90 ΧΡΟΝΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΜΙΑΣ ΚΟΡΥΦΑΙΑΣ ΑΠΟΥΣΙΑΣ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

90  ΧΡΟΝΙΑ  ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ

ΜΙΑΣ  ΚΟΡΥΦΑΙΑΣ  ΑΠΟΥΣΙΑΣ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

       Ενενήντα χρόνια δημιουργικής πνευματικής  παρουσίας της Αδελφότητας Θεολόγων «ΖΩΗ» στα όρια της Εκκλησίας, από τη μακάρια κοίμηση -1929- του Μεγαλοσπηλιώτη ιερομόναχου π. Ευσέβιου Ματθόπουλου, ιδρυτή της !

Όλα για τη δόξα του Χριστού !

Νάτο το μεγάλο σύνθημα σου.

‘Όλα για τη δόξα του Χριστού,

Απ’ τα πρώτα χρόνια ως τα στερνά σου !

      Όλος ο πατήρ Ευσέβιος σε τέσσερις στίχους του Γ. Βερίτη, και δάκρυ ευλαβείας να κυλάει ιδιαίτερα στους πιο παλιούς ! Για κείνο το καχεκτικό παιδί, το Βασίλη Ματθόπουλο, που πάει  14χρονο -1863- υποταχτικός στο Μεγαλοσπηλιώτη Ιερομόναχο Ιγνάτιο Λαμπρόπουλο, «ευπρεπέστατο Έλληνα κληρικό και κήρυκα του θείου λόγου», (Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Παπαδόπουλος), «όλοι τον λογάριαζαν για μεγάλο κήρυκα και μοναδικό ξαγορευτή σε όλο Μοριά»( Κωστής Μπαστιάς). Και, «ον τρόπον επιποθεί η έλαφος επί τας πηγάς των υδάτων», ρουφάει εφτά ολόκληρα χρόνια ως μοναχός Ευσέβιος την αγία ασκητική του εμπειρία. Να βρεθεί μετά τη μακάρια λήξη του νεαρός Διάκονος φλογερός για διδαχή, μαθητής στο τότε  Α΄ Γυμνάσιο του Πειραιά, νυν Ιωνίδειο Πρότυπη ή Πειραματική Σχολή -όπου υπηρετώντας ως Θεολόγος Καθηγητής τη 10ετία του 1980, είδα καταχωρημένο  το όνομά του στο παλιό Μαθητολόγιο-και στη Βαρβάκειο, κι από κει στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Το νεαρός Διάκονος φλογερός για διδαχή γράφεται για να επισημανθεί ότι τότε είναι που παρέδωσε χειρόγραφο ομιλίας στο Μητροπολίτη-Αρχιεπίσκοπο με τα νυν -Αθηνών Θεόφιλο- 1872- και έλαβε την ευλογία του να κηρύττει στην Αθήνα με τα εξής: «Σε ευχαριστώ και σε ευγνωμονώ. Αυτό το έργο είναι δικό μου. Με ευεργετείς που το αρχίζεις από τώρα» !!

     Μετά μικρή ατυχή προσωπική δοκιμασία θα περιοδεύσει κηρύττων υπέρ την δεκαετία σε ευρεία έκταση της μικρής τότε Ελλάδας, και στην Αθήνα και σε χωριά της Αττικής. Βάλτε στο νου, με τι συγκοινωνιακά μέσα εποχής. Το έτος 1895 η εργώδης κηρυκτική του προσπάθεια θα ευλογηθεί με αναγνώριση εκκλησιαστική και θα διευρυνθεί. «Η Ιερά Σύνοδος γνούσα εξ ιδίας αντιλήψεως τας πάνυ αξίας λόγου υμετέρας θρησκευτικάς μελέτας … και τον ένθεον υμών ζήλον … ως προς το κηρύττειν τα θεία και ευαγγελικά ρήματα … επί τη χριστιανική μορφώσει του Χριστωνύμου πληρώματος … επιτρέπει … ίνα εκτείνητε το υψηλόν τούτο λειτούργημα και εις τα λοιπά μέρη του κράτους προς αναζωπύρωσιν του θρησκευτικού αισθήματος …». Κύριος οίδε πάρα πολύ καλά, που πήγε και που έφτασε την ακόλουθη δεκαετία «κηρύττων τα θεία και ευαγγελικά ρήματα»  ο και επίσημα, πλέον «κήρυκας του Έθνους και προφήτης», ως εύστοχα γράφτηκε ! 

