Χριστιανική πίστις καί ἡ ἡθική ἔχουν ἐγκαταληφθεῖ, πλεῖστοι ὅσοι, ἐκκινούμενοι ἐκ τοῦ αἰσθήματος τοῦ ὑπαρξιακοῦ κενοῦ, ὁδηγοῦνται εἰς τήν ἀπόγνωσιν καί τόν μηδενισμόν.  Ἡ Ἐκκλησία προσφέρει σημαντικάς ἀξίας διἀ τῆς ἐν Χριστῷ προσλήψεως τῆς ἀνθρωπότητος, καθώς ὁ Χριστός τυγχάνει ἡ πηγή πάσης ἀληθοῦς ἀξίας. Συνεπῶς, ἡ Ἐκκλησία καλεῖ τόν κόσμον εἰς μεταμόρφωσιν διά τῆς προσευχῆς, τῆς λατρευτικῆς ζωῆς καί τῆς Χριστιανικῆς μαρτυρίας.

3. Συμμεριζόμεθα μετά τῶν συγχρόνων Εὐρωπαίων τήν πεποίθησιν ὅτι ἡ Χριστιανική πίστις ἀποτελεῖ τήν πρωταρχικήν πηγήν διά τόν Εὐρωπαϊκόν πολιτισμόν καί τήν ἠθικήν. Αἰῶνες ἱστορίας μαρτυροῦν τόσον εἰς τήν Ἀνατολήν ὅσον καί εἰς τήν Δύσιν περί τοῦ ἀξιομνημονεύτου πλούτου τῶν πολιτιστικῶν ἐπιτευγμάτων τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἡπείρου διά μέσου τῆς συνεισφορᾶς τῆς Χριστιανικῆς πίστεως.  Πράγματι, ἡ πίστις ἐγένετο πολιτισμός καί ὁ τελευταῖος τελεῖ ὑπό τήν πρόκλησιν τῆς πίστεως. Ἐκφράζομεν τόν σεβασμόν ἡμῶν πρός τήν Χριστιανικήν κληρονομίαν τῆς Εὐρώπης, ἥτις διεμόρφωσε τήν κοσμοθεωρίαν ἡμῶν καί προσέφερεν εἰς τούς πολίτας τῆς Εὐρώπης ἠθικάς ἀξίας.     

4. Παρά τήν ποικιλομορφίαν των, ἅπαντες οἱ Εὐρωπαϊκοί πολιτισμοί ἔχουν ἀνλτήσει στοιχεῖα ἐκ τῶν κοινῶν Χριστιανικῶν πηγῶν. Ὡς ἄλλωστε συμβαίνει καί εἰς ἕτερα πολιτιστικά περιβάλλοντα, ὀφείλομεν νά ἀναγνωρίσωμεν ὅτι σημαντικόν τμῆμα τῶν ἀνθρωπίνων πολιτισμῶν ἑδράζεται εἰς τήν θρησκευτικήν ἔμπνευσιν. Ἡ Χριστιανική ἀνθρωπολογία ἔχει ἐπιδράσει σημαντικῶς εἰς τήν διαμόρφωσιν τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ. Ἡ ἀναγνώρισις τοῦ Θεοῦ ὡς Δημιουργοῦ δέν καταστρατηγεῖ τήν ἀνθρωπίνην λογικήν ἀλλά μᾶλλον ὁδηγεῖ τήν τελευταίαν πλησιέστερον πρός τήν Ἀλήθειαν. Ὁ Χριστιανισμός οὐδέποτε ἀντιστρατεύεται τήν ἀνθρωπίνην λογικήν καί τήν πίστιν. Ὁ Θεός εἶναι ὁ Αἰώνιος Λόγος, Ὅστις δημιουργεῖ ὁ,τιδήποτε ὑφίσταται καί ὑπάρχει. Ἀποκαλύπτων ἑαυτόν ὁ Θεός δέν καταργεῖ, μᾶλλον δέ ἐπικυροῖ τήν ἀνθρωπίνην λογικήν καί εὐφυΐαν. Ἡ σημαντικοτέρα συνεισφορά τοῦ Χριστιανισμοῦ εἰς τήν ἀνθρωπίνην ἱστορίαν εἶναι αὐτή ἀκριβῶς ἡ σχέσις μεταξύ πίστεως καί λογικῆς, ἐκ τῆς ὁποίας ἀπορρέει τόσον τό ὅραμα τοῦ σεβασμοῦ καί τῆς τιμῆς δι’ ἕν ἕκαστον ἀνθρώπινον πρόσωπον, ὅσον καί ἡ ἀνάγκη δι΄ ἐλευθερίαν καί ἀλληλεγγύην, ὡς καί ἡ προσωπική ἀναζήτησις εἰς τό μυστήριον τῆς ὑπάρξεως ἡμῶν.           

