Πανορθόδοξη συμφωνία (consensus) γιά τό Οὐκρανικό - Παναγιώτης Νικ. Γκουρβέλος

 Πανορθόδοξη συμφωνία (consensus) γιά τό Οὐκρανικό

Μέ κρυφή καύχηση ἐν Κυρίῳ, κάθε φορά πού, εἴτε στό σχολεῖο ὡς καθηγητής εἴτε σέ ἄλλες εὐκαιρίες ὡς χάριτι Θεοῦ χριστιανός, τίθεται σχετικό θέμα, μέ ζῆλο ὑπερασπίζομαι τό Ἁγιοπνευματικό καί συνοδικό –δημοκρατικό  πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας μας. Λέω δηλαδή στούς μαθητές ἤ στούς συνομιλητές μου πώς ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία παίρνει τίς ἀποφάσεις της ἀφ’ ἑνός μέ τήν ἐπίπνευση καί τό φωτισμό τοῦ Παναγίου Πνεύματος ἀφ’ ἑτέρου  μέ τή σύγκληση συνόδων καί τήν ὁμοφωνία ἁπάντων τῶν συμμετεχόντων στή Σύνοδο ἐπισκόπων (μητροπολιτῶν) ἤ ἔστω τῶν περισσοτέρων ἐξ αὐτῶν.

Ξεκαθαρίζω ἐπίσης στούς συνομιλητές μου ὅτι στήν Ἁγία Ὀρθοδοξία μας ὁ Οἰκουμενικός μας Πατριάρχης εἶναι πρῶτος μεταξύ ἴσων -ἀπολαμβάνει δηλαδή τά λεγόμενα πρεσβεῖα τιμῆς καί ἐπ’ οὐδενί πρῶτος ἄνευ ἴσων. Τό Ἁγιοπνευματικό (κατά τό θεϊκό μέρος της) καί συνοδικό –δημοκρατικό  (κατά τό ἀνθρώπινο μέρος της) πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας μας βρίσκεται σέ διαρκῆ καί σφοδρή πολεμική ἀντιπαράθεση μέ τό παποκεντρικό -ὁλοκληρωτικό σύστημα διοίκησης τῆς Δυτικῆς (Ρωμαιοκαθολικῆς) Ἐκκλησίας, πού  ἀποτελεῖ ἑνός ἀνδρός ἀρχήν –τοῦ Πάπα τῆς Ρώμης.

Ταπεινή μου γνώμη εἶναι –καί γιά τοῦτο χαράσσω αὐτές τίς γραμμές ὅτι καί στό καυτό καί ἐπίμαχο ζήτημα τῆς ἀνακήρυξης αὐτοκέφαλης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, πρέπει νά ἐφαρμοστεῖ ἡ ἐν λόγῳ ἀρχή: ἡ Πανορθόδοξη συμφωνία –συναίνεση (consensus) ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Πατριαρχῶν καί Ἀρχιεπισκόπων ἤ ἔστω τῶν περισσοτέρων ἐξ αὐτῶν.

Συνοδική –δημοκρατική λειτουργία τῆς Ἐκκλησίας στήν πράξη σημαίνει, ὅσον ἀφορᾶ τήν αὐτοκεφαλία τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας, ἀπό πλευρᾶς  μέν τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως: α)ὄχι μονομερῆ καί αὐθαίρετη ἀνάκληση τῆς Πατριαρχικῆς πράξης τοῦ 1686 μέ τήν ὁποία ἡ Μητρόπολη Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας («Μικρῆς Ρωσσίας») παραχωρήθηκε ὁριστικά στό Πατριαρχεῖο Μόσχας, β)ὄχι μονομερῆ καί αὐθαίρετη ἀποκατάσταση σέ ἐκκλησιαστική κοινωνία τῶν καθαιρεθέντων –σχισματικῶν καί αὐτοχειροτόνητων –ἀχειροτόνητων ἐπισκόπων τῆς περί τόν σχισματικό καί  καθαιρεθέντα μητροπολίτη Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας Φιλάρετο Ἐκκλησίας καί γ)καί κυριώτερον ὄχι μονομερῆ καί αὐθαίρετη ἐκχώρηση αὐτοκεφαλίας στήν Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας. Ἀπό πλευρᾶς δέ τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας καί πασῶν τῶν Ρωσσιῶν, σημαίνει πλήρη σεβασμό τῆς θέλησης τῆς Ἐκκλησίας   τῆς Οὐκρανίας (κλήρου καί λαοῦ) νά αὐτονομηθεῖ ἀπό τήν μητέρα Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας καί νά καταστεῖ αὐτόνομη («αὐτοκέφαλη»).

Εἶναι λοιπόν σωστό καί δίκαιο νά δοθεῖ καθεστώς ἐκκλησιαστικῆς ἀνεξαρτησίας («αὐτοκεφαλίας») στήν Οὐκρανική Ἐκκλησία, ἐφόσον βέβαια αὐτή τό ἐπιθυμεῖ, πλήν ὅμως σύμφωνα μέ τούς ἱερούς κανόνες καί κυρίως σύμφωνα μέ τό συνοδικό –δημοκρατικό  πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας μας. Πρός τοῦτο ἀπαιτεῖται: α)νά συμφωνήσει ἡ μητέρα Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας στήν ὁποία μέχρι τώρα ἀνήκει ἡ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, β)νά συναινέσουν ἅπαντες οἱ Ὀρθόδοξοι Πατριάρχες καί Ἀρχιεπίσκοποι ἤ τοὐλάχιστον ἡ πλειοψηφία αὐτῶν καί γ)καί κυριώτερον νά αἰτηθεῖ αὐτοκεφαλία ἡ τοπική Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας. Καί ἐδῶ ἀκριβῶς εἶναι τό ἐπίδικο ζήτημα: ἡ μεγάλη πλειοψηφία τῶν Ὀρθοδόξων τῆς Οὐκρανίας, ἐπειδή εἶναι Ρῶσσοι ἐπιθυμοῦν νά συνεχίσουν νά ἀνήκουν στό Πατριαρχεῖο Μόσχας καί μόλις τό 1/3 αὐτῶν, κατά κύριο λόγο στή Δυτική Οὐκρανία, ἐπιζητοῦν τόν ἐκκλησιαστικό ἀπογαλακτισμό τους ἀπό τή Ρωσσία καί τήν αὐτονόμηση τῆς Ἐκκλησίας τους.