       Έτος 1907, έτος σταθμός για τον παρά δύο εξήντα Γέροντα και όχι μόνο, ίδρυση της «Ζωής» ! Συν το 1911 με την έκδοση του υπέρ αιωνόβιου πια ομώνυμου φύλου, και περνάμε ίσια και καθαρά στην «απαρχή μιας νέας εποχής», ή, ως δε θα πάψω να επαναλαμβάνω «της νεοελληνικής χριστιανικής άνοιξης». Αυτής που έδωσε τόσο απλά, λιτά. εύστοχα, άκρως περιεκτικά ο Μητροπολίτης Γόρτυνος-Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας με τα εξής: «Αν δεν ήταν ο πατέρας αυτός, δε θα ξέραμε γιατί κάνουμε το σημείο του σταυρού» ! Όπερ έχει να πει ότι, το όλο έργο του, διευρυμένο δυναμικά και πολύτροπα από τον διαδεχθένα επάξια αυτόν Σεραφείμ Παπακώστα συνίσταται στο καίριο και ουσιαστικό να διδαχτεί συν και να ασκηθεί «όστις θέλει» στο πώς μπορεί σήμερα να είναι ενσυνείδητος χριστιανός ορθόδοξος !

      Δε συνεχίζω κρούοντας θύρες ανοιχτές, ήγουν δεν επαναλαμβάνω τα πασίγνωστα δημιουργικά. Περνώ παρευθύς στις τελευταίες μέρες, ώρες και την κοίμηση αυτού του και μεγάλου και αγίου άνδρα και στον εξ αυτών μέγιστο συμβολισμό !

******   ***   ******

     «… Ως την έσχατη ώρα θα στέκει ορθός και θα σπέρνει ακούραστα λόγο Θεού. Κι απάνω στη σπορά θα γύρει στην ευτυχία της άλλης όχθης, μέσα στη βαρυχειμωνιά των κατάλευκων μέσα και έξω ογδόντα χρόνων καλοκαίρι 1929. Ως εκείνη την ώρα θα κηρύττει στον Άγιο Ελευθέριο ή την Κοίμηση της Κολοκυνθούς-Αθήνα. Και φαντάζεται κανείς τη χαρά της κοσμοσυρροής, που είχε ανάμεσά της την κατάλευκη αγάπη της.

     Και ενώ σχεδόν ένα χρόνο πριν το μακάριο τέλος η ανεπάρκεια της καρδιάς θα τον υποχρεώσει σε ακινησία, η φλόγα του πόθου για θεία διδαχή «στις λευκές χώρες» τόσων και τόσων ψυχών θα τον κινεί να υπερβαίνει το φράγμα της οδύνης και να έρχεται μέχρι την πρωτοχρονιά του 1929 στη διακονία του λόγου σε εκκλησίες των Αθηνών. Δευτέρα του Πάσχα της ίδιας χρονιάς, πρώτη διακαινήσιμη, μήνες πριν τη μακάρια τελείωση μόλις δυο, στο ναϊδριο^[1] της «Ζωής» -«Μεταμόρφωση»- στην Αγία Παρασκευή Αττικής, θα κλείσει τον κύλο των ομιλιών της ζωής του, με θέμα την πρώτη και μεγάλη αγάπη του, το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Κύκνειο άσμα θα πεις, ευτυχία ενός «ου μετά πολλάς ταύτας ημέρας» μακαριστού συνδαιτυμόνα της αιώνιας χαράς των Αγίων στο επουράνιο Δείπνο του Χριστού !