5. Ὑπογραμμίζομεν ὅτι ἡ Χριστιανική πίστις διασφαλίζει καί δέν ἀναιρεῖ τήν ἀναζήτησιν ἡμῶν διά τήν ἐλευθερίαν καί τήν εὐτυχίαν. Ἡ Χριστιανική πίστις σημαίνει τήν καθολικήν ἀποδοχήν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, Ὅστις διά τῆς Χάριτος τοῦ Παναγίου Πνεύματος τυγχάνει παρών εἰς τήν Ἐκκλησίαν Του. "Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν’’ (Ἰωάν. 3,16). Ἐπομένως, ὁ Χριστός δέν ἀποτελεῖ δημιούργημα τοῦ ἀνθρωπίνου πολιτισμοῦ. Ὁ σαρκωθείς Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Χριστός, ἀποκαλύπτεται εἰς τήν ἀνθρωπίνην ἱστορίαν καί τούς πολιτισμούς αὐτῆς. Αἱ ἡμέτεραι Χριστιανικαί Ἐκκλησίαι μαρτυροῦν περί τῆς ἐλεύσεως τοῦ Χριστοῦ ὡς ἱστορικῆς πραγματικότητος εἰς τούς ἀνθρωπίνους πολιτισμούς. Ἡ πίστις εἰς τόν Χριστόν δέν καταστρατηγεῖ τήν ἀνθρωπίνην ποικιλομορφίαν, ἀπεναντίας, τήν ἐμπλουτίζει καί προωθεῖ τά ἤδη ὑφιστάμενα ἐν τοῖς ἀνθρωπίνοις πολιτισμοῖς στοιχεῖα τά ἀφορῶντα εἰς τήν ἀλήθειαν καί τήν καλωσύνην. 

6. Αἱ ἡμέτεραι Χριστιανικαί Ἐκκλησίαι τῆς Ἀνατολῆς καί τῆς Δύσεως δέν κυριαρχοῦνται ἀπό φόβον ἔναντι τῆς πολιτισμικῆς ποικιλομορφίας. Ἀπό τῆς ἱδρύσεώς της, ἡ Ἐκκλησία ὑπῆρξε πλουραλιστική ἐξ ἑπόψεως πολιτιστικῆς, δεδομένου ὅτι ὑφίσταντο διαφορετικαί πολιτιστικαί προσεγγίσεις μεταξύ τῶν μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ, ὡς ἐπί παραδείγματος χάριν μεταξύ τῶν ὁμιλούντων τήν ἀραμαϊκήν καί τήν ἑλληνικήν γλώσσαν. "Διαιρέσεις δὲ χαρισμάτων εἰσί, τὸ δὲ αὐτὸ Πνεῦμα" (Α’ Κορ. 12,4). Ὁ Χριστιανισμός διακηρύσσει τό Εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ εἰς τούς ποικίλους ἀνθρωπίνους πολιτισμούς. 