Ἄς ἐκχωρηθεῖ λοιπόν αὐτονομία («αὐτοκεφαλία») στήν Οὐκρανική Ἐκκλησία, μέ Πανορθόδοξη ὅμως συμφωνία (consensus) καί, ἄν τό Πατριαρχεῖο  Ρωσσίας ἐπιμένει νά ἀντιδρᾶ, ἄς ληφθεῖ ἀπόφαση κατά πλειοψηφίαν. «Ἡ ψῆφος τῶν πλειόνων κρατείτω»: Αὐτή δέν εἶναι ἡ συνοδική –δημοκρατική παράδοση γιά τήν ὁποία δικαίως καυχᾶται ἡ Ἁγία Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία;

Σέ κάθε πάντως περίπτωση ἀνακύπτουν ἀμείλικτα καί βασανιστικά ἐρωτήματα: Ἄν μελλοντικά ζητήσει αὐτοκεφαλία ἡ μέχρι σήμερα ἀναγνωρισμένη ἀπό ὅλες τίς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες ὡς σχισματική («ἀκοινώνητη») Ἐκκλησία τῶν Σκοπίων, τί θά πράξει τότε τόσο τό Πατριαρχεῖο τῆς Σερβίας, ἀπό τό ὁποῖο αὐθαίρετα καί πραξικοπηματικά ἀποσχίστηκε τό 1967 ἡ αὐτοανακηρυχθεῖσα Ἐκκλησία τῆς Μακεδονίας,  ὅσο καί ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος; Δέν θά ἀντιδράσει τό πρῶτο, ἡ Ἐκκλησία τῆς Σερβίας, καί δέν θά ἐγείρει θέμα γιά τήν πιθανότατη ὀνομασία τῆς νέας Ἐκκλησίας ὡς Ἐκκλησίας τῆς Μακεδονίας ἡ δεύτερη, ἡ Ἑλλαδική Ἐκκλησία; Ἀσφαλῶς ναί!

Ἀλλά ἄς ἐπανέλθουμε στά τῆς Οὐκρανίας: Ὑφισταμένης τῆς ἀνεξάρτητης καί αὐτοκέφαλης Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας, οἱ Ὀρθόδοξοι τῆς Κριμαίας, πού εἶναι σχεδόν ὅλοι Ρῶσσοι καί τῆς Ἀνατολικῆς Οὐκρανίας, οἱ ὁποῖοι εἶναι στή μεγάλη πλειοψηφία τους Ρωσσικῆς καταγωγῆς, σέ ποιάν ἀλήθεια Ἐκκλησία θά πρέπει νά ὑπαχθοῦν: στήν αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ἤ μήπως στό Πατριαρχεῖο Μόσχας; Ταπεινή μου γνώμη εἶναι ὅτι θά πρέπει νά παραμείνουν ὑπό τό ὠμοφόριο τοῦ Πατριάρχη τῆς Ρωσσίας.

Κλείνοντας, θά θέσω τό τρίτο ἐρώτημα πού εἶναι ὄντως ἐκρηκτικό: Στίς 31 Μαρτίου τρέχοντος ἔτους, σέ λιγότερο δηλ. ἀπό ἕνα μήνα εἶναι προγραμματισμένες προεδρικές ἐκλογές στήν Οὐκρανία. Ἐάν κατ’αὐτές ἐκλεγεῖ -ὅπως εἶναι ἀρκετά πιθανό- Πρόεδρος Οὐκρανός μέν ὑπήκοος ἀλλά Ρωσσικῆς καταγωγῆς, ὅπως ἦταν καί ὁ νόμιμα καί δημοκρατικά ἐκλεγμένος  πρόεδρος τῆς Οὐκρανίας Βίκτωρ Γιαννουκόβιτς, τόν ὁποῖο αὐθαίρετα καί φασιστικά περιθωριοποίησαν καί καθαίρεσαν οἱ Δυτικοί (Ἀμερικάνοι καί Εὐρωπαῖοι) μόνο καί μόνο ἐπειδή ἦταν Ρῶσσος στήν ἐθνικότητα  τοποθετώντας στή θέση του τόν σημερινό Πρόεδρο, τόν Δυτικόφιλο καί φανατικό ἐχθρό τῶν Ρώσσων Πέτρο Ποροσένκο, ἐάν, λέω, ἐκλεγεῖ Πρόεδρος Ρωσσικής καταγωγῆς, τότε ὅλα στήν Οὐκρανία θά εἶναι ρευστά: καί τά πολιτικά καί τά ἐκκλησιαστικά. Σέ κάθε ἐνδεχόμενο, ἄς ἀναπέμψουμε θερμή προσευχή πρός τόν ἐλεήμονα Θεό, νά λυπηθεῖ καί νά σώσει τήν πολύπαθη Οὐκρανία  («Μικρή Ρωσσία»)!

Δευτέρα 4 Μαρτίου 2019

Παναγιώτης Νικ. Γκουρβέλος

Καθηγητής -Θεολόγος