    Ένας άνδρας ωσάν αυτόν θα έφτανε ορθός στο γεφύρι της άλλης όχθης. Η συμφιλίωση με το θάνατο είναι ορατή σε επιστολές του γραμμένες σε ανύποπτο χρόνο. Και είναι απτή στα λόγια που αντάλλαξε ένα βράδυ πριν το επίγειο τέλος με γύρω του αδελφούς. Κοιτάζοντας τα άστρα στον καθάριο καλοκαιριάτικο ουρανό, μέσα στη γαλήνη της νύχτας του ήσυχου τότε και γραφικού προαστίου της Αγίας Παρασκευής μιλάει για τον ουρανό και τη Βασιλεία του Θεού, και νιώθει τέτοια χαρά που θαρρείς η όψη του παίρνει μορφή αλλοτινή. Με την αύριο-Σάββατο πρωί ώρα ένδεκα παρά είκοσι, Ιουνίου 29, σωτηρίου έτους 1929 βγαίνει σε συνάντηση με τους πολύ αγαπημένους Πέτρο και Παύλο της Αποστολικής κορυφής. Σημάδι πολικός αστέρας αυτό με λίαν υψηλό συμβολισμό για το «γενικό του έθνους κήρυκα», και «προφήτη» ως μπορεί να καταλάβει καθείς !

******   ***   ******

       Έξοδος τώρα με κατάθεση ψυχής, πρώτα από δυνατές υπογραφές εποχής έξω από τη λεγόμενη εκκλησιαστικής «παρεμβολή». «Επάνω στον άμβωνα με τη μεγάλη του φωνή, που βγαίνει από τα πλέον γερά στήθη και από τον μάλλον ρωμαλέο λάρυγγα, χωρίς αρμονία και ελκυστικότητα, σεβαστή όμως και επιβλητική, ο πατήρ Ευσέβιος αντιπροσωπεύει κάτι το δυνατό και επιβλητικό … Μπορεί να βάλει κάτω το θέμα του, να προχωρήσει στην ανάλυση και διαφώτισή του, να εύρει τα συμπεράσματα και τα διδάγματά του, χωρίς ενθουσιασμούς και γενναίους παλμούς, αλλά και χωρίς παρεκβάσεις και αερολογίας …  Διατί να μην τον είπω αστέρα, έχει φως και πειθώ. Είναι επιδέξιος οδηγός ψυχών εις την θρησκευτικήν οδόν, την οποίαν ηξεύρει πολύ καλά…»-Βλάσης Γαβριηλίδης, δημοσιογραφική τότε κορυφή.

      «Ο Ευσέβιος Ματθόπουλος είναι η κατασταλαγμένη μορφή του ζητούμενου και πρέποντος σε μια ορισμένη ώρα της Ορθοδοξίας. Είναι η νέα μορφή που εχρειάζετο να πάρει η ορθόδοξη θρησκευτική κοινότητα. Όχι πια το μεμονωμένο παράδειγμα του ενός, αλλά το ακτινοβόλο παράδειγμα της ομάδας. Της ομάδας που αποτελεί τον έναν και τους πολλούς. Ο Ματθόπουλος στάθηκε ο μέγας βοτανιστής του νέου πρότυπου αγρού μέσα στην περιοχή της Ορθοδοξίας, τον βοτάνισε από όλους τους τριβόλους του εγωισμού. Στο έργο του ξεριζωτή στάθηκε αμείλικτος, και γι αυτό η «Ζωή» επέζησε του ιδρυτού της. Αυτό θεμελίωσε στην Ελλάδα των εφήμερων εγωισμών ο Ευσέβιος Ματθόπουλος … Θεμελίωσε πραγματική ζωή, την μόνην υποδειγματική, που έχει να παρουσιάσει η μετεπαναστατική Ελλάδα»-Κωστής Μαστιάς, Λογοτέχνης, Δημοσιογράφος.