7. Ἡ θρησκευτική ἐλευθερία ἀποτελεῖ βασικόν στοιχεῖον τῆς Χριστιανικῆς πίστεως. Κατά τήν ἀντίληψιν ἡμῶν, θρησκευτική ἐλευθερία σημαίνει τήν ἐλευθερίαν τῆς ἀναζητήσεως τῆς ἀληθείας καί τῆς σχέσεως πρός αὐτήν. Ἡ θρησκευτική ἐλευθερία δέν βασίζεται εἰς τήν ὑποκειμενικήν τοποθέτησιν οἱουδήποτε ἀτόμου ἤ οἱασδήτινος ὁμάδος, ἀλλ’ εἰς τήν ἄνωθεν δοθεῖσαν τιμήν δι’ ἕκαστον ἀνθρώπινον πρόσωπον,  τό ὁποῖον ἐδημιουργήθη μέ σκοπόν τήν ἀναζήτησιν τοῦ Ἀπολύτου, τῆς Ἀληθείας καί τοῦ Θεοῦ. Ἡ σύγχρονος νομοθεσία, προωθοῦσα τήν θρησκευτικήν ἀδιαφορίαν, τόν σχετικισμόν καί τόν συγκρητισμόν, ἀκόμη καί πρός τήν κατεύθυνσιν τῆς ἀνεκτικότητος, τείνει νά μειώσῃ εἰς τήν ἰδιωτικήν σφαίραν τήν ἀξιοπρέπειαν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, δικαίωμα τό ὁποῖον τυγχάνει θεμελιῶδες καί σημαντικόν. Ἡ προαγωγή τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας σημαίνει τήν ἐμπλοκήν τῶν Χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν εἰς τόν οἰκουμενικόν διάλογον ἄνευ προσηλυτισμοῦ, ἀπολυτότητος καί ἠθικῆς σχετικοποιήσεως. 

8. Ἡ ὑφισταμένη σήμερον διάστασις μεταξύ τοῦ Χριστιανισμοῦ καί τῆς κυριαρχούσης κοσμικῆς ἰδεολογίας ἐπιφέρει σοβαράς συνεπείας ἀναφορικῶς πρός τό μέλλον τῶν Εὐρωπαϊκῶν θεσμῶν καί τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς ἐν γένει. Σήμερον διά τούς πλείστους ἐκ τῶν Εὐρωπαίων δέν ὑφίστανται σταθερά σημεῖα ἀναφορᾶς, ἐν οἷς νά ἑδράζηται ἡ διαμόρφωσις τῆς ἠθικῆς συμπεριφορᾶς των ἀναφορικῶς πρός τήν ἐπιλογήν μεταξύ τοῦ βελτίου καί τοῦ χείρονος, καθώς οὗτοι διαβιοῦν ὑπό τήν ἐπίδρασιν τῆς ἀρχῆς περί τοῦ ‘‘κυριάρχου αὐτονομημένου Ἐγώ’’. Ὁ ἀτομικισμός ὁδηγεῖ εἰς τήν ἠθικήν σχετικοποίησιν, καθώς ἀπουσιάζει ἡ ἀντίληψις περί τῆς ἀντικειμενικῆς ἀληθείας ἤ περί τοῦ κοινοῦ καλοῦ. Ἡ προαναφερθεῖσα διάστασις ἑδράζεται εἰς τήν ἑξῆς διαπίστωσιν: ἐνῷ δι΄ ἡμᾶς - τούς Χριστιανούς- τυγχάνει ἀκράδαντος πεποίθησις ὅτι αἱ ἠθικαί ἀρχαί τυγχάνουν ὑπό τοῦ Δημιουργοῦ βαθέως ριζωμέναι εἰς τάς καρδίας πάντων τῶν ἀνθρωπίνων ὄντων, διά τάς μετασυγχρόνους, ὡστόσο, κοινωνίας ἡ ἠθική ἐξαρτᾶται ἐκ τῆς σχετικῆς τοποθετήσεως καί τῆς ἐπιλογῆς ἑνός ἑκάστου ἐκ τῶν ἀτόμων τῆς συγχρόνου κοινωνίας ἡμῶν. Ἀπευθύνομεν ἔκκλησιν πρός τούς Εὐρωπαίους νά ἀναγνωρίσουν ὅτι, ἡ κλείς διά τήν ἐλευθερίαν εὑρίσκεται εἰς τήν παροδοχήν τῆς ὑπάρξεως ἡμῶν ἥτις πηγάζει ἐκ τοῦ Θεοῦ, ὅπερ συνεπάγεται ὅτι δέν δυνάμεθα  αὐθαιρέτως νά ἀναιρῶμεν κάθε τι τό παραδεδομένον εἰς ἡμᾶς, ὡσάν ἡμεῖς νά εἴμεθα οἱ δημιουργοί τῆς ὑπάρξεως ἡμῶν.   

