Ιστορικά στοιχεία σχετικά με την Ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Νικολάου -Σοφίας Καυκοπούλου

Ιστορικά στοιχεία σχετικά με την Ανακομιδή των λειψάνων  του Αγίου Νικολάου

Της Σοφίας Καυκοπούλου

Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ. στα Πάταρα της Λυκίας. Αρκετά μικρός ορφάνεψε και  διαθέτοντας την τεράστια περιουσία που κληρονόμησε, στους έχοντες ανάγκη, αφιερώθηκε στον ασκητικό βίο. Λόγω των ικανοτήτων του και της αγάπης που έτρεφε γι’ αυτόν ο λαός, έλαβε το αξίωμα του αρχιεπισκόπου Μύρων. Υπέμεινε κακουχίες και φυλακίσεις, όμως όταν ανήλθε στον αυτοκρατορικό θρόνο ο Μέγας Κωνσταντίνος ελευθερώθηκαν όλοι οι χριστιανοί και έτσι ο Νικόλαος επανήλθε στο αρχιεπισκοπικό θρόνο. Μάλιστα έλαβε μέρος στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο. Ο Άγιος Νικόλαος θαυματουργούσε εν ζωή αλλά και μετά την κοίμησή του το 330 μ.Χ.

Η πρώτη ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Νικολάου έλαβε χώρα στα 1087. Στις 9, 10 και 20 Μαϊου τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία η Ανακομιδή ή  Μετακομιδή ή Πρόοδος των Λειψάνων του Αγίου Νικολάου. Παρακάτω θα δούμε γιατί υφίσταται αυτή η ημερολογιακή διαφορά.

Η δεύτερη ανακομιδή πραγματοποιήθηκε όταν ο τάφος του στο Μπάρι της Ιταλίας, ανοίχθηκε το 1953 κατά την διάρκεια αναστήλωσης, την νύκτα της 5ης Μαΐου. Τα λείψανα του Αγίου βρέθηκαν να πλέουν σε ένα διαυγές, άχρωμο και άοσμο υγρό, το οποίο είχε βάθος τρία περίπου εκατοστά. Η εξέταση του υγρού αυτού απέδειξε, ότι επρόκειτο για καθαρό νερό, ελεύθερο από άλατα και καθαρό από μικροοργανισμούς. Το υγρό αυτό προήρχετο από τις μυελοκυψέλες των σπογγωδών οστέων.

Η τρίτη ιστορικά ανακομιδή έγινε την νύκτα της 7ης Μαΐου 1957, με σκοπό νέα αναγνώριση, καταμέτρηση, ανατομική και ανθρωπολογική μελέτη, πριν την οριστική κατάθεση στην λάρνακα, μετά το πέρας της αναστήλωσης. Πιστοποιήθηκε η γνησιότητα των οστών, αποδείχθηκε επιστημονικά η μυροβλυσία τους και επίσης ότι η πάροδος του χρόνου δεν άμβλυνε την μνήμη των βασικών χαρακτηριστικών της μορφής του Αγίου, όπως τα διέσωσε η Ορθόδοξη εικονογραφική παράδοση.

Όσον αφορά την ημερολογιακή διαφορά που σχετίζεται με την εορτή Ανακομιδής των λειψάνων,  ο Απ. Τσαφερόπουλος σημειώνει, ότι «τό 1087, ἐπί Αὐτοκράτορος Ἀλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ (1081 – 1118), ἡ ἐπαρχία τῆς Λυκίας καί ἡ μητρόπολίς της, τά Μῦρα, δεινοπαθοῦσαν ἀπό τούς Ἀγαρηνούς καί τό τίμιο Λείψανο βρίσκεται σέ ἀνασφάλεια. Γι’ αὐτό οἱ μοναχοί πού διακονοῦν στό προσκύνημα τοῦ ἁγ. Νικολάου, συναινοῦν στήν πρόταση «ἐμπόρων» ἀπό τό Μπάρι τῆς Ἰταλίας, πού στήν πραγματικότητα ἦταν κληρικοί, νά πραγματοποιήσουν τήν ἀνακομιδή τῶν Λειψάνων καί τήν μετακομιδή στήν πατρίδα τους, ὥσπου νά περάσει ὁ κίνδυνος» (Ἀπ. Τζαφερόπουλου αὐτ., σελ. 17 – 18).

Το «Δελτίο του Αγ. Νικολάου», που εκδίδεται από τό παράρτημα των Δομινικανών του Μπάρι στην Ελλάδα, γράφει τα εξής: «Στίς 9 Μαϊου 1087, τρία ἐμπορικά καράβια ἀπό τό Ἰταλικό Μπάρι ἔμπαιναν ξανά στό λιμάνι τους, ὕστερα ἀπό ἕνα ταξείδι στήν Ἀντιόχεια τῆς Κοίλης Συρίας. Ἕνα ἀπό αὐτά ἔφερνε κάποιο «παράξενο φορτίο» πού προκάλεσε τήν συγκίνηση τῆς πόλης πού τό ὑποδέχθηκε μέ ἰδιαίτερο ἐνθουσιασμό καί εἶχε τόν λόγο της. Τό εἶχε παραλάβει ἀπό τά Μῦρα τῆς Μικρασιατικῆς Λυκίας, ὅπου προσέγγισε μαζί μέ τά ἄλλα δύο κατά τήν ἐπιστροφή τους στό Μπάρι. Τό φορτίο αὐτό δέν ἦταν ἄλλο ἀπό τά ἱερά Λείψανα τοῦ ἁγίου Ἐπισκόπου Μύρων Νικολάου τοῦ Θαυματουργοῦ. Τά εἶχαν ἀρπάξει οἱ ναῦτες τους ἀπό τόν τάφο του, σ’ ἕνα ληστρικό τους ἐγχείρημα κατά τῆς Βασιλικῆς τοῦ Ἁγίου, ὅπου ἀναπαύονταν ἐπί αἰῶνες» (Φ. 5, Μαϊου 1989).

Ακόμη, οι Βενεδικτίνοι Μοναχοί του αββαείου του Αγίου Αυγουστίνου στο Ράμσγκεϊτ της Βρετανίας, δέχονται ότι τα λείψανα «ἐκλάπησαν ἀπό Ἰταλούς ναυτικούς» (“The Book of the Saints”, 1948, σελ. 441).

Κλείνοντας, μπορούμε να συνοψίσουμε στο γεγονός ότι η Εκκλησία τιμά την Ανακομιδή των λειψάνων ενός εκ των μεγαλυτέρων Αγίων της, ανεξαρτήτως των συνθηκών κάτω από τις οποίες έγινε. Η δε διαφορά στον εορτασμό της σε κάποιες περιοχές, έγκειται στο γεγονός ότι μεταφερόμενα τα λείψανα στην Ιταλία πέρασαν προσκυνηματικώ τω τρόπω από διάφορα μέρη, σε διαφορετικές φυσικά ημερομηνίες. Έτσι, έμεινε στην παράδοση κάθε τόπου  ο εορτασμός σε συγκεκριμένη ημερομηνία.