    Και η απαραίτητη Θεολογική, όχι εκ της στενής αυλής. «Ο Ευσέβιος Ματθόπουλος συνεδύασεν όχι μόνον τυπικώς, αλλά και ουσιαστικώς τας ιδιότητας του ιερέως και του προφήτου … Δεν ενεφανίσθη ως έξαλλος προφήτης ζητών να κρημνίσει τα πάντα εν ονόματι της αληθείας. Εις την ψυχή του έκαιγε το πυρ του προφήτου, αλλά εις τα χείλη του το πυρ της αληθείας εγίνετο κήρυγμα μετανοίας και συγγνώμης. Μία νέα τάξις πραγμάτων ανεδύετο εις όλους τους τομείς της ζωής του έθνους, ένας άνεμος αλλαγής και αναγεννήσεως έπνεε … Η προφητική ευαισθησία του Ευσεβίου κατόρθωσε, όχι μόνο να συλλάβει τη ροή των πραγμάτων υπό το φως της θείας απαιτήσεως, αλλά, το και δυσκολότερο, να ζυγίσει τας δυνατότητας και να εκλέξει τη μέθοδο. Ποίος δύναται να είπει ότι το χέρι του Θεού δεν ήτο επάνω του, όταν ελάμβανε τας αποφάσεις του;»-Σάββας Αγουρίδης, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

******  ***   ******

      Παιδιόθεν στην πνευματική του ατμόσφαιρα, και να αντλώ ρήματα αιώνιας ζωής.  Όμως η μικρή αυτή αναφορά προτιμώ να κλείσει της συζύγου ευχαριστιακό : «Ευγνωμονώ αυτούς τους ανθρώπους που συντέλεσαν να κρατηθούμε της Εκκλησίας εντός στα κρίσιμα χρόνια της νιότης, και στα ως νυν κατοπινά» ! Μυριάδες ψυχές στην Ελλάδα και αλλαχού λένε και ξαναλένε το αυτό. Αναρίθμητοι στις τάξεις  Ακαδημαϊκής Θεολογίας, ιερού κλήρου μέχρι και του Επισκοπικού Λειτουργήματος λένε και ξαναλένε μέσα και έξω τους το ίδιο ευχαριστιακό, από το οποίο προβάλλει ζωντανή του ταπεινού Ευσέβιου Ματθόπουλου η χριστιανική αγωνιστική !

      Πόσες και πόσες ψυχές χριστιανών ορθόδοξων από τότε, στην Ελλάδα και αλλαχού, δεν έχουν πιεί «Ιησού Χριστού ύδωρ το ζων» από τη δική του πηγή ! Πόσες και πόσες ψυχές χριστιανών ορθόδοξων από τότε δεν βλέπουν από το στίχο Γ. Βερίτη, τον φωτιστή Ευσέβιο Ματθόπουλο εν τοις μακαριστοίς στην αιώνια μνήμη του Θεού ! 

«Ψάλλε τώρα ολόχαρος μαζί

Με χορούς αγίων, σεμνέ λευίτη.

Άσβηστη στη μνήμη μας θα ζει,

Η μορφή σου ολόλευκε πρεσβύτη» !!

Με «την αγάπην την πρώτην, ην ουκ αφήκα…»

Αθανάσιος Κοτταδάκης

---

1.  ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗ :

"ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΑΝΟΙΞΑΝ ΤΟ ΔΡΌΜΟ" ΚΟΣΜΑΣ ΦΛΑΜΙΑΤΟΣ - ΠΑΠΟΥΛΑΚΟΣ-ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ - ΙΕΡΟΘΕΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΜΑΤΘΟΠΟΥΛΟΣ

εκδόσεις "Τήνος", Αθήνα 1976

Δες σχετικά άρθρα του κ. Αθανάσιου Κοτταδάκη

π. ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΜΑΤΘΟΠΟΥΛΟΣ, ΗΠΙΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ‘ΠΑΡΕΜΒΟΛΗ’ΑΝΑΓΛΥΦΕΣ ΠΡΟΤΟΜΕΣ π. ΕΥΣΕΒΙΟΥ & Π. Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