Δέν ὑφίσταται ἀντιπαράθεσις μεταξύ τῶν Εὐαγγελικῶν Ἀρχῶν καί τῶν ἀνθρωπίνων ἀξιῶν. Κατά τόν Χριστιανισμόν, κάθε τι τό καλόν καί τό ἀληθές εἰς τήν ἀνθρωπότητα  ἔχει ἐπισφραγισθεῖ διά τῆς Χάριτος τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Ὁ Θεός ἐταπείνωσεν ἑαυτόν διά τῆς προσλήψεως τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως μέ σκοπόν οὐχί τήν ἀκύρωσιν τῶν ἀνθρωπίνων δυνατοτήτων, ἀλλά  τήν θεραπείαν τῆς ἀσθενοῦς ἀνθρωπίνης φύσεως καί τήν τελείωσιν αὐτῆς.

9. Ἡ Πίστις καί ἡ ἠθική συμπορεύονται, ὡς ἐπίσης ὁ πολιτισμός καί ἡ ἠθική. Δέν λησμονοῦμεν ὅτι ἡ ἐπιτευχθεῖσα εἰς τήν Εὐρωπαϊκήν ἱστορίαν ἀλματώδης πρόοδος ἐν σχέσει πρός τό ζήτημα τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων καί τήν προστασίαν τῶν ἀσθενεστέρων ἐκ τῶν συνανθρώπων ἡμῶν προέρχεται ἐκ τῶν Χριστιανικῶν ἀρχῶν, αἵτινες διεδόθησαν εἰς τήν Εὐρώπην. Ὡς ποιμένες, ἐπιθυμοῦμεν νά συνεχίσωμεν τήν προσφοράν ὅ,τι ἀνωτέρου ὑφίσταται  εἰς τήν Χριστιανικήν ἠθικήν διδασκαλίαν πρός τό ποίμνιον ἡμῶν, ἐνῷ, ὡς Εὐρωπαῖοι πολίτες, ἐπιδιώκωμεν τήν παρουσίασιν τῆς ὡς ἄνω προσφορᾶς πρός τάς Κυβερνήσεις καί τά θεσμικά ὄργανα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἡπείρου. Εἴμεθα πεπεισμένοι ὅτι αἱ Χριστιανικαί Κοινότητες, ἀντλοῦσαι τήν ἔμπνευσίν των ἐκ τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ, δύνανται νά προσφέρουν τήν μαρτυρίαν των περί τοῦ κοινοῦ καλοῦ πάντων τῶν ἀνθρώπων.       

Ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ εὑρίσκομεν τήν πηγήν τῆς ἐμπνεύσεως ἡμῶν, ἥτις ἀναγεννᾶ ἡμᾶς καί μᾶς ὡθεῖ πρός τήν υἱοθέτησιν ἀναλόγου ὑπευθύνου στάσεως  διά τήν Εὐρώπην καί τόν κόσμον σήμερον. 

Μίνσκ, 5ῃ Ἰουνίου 2014